Phát huy truyền thống 45 năm Viện Công nghệ thông tin - Trung tâm Toán - Máy tính

Những vấn đề chung<br /> <br /> PHÁT HUY TRUYỀN THỐNG 45 NĂM VIỆN CÔNG NGHỆ THÔNG<br /> TIN – TRUNG TÂM TOÁN MÁY TÍNH<br /> Đỗ Việt Bình*<br /> Tóm tắt: Bài báo ôn lại truyền thống 45 năm của Viện Công nghệ thông tin, điểm<br /> lại các kết quả nghiên cứu ứng dụng của Viện trong 5 năm gần đây và xác định các<br /> hướng nghiên cứu và sản phẩm chủ yếu trong những năm tới nhằm tiếp tục phát huy<br /> truyền thống vẻ vang của Viện Công nghệ thông tin (Trung tâm Toán-Máy tính).<br /> Từ khóa: Khai thác làm chủ; Quản lý điều hành; Chỉ huy tham mưu; Công nghệ thông tin.<br /> <br /> 1. TRUYỀN THỐNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU GẦN ĐÂY<br /> Cách đây 45 năm, tại 34A Trần Phú, Ba Đình, Hà Nội, sau khi được Quân đội<br /> giao nhiệm vụ quản lý và khai thác giàn máy tính MINSK-32 đầu tiên ở Miền Bắc,<br /> các cán bộ và nhân viên của Trung tâm Toán-Máy tính (TMT) với tinh thần của<br /> người lính, đã khẩn trương tiếp nhận, triển khai và đưa hệ thống vào sử dụng. Và<br /> ngày 15/4/1974, từ giàn máy tính đó, hình ảnh Bác Hồ với nụ cười hiền từ đã được<br /> in ra, đánh dấu ngày ra đời của ngành CNTT quân đội. Ngày 15/4 đáng ghi nhớ đó<br /> đã trở thành Ngày truyền thống của Trung tâm TMT trước đây và Viện Công nghệ<br /> thông tin (CNTT)/Viện Khoa học và Công nghệ quân sự hiện nay.<br /> Trải qua 45 năm xây dựng và trưởng thành, dù ở trong hoàn cảnh nào, các thế<br /> hệ của Viện CNTT đã luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, đoàn kết, chủ động và<br /> sáng tạo trong công tác nghiên cứu và phát triển nhằm ứng dụng có hiệu quả các<br /> thành tựu khoa học và công nghệ trong lĩnh vực CNTT phục vụ kịp thời và có hiệu<br /> quả các nhiệm vụ quốc phòng an ninh cũng như các nhiệm vụ trong lĩnh vực kinh<br /> tế xã hội.<br /> Sự đóng góp của Viện vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đã được đã<br /> được Đảng, Nhà nước và Quân đội đánh giá cao và ghi nhận qua những huân huy<br /> chương và nhiều hình thức khen thưởng khác mà Viện đã được trao tặng, trong đó,<br /> có hai Huân chương Chiến công (hạng Nhất, hạng Nhì) và hai Huân chương Bảo<br /> vệ Tổ quốc hạng Ba.<br /> Trong 5 năm trở lại đây, trong đội hình của Viện Khoa học và Công nghệ quân<br /> sự, với vai trò là Viện nghiên cứu đầu ngành của quân đội trong lĩnh vực CNTT,<br /> Viện đã chủ động bám sát các nhu cầu thực tế của các đơn vị tiến thẳng lên hiện<br /> đại như Quân chủng Hải quân và Quân chủng Phòng không-Không quân (PK-KQ)<br /> trong các lĩnh vực khai thác làm chủ Vũ khí trang bị kỹ thuật (VKTBKT), đồng<br /> thời tích cực triển khai các hướng nghiên cứu để phát triển và ứng dụng các sản<br /> phẩm CNTT cho các đơn vị quân đội trong các lĩnh vực chỉ huy tham mưu, huấn<br /> luyện diễn tập, mô phỏng huấn luyện và chỉ huy quản lý điều hành. Bên cạnh đó,<br /> được sự tin tưởng của các cơ quan Đảng và Nhà nước, Viện cũng tham gia xây<br /> dựng và triển khai có hiệu quả các ứng dụng CNTT cho các cơ quan đó. Một số<br /> thành tích nổi bật trong giai đoạn này là:<br /> 1.1. Trong lĩnh vực khai thác làm chủ, cải tiến, hiện đại hóa VKTBKT<br /> Để đáp ứng yêu cầu của các nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình<br /> hình mới, quân đội ta đã được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư xây dựng theo<br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số Đặc san CNTT, 04 - 2019 3<br />  Công nghệ thông tin<br /> <br /> hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Hiện nay, trong các<br /> VKTBKT mua mới như tàu ngầm, các lớp tàu hộ vệ tên lửa, tấn công nhanh tên<br /> lửa, các hệ thống phòng thủ bờ biển như tên lửa bờ, các hệ thống tên lửa phòng<br /> không, hệ thống ra đa, máy bay Su-30MK2...là những hệ thống vũ khí hiện đại sử<br /> dụng hệ thống máy tính điều khiển trung tâm. Với kinh nghiệm nhiều năm nghiên<br /> cứu trong lĩnh vực này Viện đã đạt được một số kết quả tiêu biểu là:<br /> Với quân chủng Hải quân: Thiết kế, chế tạo thành công tổ hợp thiết bị điều<br /> khiển phóng tên lửa КАСУ 3Р-60УЭ-12418 và máy КБ163П; Thiết bị giả đạn tên<br /> lửa 3М-24Э; Chế tạo khối tính toán BM1 hệ thống điều khiển phóng tên lửa<br /> КАСУ 3Р-60УЭ; Thiết kế chế tạo tủ thiết bị điều khiển vào ra ПУ-010 của hệ<br /> thống kiểm tra chẩn đoán thông số đạn tên lửa 3M-24E АКПА6.3; Thiết kế, chế<br /> thử giá kiểm tra hệ thống điều khiển quán tính (ИСУ) Ц-074 của đạn tên lửa Kh-<br /> 35E; Chế tạo một số thiết bị, vật tư phục vụ khai thác làm chủ và đảm bảo kỹ thuật<br /> cho tàu ngầm Kilo 636 như: thiết bị kiểm tra anten sonar, khối zip máy tính điều<br /> khiển M360-001VN, thiết bị kiểm tra ắc quy cầm tay SKDAB...<br /> Với Quân chủng PK-KQ: Chế tạo thành công và tiến tới nhân bản theo nguyên<br /> mẫu hệ thống điều khiển trung tâm của tổ hợp đối không mặt đất NKVS-27; Cải<br /> tiến hệ thống chống nhiễu và hiện sóng đối với ra đa P37; Chế tạo thiết bị VIKO-<br /> VN01 đài vô tuyến dẫn đường gần RSBN-4N, thiết bị kiểm tra chuẩn đoán hỏng<br /> hóc các mảng chức năng đài ra đa KASTA-2E2.<br /> 1.2. Trong lĩnh vực huấn luyện, diễn tập, sẵn sàng chiến đấu<br /> Viện đã phối hợp với Cục Quân huấn/BTTM triển khai hệ thống huấn luyện<br /> diễn tập chỉ huy cấp trung, sư đoàn trên bản đồ và ngoài thực địa tại fBB325/Quân<br /> đoàn 2 tiến tới triển khai đồng bộ cho các Sư đoàn bộ binh trong toàn quân. Triển<br /> khai có hiệu quả một số hệ thống phục vụ công tác chỉ huy điều hành như: giải<br /> pháp số hóa, tích hợp tín hiệu các đài ra đa dẫn bay gần RSBN-4N phục vụ cho chỉ<br /> huy, quản lý máy bay SU vào hệ thống SCH cấp trung, sư đoàn không quân; Hệ<br /> thống phần mềm tính toán ứng dụng chiến đấu sử dụng phương tiện sát thương<br /> hàng không tiêu diệt mục tiêu mặt đất, mặt nước phục vụ công tác dẫn đường tại<br /> Quân chủng PK-KQ; Hệ thống hỗ trợ chuẩn bị bay cho Phi công của Trung đoàn<br /> Không quân.<br /> Các hệ thống mô phỏng phục vụ huấn luyện VKTBKT. Đây là một hướng<br /> nghiên cứu chính và thế mạnh của Viện CNTT. Viện CNTT đã khảo sát, xây dựng<br /> một số hệ thống mô phỏng theo yêu cầu thực tế của Quân Chủng Hải Quân như:<br /> Hệ thống mô phỏng bắn pháo AK630 bằng cột ngắm kết nối với Hệ thống mô<br /> phỏng máy điều khiển bắn pháo MR-123-02 MOD 3 trên tàu 1241.8 triển khai tại<br /> Lữ đoàn 167, Vùng 2 Hải Quân; Hệ thống tích hợp phục vụ huấn luyện diễn tập<br /> cấp lữ đoàn dựa trên các hệ thống mô phỏng huấn luyện bắn tổ hợp tên lửa Bastion<br /> và kíp chiến đấu tổ hợp ra đa Monolit – B tại Lữ đoàn 681, Vùng 2 Hải Quân. Đây<br /> là một hệ thống phức tạp được xây dựng từ hai hệ thống rời rạc, việc xây dựng<br /> thành công hệ thống này mang ý nghĩa hết sức thiết thực cho đơn vị trong Huấn<br /> luyện diễn tập và được đơn vị sử dụng đánh giá cao; Hệ thống mô phỏng huấn<br /> luyện điều khiển hệ thống Orbiter-2 bay, quan sát và chỉ thị mục tiêu ứng dụng tại<br /> Lữ đoàn 954/Vùng 4 Hải quân.<br /> <br /> <br /> 4 Đỗ Việt Bình, “Phát huy truyền thống 45 năm Viện CNTT - Trung tâm Toán Máy tính.”<br /> Những vấn đề chung<br /> <br /> 1.3. Trong lĩnh vực chỉ huy tham mưu, quản lý điều hành<br /> Triển khai Hệ thống tự động thu thập, phân tích, tổng hợp thông tin, hỗ trợ công<br /> tác theo dõi, điều hành chỉ huy, ra quyết định trong lĩnh vực thông tin tình báo triển<br /> khai tại Cục 70/TC II; Hệ thống hỗ trợ điều hành chỉ huy tác chiến cho đơn vị hải<br /> quân cấp vùng tại Vùng 2 Hải quân; Phần mềm và CSDL nhằm rút ngắn thời gian<br /> tìm và chọn vị trí trận địa cho TLPK S-300PMU1 tại Trung đoàn 93/ Sư đoàn 367;<br /> Cơ sở dữ liệu, thông tin về môi trường các cơ sở công nghiệp quốc phòng tại Cục<br /> KHQS;<br /> Tiếp tục phát triển, hỗ trợ kỹ thuật các sản phẩm: Quản lý CSDL Đảng viên,<br /> Phần mềm quản lý đạn dược, Phần mềm tổng kiểm kê.<br /> Phần mềm kiểm phiếu do Viện phát triển đã được triển khai sử dụng tại nhiều<br /> đơn vị trong và ngoài quân đội như phục vụ kiểm phiếu tại Đại hội đại biểu toàn<br /> quốc lần thứ XII của Đảng, các kỳ họp Quốc hội khóa XIV, Hội nghị Trung ương<br /> khóa XII,... được Đảng và Nhà nước đánh giá cao.<br /> 2. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN TRONG NHỮNG NĂM TỚI<br /> Hiện tại, chúng ta đang tham gia vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4,<br /> hay còn gọi là Cách mạng Công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0). Cuộc cách mạng này tạo<br /> ra môi trường mà máy tính, tự động hoá và con người sẽ làm việc cùng nhau theo<br /> những cách thức hoàn toàn mới. Tại đây, robot và các loại máy móc sẽ được kết<br /> nối vào những hệ thống máy tính, những hệ thống này sẽ sử dụng các thuật toán để<br /> điều khiển mà không cần sự can thiệp của con người.<br /> Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin cũng như các loại vũ<br /> khí công nghệ cao, phương thức tác chiến dựa trên mạng là xu hướng tất yếu nhằm<br /> đạt được và duy trì ưu thế trước đối phương để giành thắng lợi.<br /> Là một trong những đơn vị nghiên cứu hàng đầu về CNTT của quân đội, để<br /> chuẩn bị tốt cho cuộc CMCN 4.0, tránh nguy cơ tụt hậu về mặt công nghệ Viện<br /> xác định cần có những chủ trương biện pháp cụ thể mang tính bền vững, lâu dài.<br /> Bám sát các định hướng nghiên cứu, Viện tập trung phát triển nguồn nhân lực theo<br /> hướng học thuật chuyên sâu gồm: hệ thống tính toán-điều khiển, dữ liệu lớn – Big<br /> Data, Trí tuệ nhân tạo – AI, Xử lý ngôn ngữ tự nhiên – NLP.<br /> Các hệ thống VKTBKT công nghệ cao với các hệ thống nhúng trong các hệ<br /> thống chỉ huy, điều khiển đòi hỏi việc nhanh chóng khai thác làm chủ, đảm kỹ<br /> thuật tiến tới thiết kế chế tạo, cải tiến, thông minh hóa cho các hệ thống đó. Các hệ<br /> thống CNTT phải bảo đảm cung cấp thông tin kịp thời, chính xác phục vụ cho chỉ<br /> huy tham mưu, quản lý điều hành bộ đội. Việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ mô<br /> phỏng thực tại ảo, mô phỏng bán tự nhiên phục vụ cho công tác huấn luyện, diễn<br /> tập trong quân đội, cũng như dùng trong thiết kế, chế tạo VKTBKT mới trở thành<br /> nhu cầu cấp thiết.<br /> Với những đặc điểm tình hình như trên, căn cứ vào chức năng nhiệm vụ của<br /> mình, Viện CNTT xác định một số định hướng nghiên cứu, phát triển sản phẩm để<br /> có thể ứng dụng hiệu quả trong thực tế như sau:<br /> <br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số Đặc san CNTT, 04 - 2019 5<br />  Công nghệ thông tin<br /> <br /> 2.1. Nghiên cứu, làm chủ VKTBKT công nghệ cao<br /> Nghiên cứu làm chủ các loại VKTBKT mới để giúp đơn vị khai thác có hiệu<br /> quả. Trên cơ sở các kết quả đã đạt được trong việc nghiên cứu, chế tạo các<br /> module, khối, mảng thành phần tiến tới thiết kế, chế tạo các hệ thống hoàn chỉnh.<br /> Để thực hiện nhiệm vụ này cần đầu tư nghiên cứu về các hệ thống nhúng, các hệ<br /> điều hành chuyên dụng, các thuật toán và công nghệ xử lý tín hiệu, tích hợp<br /> thông tin, giao tiếp - truyền thông giữa các thành phần trong các hệ thống chỉ<br /> huy, điều khiển của VKTBKT.<br /> Xây dựng mô hình tích hợp thông tin trong các hệ thống theo hướng C4I phục<br /> vụ cho sẵn sàng chiến đấu của các quân binh chủng như PK-KQ, Hải quân...,<br /> từng bước triển khai cho các sở chỉ huy cấp trung, sư đoàn với 2 loại hình cố<br /> định và cơ động. Để thực hiện việc đó, cần xây dựng các mô hình tính toán và xử<br /> lý tín hiệu, tích hợp thông tin từ các nguồn khác nhau nhằm hỗ trợ ra quyết định<br /> cho người chỉ huy.<br /> 2.2. Phát triển các sản phẩm mô phỏng phục vụ cho huấn luyện, diễn tập<br /> Công nghệ thực tế ảo (VR) đã trở một xu hướng bùng nổ mạnh mẽ trong thời<br /> gian gần đây và được coi là tương lai của công nghệ hiện đại. Thông qua công<br /> nghệ này con người có thể tương tác với thế giới ảo một cách chân thực nhất và xu<br /> hướng này hiện đang phát triển mạnh mẽ tại nhiều nước trên thế giới. Phát triển<br /> các hệ thống tương tác thời gian thực trong thế giới ảo phục vụ công tác huấn<br /> luyện giúp rút ngắn thời gian triển khai, tiết kiệm chi phí, môi trường huấn luyện<br /> đa dạng nhưng vẫn đảm bảo sát với điều kiện huấn luyện so với thực tế. Cơ sở để<br /> thực hiện nhiệm vụ này là việc nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mô phỏng<br /> bán tự nhiên, bản đồ số 2D, 3D, các công nghệ và thiết bị đặc thù trong lĩnh vực<br /> mô phỏng thực tại ảo (kính, găng tay, bàn di chuyển, cảm biến cơ thể,...)<br /> 2.3. Xây dựng các hệ thống quản lý, điều hành<br /> Xây dựng các hệ thống phục vụ cho quản lý, điều hành có tính thông minh như<br /> dự báo, hỗ trợ lập kế hoạch, tính toán bảo đảm kỹ thuật, hậu cần, tổ chức lực<br /> lượng... Các hệ thống đó được phát triển dựa trên các mô hình quản trị cơ sở dữ<br /> liệu nhiều lớp phù hợp với yêu cầu sử dụng, dựa trên web và ứng dụng các công<br /> nghệ như khai phá dữ liệu (data mining), trích rút thông tin (information retrieval)<br /> kết hợp với cơ sở dữ liệu tri thức.<br /> 2.4. Phát triển các sản phẩm phục vụ cho kinh tế-xã hội<br /> Xây dựng các sản phẩm đóng gói, có tính chuyên nghiệp cao, đáp ứng các yêu<br /> cầu quản lý, điều hành của các cơ quan, đơn vị như các bộ phần mềm quản lý hành<br /> chính, quản lý bệnh viện, điều hành sản xuất, quản lý các nguồn lực của doanh<br /> nghiệp, góp phần phát triển kinh tế-xã hội.<br /> Trong thời gian tới, thực hiện chức năng nhiệm vụ và tổ chức biên chế được<br /> điều chỉnh theo quyết định của Bộ Quốc phòng, trên cơ sở bám sát nhu cầu của<br /> đơn vị, với định hướng nghiên cứu đúng đắn, toàn thể cán bộ, công nhân viênViện<br /> CNTT sẽ đoàn kết, chủ động sáng tạo, vượt mọi khó khăn, hoàn thành tốt mọi<br /> nhiệm vụ, xứng đáng với truyền thống vẻ vang của đơn vị.<br /> <br /> <br /> 6 Đỗ Việt Bình, “Phát huy truyền thống 45 năm Viện CNTT - Trung tâm Toán Máy tính.”<br /> Những vấn đề chung<br /> <br /> 3. KẾT LUẬN<br /> Với thành tích đã đạt được trong những năm vừa qua khẳng định vị thế của<br /> Viện trên bản đồ khoa học của Quân đội và của Nhà nước. Trước yêu cầu của cuộc<br /> CMCN 4.0, Viện nhận thấy phải có chiến lược dài hạn, bám sát các định hướng<br /> nghiên cứu kết hợp với việc phát triển đội ngũ cán bộ khoa học công nghệ mang<br /> tính chuyên sâu có ý nghĩa quyết định trong sự phát triển của Viện.<br /> CMCN 4.0 mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Đây được xem<br /> là thời điểm để Viện CNTT tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức dành được nhiều<br /> thắng lợi, giữ vững truyền thống vẻ vang “Đoàn kết, chủ động, sáng tạo” mà các<br /> thế hệ cán bộ đi trước đã vun trồng.<br /> ABSTRACT<br /> PROMOTING 45 YEARS TRADITIONS OF THE MILITARY<br /> INFORMATION TECHNOLOGY INSTITUTE<br /> This article reviews recent results in R&D activities of the Military Information<br /> Technology Institute (MITI) and outline the main trends and expected results of<br /> R&D tasks in the next few years to bring into play the 45- year proud traditions of<br /> the MITI (former Military Center for Mathematics and Computing).<br /> Keywords: Exploit; Command and Control; Management; Information technology.<br /> <br /> <br /> Nhận bài ngày 04 tháng 02 năm 2019<br /> Hoàn thiện ngày 10 tháng 3 năm 2019<br /> Chấp nhận đăng ngày 25 tháng 3 năm 2019<br /> <br /> <br /> Địa chỉ: Viện Công nghệ thông tin/Viện KH-CN quân sự;<br /> *<br /> Email: binhdv@gmail.com.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số Đặc san CNTT, 04 - 2019 7<br />