Những khoảng trống trong nghiên cứu ca khúc thiếu nhi Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ca khúc là thể loại đơn giản, phổ thông nhất trong nhạc hát được ra đời từ những năm 30 của thế kỉ XX ở Việt Nam. Ca khúc thiếu nhi theo đó cũng ra đời như một phần của đời sống âm nhạc trong lịch sử phát triển của nền âm nhạc nước nhà. Mấy chục năm qua, mặc dù sáng tác ca khúc thiếu nhi đã có nhiều thành quả đáng kể, nhưng những vấn đề liên quan đến việc nghiên cứu mảng ca khúc này vẫn là mảnh đất trống ít người khai thác. Cùng tham khảo bài viết “Những khoảng trống trong nghiên cứu ca khúc thiếu nhi Việt Nam" để biết thêm chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Những khoảng trống trong nghiên cứu ca khúc thiếu nhi Việt Nam

TAÅP CHÑ VHDG SÖË 3/2015 41 Nhûäng khoaãng tröëng trong nghiïn cûáu ca khuác thiïëu nhi Viïåt Nam NGUYÏÎN THÕ YÏËN C a khuác laâ thïí loaåi àún giaãn, phöí thöng nhaåc thïë naâo? cuãa Àöì Nam (1934); Nïìn nhaåc nhêët trong nhaåc haát àûúåc ra àúâi tûâ nhûäng múái cuãa Viïåt Nam, Nhaåc Viïåt 1938 – 1948, nùm 30 cuãa thïë kó XX úã Viïåt Nam. Ca Hiïån traång nïìn nhaåc Viïåt cuãa Lûu Hûäu Phûúác khuác thiïëu nhi theo àoá cuäng ra àúâi nhû möåt (1946); Möåt vaâi yá kiïën vïì nhaåc Viïåt múái, Xêy phêìn cuãa àúâi söëng êm nhaåc trong lõch sûã phaát dûång nhaåc múái Viïåt Nam cuãa Nguyïîn Xuên triïín cuãa nïìn êm nhaåc nûúác nhaâ. Tuy vêåy, khoa Khoaát (1948); Tranh luêån vïì êm nhaåc cuãa hoåc nghiïn cûáu vïì möåt àöëi tûúång thûúâng hiïëm nhiïìu taác giaã (1949); Àõa võ cuãa êm nhaåc caãi khi coá tuöíi àúâi ngang bùçng vúái àöëi tûúång, cho caách, Tûúng lai cuãa êm nhaåc caãi caách Viïåt nïn phaãi àïën sau 1945, khi àêët nûúác giaânh àûúåc Nam cuãa Tiïu Lang (1949); Ngoá qua nïìn êm àöåc lêåp, cuâng vúái sûå phaát triïín roä neát cuãa ca nhaåc múái Viïåt Nam cuãa Vuä Ngoåc AÁnh (1953); khuác thiïëu nhi thò viïåc nghiïn cûáu ca khuác noái Dên töåc tñnh trong êm nhaåc cuãa Hoaâng Kiïìu chung vaâ ca khuác thiïëu nhi noái riïng múái thûåc (1956); Tinh thêìn êm nhaåc múái cuãa nhûäng sûå àûúåc quan têm thûåc hiïån. nùm khaáng chiïën cuãa Àöî Nhuêån (1958); Baân Tuy nhiïn, coá leä trong têm thûác cuãa nhiïìu vïì sûå phaát triïín cuãa nïìn tên nhaåc Viïåt Nam ngûúâi, ca khuác thiïëu nhi chó laâ nhûäng baâi haát cuãa Trûúng Àònh Cûã (1960); Vaâi nhêån xeát vïì ngùæn, vúái lúâi ca möåc maåc, giaãn dõ, nhùçm mua êm nhaåc cuãa ca khuác cuãa Höìng Thao (1960); vui, giaãi trñ cho caác em, giaáo duåc caác em, khöng Vaâi yá kiïën vïì ca khuác hiïån nay cuãa Nguyïîn aãnh hûúãng quaá nhiïìu àïën xaä höåi nïn cuäng Àûác Toaân (1960)... chùèng coá gò àïí baân luêån. Vò vêåy, mêëy chuåc Tûâ sau nhûäng nùm 50, caác vêën àïì vïì ca nùm qua, mùåc duâ saáng taác ca khuác thiïëu nhi khuác thiïëu nhi cuäng àûúåc baân luêån nhû möåt àaä coá nhiïìu thaânh quaã àaáng kïí, nhûng nhûäng àïì taâi àöåc lêåp, nhûng söë taác giaã quan têm vêîn vêën àïì liïn quan àïën viïåc nghiïn cûáu maãng ca coân khaá khiïm töën. Coá thïí kïí àïën caác baâi viïët khuác naây vêîn laâ maãnh àêët tröëng ñt ngûúâi khai cuãa caác taác giaã: Phaåm Xuên Àöå, Lï Cao Phan, thaác. Khaái quaát caác tû liïåu trïn hai giai àoaån tûâ Phan Huyânh Àiïíu, Tö Haãi... Dûúái con mùæt cuãa 1930 -1975 vaâ tûâ 1975 trúã vïì sau, chuáng ta coá nhaâ giaáo duåc, Phaåm Xuên Àöå (1951) baân vïì thïí dïî daâng nhêån thêëy vêën àïì naây. caác vêën àïì vïì lúåi ñch cuãa viïåc giaáo duåc êm Giai àoaån tûâ 1930 - 1975 nhaåc cho treã em vaâ möåt söë nguyïn tùæc daåy hoåc êm nhaåc cho treã, Lï Cao Phan (1957) nhêën Ngay khi coá sûå ra àúâi cuãa ca khuác, caác nhaâ maånh vai troâ cuãa thiïëu nhi trong viïåc xêy dûång hoaåt àöång êm nhaåc àaä bùæt àêìu quan têm, baân nïìn êm nhaåc Viïåt Nam. Theo goác nhòn cuãa luêån àïën vêën àïì thay àöíi cuãa caái cuä vaâ múái, sûå möåt nhaåc sô, Phan Huyânh Àiïíu (1960) cho rùçng giùçng xeá, àêëu tranh giûäa truyïìn thöëng vaâ hiïån Cêìn viïët baâi haát cho caác em töët hún nûäa, búãi àaåi. Duâ khöng phaãi laâ nhûäng baâi viïët, phaát biïíu hiïån taåi hònh aãnh trong ca khuác thiïëu nhi coân mang tñnh hoåc thuêåt cao vaâ coá phêìn chuã quan ngheâo naân, nöåi dung lúâi ca vûâa ngheâo naân vaâ nhûng nhûäng baâi viïët sau laåi àûúåc nhùæc àïën mêu thuêîn vúái nöåi dung êm nhaåc, giai àiïåu ñt nhiïìu, nhû: Möåt vêën àïì rêët quan hïå túái xaä höåi: Chuáng ta nïn àïí yá túái baâi ca cêu haát cuãa Phaåm saáng taåo, dïî daäi... Vùn Àiïìu (1934); Ta phaãi nïn caãi caách êm Chuáng ta coá thïí thêëy, giai àoaån tûâ 1930 àïën
42 NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI 1975, do hoaân caãnh chiïën tranh nïn hêìu hïët Vïì phûúng thûác saáng taác, mùåc duâ giai àoaån caác nghiïn cûáu thúâi kò naây vêîn coân haån chïë, àêìu caác nhaåc sô kïu goåi saáng taác phaãi hûúáng chó dûâng laåi úã daång nhûäng phaát biïíu coá tñnh àïën yïëu töë dên töåc, song Nguyïîn Xuên Khoaát chêët caãm tñnh, chûa coá nhûäng cöng trònh nghiïn cho rùçng, do nhaåc cuå thö sú, kñ êm nhiïìu thiïëu cûáu daâi húi... Duâ vêåy, chuáng ta vêîn coá thïí khaái soát, êm àiïåu khoá hoåc, hïå thöëng lñ thuyïët êm quaát tûâ trong phaát biïíu caãm tñnh êëy cuãa caác nhaåc chûa àûúåc xêy dûång möåt caách khoa hoåc, nhaâ hoaåt àöång êm nhaåc nhûäng vêën àïì thuöåc nïn ngûúâi saáng taác cêìn phaãi sûã duång hoâa êm vïì quan àiïím vaâ phûúng thûác saáng taác. Têy phûúng vaâ chuá yá àïën caách duâng hoâa êm Vïì quan àiïím saáng taác, cuäng nhû trong vùn cuãa têët caã nïìn êm nhaåc kim cöí trïn thïë giúái. hoåc, caác nhaåc sô trong giai àoaån naây, duâ biïíu Coân vïì ngön ngûä thò cêìn chuá troång sûã duång ngön ngûä bònh dên, gêìn guäi vúái dên chuáng, hiïån khaác nhau nhûng àïìu coá chung möåt quan àiïím laâ nghïå thuêåt phaãi võ nhên sinh, chûá kïët húåp vúái caách haânh nhaåc Têy Êu möåt caách khöng àún thuêìn laâ võ nghïå thuêåt. Êm nhaåc nhuêìn nhuyïîn àïí taåo ra möåt taác phêím Viïåt Nam troân trõa, goån gaâng chûá khöng phaãi laâ möåt phaãi hûúáng àïën sûå vui veã, khöng uãy mõ, êm nhaåc phaãi dïî hiïíu àïí phuåc vuå giúái bònh dên vaâ phoáng taác. söë àöng cöng chuáng. Àùåc biïåt caác yá kiïën àïìu Baân àïën vêën àïì vïì saáng taác cho thiïëu nhi, nhêën maånh rùçng êm nhaåc phaãi coá yïëu töë “dên caác taác giaã Phan Huyânh Àiïíu (1960), Tö Haãi töåc tñnh”, tûác tñnh dên töåc trong saáng taác, cuäng (1963), Möång Lên (1967)... gêìn nhû àöìng tònh nhû cêìn phaãi mang êm hûúãng ngúåi ca caác anh vúái viïåc saáng taác cho caác em khöng àún thuêìn huâng dên töåc qua caác thúâi kò. laâ viïët ngùæn goån, dïî hiïíu maâ coân cêìn phaãi coá Riïng êm nhaåc thiïëu nhi, quan àiïím dên sûå àêìu tû hïët sûác tó mó vaâ cöng phu. Àùåc biïåt, töåc tñnh cuäng àûúåc caác taác giaã nhùæc àïën trong àïí ngûúâi lúán noái àûúåc tiïëng noái cuãa treã em thò möåt söë baâi viïët. Lï Cao Phan (1957) àïì cêåp cêìn phaãi gêìn guäi, nùæm bùæt àûúåc têm sinh lñ cuãa vêën àïì khai thaác vöën cöí (tñnh dên töåc) àïí tö caác em hún. Coá thïí, chñnh nhûäng yïu cêìu vaâ àiïím, trau döìi, gúåi cho thïë hïå thanh thiïëu nhi àoâi hoãi nhû vêåy àaä chi phöëi caách nhòn, caách biïët yïu chuöång nhaåc Viïåt, àöìng thúâi khùèng nghô cuãa caác nhaåc sô saáng taác ca khuác thiïëu àõnh giaá trõ, võ thïë dên töåc, thïí hiïån baãn sùæc nhi trong giai àoaån naây. Vò vêåy, ài sêu phên trong caác hoaåt àöång giao lûu vùn hoaá, vùn nghïå tñch, baân luêån caác vêën àïì trong chñnh ca khuác vúái caác nûúác trïn thïë giúái hoùåc trong khu vûåc. thiïëu nhi viïët trong giai àoaån naây laâ viïåc laâm Möång Lên (1967) thò xem viïåc taác giaã thïí cêìn thiïët. Tuy nhiïn, àêy cuäng laâ khoaãng tröëng nghiïåm dên ca vaâo saáng taác laâ möåt phûúng maâ lêu nay caác nhaâ nghiïn cûáu êm nhaåc chûa caách hûäu hiïåu nhùçm böìi dûúäng, nêng cao hiïíu chuá têm àïì cêåp. biïët cho caác em nhoã vïì kho taâng dên ca vö Giai àoaån tûâ 1975 àïën nay cuâng phong phuá cuãa têët caã caác dên töåc trïn àêët nûúác Viïåt Nam. Tûâ sau nùm 1975, nghiïn cûáu êm nhaåc bùæt àêìu chuyïín sang giai àoaån múái. Caác cöng trònh Àaáng noái, úã phûúng diïån lêåp ngön, quan nghiïn cûáu, àaánh giaá vïì êm nhaåc noái chung àiïím saáng taác noái trïn chó àûúåc thïí hiïån bùçng àaä phaát triïín theo nhiïìu hûúáng khaác nhau: daång caác yá kiïën nhoã leã, àùng taãi raãi raác trïn caác baáo, àïì taâi mang tñnh lõch sûã, àïì taâi ài sêu phên tñch taåp chñ. Nhûng vïì mùåt taác àöång xaä höåi, quan caác vêën àïì vïì êm nhaåc, àïì taâi múã röång theo àiïím àoá chi phöëi maånh meä túái hoaåt àöång saáng goác nhòn vùn hoáa, xaä höåi... taác, coá thïí xem nhû laâ möåt chuã thuyïët trong saáng taác êm nhaåc cuãa giai àoaån naây. Hêìu hïët Daång àïì taâi mang tñnh lõch sûã phaãi kïí àïën caác taác phêím ra àúâi àïìu giaãn dõ, trong saáng, cöng trònh Êm nhaåc múái Viïåt Nam tiïën trònh vaâ thêëm nhuêìn baãn sùæc vùn hoáa dên töåc. thaânh tûåu cuãa nhoám taác giaã Tuá Ngoåc, Nguyïîn
TAÅP CHÑ VHDG SÖË 3/2015 43 Thõ Nhung, Vuä Tûå Lên, Nguyïîn Ngoåc Oaánh, miïu taã, phên tñch, khaão cûáu tû liïåu; sûã duång Thaái Phiïn (2000). Àêy laâ möåt cöng trònh khoa caác lñ thuyïët hêåu thuöåc àõa, lñ thuyïët chûác nùng, hoåc àêìu tiïn àûúåc töíng kïët dûúái daång chuyïn lñ thuyïët hêåu hiïån àaåi, lñ thuyïët lõch sûã... àïí luêån, coá hïå thöëng, àaánh giaá caác quaá trònh hònh giaãi quyïët caác vêën àïì khaác nhau liïn quan àïën thaânh vaâ phaát triïín cuãa nïìn êm nhaåc múái Viïåt êm nhaåc cuäng nhû xaä höåi Viïåt Nam tûâ trûúác Nam traãi daâi gêìn hïët thïë kó XX. Tham khaão vaâ sau Caách maång thaáng Taám. cöng trònh naây, ngûúâi àoåc seä coá àûúåc caái nhòn Vúái êm nhaåc thiïëu nhi giai àoaån naây, ngoaâi khaá toaân diïån vïì nïìn êm nhaåc múái. Tûâ viïåc caác baâi viïët ngùæn cuãa möåt söë taác giaã nhû: Kiïìu phên tñch böëi caãnh lõch sûã Viïåt Nam tûâ cuöëi Thêím (1979) vúái Nhaåc sô cuãa tuöíi thú; Hoaâng thïë kó XIX àïën nhûäng nùm 90 cuãa thïë kó XX, Long, Hoaâng Lên (1980) vúái Vïì baâi haát thiïëu caác taác giaã àaä chó ra àûúåc sûå taác àöång cuãa lõch nhi duâng trong nhaâ trûúâng; Lúåi Chung (1982) sûã àïën quaá trònh hònh thaânh, phaát triïín vaâ trûúãng vúái Baâi haát tuöíi lïn ba; Vùn Chung (1984) vúái thaânh cuãa nïìn êm nhaåc múái Viïåt Nam. Ngoaâi Phong Nhaä – ngûúâi nhaåc sô àûúåc caác em yïu ra, úã mûác àöå khaái quaát, caác giaã cuäng àaä chó ra quyá... cuäng bùæt àêìu coá nhûäng cöng trònh mang àûúåc sûå xuêët hiïån cuäng nhû caách phên loaåi tñnh hïå thöëng vaâ chuyïn sêu hún vïì êm nhaåc cuãa tûâng loaåi hònh, loaåi thïí trong êm nhaåc múái treã em nhû cuöën: Vai troâ cuãa êm nhaåc àöëi vúái Viïåt Nam úã thïë kó qua, trong àoá coá ca khuác treã cuãa Phaåm Tuyïn (1999); Êm nhaåc vúái treã thiïëu nhi. Àïí coá àûúåc bûác tranh êm nhaåc mang em cuãa Trêìn Quyânh Mai (2004). tñnh töíng thïí nhû vêåy, trûúác àoá àaä coá rêët nhiïìu baâi viïët àïì cêåp àïën vêën àïì naây nhû: Êm nhaåc Taác phêím Vai troâ cuãa êm nhaåc àöëi vúái treã phûúng Têy àaä thêm nhêåp vaâo Viïåt Nam nhû cuãa Phaåm Tuyïn (1999) laâ têåp húåp caác baâi viïët thïë naâ o ? cuã a caá c taá c giaã Tö Vuä , Chñ Vuä , cuãa nhaåc sô àaä àûúåc àùng taåi caác taåp chñ, baáo, Nguyïîn Thuåy Loan. Tuá Ngoåc (1979) laåi bùæt kó yïëu höåi thaão. Nhaåc sô chuã yïëu àïì cêåp, trao àêìu Nhòn laåi êm nhaåc giai àoaån khaáng chiïën àöíi caác “diïîn biïën tònh hònh àúâi söëng êm nhaåc chöëng Phaáp. Cöng trònh cuãa Vuä Tûå Lên (1997) cuãa thiïëu nhi nûúác ta trong mêëy chuåc nùm qua”. àaä ài sêu phên tñch Nhûäng aãnh hûúãng cuãa êm Àaáng chuá yá, nhaåc sô Phaåm Tuyïn àaä àûa ra nhaåc chêu Êu trong ca khuác Viïåt Nam giai àoaån khaái niïåm “böå ba chñ cöët” (möëi quan hïå giûäa 1930 – 1950... ngûúâi saáng taác, ngûúâi thïí hiïån vaâ ngûúâi thûúãng thûác) trong hoaåt àöång êm nhaåc, möëi quan hïå Khöng dûâng laåi úã viïåc töíng kïët àaánh giaá giûäa vêåt lñ vaâ êm nhaåc. Öng àöìng thúâi kïu goåi möåt caách chung chung, ca khuác Viïåt Nam dêìn caác em “haäy àïën vúái dên ca” àïí giûä gòn, phaát dêìn àûúåc caác taác giaã ài sêu nghiïn cûáu, phên huy truyïìn thöëng cuãa cha öng vaâ thêëy àûúåc tñch mang tñnh hoåc thuêåt hún. Dûúái goác nhòn saãn phêím nhaåc cuå dên töåc quyá baáu cuãa cha triïët hoåc, mô hoåc, Dûúng Viïët AÁ (2000) ài sêu öng chuáng ta coá giaá trõ nhû thïë naâo. Bïn caånh nghiïn cûáu vêën àïì ca tûâ, möëi quan hïå biïån àoá, cuöën Êm nhaåc vúái treã em cuãaTrêìn Quyânh chûáng giûäa lúâi vaâ nhaåc, àöìng thúâi chó ra àûúåc Mai (2004) giuáp ngûúâi àoåc coá caái nhòn roä hún vai troâ, chûác nùng, àùåc trûng cuãa ca tûâ, cung vïì êm nhaåc vaâ vai troâ cuãa êm nhaåc àöëi vúái treã cêëp diïån maåo chung cuãa êm nhaåc Viïåt Nam thú. Nhûäng baâi haát, baâi ca caãnh vaâ hoaân caãnh ra dûúái goác nhòn vùn hoáa... Tiïëp nöëi goác nhòn naâ y , Nguyïî n Àùng Nghõ (2011) sûã duå n g àúâi cuãa möåt söë taác phêím cuäng àaä àûúåc taác giaã phûúng phaáp liïn ngaânh àïí chó ra Nhûäng àùåc sûu têìm, têåp húåp khaá cöng phu, múã röång sûå trûng trong ca khuác caách maång Viïåt Nam tûâ hiïíu biïët cho nhûäng ai quan têm àïën caác em. 1930 – 1975. Theo hûúáng nghiïn cûáu naây, Mùåc duâ hai taác giaã vúái hai caách tiïëp cêån Jason Gibbs (2008) àaä sûã duång coá hiïåu quaã khaác nhau, song, coá leä do àùåc trûng cuãa lûáa caác phûúng phaáp nghiïn cûáu cuãa vùn hoáa hoåc, tuöíi nïn caác taác giaã chuã yïëu têåp trung nghiïn xaä höåi hoåc, dên töåc hoåc nhû àiïìn daä, quan saát, cûáu vai troâ cuãa êm nhaåc àöëi vúái treã. Nïëu Trêìn
44 NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI Quyânh Mai (2004) nhòn vai troâ cuãa êm nhaåc töíng têåp Giai àiïåu tuöíi thêìn tiïn. Troån böå cuãa trong sûå hònh thaânh tònh caãm àaåo àûác, phaát Têåp 1 göìm 4 cuöën saách, laâ saãn phêím quyá giaá triïín phêím chêët, trñ tuïå cho caác em lûáa tuöíi àöëi vúái bêët kò ai quan têm àïën êm nhaåc vaâ ca mêîu giaáo, thò Phaåm Tuyïn (1999) ghi nhêån khuác thiïëu nhi, búãi àêy laâ nguöìn tû liïåu khaá vai troâ to lúán cuãa êm nhaåc trong caác hoaåt àöång àêìy àuã vïì caác baâi haát thiïëu nhi trïn khùæp moåi êm nhaåc chung cuãa caác em thiïëu nhi. miïìn àêët nûúác, giuáp ngûúâi nghiïn cûáu dïî daâng Xeát vïì thúâi gian, ca khuác thiïëu nhi laâ thïí hún trong viïåc phên loaåi, töíng húåp vaâ phên tñch ca khuác. loaåi ra àúâi sau, muöån hún so vúái caác thïí loaåi êm nhaåc khaác. Vò vêåy, àa söë caác baâi viïët têåp Tuy nhiïn, nhûäng tuyïín têåp ca khuác naây trung baân luêån vïì vêën àïì êm nhaåc cuãa nûúác coân laâ saãn phêím cuãa möåt thúâi àaåi. Saãn phêím nhaâ noái chung laâ àiïìu coá thïí hiïíu àûúåc. Tuy àoá phaãi àûúåc àùåt trong möëi quan hïå vúái con nhiïn, ngûúåc doâng lõch sûã àïí nhòn nhêån laåi ngûúâi, vúái lõch sûã, vùn hoáa xaä höåi. Chñnh vò toaân böå vêën àïì nghiïn cûáu vïì ca khuác thiïëu vêåy, àaä àïën luác caác nhaâ nghiïn cûáu cêìn coá nhi, àùåc biïåt laâ tûâ sau 1975 àïën nay, nïëu àem nhûäng nghiïn cûáu daâi húi hún àïí xaác àõnh laåi so vúái caác cöng trònh nghiïn cûáu vïì êm nhaåc roä böëi caãnh lõch sûã, hoaân caãnh ra àúâi, quaá trònh Viïåt Nam, vêîn thêëy nhûäng khoaãng tröëng quaá hònh thaânh vaâ phaát triïín cuãa ca khuác thiïëu nhi lúán. Nïëu lêåp àöì thõ theo tûâng thêåp niïn, ta thêëy qua caác giai àoaån möåt caách khoa hoåc vaâ coá hïå con söë tröìi suåt thêët thûúâng: möîi thêåp niïn chó thöëng hún àïí nhûäng vêën àïì vïì ca khuác thiïëu xuêët hiïån àöi ba baâi, riïng nhûäng nùm 80 àûúåc nhi Viïåt Nam khöng chó laâ möåt trong söë caác hún chuåc baâi, nhûng trong nhûäng nùm 90, sûå thïí loaåi àûúåc baân luêån ñt oãi trong cuöën Êm nhaåc quan têm àïën ca khuác thiïëu nhi trúã vïì trònh Viïåt Nam tiïën trònh vaâ thaânh tûåu, maâ seä trúã thaânh traång múâ nhaåt. Nhûäng cöng trònh mang tñnh cöng trònh lõch sûã – vùn hoáa vïì ca khuác thiïëu quy mö vïì ca khuác thiïëu nhi cho àïën thúâi àiïím nhi, giuáp nhûäng ai quan têm àïën êm nhaåc seä naây laåi caâng coá thïí àïëm trïn àêìu ngoán tay. coá caái nhòn toaân diïån vaâ cuå thïí hún. (Húåp tuyïín taâi liïåu nghiïn cûáu lñ luêån phï bònh Dûúái goác nhòn mô hoåc, êm nhaåc hoåc ca khuác êm nhaåc Viïåt Nam thïë kó XX, tr. 66, 67). thiïëu nhi cêìn àûúåc nhêån diïån, phên tñch caác Toám laåi, trong möîi giai àoaån, ca khuác thiïëu àùåc àiïím, àùåc trûng cuãa noá thïí hiïån thöng qua nhi àaä àûúåc àïì cêåp úã nhûäng goác àöå khaác nhau. ca tûâ, nöåi dung, khuác thûác... àïí nhòn thêëy àûúåc Song, duâ nhòn úã goác àöå lõch sûã, êm nhaåc hoåc, nhûäng neát àeåp vöën coá cuãa noá vaâ cuäng laâ cú triïët hoåc, mô hoåc hay vùn hoáa hoåc thò maãng àïì höåi àïí chuáng ta phaát hiïån ra nhûäng haån chïë taâi vïì ca khuác thiïëu nhi vêîn ñt àûúåc quan têm coân töìn taåi trong möîi taác phêím. baân luêån möåt caách sêu sùæc vaâ coá hïå thöëng. Ngoaâi ra, ca khuác thiïëu nhi Viïåt Nam vûâa Nhûäng nùm gêìn àêy, caác taác giaã cuäng àaä bûúác coá yïëu töë cuãa thïí loaåi nhaåc múái ra àúâi, vûâa coá àêìu nghiïn cûáu vaâ xuêët baãn möåt söë tuyïín têåp nhûäng neát àùåc trûng riïng cuãa tûâng giai àoaån, vïì ca khuác thiïëu nhi. Trong àoá, cöng trònh 50 chõu chi phöëi búãi quan niïåm xaä höåi, quan niïåm nùm caác baâi haát thiïëu nhi Viïåt Nam (1945 – saáng taác vaâ phûúng thûác saáng taác trong tûâng 1995) do hai taác giaã Hoaâng Long, Hoaâng Lên giai àoaån àoá. Àïën lûúåt mònh, caác ca khuác trong têåp húåp, biïn soaån (1998) àûúåc xem laâ nguöìn haânh trònh àïën vúái àúâi söëng laåi coá sûå taác àöång tû liïåu quyá, cung cêëp tûúng àöëi àêìy àuã vaâ roä ngûúåc trúã laåi àöëi vúái xaä höåi, goáp phêìn àõnh raâng tûâng möëc lõch sûã cuãa caác baâi haát cuãa tûâng hûúáng tû tûúãng xaä höåi. Sûå biïíu hiïån hai chiïìu giai àoaån. Àùåc biïåt, gêìn àêy nhêët, nùm 2013, àoá thûåc sûå laâ möåt vêën àïì cêìn àûúåc àêìu tû nhaåc sô An Thuyïn àaä töí chûác, têåp húåp ca khuác nghiïn cûáu, phên tñch, luêån giaãi möåt caách khoa thiïëu nhi cuãa caác nhaåc sô (sinh nùm 1910 àïën hoåc, hïå thöëng, àïí múã ra möåt caách nhòn múái 1929) trïn khùæp moåi miïìn àêët nûúác àïí cho ra cho êm nhaåc Viïåt Nam. Vò vêåy, caác vêën àïì
TAÅP CHÑ VHDG SÖË 3/2015 45 nghiïn cûáu liïn quan àïën ca khuác thiïëu nhi cêìn múã röång hún caã trong àïì taâi lêîn phûúng Coâ ke, öëng saáo... phaáp tiïëp cêån. Dûúái goác nhòn cuãa vùn hoáa hoåc, (Tiïëp theo trang 40) nhaâ nghiïn cûáu cêìn sûã duång phûúng phaáp liïn Thûá hai, trong khuön khöí baâi viïët naây, töi ngaânh àïí phên tñch laâm roä nhûäng giaá trõ nùçm àaä giúái thiïåu sú lûúåc vïì sûå töìn taåi cuãa "coâ ke, trong chñnh ca khuác thiïëu nhi vaâ möëi quan hïå öëng saáo", khöng gian diïîn xûúáng, biïn chïë cuãa noá vúái caác yïëu töë khaác trong xaä höåi. daân nhaåc, möåt söë tïn baâi nhaåc... möåt vaâi nhêån xeát, giaã thuyïët vïì nguöìn göëc, lõch sûã cuãa daân nhaåc. Chùæc chùæn àêy múái chó laâ nhûäng neát Taâi liïåu tham khaão chêëm phaá ban àêìu trong quaá trònh nghiïn cûáu 1. Dûúng Viïët AÁ (2000), Ca tûâ trong êm nhaåc Viïåt Nam, Viïån Êm nhaåc xb, Haâ Nöåi. vúái muåc àñch laâm roä vïì diïån maåo cuãa "coâ ke, 2. Phan Huyânh Àiïíu (1960), “Cêìn viïët baâi haát cho caác em töët öëng saáo", vai troâ cuãa noá trong àúâi söëng vùn hún nûäa”, Taåp chñ Vùn nghïå, söë 12. hoáa cuãa dên töåc Mûúâng, àùåc àiïím cêëu truác êm 3. Phaåm Xuên Àöå (1951), “Ca nhaåc”, Tiïíu hoåc nguyïåt san, nhaåc maâ noá sûã duång, cuäng nhû nguöìn göëc. söë 5, thaáng 1/1951. 4. Tö Haãi (1963), “Nêng cao chêët lûúång baâi haát cho thiïëu nhi”, Thûá ba, tûâ goác àöå cuãa möåt ngûúâi nghiïn Vùn hoåc, söë 5. cûáu, giaãng daåy êm nhaåc, thiïët nghô caác cú quan 5. Höåi àöìng biïn têåp Viïån Êm nhaåc (2003), Húåp tuyïín taâi liïåu chûác nùng cêìn coá nhûäng cú chïë thñch húåp nhùçm nghiïn cûáu – lyá luêån – phï bònh Êm nhaåc Viïåt Nam thïë kó XX, Nxb. Vùn hoáa dên töåc, Haâ Nöåi. khuyïën khñch cöång àöìng baão vïå vaâ trao truyïìn 6. Nguyïîn Xuên Khoaát (1948), “Möåt vaâi yá kiïën vïì nhaåc Viïåt cho caác thïë hïå sau giaá trõ vùn hoáa naây. múái”, Taåp chñ Vùn nghïå, söë 5. 7. Möång Lên (1967), “Ca khuác vïì àïì taâi thiïëu nhi”, Nhûäng vêën àïì êm nhaåc vaâ muáa, têåp 6. Chuá thñch 8. Vuä Tûå Lên (1997), Nhûäng aãnh hûúãng cuãa êm nhaåc chêu (1) Töi bùn khoùn vúái möåt loaåi nhaåc cuå àûúåc goåi tïn laâ Êu trong ca khuác Viïåt Nam giai àoaån 1930 – 1950, Nxb. Thïë "chiïëm choåc", trong vöën hiïíu biïët cuãa töi chûa tûâng giúái, Haâ Nöåi. nghe àïën caái tïn naây. Coá leä do löîi chñnh taã cuãa saách, 9. Hoaâng Long – Hoaâng Lên (1980), “Vïì baâi haát thiïëu nhi nguyïn vùn chùæc laâ "chuäm choåe" thò múái coá nghôa. duâng trong nhaâ trûúâng”, Taåp chñ Êm nhaåc, söë 4. (2) Nguöì n : http://www.hoabinh.gov.vn/c/portal/ 10. Hoaâng Long – Hoaâng Lên (1998), 50 nùm caác baâi haát render_portlet (truy cêåp ngaây 20/01/2015). thiïëu nhi Viïåt Nam (1945 – 1995), Nxb. Giaáo duåc, Haâ Nöåi. (3) Giaám àöëc Baão taâng Di saãn vùn hoáa Mûúâng. Söë 28, 11. Trêìn Quyânh Mai (2004), Êm nhaåc vaâ tuöíi thú, Nxb. töí 6, phûúâng Thaái Bònh, Tp. Hoâa Bònh. Thanh niïn, Haâ Nöåi. 12. Nhiïìu taác giaã (2000), Êm nhaåc Viïåt Nam tiïën trònh vaâ Taâi liïåu tham khaão thaânh tûåu, Viïån Êm nhaåc, Haâ Nöåi. 1. Quaách Giao, Vùn Quyânh, Thanh Sún, Buâi Thiïån, Thûúng 13. Nguyïîn Àùng Nghõ (2011), “Bay lïn tûâ truyïìn thöëng”, Nxb. Diïîm (sûu têìm, chónh lñ, dõch vaâ chuá thñch) (1965), Dên ca Vùn hoáa thöng tin vaâ Taåp chñ Vùn hoáa nghïå thuêåt xb, Haâ Nöåi. Mûúâng (Hoâa Bònh), Nxb. Vùn hoåc, Haâ Nöåi. 14. Tuá Ngoåc (1975), “Nhûäng bûúác ài, thaânh tûåu cuãa êm nhaåc 2. Huyïån uãy, Höåi àöìng Nhên dên, UÃy ban Nhên dên huyïån 30 nùm qua (1945 – 1975)”, Taåp chñ Nghiïn cûáu nghïå thuêåt, Kim Böi (2009), Vùn hoáa ngûúâi Mûúâng huyïån Kim Böi tónh söë 6. Hoâa Bònh, Nxb. Vùn hoáa dên töåc, Haâ Nöåi. 15. Lï Cao Phan (1957), “Quaá trònh tiïën triïín cuãa ngaânh êm 3. Jeanne Cuisinier (1948), Ngûúâi Mûúâng - Àõa lñ nhên vùn vaâ nhaåc thiïëu nhi”, Taåp chñ Saáng taåo, söë 10. xaä höåi hoåc (Baãn dõch cuãa Súã Vùn hoáa - Thöng tin tónh Hoâa Bònh, taái baãn lêìn thûá nhêët 2007), Nxb. Lao àöång, Haâ Nöåi. 16. Lûu Hûäu Phûúác (1945 – 1946), “Nïìn nhaåc múái cuãa Viïåt 4. Buâi Vùn Kñn, Mai Vùn Trñ, Nguyïîn Phuång (1972), Goáp Nam”, Sûu têåp troån böå Tiïn phong. phêìn tòm hiïíu tónh Hoâa Bònh, Ty Vùn hoáa - Thöng tin tónh Hoâa 17. Kiïìu Thêím (1979), “Nhaåc sô cuãa tuöíi thú”, Taåp chñ Vùn Bònh, Hoâa Bònh. hoáa nghïå thuêåt, söë 5. 5. Buâi Thiïån (sûu têìm - biïn dõch) (2003), Dên ca Mûúâng, 18. An Thuyïn chuã biïn (2013), Giai àiïåu tuöíi thêìn tiïn – Nxb. Vùn hoáa dên töåc, Haâ Nöåi. Töíng têåp baâi haát thiïëu nhi Viïåt Nam (4 têåp), Nxb. Giaáo duåc 6. Tónh uãy, Höåi àöìng Nhên dên, UÃy ban Nhên dên tónh Hoâa Viïåt Nam. Bònh (2005), Àõa chñ Hoâa Bònh, Nxb. Chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi. 19. Phaåm Tuyïn (1999), Êm nhaåc vúái treã em, Nxb. Êm nhaåc, 7. Nguyïîn Thaái Sún (2013), Nghiïn cûáu hiïån tûúång phûúâng Haâ Nöåi baát êm töìn taåi trong àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên Haãi Phoâng, Luêån aán thaåc sô Vùn hoáa hoåc, Haâ Nöåi. 20. Caát Vêån (1981), “Möång Lên vúái nhûäng baâi haát daânh cho 8. Kiïìu Trung Sún (2009), Cöìng chiïng Mûúâng, Luêån aán tiïën thiïëu nhi”, Taåp chñ Vùn hoáa nghïå thuêåt, söë 6. sô Vùn hoáa hoåc, Haâ Nöåi. ThS. NGUYÏÎN THÕ YÏËN ThS. TRÊÌN BAÅCH DÛÚNG Àaåi hoåc Àaâ Nùéng Trûúâng Cao àùèng Vùn hoáa Nghïå thuêåt Têy Bùæc