Những điều cần biết về hiếm muộn và vô sinh: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 cuốn sách "Hiếm muộn, vô sinh - Những điều cần biết" giới thiệu tới người đọc các kiến thức: Vô sinh hiếm muộn ở nữ giới và cách điều trị, các phương pháp điều trị vô sinh hiếm muộn hiện nay, chín tháng vuông tròn. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Những điều cần biết về hiếm muộn và vô sinh: Phần 2

CAC ROI LOAN VE CHUC NANG Jy TINH DUC O NU GIGI guyén nhan v6 sinh n@ cé rat nhiéu nhung mét nguyén nhan quan trong 1a chttc nang tinh duc bi r6i loan. Réi loan chttc nang tinh duc ni biéu hién dudi nhiéu hinh thttc nhu: Khong tao dugc khodi cam, khong tiép nhan dugc kich thich, khong tao dugc su dap ting déi v6i kich thich. vo sinh... 6n KHONG CO KHOAI CAM an dé Rat nhiéu phu n& tha nhan 1a khéng bao gid hoac rat it cé6 khoai cam trong sinh hoat tinh duc. Ching ta khong nén coi thudng su thoa man tam ly trong giao hop 6 ngudi phu nt. Thuc ra khodai cam la mét dap ung tu nhién cua mu6n, cac bénh d ém ngudi phu ni trong sinh hoat tinh duc khi dugc kich thich hig h thoa dang. Nguoi phu ni khong c6é khodi cam thi 16i nhiéu 1a do ngu0i dan 6ng chua tao duge khoai cam cho ho. Cé khila do kich thich chua dat dén dé can thiét, c6 khi do doi hdi tiép 2:| V6 Chuong sin =nnN—
ei nhan kich thich cua ngudi nt cao hon, hoac do hai nguoi chua biét cach kich thich. Day 1a van dé rat té nhi nhung lai rat quan trong nén ca hai ngudi déu phai thanh thuc voi biét can a éu nhau, noi r6 cho nhau biét nhu cau cua minh, khéng nén x4u hé né tranh. Tém lai, ca hai phia phai bang moi cach tao duoc khodi cam cho nhau thi méi cé cudc sinh hoat tron ven. Céach diéu tri chirng khong cé khodi cam: Quan trong nhat la phai xc dinh dugc nguyén nhan co hoc va lam sang. Cac bénh nhu: Tram cam sau dé, so cé thai, dau do thuong tén 4m dao, tén thuong cé tt cung... thi phai do di- Nhtng Hiém vo mudn, sind thay thuéc phu khoa cham séc va diéu tri. Cac nguyén nhan tam ly va nhan cach phai nho cac thay thudéc tam ly va tam than chia tri. Trén thuc té, cdc bac si can cung cap day du thong tin va tao dugc su tin cay dé cac cap vo chéng bét lo lang va giup ho cé thém kinh nghiém vé tinh duc cing nhu bénh tinh. Nhiéu trudng hop chi can lam theo hudéng dan cua bac si la khoi bénh va tré lai sinh hoat vg chéng binh thudng, c6é con va xay t6 4m hanh phic. Kinh nghiém tét nhat cua thay thuéc la khuyén hai vo chéng bénh nhan nhin thang vao tinh thé va chia sé chan thanh voi nhau, khong e dé, che gidu nhau diéu gi thi sé mang lai két qua. Muc tiéu ctia viéc diéu tri la phai tao cho ca hai ngudi cé duge méi tuong quan giao hop man nguyén, va tot nhat la dat dugc “cuc khoai”. Ngudi vo phai hoc cach tiép nhan sy goi tinh, con ngudi chong phai biét cach tiét ché hung phan cia minh, ché doi vo va phai 122
nhe nhang vudt ve mon trén dung nhitng ché vo thich, biét né tranh nhiing ché vo khéng thich. Cuéi ciing phai tién tdi ca hai clung hoa hop va dua nhau di dén dich cua cudc giao hoan. Cach diéu tri tich cuc nay doi hoi ca hai vo chéng can duge d6ng vién khich lé thich dang, gitp nhau khac phuc moi khiém khuyét ma méi nguéi mc phai. Bac si diéu tri cho nhitng cap vo chéng nay can cé kinh nghiém, kién tri chiu mat thdi gian mdi gidp ho vuot qua duoc kho khan dat t6i két qua. Trong giao hop rat nhiéu ngudi ni cé khé khan voi ngudi nam do 1a khéng tiép nhan dugc su kich thich cia ngudi nam. Vé ly thuyét thi day 1a viéc c6 thé gidi quyét dugc dé dang bang cach chi bao va hudng dan cho ngudi dan ong. Tuy nhién, trén thuc té lai cé rat nhiéu rao can: C6 thé do su yéu kém cua ngudi dan 6ng (vi du nhu chting xuat tinh qua sém) nhung cing cé khi lai xuat phat tir su yéu kém cua ngudi phu nw. Tat ca nhitng van dé dé yéu v6 sinh... én nx cau ca hai phia phai gitp nhau tiép nhan dugc kich thich. DAU DON KHI GIAO HOP C6 hai loai dau dén khi giao hop la dau nong va dau sau. * Dau khi giao hop nong Hién tuong dau xay ra 6 4m dao khi dua duong vat vao. Nguoi phu nit thay kho chiu va dau don thuc su chit khong phai la ngai hay tranh giao hop. Dau nong thuong do céc nguyén nhan sau: eT a| ads iar eed dan a Chuong hiém sinh V6 2: bénh cdc mu6n,
\\ tr a/ Viém 4m hé (m6i 16n, méi bé) va 4m dao: La loai bénh thudng gap & phu nit do tring roi hodc nam gay nén. biét can aéu b/ Cac u trong 4m dao: Thuong 1a nhttng u nang be hoac rat bé nén binh thudéng kh6éng cé triéu ching gi nhung khi dung cham, dé ép vao dé gay dau. c/ Viém tuyén Bartholin: Viém nhe thudng kho phat hién nhung khi da viém nang co thé héa mu thi rat dau, c6 khi kém theo sét. Giao hop vao lic nay chang nhitng dau ma con cé nguy co gay viém nhiém nang thém. d/ Co rim bé phan sinh duc: Thuong xay ra 6 nhttng di- Nhing vd Hiém muon, sin phu nt da man kinh. d/ Am dao nhé bam sinh (loai nay rat hiém gap). e/ Seo viing tang sinh m6n lau ngay da xo héa sau khi sinh dé (nhat 1a cac ca dé kh) hoac sau cdc phau thuat. Ciing cé khi do cé giao hyp vao mét ngach cut (di tat bam sinh) gay dau dén trong am dao. * Dau khi giao hop sau Dau xay ra khi duong vat an sau vao 4m dao. Ving dau thudng nam gan vom 4m dao. Nguyén nhan khé xéc dinh vi thudng khéng cé biéu hién cia bénh gi m6t cach ro rét. Tham kham truc tiép bang ng6n tay khéng phat hién duoc diém dau hoac ving dau r6 rang thi do chi la loai dau mang tinh chat chifc nang. Dau sau thudng do cac nguyén nhan sau: + Tu cung nga sau két hop budng trimg bi sa. + Viém nhiém ving hé chau man tinh. 124
+ Lac néi mac tur cung. + C6 khdi u trong hé chau bé. + Chita ngoai da con chua dugc phat hién. XUAT HUYET VUNG CHAU HONG La loai xuat huyét thudng xay ra sau giao hgp. XuAat huyét c6 thé kéo dai nhiéu gid. Nguyén nhan chinh & day thuong do hau qua cua m6t cuéc giao hop cudng ép kh6éng tao dugc khodi cam va déng tac hét strc thé bao. Loi khuyén cho ca d6i nam ni 1a phai tao dugc khodi cam cho nhau ltic giao hop va phai hét strc tranh nhitng dong tac thé bao khi dua duong vat vao sau. CHUNG CO THAT AM DAO 6sinh... sin v6 6n d x Hién tugng nay xay ra khi nguoi dan 6ng dua duong vat x an vao thi cdc co trong hé chau ngudi nico that lai khién duong bénh d vat khéng thé vao dugc va cudc giao hop xem nhu that bai. Co that 4m dao cé hai mttc dé nhe va nang khac nhau. a - Co that dm dao mic d6 nhe: Ngudi nt van cé ham cac xmu6n, ém muén tinh duc, tiép nhan moi mon trén yéu duong va hi b cam thay hing khdi khi dugc kich thich vao b6 phan 6 sin sinh duc bang tay nhung khi dua duong vat vao thi lap tttc Am dao co that lai ngay. - Co that am dao mic dé nang: Nguoi n& khéng chap |Chuong V 2: — nNwn
low Fi nhan bat ky mét déng cham nao vao 4m hé. Néu c6 chiéu chéng thi giao hgp van cé su chéng déi nhu cong udn biét can 2 éu lung lén va kep hai dui lai. Ngay tit lic ban dau khi chong mon tron yéu duong cting da xuat hién tinh trang mién cudng va rat cang thang cho ngudi phu ni. Neguyén nhan: Hinh thai nhe thuong 1a do sg hai, thudng xay ra & phu ni moi quan hé lan dau, hoac bi 4m thi san cam gidc sg hai khi quan hé. Ngudi phu nw luén nghi toi nhitng hau qua cua giao hgp nhu dau dén, chay mau, rach mang trinh, rach cing do... di- Nhtng Hiém va mudn, sink * Catch diéu tri 1. Phai tham khdm ky dé loai bd nhitng nguyén nhan thuc thé. Néu can thi phai gay mé dé viéc tham khdm dat két qua cao nhat. Néu khéng co tén thuong thuc thé thi phai giai thich cu thé, r6 rang cho ngu6i bénh hiéu 1a tat ca déu binh thudng, khong co bat ky mot t6n thuong nao vé giai phau. Phai bén bi giai thich cho ngudi bénh hoan toan thong sudt thi viéc diéu tri mdi cé két qua. 2. Phai giai thich cho ca hai vo chong cing lic va huéng dan ho cach st dung nén nong 4m dao véi kich c6 tang dan. Phai tuyét déi v6 khuan va hét sttc nhe nhang khi lam mau dé ca hai that su tin tuéng. Muc dich cua phuong phap str dung nén nong 4m dao nay thuc ra khong phai dé cdi tao mét 4m dao cho phi hop véi bat ky kich cé nao cua duong vat. Mét khi da dung dén cdc nén nong véi co to nhat thi phai huan luyén cho nguéi chéng cach dat nén vao 4m dao dé tir dé ho c6 thé thuc hién duge giao hgp. 126
Phai lam cho ca hai tuyét déi tin tuéng, nhat la ngudi vo. Phai cho phu ni thay ré: Nén rat cttng va khi nong vao hoan toan v6 cam con “ctia quy” cia chéng thi co gian va khong bao gid cttng bang nén. N6 lai dugc chong str dung rat nhe nhang va tran ngap yéu thuong thi khéng gay hai gi dugc. Phai lam cho ngu6di vo that thong sudt, tin trong thi ca hai mdi vuot qua duoc cla ai nay va mdi hy vong cé con. Kinh nghiém cho thay, bac si gitp nguéi bénh vé ra nhitng vién canh tét dep & tuong lai thi hau nhu cdc cap vo chéng déu vugt qua dugc khoé khan nay. | D6 méi chi la két qua buéc dau déi voi nhting truong hop co that mttc dé nhe. Con nhitng trudéng hop co that nang thi két qua rat han ché nén phai khdm xét tam than toan dién hon va phai co nhttng phuong phap dac hiéu m6i mang lai thanh cong. ae v6 sin d én oe R an cac On, bénh d P¢ mu em hi h sin a6 V 2: Chuong —_ nN—NS
CHUNG LANH CAM O PHU NU hing lanh cam 1a tinh trang suy yéu tinh duc 6 nit oe biéu hién tir né tranh dung cham xac thit dén tinh trang hoan toan mat khoai cam tinh duc. Theo giao si Butterfield (New York, My): Dai da sé céc cap vo chéng dén xung tdi déu khéng hiéu biét day du vé sinh hoat tinh duc. Bac si Biezin (phu trach van phong tu van tinh duc) & Phap nhan xét: 1/3 sé khach hang nit bi chtmng lanh cam, 72% nit gido vién thd o véi sinh hoat vo chéng ma 67% trong s6 d6 néi rang ho khéng hé dugc théa man tinh duc. Ho sinh hoat chi dé chiéu chéng chit vé phia ho hoan toan khéng duge hudng khodicam. —, Ciing giéng nhu bat luc 6 nam, lanh cam 6 phu nit cé nhiéu miic dé tix that bai sinh ly hoan toan dén mat ham mu6n sinh ly va vat due. Bac si Hartenberg (Ditc) chia lanh cam thanh 5 loai: - Hoan toan khéng hoac rat ft ham muén tinh duc. - Ghé so su chung dung nam ni. 128
- Nhu cau tinh duc bilu mod do bénh tat, do lo toan cudéc séng hoac vi say mé thé thao, nghé thuat. - Lanh cam do nam gidi xuAt tinh s6m qua. - Do ca tinh: Khong dat dugc “cuc khoai” véi cdc kiéu thong thuong. Loai lanh cam nay cé thé kéo dai khi chua tim dugc phuong phap thich hop. Lanh cam thuong do hai nguyén nhan: LANH CAM DO BENH TAT Lanh cam cé thé xay ra do su thiéu hut néi tiét t6 trong co thé ngudi ni, trong d6 thiéu hut ndéi tiét t6 ni (oestrogen) thuéng gap nhat, dac biét & phu ni@ tudi tién man kinh. C6 khi lanh cam do thiéu néi tiét t6 nam testosteron (mac dit chi can rat it nhung khi thiéu hut cing dan dén mat ham muén déi véi ni). xv6 sinh... €n Cac bénh viém phu khoa, tiét niéu, bénh tiéu dudng, cdc di tat bam sinh 1a nhitng nguyén nhan thuc thé anh hudng dén sinh hoat tinh duc, gay ra chttng anh cam. Nguyén nhan ctia lanh cam nit truéc hét la do di tat am dao (hoac hep qua hoac ngan qua), tiép do 1a di tat 4m vat (bé qua, cao qua hoac mang bao 4m vat qua day) khién kha nang tiép nhan kich thich kém hiéu luc. Bénh cé thé khoi néu nam gidi gitip khac phuc dugc nhiing nhuge diém trén. Trén thuc té di tat chi chiém 4-5%, con cdc bénh phu khoa, tiét niéu, dai thao dudng mét khi duge | nN dan hiém V6 muén, sinh Chuong cdc 2: bénh d
iow chita khéi thi khodi cam tinh duc sé phuc hoi va lanh cam cing hét. biét can 2 éu LANH CAM DO NGUYEN NHAN TAM LY Nguyén nhan dan dén lanh cdm do tam ly hét sttc phttc tap va da dang. - Mot s6 ngudi ni tu nhan minh cd khiém khuyét khong thé lam thoa man ngudi tinh. Cé mét sé ngudi sau khi bi mét bién cé nao day rdi tu cho minh cé tdi, méi lan di- Nhtng va Hiém sInH mudn, quan hé tinh duc lai nghi tdi né nén mat hing thi. Nhiing 4n tugng néu trén nhiéu khi rat kho x6a bé duge. - Chiu anh huéng t6n gido: Mét sé ngudi c6 nhiing 161 thé nguyén trudéc bé trén nén bi ttc ché tinh than, can tro khoai cam td6t d6 cia ho trong sinh hoat tinh duc. - C6 khi do nam gidi gay ra: Nhing thoi hu tat xau cua chéng nhu rugu ché, nghién hut, c& bac hoac nguoi chéng ngoai tinh hoac trong cuéc séng gia dinh cé nhiéu ché bat déng, tinh cam vo chong phai nhat da gay nén lanh cam cho ngudi phu nu va loai lanh cam nay ngay cang thém tram trong. - Mét s6 van dé dang cha y trong lanh cam ni 1a do m6t so dau an trong qua kht (vi du nhing An tuong khéng tét vé dan 6ng 4m anh tir khi con bé, titng bi cudng hiép...) da gay nén ndi khiép so déi véi dan éng. Cac bac si tam ly phai tim dugc nguyén nhan cu thé cua ting bénh 130
nhan thi méi gitp ho giai toa 4m anh tam ly, bénh méi khoi duoc. Bat luc nam gidi va lanh cam na gidila nhiting can bénh gay ra rat nhiéu anh hudng xdu déi véi sinh hoat vo chéng. Ca hai bénh tuy khong gay ra nguy hiém gi cho tinh mang nhung no ngan can su giao hgp hai hoa va 1a mot nguyén nhan dan dén V6 sinh. Tuy bat luc va lanh cam déu cé thé chita khdi bang Tay y cung nhu Dong y nhung ca hai ching bénh nay déu can dugc ca hai phia nam va nf cé nhiing hiéu biét day du vé bat luc cing nhu lanh cam thi méi mong sém lanh bénh. Cac cong trinh nghién cttu da chttng minh: Bat luc cua nam néu khéng phai vi di tat thi c6 thé chira khdi ma vai tro quyét dinh 1a nhd vg. Con déi voi lanh cam nif thi ia ngudi chéng dong vai tro rat quan trong dé gitip vo chira khdi bénh. Khi ca hai da hét long vi nhau thi ca bat luc vo sin én cang nhu lanh cam déu khong dang ngai. Ngoai viéc hét d x RX an long vinhau, cac cap vo chong cing dirng quén thuc hién nhitng léi khuyén bao va hudng dan diéu tri cla cdc bac si va cac chuyén gia tu van. ~ x Z a : AK cdc 6n, bénh d x mu em h hi sin a6 |V 2: Chuang = = WwW
. DPIEU TRI CAC BENH ity. / GAY SINH HIEM MUON O NU GIOL VO VO KINH (KHONG CO KINH) C6 hai loai v6 kinh la v6 kinh nguyén phat va v6 kinh thit phat. Khi da v6 kinh thi khéng thé thu thai duge. > V6 kinh nguyén phat Day 1a tinh trang khéng cé kinh 6 nhitng phu nu da dén va da da qua tudi day thi. Binh thudng con gai tir 13- 15 tudi la day thi, sé cé kinh lan dau tién, théng thudng khoang m6i thang sé cé mét ky kinh va cé thé cé con. Nhung c6é nhiing truéng hgp chwa hiéu vi ly do gi ma he khong co kinh, ta goi do 1a v6 kinhynguyén phat. Neguyén nhan cua v6 kinh nguyén phat C6 rat nhiéu nguyén nhan dan dén vé kinh nguyén phat: + Day thi mu6n: Da qua tudi 15-16 ma van khéng cé kinh cé thé do thé chat yéu. + Do nhiing bat thudng vé cau tric di truyén. + Do néi tiét bat thudng dan téi vé kinh. 132
+ Ankinh. + Bénh chan an tinh than xuat hién som. 1. Day thi mu6n cé thé 1a do thé chat nhung cing c6 thé do ndi tiét t6. Tudi day thi binh thudng cé nhiing biéu hién sau: 9-13 tudi: Cac num vi xuét hién. 9-14 tudi: Long mu xuat hién. 10-14 tudi: Mic tang trudng cao vot lén tét dinh. 11-15 tudi: C6 kinh lan dau. 13-16 tudi: Dinh LH xuAt hién trong xét nghiém ndi tiét va do dé dan dén phong noan, tic la c6 kha nang thu thai. So dé: SU SINH SAN KICH DUC TO Thiy truéc ' tuyén yén = salut LH Pes: FSH én v6 sinh... d Tinh ei ho Buéng tring x an Testosteron Estradiol Sinh tinh Phong noan cac mu6n, bénh dém Kich duc t6 ca nam lan ni déu do déi thi giai phong ra. hié h D6 la GNRH va chinh no da kich thich thiy truéc tuyén 6 sin yén san xuat LH va FSH. Chinh LH (Luteirising hormon) va FSH (Follich Stirnuling Hormon) kich thich tinh hoan va budng tring. |Chuong V 2: anyWwWw
ff biét + Tinh hoan va noi tiét t6 testosteron san xuat ra a Tinh tring. Cdn eu + Budng tritng va néi tiét t6 Estradiol san xuat ra noan. Chi cé mét hormon gidi phéng kich duc t6 duy nhat cua déi thi la: GNRH cho LH va FSH. N6 duoc gidi phéng ra tirng hdi cho tdi khi cé m6t kich thich lién tuc khién kinh nguyét xuat hién. - Chan dodn déy thi mu6n: Khi dia tré da tdi tuéi 15 ma khong c6 kinh nguyét thi da cé thé xem nhu da bi day thi mu6n. - Kham xét: dié Nhitng Hiém vd muon, sind - + Bac si phai tim cdc dau hiéu cua day thi. + Xét nghiém mau va lam phién dé niém mac miéng dé xét nghiém (Nhiém sac d6). + Phailam mot sé xét nghiém vé néi tiét: LH/FSH, TSH, GH, Cortisol, prolactin. + Chup tuyén yén dé loai trir khéi u. + Kham xét ky duong sinh duc, cé khi phai gay mé méi tham khém day du, nhat 1a khi phai soi 6 bung sinh thiét tuyén sinh duc. Cach diéu tri day thi muén: Day la trach nhiém cua cdc thay thudc néi tiét. Trude tién phai loai trix duoc van dé thiéu nang hormon tang trudéng. Cac tré nho rat nhay cam voi liu phap Steroid. Viéc chay chita khong dting c4ch sé gay nén tai hai la khéng con cach nao dé gay dugc mét su tang trudng thoa dang nita. Néu khéng cé thuong tén quan trong ve ndi tiét thi ta cé thé ding hormon tang 134
truong GNRH, néu khong thi cé thé ding oestrogen (ndi tiét t6 ni) liéu nh nhu Ethynyl - Estradiol 10g/ngay cho t6i khi thay kinh xuat hién. Ciaing cé thé ding thém thuéc tranh thai liéu nho dé diéu chinh hormon. 2. Nhing nguyén nh4n di truyén cua v6 kinh Nguyén nhan v6 kinh do di truyén bao gi cing 1a nguyén phat, do la do nhiing té bao tring hoac tinh tring c6é bat thuong vé nhiém sac thé dugc thu tinh. Hau nhu trong moi truéng hop, di truyén sinh duc déu di dang véi bé ngoai binh thudng song toan bé nhitng bat thuong nay duoc tap hop dudi mot thuat nga chung la: Loan sdn sinh duc, v6i nhttng bénh canh riéng biet: * Hoi ching Turner Do khuyét doan nhiém sac thé giéi tinh X. Biéu hién bénh: Tri thong minh binh thudng, cé rut banh, hep déng mach chu, tam voéc nhd, ben kém phat trién; tuyén sinh dén v6 sinh... duc hinh dai, buéng tring khong phat trién, khong thay x an c4c tinh sinh duc tht phat, ngoai hinh tré con. H6i ching Turner dién hinh: Cau tric nhiém sac thé: 45 XO. H6i ching Turner khong dién hinh: Chi khuyét mét doan trong nhiém sac thé nén chi cé khuyét tat nhé va mét sé dac diém dién hinh xuat hién. Déi véi ni su hién dién cua cdc té bao vi hinh thai XX c6 thé lién quan téi budng tring binh thuong nén co thé van c6 kinh. | hiém V6 ® musn, Chuong céc sinh 2: bénh d
iow O nam gidi, mét sé khuyét tat trong hdi ching Turner c6 thé xut hién, thuong do khuyét doan mét phan ctia biét can a éu nhiém sac thé Y gay nén. Dieu tri: Diéu quan trong la phai phat hién dugc bénh cang s6m cang tét. Déi voi nhing bénh nhan na mac héi ching Turner c6 tam voc nhé bé déu can phai xac dinh dugc gidi tinh di truyén. Dung hormon oestrogen liéu nhé gitip vu va tu cung phat trién. Bat luan mét thiéu nang hormon tang trudng di- Nhing va Hiém mudn, SINH nao cing phai dugc quan tam. Céng viéc diéu tri phai do thay thudc ni tiét chiu trach nhiém. * Trang thai Siéu nit Thuéng 1a do thtra nhiém sac thé gidi tinh X, cé thé 1a: XXX, XXXX tham chi la XXXXX. Cac phu nt nay nhin chung binh thuong nhung mttc d6 phat trién tinh than cham va bénh cang gia tang khi cé thém mét nhiém sac thé gidi tinh X nia. Chan dodn ngu6di mac trang thai Siéu nix dé dang nho& vao kiém tra phién dé niém mac miéng véi cdc thé Ban thiva. * H6i chitng Klinefelter Day la truong hop ngudi phu nix cé téi hai nhiém sac thé gidi tinh ni (XX) song hién tuong nay bi mo di vi con co thém m6t nhiém sac thé gidi tinh Y. Do dé vé thuc chat day la m6t ngudi dan 6ng. Tuy nhién dén tudi day thi cdc tinh hoan kh6ng to lén, rau thua thét, long mu nhin nhu ni 136
gidi, cdc tuyén vii it nhiéu c6é phat trién. Ngudi mac héi ching nay khéng sinh dé dugc, sé lugng nhiém sic thé gidi tinh X cang gia tang thi tinh trang cham phat trién tinh than cing nang thém. Mét sé ngudi vi ngoai hinh ni nhung lai cé tdi 46 nhiém sac thé XY, cé 4m dao, ttr cung, voi tring v6i cdc tuyén sinh duc dai. - Ngoai cac hdi chtrng Turner, trang thai Siéu ni va héi chung Klinefelter con cé hién tugng “kham trai d6i” gay nén trang thai ludng tinh. Cac hinh thai nhiém sac thé cé thé la XX/XY, XX/XXY hoac XX/XXYY. Dong XX phat déng su hinh thanh budéng trttng, cdn dong XY kich thich su hinh thanh tinh hoan. Do dé khi kiém tra sé thay: mét bén la tu cung mot sting véi voi tring. Con phan bén kia 1a % biu vdi tinh hoan va mét duong vat thé so. h.. Trén thuc té con gap nhiéu trudng hop bénh nhan cé cau v6 sin én tric bé phan sinh duc ngoai véi nhiéu hinh dang khac nhau. d x an * Loan san buong tritng véi cau tritc di truyén Nhiing ngudi nay van cé chiéu cao va tri thong minh binh thudéng nhung cdc yéu té sinh duc thir aches vu va cac On, bénh d khong phat trién va déu v6 kinh. x em mu * Hién tuong tinh hoan nit tinh hoa hi h Ca thé nay cé thé chat bé ngoai nhu mét phu nw, cé6 4m 6 sin b6, 4m hé nhung mang cau tric di truyén nam (46 XY), tiét ra androgen song cac m6 khéng cam thu ma phat trién theo dong nw. Nhiing ngudi nay déu bi V6 kinh nguyén H Chuong V| 2: — WWN
sf biét phat. Nguoi bénh cao 1én binh thuéng song hai vd lai nho. B6é phan sinh duc ngoai binh thuong nhung am dao lai tit 2 vi tu cung teo. Can eu Cac tinh hoan khong tut xuéng thap va hormon tiét ra cé ca androgen lan oestrogen. Mot s6 trudng hop cé thé c6é kinh lan dau tién nhung muon kinh. Diéu tri: Khingudi bénh da trudng thanh hoan toan thi phai cat bé cdc tuyén sinh duc vi 20% cé nguy co chuyén thanh 4c tinh. Sau phau thuat bénh nhén sé thiéu hut néi dié Nhitng Hiém vd muon, sind - tiét t6 nén phai bé sung oestrogen. Cac khdi u bung tring va loan san tuyén sinh duc cé tilé phat trién khéi u cao, thudng gap nhiéu 1a loai u gonadoblastom. Day 1a loai u lanh tinh. > V6 kinh thu phat V6 kinh thit phat 1a tinh trang khong thay kinh nguyét it nhat la 6 thang 6 mot phu nix truéc dé van hanh kinh binh thuong va khéng mang thai. Kinh thuwa: Hanh kinh thua thét thudéng kém theo giam sut lugng mau kinh. Hai bénh v6 kinh tht phat va kinh thua nay thuong chong chéo lén nhau va c6 cing mot qua trinh bénh ly. Nguyén nhan + Nguyén nhan thuong do cdc bénh cia doi thi, tuyén yén: Bénh ving d6i thi, tuyén yén, tang prolactin trong mau 138
do u tuyén yén, do thudc (vi du thuéc tranh thai), chan an do tam than, FSH tang gay man kinh sém, tinh trang gia thai, qua lo lang va stress. + Do bénh cua buéng tring: Man kinh sém, budng tring da nang, cdc khdi u tiét androgen. + Cac réi loan néi tiét khéc: Cuong tuyén gidp trang, cuong vo thuong than. + Nguyén nhan tai tit cung: Rat hiém gap nhu lao, xo hoa noi mac tu cung. + Nguyén nhan toan than: Bénh suy mon thé chat kéo dai do réi loan dinh duGng, hoac do réi loan tinh than. Tham kham phu khoa 1. Hdi bénh nhan xem mic do binh thudng cua kinh nguyét trudc khi bi bénh v6 kinh. Tinh hinh chung vé stic khoe (c6 sit can), c6 gi lo lang suy nghi nhiéu khéng, stress va cdc thuéc da ding? vO sinh... dé €n 2. Kham xét b6 may sinh duc bang tay, kiém tra di tat. Sau do néu can phai nao niém mac tt cung dé lam sinh thiét va soi 6 bung, siéu 4m... 3. X quang hdp so. dan cdc mu6n, bénh &m 4. Tham do néi tiét: Bao gm FSH, LH, prolactin, testosteron, hii h cetosteroid, chtfc nang gidp trang, thunghiém progesteron va 6 sin diéu tri thir bang clomiphen. Day 1a mét kham xét co ban, phai thuc hién that day da m6i cé duge nhitng két luan chinh xac tur bac si noi tiet. 4 ca ~ ye “~ Ae ad I |Chuong V 2: texWwWve)
\ iow Diéu tri vo kinh thy phat “6 kinh” c6 khdi thi “v6 sinh” méi c6 co hdi chia thanh cong. ' 1. Diéu tri thi, bang Progesteron: - Ding Progesteron: 5mg Narethisteron m6i ngay trong 1 tuan lién, sau d6 ngung thudéc. Néu xuat hién chay mau 4m dao do sut ndi tiét thi do 1a bang ching cua hién tuong chuan bi cho néi mac bang oestrogen. Néu khéng gay dugc chay mau 4m dao thi phai tham biét cn diéu Nhitng do nguyén nhan thiéu oestrogen hoac qua nhiéu androgen. Hiém va mun, sind - 2. Diéu tri thir bang Clomiphen: Néu oestrogen da tiét théa dang thi Clomiphen la mét nghiém phap d6i véi truc déi thi - tuyén yén. Ding 50mg Clomiphen méi ngay, sudét 5 ngay lién sé lam cho nang noan phat trién dan dén tiét nhiéu oestrogen dan dén nang LH lén dinh sé kich thich phong noan. Dinh lugng progesteron huyét thanh vao ngay thir 19 sé khang dinh dugc 1a sé cé kinh nguyét. 3. Chi y: Cach diéu tri v6 kinh phai phu thuéc vao nguyén nhan. Sau khi kham xét phu khoa khéng phat hién dugc bénh thi can chuyén bénh nhan dén bac si noi tiét dé kham thém. Khi da tién hanh kham va diéu tri nhu trén ma cing khong tim duoc nguyén nhan v6 kinh va néu bénh nhan khéng dap tng Clomiphen thi cing chua nén lam gi thém trt truéng hgp v6 kinh nguyén phat. 140