P/E bao nhiêu là vừa?
Công ty có chỉ số P/E cao chắc chắn phải có lợi nhuận
tương lai cao như kỳ vọng, nếu không thị trường sẽ tự điều
chỉnh
Vào những ngày cuối năm 2006, Giám đốc Trung tâm Giao
dịch Chứng khoán Tp.HCM nhận xét: “Chỉ số P/E bình quân
của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán
Việt Nam hiện đang là 38,18 lần. So sánh với mức trung bình
của các thị trường khác, P/E chỉ dao động từ 10-17 lần”.
Sau tuyên bố này, giá cổ phiếu giảm mạnh. Vậy chỉ số P/E là gì,
bao nhiêu là vừa?
P/E (Price/Earnings Ratio) là hệ số giữa thị giá một cổ phiếu trên
thu nhập của nó. Thông thường người ta dùng thu nhập của cổ
phiếu trong bốn quí trước đó để tính. Ví dụ P/E của Vinamilk đầu
tuần trước là 33,41; của FPT là 62,82, của REE là 27,43...
Ý nghĩa đầu tiên của chỉ số này là biểu hiện mức giá nhà đầu tư
sẵn sàng bỏ ra cho một đồng thu được từ cổ phiếu đó. Một P/E
30 có nghĩa nhà đầu tư chịu bỏ ra 30 đồng để nhận được 1 đồng
từ cổ phiếu này. Tuy nhiên, P/E thường phản ánh kỳ vọng của thị
trường về sự tăng trưởng của cổ phiếu hơn là kết quả làm ăn đã
qua.
Người ta so sánh P/E của các công ty cùng ngành; nếu chỉ số
P/E của một công ty cao hơn mức bình quân, có nghĩa thị trường
kỳ vọng công ty này sẽ ăn nên làm ra trong thời gian tới. Công ty
có chỉ số P/E cao chắc chắn phải có lợi nhuận tương lai cao như
kỳ vọng, nếu không thị trường sẽ tự điều chỉnh, giá cổ phiếu giảm
cho đúng với thực tế.
Một ví dụ điển hình là Microsoft. Cách đây nhiều năm, khi
Microsoft trên đường vươn lên ngôi bá chủ thị trường với những
sản phẩm độc quyền, thị phần tăng vọt thì P/E của nó lên đến
100. Nay, khi Microsoft đã trở thành công ty hàng đầu, mức tăng
trưởng khó lòng duy trì như xưa thì P/E giảm dần - tháng 6/2002
còn 43 và đến đầu tuần trước xuống còn 23,69.
Trong khi đó P/E của Google vẫn còn cao, đến 61,87. Chú ý, ở thị
trường các nước, người ta phân biệt rõ hai loại P/E: loại lấy thu
nhập bốn quí trước đó (gọi là trailing P/E) và loại dự báo thu nhập
bốn quí tiếp theo (gọi là forward P/E) - trong trường hợp của
Google, trailing P/E cao vậy chứ forward P/E giảm còn 35,33 mà
thôi.
Vì thế, thật khó nói P/E của một công ty là cao hay thấp, nếu
không tính đến hai yếu tố:
- Công ty phát triển nhanh hay không (nếu chỉ tăng trưởng 5-7%
mà P/E vẫn cao ngất ngưởng, chứng tỏ giá cổ phiếu quá cao);
- Chỉ số của ngành ra sao (so sánh P/E của một công ty điện lực
với P/E của công ty kỹ thuật cao là điều vô nghĩa).
Ví dụ, P/E của các hãng hàng không hiện nay là 0 vì đa phần
đang lỗ; của ngành xây dựng dân dụng chỉ là 5,7; của ngành sản
xuất đồng là 8,7 nhưng của ngành sản xuất bạc lên đến 107,6 và
của ngành dịch vụ nghiên cứu cao chót vót tận 687,1 (số liệu ở
thị trường Mỹ).
Chỉ số P/E vì thế không phải là yếu tố duy nhất để quyết định
mua hay không mua một loại cổ phiếu nào đó. P/E thấp có thể vì
công ty này sắp gặp khó khăn, cổ phiếu không ai mua; công ty có
thể chế biến sổ sách để giảm P/E bằng cách nâng thu nhập của
cổ phiếu; lạm phát cao cũng làm giảm chỉ số này.
P/E chỉ nên dùng để tham khảo, sau khi đối chiếu với các công ty
cùng ngành nghề và theo dõi xu hướng dài hạn dựa trên con số
P/E trong một thời gian dài.
