Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi để làm nổi bật cảm hứng về đất nước của nhà thơ

Đề bài: Phân tích bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi để làm nổi bật cảm hứng <br /> về đất nước của nhà thơ<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Có lẽ không có một nhà thơ nào trên thế gian này, trở thành một nhà thơ chân chính mà lại  <br /> không có một vần thơ, một bài thơ  viết về đất nước, về  quê hương. Bởi vì đất nước là <br /> nguồn cảm hứng vô tận đối với thi sĩ muôn đời.<br /> <br /> Nhưng tình cảm đất nước  ở  mỗi con người lại hình thành theo một con đường riêng,  <br /> mang nội dung màu sắc riêng và dựa trên những cảm nhận riêng.<br /> <br /> Nguyễn Đình Thi là một nhà thơ viết nhiều về đất nước. Nhưng có lẽ chưa ở đâu, trong  <br /> thơ và trong văn của ông, cảm hứng về đất nước lại nổi bật, tập trung đặc sắc như ở bài <br /> thơ Đất nước.<br /> <br /> Bài thơ  Đất nước của Nguyễn Đình Thi được sáng tác từ  năm 1948 đến năm 1955 mới  <br /> hoàn thành, so với Bên kia sông Đuống của Hoàng Cầm, Đất nước của Nguyễn Đình Thi  <br /> ngắn hơn, thế  mà Hoàng cầm sáng tác chỉ  trong một đêm, còn Nguyễn Đình Thi đã viết  <br /> trong bảy tám năm ròng rã. So sánh như vậy để thấy cảm hứng về đất nước của hai nhà <br /> thơ ngay ở mặt này đã có cái gì rất khác nhau: Bên kia sông Đuống là cảm hứng tuôn tràn, <br /> Đất nước là tình cảm nung nấu:<br /> <br /> Những đêm dài hành quân nung nấu<br /> <br /> Lần giở lại "tiền sử" của bài thơ và đọc kĩ phần thứ nhất Đất nước, ta càng thấy rõ đó là <br /> một tình cảm nung nấu, nung nấu nỗi nhớ, nung nấu niềm vui, niềm tin yêu của người <br /> làm chủ.<br /> <br /> Là một thanh niên sống và hoạt động  ở  Hà Nội, Nguyễn Đình Thi viết về  đất nước,  <br /> trước hết là viết về  Hà Nội, thủ  đô của đất nước, thủ  đô của trái tim ông, Hà Nội với  <br /> hương sắc xao động long lanh trong nắng gió mùa thu.<br />  Sáng mát trong như sáng năm xưa<br /> <br /> Gió thổi mùa thu hương cốm mới<br /> <br /> Tôi nhớ những ngày thu đã xa.<br /> <br /> Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội<br /> <br /> Những phố dài xao xác hơi may<br /> <br /> Người ra đi đầu không ngoảnh lại<br /> <br /> Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy<br /> <br /> Mùa thu nay khác rồi,<br /> <br /> Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi<br /> <br /> Gió thổi rừng tre phấp phới<br /> <br /> Trời thu thay áo mới<br /> <br /> Trong biếc nói cười thiết tha...<br /> <br /> Chẳng phải ngẫu nhiên chút nào khi nói đến đất nước là nói đến Hà Nội và nói đến Hà <br /> Nội lại nói đến mùa thu. Đất nước ta tươi đẹp bốn mùa nhưng đẹp nhất là vào mùa thu  <br /> và có mùa thu ở đâu lại đẹp, lại "mát trong" hơn mùa thu Hà Nội? Nhất là mùa thu nơi đây  <br /> lại từng điểm một cái mốc vàng son vào lịch sử ­ "Thủ  đô hoa vàng nắng Ba Đình" giữa  <br /> "Tháng Tám mùa thu xanh thẳm" (Tố Hữu).<br /> <br /> Cho nên, chẳng phải chờ đến bốn câu tuyệt tác, ngay từ những đòng đầu đã có cái gì xôn  <br /> xao, xào xạc trong hồn:<br /> <br /> Sáng mát trong như sáng năm xưa<br /> <br /> Gió thổi mùa thu hương cốm mới<br />  Tôi nhớ những ngày thu đã xa<br /> <br /> Đất nước gắn với nỗi nhớ, nỗi nhớ  khởi từ  mùa thu, mùa thu "đã xa" được gợi lại từ <br /> "mùa thu nay". Rõ ràng là có hai mùa thu như  đang soi chiếu vào nhau làm cho mỗi phía <br /> đều long lanh lấp lánh hơn lên trong tâm hồn thi sĩ. Cái cảm giác "mát trong" là chung, là  <br /> muôn thuở đối với mọi mùa thu Việt Nam, mùa thu Hà Nội. Cái riêng biệt cái "đã xa" đã <br /> "khóe rồi" giữa hai mùa thu, còn lại là gì? Trong những ngày thu đã xa Hà Nội "mát trong" <br /> vẫn "mát trong" vẫn đẹp và thơ  mộng. Nhưng đó là cái đẹp buồn. Phố  xá vắng vẻ, xao <br /> xác, sân thềm đầy nắng, đầy lá vàng rơi. Gió heo may mang theo khí lạnh đầu mùa thổi  <br /> dài theo những dãy phố  cổ  vắng người. Có một cái gì buồn, thật trang trọng trong thời  <br /> khắc chuyển mùa, thời khắc chia xa.<br /> <br /> Mùa thu nay vẫn "mát trong" như "sáng năm xưa" ấy nhưng cũng "đã khác rồi". Khác rồi <br /> bởi cái "Người ra đi đầu không ngoảnh lại" của "những ngày thu đã xa", giờ đây đã "đứng  <br /> giữa núi đồi", đúng từ một tầm cao của chiến khu kháng chiến Việt Bắc để mà "nhớ' mà  <br /> "nghe". Lòng người đã đổi nên ngọn gió cũng đổi, âm thanh cũng đổi, sắc hương cũng  <br /> đổi:<br /> <br /> Gió thổi rừng tre phấp phới<br /> <br /> Trời thu thay áo mới<br /> <br /> Trong biếc nói cười thiết tha.<br /> <br /> Đó là cơn gió thổi, sắc áo mới, tiếng nói cười giữa một cuộc hồi sinh.<br /> <br /> Có một thay đổi nhỏ  trong cách xưng hô  ở  trên là "tôi nhớ", "tôi đứng vui nghe". Đến <br /> đoạn thơ  tiếp theo, đất trời mùa thu lại vang vọng tiếng "nói cười thiết tha" của "chúng  <br /> ta".<br /> <br /> Trời xanh đây là của chúng ta<br /> <br /> Núi rừng đây là của chúng ta<br />  Nước chúng ta...<br /> <br /> Mấy chữ "của chúng ta", "chúng ta" ấy vang lên thật rắn rỏi, kiêu hãnh tin yêu, "chúng ta" <br /> tự hào về "nước chúng ta" có chủ quyền, tự hào vì "nước chúng ta" giàu đẹp rộng lớn.<br /> <br /> Những cánh đồng thơm mát<br /> <br /> Những ngả đường bát ngát<br /> <br /> Những dòng sông đỏ nặng phù sa...<br /> <br /> Tự hào vì truyền thống "không bao giờ khuất" của cha ông mình:<br /> <br /> Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất<br /> <br /> Những buổi ngày xưa vọng nói về<br /> <br /> Ở trên, ta nghe một "tiếng nói cười thiết tha" vọng lên đâu đó giữa tầng trời "trong biếc",  <br /> ơ đây trong những dòng khép lại phần thứ nhất bài thơ, ta lại nghe tiếng nói thiêng vọng  <br /> lên từ lòng đất thiêng mà nhà thơ gọi là "tiếng đất".<br /> <br /> Như vậy, cảm hứng về đất nước của Nguyễn Đình Thi trong phần thứ nhất của bài thơ <br /> là niềm vui của người làm chủ. Đó là niềm vui, là nỗi nhớ  vừa sâu lắng vừa náo nức  <br /> trong lòng, một thứ  nỗi niềm vọng trong tâm thức thành một thứ  tiếng nói riêng, "tiếng  <br /> thu" riêng, nghe mênh mang sâu thẳm: sâu thẳm giữa bầu trời, sâu thẳm trong lòng đất và <br /> sâu thẳm giữa hồn người đi kháng chiến.<br /> <br /> Như  trên đã nói, Đất nước được Nguyễn Đình Thi sáng tác từ  năm 1948 đến 1955 mới  <br /> hoàn thành. Phần thứ  nhất được hoàn thành năm 1948 ("Sáng mát trong như  sáng năm  <br /> xưa"), ("Đêm mít tinh") phần thứ hai, được viết tiếp từ 1949 đến 1955. Nguyễn Đình Thi  <br /> hình như chờ cho lịch sử viết xong thiên sử thi của dân tộc mình, rồi mới theo đó mà viết  <br /> nốt phần thứ hai này. Có lẽ vì vậy mà dù thiên về xây dựng những hình ảnh có tính biểu <br /> tượng khái quát, lời thơ vẫn âm vang những tiếng vọng của cuộc sống hào hùng của một  <br /> đất nước chiến đấu và chiến thắng,  ơ  đó, có âm vang của phong trào phát động quần <br /> chúng trong cải cách ruộng đất:<br /> <br /> Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu<br /> <br /> Đã bật lên những tiếng căm hờn<br /> <br /> Có âm vang nhịp bước vào công ­ nông ­ binh "liên minh" kháng chiến:<br /> <br /> Khói nhà máy cuộn trong sương núi<br /> <br /> Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng<br /> <br /> Ôm đất nước những người áo vải<br /> <br /> Đã đứng lên thành những anh hùng<br /> <br /> Nhưng nếu như những biểu tượng khái quát trên đây chỉ  được xây dựng bằng cảm quan  <br /> lịch sử, bằng sự  kiện thì Đất nước của Nguyễn Đình Thi đã không làm xôn xao lòng <br /> người đến thế. Rất nhiều những biểu tượng đã kết tinh từ những kĩ niệm riêng, từ chính <br /> quan sát, trải nghiệm của một nghệ sĩ từng sống lăn lộn trong kháng chiến. Cho nên, Đất <br /> nước của Nguyễn Đình Thi có nhiều khổ, nhiều dòng lấp lánh cái chất sống của nhà thơ <br /> và của nhân dân.<br /> <br /> Khi ông viết:<br /> <br /> Ôi những cánh đồng quê chảy máu<br /> <br /> Dây thép gai đâm nát trời chiều<br /> <br /> Những đêm dài hành quân nung nấu<br /> <br /> Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu<br /> <br /> Thì ta hiểu đó là nỗi đau chung quyện vào những nỗi đau riêng, và nỗi đau  ấy nung nấu  <br /> thêm vì một nỗi nhớ  xao xuyến chay lòng. Trong đó có kỉ  niệm về một buổi chiều hành  <br /> quân ở Bắc Giang: Nhìn lên đồi cao, dây thép gai đồn giặc hằn lên như cào cấu "đâm nát  <br /> trời chiều". Ráng chiều đỏ  bầm lại, rãnh cày đồng quê như  "chảy máu". Những chi tiết <br /> rất thực, rất sống sít  ấy đã vào thơ  và trở  thành biểu tượng đau thương của đất nước  <br /> trong kháng chiến chống Pháp. Đó không còn là hình ảnh của một thời mà là hình ảnh của  <br /> mọi thời giặc giã, không còn là hình ảnh của một vùng quê Bắc Giang mà hiển thân của  <br /> mọi vùng quê, mọi đất nước dưới gót giày quân xâm lược.<br /> <br /> Những hình ảnh đau thương quặn lòng ấy sẽ còn "nung nấu" những "đêm dài hành quân" <br /> nhưng cũng từ  miền đau thương sâu thẳm  ấy, mọc lên những ngôi sao thương nhớ  lấp  <br /> lánh, thao thức bồn chồn. Đó là ánh mắt "người yêu" là nỗi nhớ bồn chồn và cũng chính là <br /> sự thôi thúc, là niềm tin.<br /> <br /> Trong thơ  Nguyễn Đình Thi, nỗi "nhớ mắt người yêu" như nhớ một ánh sao lấp lánh ấy  <br /> thường trở  đi trở  lại nhiều lần (Trong Bài thơ viết cạnh đồn Tây: "Nhớ  em đôi mắt hay  <br /> cười", Trong Em bảo anh: "Tia lửa nơi ta bay lên cao ­ Trong mắt người yêu thành trời  <br /> sao", trong Nhớ: "Ngôi sao nhớ  ai mà sao lấp lánh ­ Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo <br /> mây"...) Nhưng đặc biệt  ở  "Đất nước", "Mắt người yêu" gợi một nỗi nhớ  lớn lao sâu <br /> thẳm, vượt lên trên cả tình yêu đôi lứa, vượt lên trên nỗi nhớ người yêu. Bởi thứ ánh sáng  <br /> bất chợt bừng lên trong tâm hồn ấy có cả nỗi đau, nỗi nhớ, có cả buồn vui, cả tin yêu hy  <br /> vọng, cả riêng và chung.<br /> <br /> Bài thơ khép lại băng một cảnh tượng hào hùng, tráng lệ:<br /> <br /> Súng nổ rung trời giận dữ<br /> <br /> Người lên như nước vỡ bờ<br /> <br /> Nước Việt Nam từ máu lửa<br /> <br /> Rũ bùn đứng dậy sáng lòa<br /> <br /> Cảnh tượng vĩ đại này cũng là một biểu tượng khái quát về sự lớn mạnh quật cường của  <br /> đất nước từ trong đau thương gian khổ. Nhưng đó là một bức tranh sống động. Cảm hứng  <br /> hiện thực lấy từ chiến thắng Điện Biên Phủ: Đoàn quân "áo vải", "đứng lên thành những <br /> anh hùng" phất cao cờ  chiến thắng trên nóc hầm viên tướng bại trận Đờ  Caxtơri chiều <br /> mùng 7 tháng 5 lịch sử. Cảnh tượng đó đã được nhiều nhà quay phim, chụp  ảnh ghi lại,  <br /> nhưng hiếm có  ở  đâu gợi cho ta thật nhiều  ấn tượng như   ở đây, có cái gì rung chuyển <br /> như một cơn trở dạ vĩ đại của trời đất, của lịch sử. Trước mắt ta lồng lộng, chói lòa một <br /> "Nước Việt Nam từ máu lửa ­ Rũ bùn đứng dậy..." Đó là cái "rũ bùn đứng dậy" của Phù  <br /> Đổng Thiên Vương thời đánh Pháp.<br /> <br /> Đất nước của Nguyễn Đình Thi là một bài thơ đặc sắc về đề  tài này. Đặc sắc nhất là ở <br /> cảm hứng rất riêng về đất nước của ông: Một đất nước gắn liền với mùa thu, gắn liền  <br /> với niềm vui nỗi nhớ  của con người làm chủ, một đất nước thật đẹp ngay trong cảnh <br /> gian khổ đau thương. Chính nhà thơ đã từng viết:<br /> <br /> Anh yêu em như yêu đất nước<br /> <br /> Vất vả đau thương, tươi thắm vô ngần<br /> <br /> (Nhớ)<br /> <br /> Có lẽ vì vậy mà giữa bao nhiêu bài thơ hay về đất nước của bao nhiêu nhà thơ, người đọc <br /> vẫn không thể  quên được những câu thơ  tuyệt tác của ông về  phố  Hà Nội, về  "Những  <br /> cánh đồng quê chảy máu ­ Dây thép gai đâm nát trời chiều" và về  "Nước Việt Nam từ <br /> máu lửa ­ Rũ bùn đứng dậy sáng lòa".<br /> <br />  <br />