Nhân một trường hợp co quắp mi

DIỄN ĐÀN<br /> <br /> NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP CO QUẮP MI<br /> Hoàng Cương*, Nguyễn Đức Thành*..<br /> <br /> I. THÔNG TIN VỀ BỆNH NHÂN<br /> <br /> - Chẩn đoán của chuyên khoa mắt: co quắp mi (Tic).<br /> <br /> 1. Hành chính: bệnh nhân nữ, 60 tuổi, nội trợ.<br /> 6. Điều trị chuyên khoa mắt<br /> 2. Lý do đến viện: nhắm mắt không chủ động, cả<br /> <br /> - Điều trị thuốc men: nước mắt nhân tạo, Magne<br /> <br /> hai bên, cảm giác khó chịu.<br /> <br /> B6, giãn cơ.<br /> - Sau một tháng điều trị không có kết quả, BN được<br /> <br /> 3. Bệnh sử và tiền sử dùng thuốc: đang đeo kính<br /> <br /> chuyển đi điều trị châm cứu nhưng cũng không có<br /> <br /> đọc sách, không có tiền sử chấn thương, không có<br /> <br /> kết quả.<br /> <br /> bệnh tại mắt.<br /> <br /> - Điều trị bằng phẫu thuật cắt bớt khối cơ vòng mi,<br /> phần mi và hốc mắt, kết quả khả quan.<br /> <br /> 4. Thăm khám thực thể<br /> - Thị lực:<br /> <br /> II. CO QUẮP MI THEO CÁC TÀI LIỆU<br /> <br /> *Thị lực nhìn gần = 2/10<br /> <br /> THAM KHẢO ĐƯỢC<br /> <br /> *Có chỉnh kính = 10/10<br /> <br /> 1. Định nghĩa theo Y văn<br /> <br /> *Thị lực nhìn xa = 9/10<br /> <br /> - Nháy mắt hoặc nháy mắt từng lúc: đó là những cử<br /> <br /> - Bán phần trước: bình thường (không có loét,<br /> <br /> động co quắp có tính chất khu trú và thường xuyên,<br /> <br /> không có khô mắt, không cương tụ).<br /> <br /> hay xảy ra với các cơ vùng mặt.<br /> <br /> - Bán phần sau: bình thường.<br /> <br /> - Apraxia: không có khả năng làm các cử động<br /> <br /> - Lông mi, lông mày: sa da mi người già, tăng<br /> <br /> có chủ đích trong khi không hề bị liệt cơ hay mất<br /> <br /> trương lực cơ vòng mi, hẹp khe mi nhẹ.<br /> <br /> cảm giác.<br /> <br /> - Điều kiện khởi phát: khi có ánh sáng mạnh, stress.<br /> <br /> - Co quắp mi: là một bệnh lý mạn tính đặc trưng<br /> <br /> - Biểu hiện bệnh thuyên giảm khi tập trung vào<br /> <br /> bởi những cử động co cơ vô thức (tính lặp lại) hay<br /> <br /> việc gì đó.<br /> <br /> tăng trương lực cơ vòng mi gây nhắm mắt cả hai<br /> bên (tính bền vững).<br /> <br /> 5. Chẩn đoán<br /> <br /> - Co cơ vùng mặt: là hội chứng đặc trưng bởi những<br /> <br /> - Các BS chuyên ngành lão khoa và thần kinh:<br /> <br /> co thắt cơ mang tính tự phát của một hay nhiều cơ ở<br /> <br /> + Chẩn đoán: co cơ mặt, rối loạn trương lực cơ<br /> <br /> một phía của mặt.<br /> <br /> cùng mặt.<br /> + Các thuốc đã được kê: Apersone, Bonecare,<br /> <br /> 2. Dịch tễ học<br /> <br /> Lomzi, Biolamine, Flavitol, Oxetol…<br /> <br /> - Hay phát triển trên người > 50 tuổi.<br /> <br /> + Kết quả: không có tiến bộ nào đáng kể.<br /> <br /> - Tỷ suất nữ so với nam: 2:1.<br /> <br /> *Khoa Chấn thương, Bệnh viện Mắt Trung ương<br /> Nhãn khoa Việt Nam (Số 18 - 6/2010)<br /> <br /> 37<br /> <br /> DIỄN ĐÀN<br /> <br /> - Tỷ lệ mắc trong quần thể: 5/100.000.<br /> 3. Đặc điểm lâm sàng<br /> - Cảm giác chủ quan:<br /> + Khó chịu, cảm giác có sạn ở trong mắt.<br /> + Nháy mắt quá nhiều, đôi khi thấy mi bị co chặt.<br /> + Các cử động vô thức của mi mắt gây nhắm mắt,<br /> tăng dần về cuối ngày.<br /> - Điều kiện khởi phát: khi đọc, khi nói chuyện, khi<br /> gặp ánh sáng mạnh, stress hay lái xe.<br /> - Triệu chứng nhẹ đi khi: trời tối, khi hát hay nhai,<br /> khi tập trung vào việc gì đó.<br /> - Mất động tác mở mắt tự chủ (apraxia): giảm thiểu<br /> hoặc mất khả năng mở mắt có chủ đích.<br /> - Một số trường hợp co quắp mi có thể dẫn tới mù<br /> chức năng. Một vài hoạt động thường ngày có thể<br /> bị ảnh hưởng như: đọc sách, xem TV, lái xe.<br /> 4. Nguyên nhân<br /> - Co quắp mi chủ yếu là do những rối loạn chức<br /> năng nhưng ngày nay được coi là những biểu hiện<br /> rối loạn trương lực cơ xuất phát từ não bộ.<br /> - Cơn kiểu Bravais-Jackson: co thắt cơ vòng mi,<br /> tăng tiết nước mắt sau liệt VII.<br /> - Bệnh do thày thuốc gây nên: thuốc chống phân<br /> bào, nhóm levodopa…<br /> - Hội chứng Meige hay rối loạn trương lực cơ vùng<br /> đầu cổ.<br /> - Các bệnh lý thoái hóa thần kinh: Parkinson, Wilson, Huntington.<br /> - Co quắp phản xạ: do khô mắt, loét giác mạc…<br /> 5. Chẩn đoán phân biệt và biến chứng<br /> - Điểm mấu chốt để chẩn đoán phân biệt với co cơ<br /> mặt: chỉ xảy ra ở một bên, còn co quắp mi xảy ra ở<br /> cả hai bên.<br /> - Biến chứng: sa da mi, quặm, lật mi, bất thường về<br /> phim nước mắt.<br /> 6. Xếp loại của Lindeboom<br /> - Độ 0: không có bệnh.<br /> <br /> 38 Nhãn khoa Việt Nam (Số 18 - 6/2010)<br /> <br /> - Độ I: nháy mắt nhiều.<br /> - Độ II: nháy mắt ngắt quãng, trong thời gian ngắn.<br /> - Độ III: nháy mắt thường xuyên, gây khó chịu<br /> cho BN.<br /> - Độ IV: nháy mắt liên tục.<br /> 7. Tiến triển<br /> - Khỏi tự nhiên: 3%-11%.<br /> - Vẫn tồn tại sau 1 đến 5 năm.<br /> - Mù thoáng qua: 15%.<br /> 8. Điều trị<br /> - Tiêm Botulinum: độc tố Botulinum type A pha<br /> loãng có thể gây liệt tạm thời cơ vòng mi do ức chế<br /> phân giải Acetylcholine.<br /> - Tiêm 2-5 UI BOTOX (0,1ml) vào các điểm riêng<br /> biệt vùng quanh mắt bên tổn thương. Khoảng 4-6<br /> tháng phải tiêm nhắc lại.<br /> - Kết quả cho thấy: rất tốt 84%, giảm 7%, thất<br /> bại 9 %.<br /> - Thuốc giãn cơ và thuốc an thần có thể được kê toa<br /> nhưng tác dụng còn đang gây tranh cãi: Benzodiazepin, GABAergics.<br /> - Phẫu thuật cắt cơ vòng mi cho tỷ lệ thành công<br /> khoảng 70% sau lần phẫu thuật đầu tiên.<br /> - Cắt dây VII chọn lọc, tỷ lệ tái phát là 30%.<br /> III. BÀN LUẬN<br /> - Co quắp mi tuy là bệnh hiếm nhưng vẫn có thể gặp<br /> và sẽ gặp nhiều do: tuổi thọ tăng, dân trí cao, các<br /> nguyên nhân đi khám mắt ngày càng phong phú…<br /> - Co quắp mi cũng là bệnh dễ bị bỏ qua bởi không<br /> có gì đặc biệt khi khám mắt, bệnh nhân có thể đến<br /> khám thần kinh-lão khoa-nhãn khoa.<br /> - Điều trị thuốc men thường thất bại, dùng BOTOX<br /> ở nước ta còn dè dặt, phẫu thuật chỉ thực hiện được<br /> ở môi trường nhãn khoa với cân nhắc kỹ lưỡng.<br /> - Chưa có phương pháp điều trị tối ưu do vậy vẫn<br /> cần nghiên cứu tiếp.<br /> <br /> DIỄN ĐÀN<br /> <br /> IV. KẾT LUẬN<br /> - Co quắp mi, co quắp nửa mặt, hội chứng Meige’s là những bệnh hiếm và mãn tính ở những năm 80, có thể<br /> coi là những bệnh “mồ côi” vì không được quan tâm và không có phương pháp chữa trị.<br /> - Ngày nay bệnh được quan tâm hơn, tiêm BOTOX và phẫu thuật có vẻ là những phương thức điều trị có<br /> hiệu quả.<br /> <br /> Hình 1. Bệnh nhân bị co quắp mi nặng<br /> mặc dù đã đeo kính râm để lóa, chống chói<br /> <br /> Hình 2. Khám bằng sinh hiển vi, test Fluor(-), giác mạc<br /> và bán phần trước bình thường<br /> <br /> Nhãn khoa Việt Nam (Số 18 - 6/2010)<br /> <br /> 39<br /> <br />