Nói thêm về Nguyễn Huy Tự và Truyện Hoa Tiên

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 20 (45) - Thaùng 9/2016<br /> <br /> <br /> <br /> Nói thêm về Nguyễn Huy Tự và Truyện Hoa Tiên<br /> <br /> More information about Nguyen Huy Tu and Hoa Tien Story<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nguyen Tung Linh<br /> Department of Tourism Ha Tinh Province<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Hoa Tiên iế dự e bả Đệ bát tài tử Hoa Tiên ký ủ r Q ố ội d k ề mối ì iữ<br /> ươ P ươ C â ươ iê kế ấ e mô ip ặp ỡ i biế đ ụ. Bằ ấ iệ<br /> ụ bá iệ q ì ứ mộ r ệ ơ ôm Hoa Tiên â ệ ì ê ự d đầ iê đượ<br /> i ại r k ọ ủ ướ m đầ ại r ệ ôm bá ọ . Hoa<br /> Tiên đã ừ đượ á ọ iả iê ứ đá iá rấ .<br /> C ộ đời rứ á ủ ự ũ ư Truyện Hoa Tiên ẫ ầ đượ iếp ụ ìm i , khám<br /> phá.<br /> Từ khóa: Nguyễn Huy Tự, Hoa tiên ký, Hoa tiên truyện.<br /> Abstract<br /> Hoa Tien is based on Di Ba Cai Xi Huan Jian Ji (第八才子花箋 記), The eighth gifted scholar: story of<br /> the flowery notepaper) by a Chinese writer. Narrating the love between Luong Phuong Chau and Duong<br /> Dao Tien, the Hoa Tien story is constructed with the main motif: meeting - separation - reunion. Written<br /> in Nom characters in the six-eight poetic form, Hoa Tien was the first story appraising free love that has<br /> been recorded in our written literature, initiating Nom-character story written by intellectuals. Hoa Tien<br /> has been highly appraised by scholars and researchers.<br /> Life and works by Nguyen Huy Tu worth furder study and exploration.<br /> Keywords: Nguyen Huy Tu, Hoa Tien diary, Hoa Tien Story.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ự, ự ữ C i iệ Uẩ ố ú ụ â si ám<br /> r i si Ấ M i á 7 m Cả Oá đ iữ ứ “ ập<br /> ư ứ 4 (1743) mấ m 1790 q ê ội i ” riề Cả ư s đ<br /> r ư ổ i ạ ệ ơ ự đượ bổ iệm ội …<br /> xã rườ ộ ệ iúp iệ ướ . m 25 ổi<br /> C ộ ô r i (1768), ô đượ bổ iệm iữ ứ ri<br /> rư Đì ê ám p ủ Q ố O i ( Đô ) m 1774 ải<br /> Huy Oánh. s m õ ứ rấ ủ ư .<br /> m 17 ổi ô đi i đỗ ươ m 1779 đượ b ứ “ iế riề ứ<br /> <br /> 53<br />  ụ” iữ ứ iệp ý ươ ướ á Kim Đ đề ố ấ rằ<br /> rấ ơ - ư ê rồi s ứ Đố Huy Tự mấ 5 á 9 m 1790 ọ<br /> đồ rấ ủ ư . 47 ổi. Cò G Đ A ì rằ<br /> m 1783 mẹ mấ ô ềq ê r “ mC ấ (1790) b riề â ơ<br /> ư mẹ. ú ô đòi P úX â 27 á 7 b bệ<br /> Oá đã ư ậ ấ mấ bấ iờ 48 ổi đượ q á<br /> riề đì ê r ối á ê ô đã á q ê ê ụ ô Mẫ ”.<br /> q ại q ê iê ứ r ứ ại ời i m 1790, chúng<br /> ọ m ư iệ m dạ ọ đ ôi ấ rằ 27 á 7 m 1790<br /> ạ â i xâ dự q ê ươ . m ưG Đ A i âm<br /> 1786 Q r iế q â r Bắ ầ ò mồ 5 á 9 m 1790 ư<br /> ứ ấ dừ â ệA iế s ô i ủ ái Kim Đ<br /> rầ Kỷ đế ế kiế ụ i m dươ . ư ậ ả i số iệ đề<br /> ( iX â ) ê ướ riề ê đ r ứ mộ bê i âm<br /> ỏi ý kiế ề iê ồi ự q â mộ bê i dươ k á<br /> sự. i m đã rả ời rằ “ ế G Đ A rằ<br /> cầ đạ sỹ mư ượ ì ặp ơ p ử ự ọ 48 ổi ứ í e ả ổi âm<br /> iếp ế ầ í r iỏi ì ( ổi mụ) ư q iệm dâ i iệ<br /> ặp ám Oá ế ầ m ò ái Kim Đ 47 ổi<br /> d ướ ì ặp ự”. ứ í e ổi dươ m ôi.<br /> k i ơ p ử ậ r iúp ề rứ á ủ ự e<br /> â ơ ô đã đế ặp ự ái Kim Đ ì ự i<br /> đ b iệ ướ ự đã iềm á p ẩm Hoa Tiên và Tây Hưng đạo sử<br /> đ iếp k ẳ đ rằ : “ ậ tập. r k iđ ại ê Â và Bùi<br /> mệ ướ ầ ì ười ươ ri rọ Cườ trong Từ điển văn học<br /> p ải r iúp ướ ” rồi ô ả rú Việt Nam từ nguồn gốc đến hết thế kỷ XIX,<br /> bỏ á mũ ậ ầ ê p á riề đại xb Giá dụ ội (1997) thì ch rằ<br /> â ơ đượ iế ử ứ “ iế riề qua sách Lai Thạch tân khoa ký biế<br /> đố đồ ữ ” Q ự sá á k á iề r<br /> Trun iế q â r Bắ “P ê diệ đ iệ ò 3 bả k á r ệ<br /> r ”. r ời i Q r ơ ôm Hoa Tiên, Tây Hưng đạo sử tập<br /> đư q â r đá iặ ô iữ ứ và Quảng Thuận đạo sử tập. Còn theo sách<br /> ữ m ri bộ Bi đượ i m iệ Lai Thạch xã khoa danh ký thì Hoa Tiên là<br /> ại ki . ủ ự Tây Hưng đạo sử tập<br /> C ối m 1789 ô đượ s i và Quảng Thuận đạo sử tập ủ<br /> m r ề ừ ề q ê riệ mời Q ý úr ộ ự.<br /> iáp B i ươ h iế sỹ P Bả Ở đâ e ú ôi ì ô i ừ<br /> Đ ki iúp â riề . Đầ ms sách Lai Thạch xã khoa danh ký là chính<br /> ự r ại P ú X â xá ì q iê ứ i sử<br /> iê đế á bả mđ ì mấ . Quýnh (1734 - 1785), chú ôi đượ biế<br /> ề mấ ủ ự á m 1781 ú đ mq rự iả<br /> ư iệ b i iế ủ iê ứ ái Q ố ử Giám Q ý đã<br /> <br /> 54<br /> đượ ử đi k ả sá ì ì ơ â ươ ơi ấ rê ườ b i ơ<br /> ư ; ề s đượ ứ Đố iê iế bè ọ ại ửi ắm ò<br /> ậ Q ả Đề đố ọ í kiêm ý mình. Da iê xú độ k i đọ b i ơ<br /> ươ ướ ậ ướ âm ủ ươ si i ô ầ ái ũ r sứ<br /> Đãi ế. r ời i đi k ả sá ì . â mộ đêm r đẹp ươ<br /> ì ơ â ư m iệ si đã ỏ ì ới iê . ữ e<br /> xứ ậ Q ả ậ ại b đầ i ười đã ề ề ới<br /> Q ý đã iế i á p ẩm rê . sự ứ iám ủ i ô ầ ái.<br /> G i ậ ữ đ p ủ ời ề đượ i rê iấ iê .<br /> ự đối ới sử ướ m iê ươ ô rê đườ ề<br /> 1993 kỷ iệm 250 m si rí s đã ặp ư ô ỏi ái ư<br /> ự đã đượ ổ ứ q mô ô ư ọ K ươ si .<br /> ấp q ố i . rướ đ m 1991 đề ờ ươ si rấ đ k ổ ư k ô<br /> ự đã đượ xếp ạ di í rái ời p ải p ụ i p áp.<br /> sử - ấp q ố i . K i e i ươ i đí ô ới<br /> ề Truyện Hoa Tiên đâ mộ ười k á iê đã rấ ấ ứ á<br /> r ệ ơ ôm iế e ụ bá rá bội ướ . Cũ r ời i<br /> ại sớm ấ ủ ướ dự e bả ươ ô p ải ê ki đô ậm<br /> Đệ bát tài tử Hoa Tiên ký ủ r Q ố . ứ đem e ả i đì mẹ<br /> ê á ữ á ủ bả Hoa iê đế ờ ười ậ ọ iề . ươ<br /> Tiên ký iệ ư rõ á iả biế rằ si r ại r C â ìm iê<br /> r đời ối riề ê đầ ư k ô ặp á ả bỏ bê<br /> riề Mi ( ế kỷ X ) ú đầ i ọ . ờ iê si k ê ủ<br /> 60 ồi ới đề Tiếu tượng đệ bát tài đã i đậ đượ bổ m q ki<br /> tử tiên chú ười đươ ời đá iá rấ đô. ì ờ ại ạ<br /> á p ẩm xếp ứ8 iê . i ười ặp k ế ọ<br /> r ại “sá i ừ” ủ r ồ . ú ươ ô đ đi dẹp<br /> ì ậ ê ê Đệ bát tài tử Hoa iặ iế rườ b iặ â . ươ<br /> Tiên ký. si bè xi r rậ iải â ươ<br /> Truyện Hoa Tiên k ề mối ì iữ ô đ ỏ ấm ò ới ười ê ũ<br /> ươ P ươ C â ươ iê . ư k ô m ũ b iặ â .<br /> ươ si q ướ ười ô e i đồ ươ si ử rậ ư<br /> C â ô mi ọ iỏi. C đế rọ ọ K ề ủ iế ư b mẹ ép ái<br /> ọ ại ười ậ r C â . Mộ iá. ả x ố sô ự ẫ ư<br /> đêm dạ bướ dưới á r ì đượ ề ủ q Đề ọ rẩ<br /> ờ ặp mấ ô ái đá ờ bê đì r ki đi q ứ đượ . iê si ại<br /> đ iê q đô đố ọ xi r rậ iê ạ đượ ới ươ si<br /> ươ đ r ậm r C â bè ươ ô p ối ợp p á q â đ .<br /> đem ò ươ ớ. C ờ i ô r iệ mừ iế ắ biế<br /> ầ ái ủ iê â ướ đượ mối ì ủ ươ si<br /> Bí ệ iúp đỡ m q e . iê ại e i ư ọ K đã ự<br /> r mộ ầ e ậ đế ọ ử bè i ười kế d ê . ú<br /> <br /> 55<br />  ề ủ q Đề ọ ũ ới Bá Q á rằ : “Đế ư ái iỏi ề<br /> ki đô. K i i ươ si đã ưới r ệ ì ò ấ đượ Hoa Tiên và<br /> iê ư ọ K đ ắ đi Truyện Kiều... Kim â Kiề ời i i<br /> . iê Đề ọ dâ sớ ê đời; iê ời i r đời ậ ”.<br /> ại kế d ê ề ấ đề bả ố bả ậ sắ<br /> ươ si . đế ô ủ i iê G Đ A r b i<br /> ầ â ướ Bí ệ Truyện Hoa Tiên, in trong Nghiên cứu văn<br /> ươ si bè ưới i m ợ ẽ. hóa và ngữ văn (2005) k ại rằ :<br /> ừ đ ả i đì số r ả đ 27 á ạp ứ 4 er Fé rier 1943<br /> iê ạ p ú . ô ề rườ ư ệ C ộ<br /> e ái Kim Đ ì ười iếp đ ìm mộ í i iệ ề<br /> ậ q âm đặ dấ ấ ê Truyện ự. ại đâ G Đ<br /> Hoa Tiên iệ đâ hính là A đã đượ iếp ậ bả ố Hoa Tiên ký<br /> ười đầ iê đã iế ậ í ủ ự: “… mộ q Hoa<br /> Truyện Hoa Tiên ủ ự: Tiên ký bằ ữ ôm ô<br /> “Hoa Tiên ậ í k ắ i m Ấ Cừ i rằ d ô s ại mộ bả ố<br /> ợi đời ự Đứ (1875) bả ôm ại iệ đã ư á mấ í . ôi ờ<br /> ổ ấ iệ bả d iệ rằ bả ê á ủ<br /> ậ sắ d i 1766 â ”. ề iệ ũ ự ư rải q iệ<br /> ọ K á õ ồ ái Kim ậ sắ ”.<br /> Đ r ô rì Tiếng Kiều đồng m 1993 â d p kỷ iệm 250 m<br /> vọng - Đất non Hồng đã iế : “Mộ ười mấ ủ ự<br /> á iệ ( ọi i ại Truyện Hoa Tiên theo<br /> bằ ú em ợ đườ ú bá ủ bả ôm ủ ọ rườ ư G<br /> ự) đã sá kiế dự Đ Duy Anh phiên âm và chú thích; Thái<br /> e ệ ậ ủ Truyện Kiều đ ậ Kim Đ iế ời ự . Bả ồm 59<br /> sắ ại truyện Hoa Tiên. iệ m đã ồi 1532 â r đ mộ số â ừ<br /> đư đế ô ê ú ư rõ p ải đ rố ư â 13 â<br /> i bả : Hoa Tiên nguyên bản ủ 1531... d k ô ìm đượ bả ố .<br /> ự Hoa Tiên nhuận sắc ư đã i s k i Hoa Tiên r đời<br /> ủ iệ mỗi bả đề iá r iệ ười ầ úy<br /> riê đượ sử ọ râ rọ ”. ậ sắ m k ô d mộ ời bì<br /> iếp e iệ ũĐ i ấ . ầ ượ s đ ũ Đ i ấ C Bá<br /> ũ m i ậ sắ Truyện Hoa Tiên. Q á ả Đ - K ắ iế ươ<br /> r ời ự Hoa Tiên ký iế m 1829 Q ả m... r q á rì ậ sắ<br /> ũ Đ i ấ i rõ: “ đượ q Hoa iê ứ đã ữ ời bì ời iới<br /> Tiên d ô ười xã i ạ iệ xá đá . ầ ế á ý kiế đề<br /> ệ ơ đầ iê di r q ố âm”. rằ Truyện Hoa Tiên mộ iê ì sử<br /> i ầ ậ sắ ủ đẹp ủ đôi r i i gái sắ ươ P ươ<br /> iệ ũ Đ i ấ Truyện Hoa Tiên còn C â ươ iê . C Bá Q á đã<br /> đượ C Bá Q á (1808 - 1855) sử ữ iế r ời ự : “Câ ệ bắ đầ ừ<br /> êm í iề đề ự m 1843. C k i ặp ỡ ứ đôi â riê â ái m đạ<br /> <br /> 56<br /> đế đạ ôi ý ã â Hay:<br /> iế bạ bè ì â ê mế em...”. Trăm năm chùng vụng tấm nguyền<br /> C i rằ r sử ọ Vừng soi đã hổ với trên đỉnh đầu.<br /> iệ m rướ đ ư mấ á p ẩm Thề lòng đợi bến Hà châu<br /> đề ập sâ đế đề i ì ê đôi ứ đế Đợi nhau nghĩa Bộc ca dâu ru mà!<br /> k á ọ ự d ê đươ ư Truyện Hoa Tiên iố ư mộ ười đẹp d<br /> Hoa Tiên. Bằ ấ iệ ụ bá đượ d kí đá k ắm bắ ư k i<br /> iệ q ì ứ mộ r ệ ơ ôm đã ắm bắ ảm ậ đượ âm ồ ười<br /> giai nhân - i ử Truyện Hoa Tiên đượ đẹp ì ắ ắ mọi ười sẽ s đắm<br /> i â ệ ì ê ự d đầ iê đ m mê.<br /> đượ i ại r k ọ C Bá Q á đã rấ đề Hoa Tiên<br /> ủ ướ m đầ dò r ệ truyện k i rằ : “ ố ướ ời<br /> ôm bá ọ ủ dâ ộ . q ố ữ p ế bỏ ?K ô<br /> Trong Truyện Hoa Tiên ú ấ bỏ đượ . Đọ q ố ữ ư Hoa Tiên,<br /> rằ ữ â ơ iế ề ì ê Kim Vân Kiều bỏ ?K ô<br /> ợi ì ê ứ đôi ẽ ữ â ơ bỏ ậ . Ôi! âm ế ủ ười xư đ<br /> ấ r á p ẩm đồ ời đâ ắp á ươ ủ ê<br /> ũ ồi (p ầ ) đượ á iả dụ ô i ẹ ậ ! Ôi ổ â<br /> miê ả iề ấ. K i Hoa Tiên ẳ ik ô k ổ ì ì ũ ẳ i<br /> ký sang Truyện Hoa Tiên ự k ô p ải k k ì sự ặp ỡ ợp ại<br /> đã iữ ê ê ồi 23 ới ê ọi “Thệ rồi p ô di r e ại m s rộ r<br /> biểu chân tình” (Thề tỏ thật lòng), tuy ái ý r iê ạ iế ư ũ biế<br /> iê ế ư r bả ủ r đượ q á ử rồi. ôi đối ới ý ủ<br /> Q ố ồi đượ i ip ầ Hoa Tiên rấ ảm ì ậ ”.<br /> p ầ ượ p ầ ạ ì Truyện Hoa Còn tr b i di ế ại ế<br /> Tiên ại đượ iế đế ầ 100 â ơ ụ 8/2/1937 di iả iế<br /> bá . ì ê ủ ặp đôi i ử - giai nhân ã ê C á p ò đặ rá<br /> ươ si iê đượ di ả ới bá í ư ại ự iề p ò<br /> đầ đủ bậ ảm xú ừ ớ ủ Bả Đại đã i: “C ú dự<br /> ươ ư ỏ ì ề ề ... Điề â p ươ đ đổi mới r<br /> ứ ỏ q iệm ề ì ê iế ề ự ươ đ iệ p ối ẫ<br /> ì ê ủ ự đã rấ đá ướ iữ ọ bú ô ọ<br /> iề đổi biế í ự bú sắ ” đồ ời ụ iế ã<br /> phón k á ơ á rướ đ rấ ũ ắ ại ời ủ Đi X â ội r<br /> iề . bắ ặp rấ iề â ơ rấ b i ự Hoa Tiên x ấ bả m 1930 rằ :<br /> ề ì ê r ồi 23. “C ố Hoa Tiên dẫ iải p ải x ấ<br /> Trong duyên gặp gỡ với duyên, bả ẳ ữ ìs bái ươ<br /> Trong tình vẹn vẽ đôi bên mới tình. ủ i ô ự ô iệ đã k é â<br /> Trong quyền song chẳng rời kinh. ái á ọ m ại k ế k í<br /> Dám xin rộng chuẩn tấm thành tôi con. ươ ủ ì ô ựô iệ<br /> Gặp nay người họp trăng tròn, ại k é d ò â ọ s ”. ụ<br /> Niềm son giãi một chén son cùng thề. iế ã kế ậ : “ ôi k ô<br /> <br /> 57<br />  á k á b ỏ iệ í ảm ời đại nay.<br /> ì ủ mì đối ới ữ é đẹp â<br /> chính ng xư ò đ ại; p ải biế iới TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> iệ đú ữ é đẹp ấ đề iá r 1. ại ê Â ( ủ biê ) B i rọ<br /> ê ”. . . Cườ (1997) Từ điển văn học Việt Nam từ<br /> ừ mộ i điề “ i êm” ư ậ nguồn gốc đến hết thế kỷ XIX xb Giá dụ<br /> đ ấ rằ đã 250 m k ừ ngày ộ.<br /> 2. ái Kim Đ (2004) Các nhà khoa bảng<br /> Hoa Tiên r đời đọ ại á p ẩm Hà Tĩnh x ấ bả .<br /> ú ẫ ấ ấp dẫ và ố ú 3. ươ Q ảng Hàm (1941), Việt Nam văn học<br /> rấ iề ái , ái mới ầ đượ ười sử yếu, Nxb Hà Nội, Hà Nội.<br /> s iếp ụ ìm i k ám p á. Vì ậ 4. ũ ọ K á õ ồ ái Kim<br /> Đ (2010) Tiếng Kiều đồng vọng Đất non<br /> iế ũ ầ p ải iếp ụ có ữ Hồng, xb .<br /> ô rì iê ứ sâ ơ ề ộ đời 5. rầ B ại ( ủ<br /> sự iệp, rứ á ủ ự, biên) (2005), Tìm hiểu quan niệm và sự hình<br /> ũ ư ới á p ẩm Truyện Hoa Tiên, thành dòng văn trong văn học Việt Nam, Nxb<br /> ội ội.<br /> q đ đá iá đú ô ,đ p 6. ự (1993) Truyện Hoa Tiên,<br /> ủ ự đối ới sử VHTT x ấ bả .<br /> ọ ướ xá đ mộ rí xứ 7. Sách Nguyễn thị gia tàng và Lai Thạch xã<br /> khoa danh ký d dò ọ<br /> đá Truyện Hoa Tiên trong dò ả<br /> rườ ư C ộ ấp.<br /> ọ iệ m đặ biệ r 8. Sách “Thạc đình di cảo” (bả á ôm) d<br /> ại r ệ ôm khai thác, phát huy ố dò ọ rườ ư C ộ<br /> á iá r ủ á iả á p ẩm r ấp.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ậ b i: 08/8/2016 Biê ập x : 15/9/2016 ệ đ : 20/9/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 58<br />