Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phát triển dân số và phát triển kinh tế xã hội tỉnh Champasac (Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH

UOTHITPHANYA LOBPHALAK

PHÁT TRIỂN DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC

(Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào)

Chuyên ngành: Địa lí học

Mã số : ĐLKT-07-016

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. NGUYỄN KIM HỒNG

Thành phố Hồ Chí Minh – 2010

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình từ nhiều phía, tôi xin gửi lời cảm

ơn đến tất cả những người giúp đỡ tôi trong suất quá trình thực hiện luận văn.

Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Nguyễn Kim Hồng _ người đã tận tình hướng dẫn

tôi trong suất quá trình tìm hiểu, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.

Cảm ơn ban giám hiệu trường ĐHSP TP.HCM. cảm ơn phòng KHCN& SĐH, cảm ơn các thầy, cô

giáo trong khoa địa lí và các thầy , cô giáo trong trường đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, đã

tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suất quá trình học tập và thực hiện luận văn.

Cảm ơn các bạn học viên Việt Nam cùng lớp đã giúp đỡ tôi trong suất quá trình học tập và thực

hiện lậu văn.

Cảm ơn các cơ quan: Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Champasac, sở giáo dục và đào tạo tỉnh

Champasac, sở y tế tỉnh Champasac, sở giao thông vận tải tỉnh Champasac, sở công thương tỉnh

Champasac.

Cảm ơn ban giám hiệu trường cao đẳng sư phạm Pakse tỉnh Champasac là nơi tôi công tác, cảm ơn

đến bạn bè, đồng nghiệp và người thân đã giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi trong suất quá trình học tập

và thực hiện luận văn.

MỤC LỤC

1TLỜI CẢM ƠN1T .................................................................................................................................................. 2 1TMỤC LỤC1T ......................................................................................................................................................... 3 1TDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1T ................................................................................................................. 5 1TMỞ ĐẦU1T........................................................................................................................................................... 6 1T1.Lý do chọn đề tài. 1T ....................................................................................................................................... 6 1T2. Mục tiêu, nhiêm vụ, phạm vi nghien cứu1T .................................................................................................... 6 1T2.1. Mục tiêu1T .............................................................................................................................................. 6 1T2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu1T .......................................................................................................................... 6 1T2.3. Phạm vi nghiên cứu1T ............................................................................................................................. 7 1T3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề1T.......................................................................................................................... 7 1T4. Hệ quan điểm nghiên cứu1T ........................................................................................................................... 8 1T4.1. Quan điểm hệ thống1T ............................................................................................................................ 8 1T4.2. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ1T............................................................................................................... 8 1T4.3. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh1T ............................................................................................................. 8 1T5. phương pháp nghiên cứu1T ............................................................................................................................ 8 1T5.1. phương pháp sưu tầm1T .......................................................................................................................... 8 1T5.2. phương pháp phân tích - tổng hợp1T ....................................................................................................... 8 1T5.3. Phương pháp bản – biểu đồ 1T ................................................................................................................. 9 1T5.4.Phương pháp nghiên cứu ngoài thực địa1T ............................................................................................... 9 1T5.5. phương pháp dự báo 1T ............................................................................................................................ 9 1T6. Các đóng góp chính của đề tài1T .................................................................................................................... 9 1T7. Cấu trúc luận văn1T ....................................................................................................................................... 9 1TCHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN1T .................................................................... 10 1T1.1.Dân số và phát triển dân số. 1T.................................................................................................................... 10 1T1.1.1.Các khái niệm dân số.1T ...................................................................................................................... 10 1T1.1.1.1.Gia tăng dân số 1T ......................................................................................................................... 10 1T1.1.1.2. Cơ cấu dân số :1T ........................................................................................................................ 15 1T1.1.2. Học thuyết dân số1T ........................................................................................................................... 18 1T1.1.2.1. Học thuyết quá độ dân số.1T ........................................................................................................ 18 1T1.1.2.2. học tuyết dân số tối ưu1T ............................................................................................................. 18 1T1.2. Các khái niệm về phát triển và chỉ số đo sự phát triển1T ........................................................................... 18 1T1.2.1.Khái niệm phát triển1T ........................................................................................................................ 18 1T1.2.2.Các chỉ số đo sự phát triển1T ............................................................................................................... 19 1T1.2.1.1.Tổng sản phẩm quốc dân:GNP( Gross National Product) và tổng sản phẩm quốc nội GDP (Gross Domestic Product):1T .............................................................................................................................. 19 1T1.2.2.2. Kỳ vọng sống hay tuổi thọ trung bình (Life Expectancy At Birth):1T ........................................... 19 1T1.2.2.3.Chỉ số calo bình quân theo đầu ngưới:1T ...................................................................................... 20 1T1.2.2.4.Trình độ biết đọc, biết viết của dân cư:1T ..................................................................................... 20 1T1.2.2.5.Cơ cấu kinh tế quốc dân. 1T .......................................................................................................... 21 1T1.3.Mối quan hệ giữa phát triển dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội. 1T ....................................................... 21 1T1.3.1.Sự thống nhất biện chứng giữa sản xuất vật chất và tái sản xuất con người. 1T ..................................... 21 1T1.3.2.Quan hệ giữa dân số và tăng trưởng kinh tế.1T .................................................................................... 21 1T1.3.2.1. Dân số với phát triển kinh tế. 1T ................................................................................................... 21 1T1.3.2.2. Dân số, nguồn lao động và vấn đề việc làm:1T ............................................................................ 23 1T1.2.3.3.Dân số với giáo dục, Văn hóa. 1T .................................................................................................. 23 1T1.2.3.4.Dân số và ý tế - chăm sóc sức khỏe cộng đồng :1T........................................................................ 26 1TChương 2. DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC1T ....................................... 29 1T2.1. Khái quát tỉnh Champasac. 1T .................................................................................................................... 29 1T2.2 Tình hình phát triển dân số tỉnh Champasac. 1T .......................................................................................... 31 1T2.2.1. Quy mô, cơ cấu dân số.1T .................................................................................................................. 31

1T2.2.1.1. Quy mô dân số.1T ........................................................................................................................ 31 1T2.2.1.2. Cơ cấu dân số 1T .......................................................................................................................... 34 1T2.2.2. Gia tăng dân số 1T ............................................................................................................................... 38 1T2.2.2.2 Gia tăng cơ học. 1T ........................................................................................................................ 41 1T2.2.3. Mật độ dân số và phân bố dân cư1T .................................................................................................... 42 1T2.3. Sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac. 1T ....................................................................................... 47 1T2.3.1. kinh tế.1T ........................................................................................................................................... 47 1T2.3.1.1. Tăng trưởng kinh tế.1T ................................................................................................................ 47 1T2.3.1.2 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế .1T ..................................................................................................... 50 1T2.3.1.3. Các ngành kinh tế.1T ................................................................................................................... 51 1T2.3.2. Xã hội. 1T ........................................................................................................................................... 69 1T2.3.2.1 Giáo dục.1T .................................................................................................................................. 69 1T2.3.2.2. Y tế .1T........................................................................................................................................ 71 1T2.4. Mối quan hệ giữa dân số với phát triển kinh tế - xã hội Champasac. 1T ...................................................... 73 1T2.4.1. Dân số và tăng trưởng kinh tế .1T ....................................................................................................... 73 1T2.4.2 Dân số và lao động. 1T ......................................................................................................................... 74 1T2.4.3. Dân số và giáo dục. 1T ........................................................................................................................ 75 1T2.4.4. Dân số và y tế.1T ................................................................................................................................ 76 1TChương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DÂN SỐ, KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC. 1T ............................................................................................................................................... 78 1T3.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển1T .............................................................................................................. 78 1T3.1.1. Các quan điểm phát triển1T ................................................................................................................ 78 1T3.1.1.1 Quan điểm chỉ đạo chung . 1T ....................................................................................................... 78 1T3.1.1.2 Quan điểm hội nhập kinh tế1T ...................................................................................................... 78 1T3.1.1.3. Quản điểm hiệu quả kinh tế - xã hội. 1T ....................................................................................... 79 1T3.1.2. Các mục tiêu phát triển1T ................................................................................................................... 79 1T3.2. Định hướng phát triển dân số và kinh tế - xã hội tỉnh Champasac. 1T ......................................................... 82 1T3.2.1.Dự báo, định hướng phát triển dân số .1T ............................................................................................ 82 1T3.2.2. Định hướng phát triển kinh tế1T ......................................................................................................... 83 1T3.2.2.1. Xây dựng các phương án phát triển. 1T ......................................................................................... 83 1T3.2.2.2. Lựa chọn phương án phát triển . 1T............................................................................................... 84 1T3.3. Các giải pháp phát triển dân số và kinh tế - xã hội tỉnh Champasac đến năm 20201T................................. 85 1T3.3.1. Về dân số1T ....................................................................................................................................... 85 1T3.3.2. Về kinh tế - xã hội1T .......................................................................................................................... 86 1T3.3.2.1. Kinh tế1T..................................................................................................................................... 86 1T3.3.2.2. Xã hội1T ...................................................................................................................................... 89 1TKẾT LUẬN1T ..................................................................................................................................................... 92 1TDANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1T ......................................................................................................... 94 1TPHỤ LỤC1T ........................................................................................................................................................ 96

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CHDCND : Cộng hòa dân chủ nhân dân

TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh.

PGS.TS : Phó giáo sư tiến sĩ.

GS : Giáo sư.

CBR : Tỉ suất sinh thô.

CDR : Tỉ suất tử thô.

IMR : Tỉ suất tử vong trẻ em.

PGR : Gia tăng dân số.

GNP : Tổng sản phẩm quốc dân.

GDP : Tổng sản phẩm quốc nội.

HS : Học sinh.

HSTHCS : Học sinh trung học cơ sở.

HSTHPT : Học sinh trung học phổ thong.

THCS : Trung học cơ sở.

THPT : Trung học phổ thong.

MỞ ĐẦU

1.Lý do chọn đề tài.

Tỉnh Champasac là một trong 4 tỉnh nằm ở phía Nam Lào, cùng với tỉnh Salavan, tỉnh Xekong, tỉnh

Attapư. Tỉnh Champasac có đường biên giới tiếp giáp với hai quốc Campuchia và Thái Lan và tiếp

2 P và mật độ dân số trung bình là 41 người/kmP

P (năm 2007).

2 kmP

giáp 3 tỉnh trong nước, Salavan, Xekonh, Atatpư. Tỉnh có 10 huyện với diện tích tự nhiên là 15415

Do vị trí địa lý có nhiều thuận lợi trong việc giao lưu kinh tế văn hóa, khoa học với các tỉnh trong cả

nước và quốc tế. Đây là cũng là lợi thế thu hút các nhà đầu tư, dân cư , lao động đến làm ăn sinh sống .

Chính những đặc điểm này đã có ảnh hưởng đến sự phát triển dân số và tình hình kinh tế xã hội của

Champasac từ trước đến này. Do nhu cầu tăng trưởng kinh tế và sự phát triển của các trường đại học

và cao đẳng, các nhà máy, xí nghiệp, … đã thu hút nhiều lao động và sinh viên các tỉnh đến sinh sống,

học tập, nhờ đó quy mô dân số Champasac ngày càng lớn và phần lớn do gia tăng cơ học. Vấn đề dân

số bao gồm cả quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số có ảnh lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh

và vấn là thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cả hiện tại và

trong tương lai.

Dân số và mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh là một vấn đề cần được

quan tâm, nghìn nhận, phân tích và đánh giá. Làm được điều này sẽ góp phần lớn vào việc thực hiện tốt

chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới. Chính vì vậy tác giả đã chọn đề tài “

Phát triển dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac (CHDCND Lào)” để làm luận văn

tốt nghiệp.

2. Mục tiêu, nhiêm vụ, phạm vi nghien cứu

2.1. Mục tiêu

- Phân tích đặc điểm dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac 1996-2008

- Phân tích mối quan hệ giữa dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac; định hướng sự

phát triển dân số của tỉnh trong tương lai, đưa ra giải pháp nhằm phát triển cân đối giữa dân số và sự

phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tổng quan cơ sở lý luận về dân số, phát triển; mỗi quan hệ giữa dân số và sự phát triển.

- Phân tích các đặc điểm về dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac. Từ đó rút ra mối

quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

- Căn cứ thực trạng dân số và tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh để định hướng sự phát triển dân số của

tỉnh trong tương lai đồng thời đề xuất những giải pháp nhẳm tạo sự cân đối, hài hòa giữa phát triển dân

số và phát triển kinh tế - xã hội của Champasac.

2.3. Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung: nghiên cứu tác động dân số và kinh tế xã hội và ngược lại

- Về không gian: Đi sâu vào nghiên cứu mối quan hệ giữa dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh

Champasac trên địa bàn toàn tỉnh theo ranh giới hành chính hiện nay (gồm 10 huyện ).

- Về thời gian: đề tài nghiên cứu của tình hình phát triển dân số và kinh tế - xã hội tỉnh Champasac năm

1996 đến 2008. Đây là giai đoạn có những biến đổi sâu sắc và mạnh mẽ về tình hình kinh tế - xã hội và

những thay đổi rõ rệt về quy mô và đặc điểm dân số của tỉnh.

3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế - xã hội là một trong nghững vấn đề

được quan tâm hàng đầu của nhiều nhà nghiên cứu nhân khẩu, chính trị, kinh tế trên thế giới.Nó là một

quá trình, trong đó mỗi yếu tố phát triển theo những quy luật riêng

và giữa chúng tồn tại những mỗi quan hệ chặt chẽ.

Ảnh hưởng của dân số tới phát triển của kinh tế - xã hội, đã được các nhà dân số, kinh tế, chính trị

trên thế giới quan tâm nghiên cứu. Chẳng hạn trong các tác phẩm của R.C.Sharma – Population

Resources Environment and Quality of Life; Frank T.Denton và Byron G. Spener – Population and the

Economy; Parks.S Tăng trưởng và phát triển.

Ở Việt Nam, những năm cuối thập kỳ 80 đã có các công trình nghiên cứu của GS.TS. Đặng Thu,

PGS.TS.Nguyễn Thị Minh Tuệ, GS. Đào Thế Tuấn… về vấn đề mối quan hệ giữa dân số và sự phát

triển kinh tế - xã hội, tác phẩm “ Dân số và phát triển ở Việt Nam” của Patrick Gubry, Nguyễn Hữu

Dũng, Phạm Thúy Hương. Ngoài ra còn có luận án tiến sĩ với đề tài “ Phát triển dân số và mối quan hệ

của nó với phát triển kinh tế - xã hội TP.HCM” của PG.TS. Nguyễn Kim Hồng trường Đại học Sư

phạm TP.HCM.

“Sự biến đổi dân số và phân bố dân cư nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào” của Khămmani Suriđết

trường đại học sư phạm Viêng Chăn.

Tuy nhiên, ở tỉnh Champasac cho đến nay vẫn chưa có đề tài nào nghiên cứu về vấn đề mối quan hệ

giữa dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac, vì vậy, rất khó khăn để cho tôi thực hiện

tốt đề tài này.

4. Hệ quan điểm nghiên cứu

4.1. Quan điểm hệ thống

Dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội là một bộ phận cấu thành của hệ thống kinh tế - xã hội. Sự

thay đổi về quy mô, đặc điểm dân số có thể chịu ảnh hưởng của sự phát của kinh tế - xã hội và ngược

lại. Vì vậy, phải coi các vấn đề dân số và phát triển như là một hệ thống kinnh tế - xã hội hoàn chỉnh,

luôn vận động và phát triển không ngừng.

Việc nghiên cứu các vấn đề dân số và phát triển của tỉnh không thể tách rời vấn đề dân số và phát

4.2. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ

triển của các tỉnh lân cận, của phía Nam và của cả nước. Vì dân số và phát triển kinnh tế - xã hội của

tỉnh Champasac, có lien hệ không chỉ trong tỉnh mà còn có mối lien hệ với những lãnh thổ liên kề.

4.3. Quan điểm lịch sử - viễn cảnh

Sự tăng trưởng dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội trong quá khứ, tương lai ảnh hưởng rất lớn

đến quy mô, đặc điểm dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội hiện tại. Vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề

dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội trong mối liên hệ quá khứ - hiện tại - tương lai sẽ làm rõ được

bản chất của vấn đề theo một chuỗi thời gian, đảm bảo được tính logic, khoa học và chính xác khi

nghiên cứu .

5. phương pháp nghiên cứu

5.1. phương pháp sưu tầm

Đây là một phương pháp rất quan trọng vì trên cơ sở sưu tầm được những số liệu có liên quan đến nội

dung nghiên cứu, chúng ta mới rút ra được các đặc điểm về dân số tỉnh Champasac cũng như nhìn

nhận, đánh giá chính xác mối quan hệ giữa dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

5.2. phương pháp phân tích - tổng hợp

Trong quá trình nghiên cứu đề tài, việc vận dụng phương pháp phân tích – tổng hợp nhuần nhuyễn

mang lại nhiều lợi ích. Vì dựa trên việc phân tích tài liệu đã có cũng như thực tế, chúng ta mới có cái

nhìn toàn diện về vấn đề nghiên cứu. Từ đó, rút ra được những nội dung tổng hợp nhất, đẩy đủ nhất đáp

ứng được những nhiệm vụ và mục tiêu mà vấn đề đã đặt ra.

5.3. Phương pháp bản – biểu đồ

Đây là phương pháp đặc trưng của khoa học địa lí. Sử dụng phương pháp này giúp cho các vấn đề

nghiên cứu được cụ thể, trực quan và toàn diện hơn. Các bản đồ trong đề tài được thành lập bằng phần

mền Arcview và Map info dựa trên cơ sở các dữ liệu đã thu thập và xử lý.

Ngoài ra, đề tài còn thể hiện các mối quan hệ địa lí thông qua hệ thống bảng số liệu và biểu đồ.

5.4.Phương pháp nghiên cứu ngoài thực địa

Thực ra là phương pháp cần thiết trong quá trình nghiên cứu các vấn đề địa lí kinh tế - xã hội. Vì

vậy, trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi sử dụng phương pháp này để kiểm tra độ chính xác,

tin cậy của các nguồn tài liệu đã thu thập được.

5.5. phương pháp dự báo

Đề tài sử dụng phương pháp dự báo trên cơ sở tính toán từ các số liệu đã thu thập được và sự

phát triển có tính quy luật của các sự vật, hiện tượng trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

6. Các đóng góp chính của đề tài

- Tổng quan có chọn lọc một số vấn đề lí luận về dân số, phát triển và mối quan hệ giữa dân số và

phát triển.

- Phân tích các đặc điểm dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

- phân tích mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

- Dựa báo sự phát triển dân số của tỉnh trong tương lai và đề xuất những giải pháp nhằm phát triển

cân đối mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

7. Cấu trúc luận văn

Luận văn gồm các phần:

Mở đầu

Chương 1: Cơ sở lý luận

Chương 2: Dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

Chương 3: Định hướng và giải pháp phát triển kinh tế - xã hội Champasac

Kết luận

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN

1.1.Dân số và phát triển dân số.

1.1.1.Các khái niệm dân số.

Khi nghiên cứu về dân số thì các nhà nhân khẩu học và địa lý thường chú ý đến số lượng, mật độ

cấu trúc tuổi…của dân số, tức là dân số là tổng số người dân sinh sống trên một lãnh thổ nhất định,

được tính ở thời điểm nhất định.

1.1.1.1.Gia tăng dân số

a.Gia tăng tư nhiên:

Là nguyên nhân trực tiếp quyết định tới sự gia tăng dân số, chủ yếu do hai nhân tố quyết định: sinh

đẻ và tử vong.

- Tỉ suất sinh thô :

Là tỉ số trẻ em được sinh ra trong năm so với số dân trung bình của cùng thời gian đó. Đơn vị tính là

phần ngàn (‰).

CBR =

1000

B p

Công thức tính tỉ suất sinh thô:

CBR: Tỉ suất sinh thô ( Crude Birth Rate)

B: Số trẻ em sinh ra trong năm

P: Dân số trung của địa phương trong năm

Tỉ suất sinh hoàn toàn không giống nhau có sự thay đổi theo không gian và thời gian. Nó phụ

thuộc không chỉ cường độ của quá trình sinh đẻ, mà còn kết cấu dân số theo độ tuổi, giới tính và kết

cấu hôn nhân .

Trong nửa thế kỷ qua, tỉ suất sinh ở các nhóm nước đều có xu hướng giảm nhanh, trong năn thập

kỷ 1950 thì tỉ suất sinh ở các nước đang phát triển cao hơn nước có kinh tế phát triển là 19‰ và đến

năm 2004-2005 thì tỉ suất sinh của các nước đang phất triển giảm còn 13‰ so với các nước đã phát

triển.

Hình 1.1. Tỉ suất sinh thô thời kì 1950-2005 (‰).

Toàn thế giới

các nước phát triển

Các nước đang phát triển

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Nhóm nước

1950- 1955

1975- 1980

1985- 1990

1995- 2000

2004- 2005

- Tỉ suất tử thô :

Là tỉ số giữa người chết trong năm so với số dân trung bình của cùng thời gian đó. Đơn vị tính là phần

ngàn (‰).

CDR =

Công thức tính tỉ suất tử thô :

D P

×1000

CDR: Tỉ suất tử thô (Crude Death Rate)

D: số người chết trong năm của địa phương.

P: Dân số trung của địa phương trong năm.

Có nhiều nhân tố tác động trực tiếp hay gián tiếp đến tỉ suất tử vong. Tỉ suất tử thô chủ yếu do quy luật

của tự nhiên, kinh tế - xã hội, chiến tranh…

Vậy tỉ suất tử có sự khác nhau ở các nước trên thế giới, các nước có kinh tế đang phát triển có tỉ

suất tử cao hơn các nước có kinh tế phát triển. Trong những năm 1950-1955 các nước đang phát triển

có tỉ suất tử cao hơn các nước kinh tế phát triển 13‰ và trong năm 2004-2005 các nước có kinh tế

đang phát triển thì có tỉ suất tử giảm rất nhiều, thậm chí tỉ suất tử ở các nước đang phát triển thấp hơn tỉ

suất tử

các nước có kinh tế phát triển 2‰.

Hình 1.2. Tỉ suất tử thô thời kì 1950-2005 (‰).

Toàn thế giới

các nước phát triển

Các nước đang phát triển

1950- 1955

1975- 1980

1985- 1990

1995- 2000

2004- 2005

- Tỉ suất tử vong trẻ em

IMR =

D B

Tỉ suất tử vong trẻ em là tỉ suất tử vong dưới 1 tuổi, đơn vị tính là ‰ đứa trẻ sinh ra trong năm.

0D : Số tử vong của trẻ em dưới 1 tuổi trong năm

0B : Số trẻ sinh ra trong năm.

IMR: Tỉ suất tử vong trẻ em ( Infant Mortality Rate)

- Gia tăng tự nhiên ( Natural Increase):

Là kết quả của mối tương quan giữa số sinh và số tử.

NI = B – D

NI: Số gia tăng tự nhiên

B: Số sinh

D: Số tử

- Tỉ suất gia tăng tự nhiên ( Rate Of Natural Increase): là tỉ số giữa gia tăng tự nhiên và số dân trung

RNI

− DB P

bình trong một thời gian nhất định.

Và tỉ suất gia tăng tự nhiên còn được tính theo tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô, đơn

vị tính là %.

RNI= CBR- CDR

CBR: tỉ suất sinh thô

CDR: tỉ suất tử thô

Từ trước đến nay, dân số luôn tăng với nhịp độ khác nhau. Vào thời bình minh của nhân loại hệ số

sinh và hệ số tử đều cao. Kết quả tất yếu của hiện tượng này là hệ số gia tăng tự nhiên rất thấp. Vào đầu

thế kỷ VII trước Công nguyên, mức gia tăng tự nhiên chỉ đạt 0.04%; từ thế kỷ thứ X đến thế kỷ thứ

XV sau Công nguyên tăng lên 0.1 % , còn thế kỷ thứ XVI đến thế kỷ thứ XVIII là 0.2% .

Cho đến thế kỷ thứ XIX hệ số gia tăng tự nhiên cao hơn nhiều do những thay đổi cơ bản về tình

hình kinh tế - xã hội trên thế giới song từ khi sau chiến tranh thế giới thứ hai, nhịp độ gia tăng dân số

rất nhanh, nhất là ở các nước đang phát triển dẫn đến hiện tượng mà các nhà dân số học gọi là “ Bùng

nổ dân số ” .

Cụ hể hơn có sự phân biệt 4 nhóm nước có hệ số gia tăng tự nhiên khác nhau

+ nhóm nước có dân số không phát triển hoặc phát triển giặt lùi. Đặc trưng của nhóm này là hệ số sinh

hầu như bằng hệ số tử.

+ Nhóm nước có hệ số phát triển chậm. Nết tiêu biểu của nhóm nước này là hệ số sinh thấp, hệ số tử

vong cũng thấp và mức gia tăng tự nhiên dưới 1 %.

+ Nhóm các nước có dân số phát triển ở mức trung bình. Với hệ số sinh tương đối cao hệ số tử trung

bình, tốc độ tăng tự nhiên của nhóm nước này dưới 2.%

+ Nhóm nước có dân số phát triển mạnh hoặc rất nhanh với hệ số gia tăng tự

Nhiên trên 2 % .

Bảng 1.1. Biến động tự nhiên dân số trên thế giới 1900- 2005

2005 1,2 2,3 1,3 1,6

Thời kỳ Các vùng Thế giới Châu Phi Châu Á Mỹ Latinh Bắc Mỹ Châu Âu

1900- 1950 0,8 1,0 0,8 1,6 1,4 0,6

1975- 1980 1,9 2,7 2,0 2,7 1,0 0,6

1985- 1990 1,7 3,0 1,8 2,2 0,80,7 0,2

1995 1,5 2,8 1,7 1,9 0,6 0,1

0,1 Nguồn:World population Data Steet 2005

b. Gia tăng cơ học.

Nếu như gia tăng tự nhiên là động lực phát triển dân số thì gia tăng cơ học có nơi có lúc giữ vai trò

quan trọng trong việc làm thay đổi dân số của một lãnh thổ.

- Khái niệm:

Bắt nguồn từ tiếng latin “migratio” ( nghĩa là di cư, chuyển chỗ ở). Di cư bao gồm có 2 bộ phận xuất

cư ( nghững người rời khỏi nơi cư trú) và nhập cư ( là nghững người đến nơi cư trú mới)

- Tỉ suất nhập cư (Immigration Rate- IR) là tỉ số giữa người nhập cư và dân số trung bình năm, đơn vị

IR =

I P

tính %.

I: Số người nhập cư trong năm

P: Dân số trung bình trong năm

- Tỉ suất xuất cư (Emigration Rate) là số người di cư ra ngoài vùng trên dân số trung bình trong năm

ER =

E P

của vùng, đơn vị tính %.

E: Số người di cư ra ngoài vùng P: Dân số trung bình trong năm của vùng

- Gia tăng cơ học(Net Migration Rate-NMR)là tỉ số giữa người nhập cư trừ tỉ số người xuất cư trên

−

NMR

− EI P

dân số trung bình trong năm của vùng.

c. Gia tăng dân số (Population Growht Rate)

là tổng đại số của tỉ suất gia tăng tự nhiên và tỉ suất gia tăng cơ học

PGR

t − PP 0 P 0

0P :dân số ở thời điểm điều tra ban đầu

tP : dân số ở thời điểm điều tra cuối

PGR= RNI + NMI Tỉ suất gia tăng dân số còn được tính theo công thức dưới với, đơn vị tính %.

Nếu thời điểm điều tra cách nhau 1 năm thì công thức trên cho biết tốc độc gia tăng dân số trong một

năm. Nếu tốc độ gia tăng dân số theo thời gian nhiều năm giữa các lần điều tra dân số, các nhà dân số

P t

.0= eP

⇒= rt

1 t

P t P 0

0P :dân số ở thời điểm điều tra ban đầu

tP : dân số ở thời điểm điều tra t

học thường sử dùng công thức hàm số mũ để dự báo dân số .

R: tỉ lệ tăng trưởng dân số (%)

T : thời gian từ năm góc đến năm cần dự báo.

1.1.1.2. Cơ cấu dân số :

Kết cấu dân số là một khái niệm dùng để chỉ tập hợp những bộ phận hợp thành dân số của một lãnh

thổ ( nhóm nước, từng nước hoặc từng vùng) được phân chia trên những tiêu chuẩn nhất định.

Nhìn chung kết cấu dân số bao gồm kết cấu sinh học ( Kết cấu theo độ tuổi và kết cấu theo giới

tính), kết cấu dân tộc ( kết cấu theo thành phần dân tộc và kết cấu theo quốc tịch) và kết cấu xã hội của

dân cư (kết cấu theo giai cấp, kết cấu theo lao động, kết cấu theo nghề nghiệp và kết cấu theo trình độ

văn hóa).

a.Cơ cấu sinh học:

- Cơ cấu dân số theo độ tuổi: là tập hợp các nhóm người được sắp xếp theo những lứa tuổi nhất đinh.

Nói cách khác đó là sự phân chia số dân theo từng nhóm tuổi và được định trước nhằm phục vụ cho

việc nghiên cứu các quá trình về dân số và các quá trình kinh tế - xã hội.

Có 2 cách phân chia độ tuổi với việc sử dùng các thang bậc khác nhau :

+ Độ tuổi có khoảng cách đều nhau. Sự chênh lệch giữa hai độ tuổi không tiếp nhau có thể là 1 năm, 5

năm hay 10 năm ( người ta thường sử dùng khoảng cách 5 năm)

+ Độ tuổi có khoảng cách không đều nhau. Thông thường người ta chia thành 3 nhóm tuổi: dưới độ

tuổi lao động (0-14 tuổi), trong độ tuổi lao động (15-59 tuổi) và trên độ tuổi lao động( từ 60 tuổi trở

lên).

Cơ cấu dân số theo tuổi rất khác nhau giữa các nước ( hay nhóm nước). Những nước được coi là có

dân số “trẻ ” nếu tỉ lệ người dưới 15 tuổi vượt quá 35% và số người trong độ tuổi trên 60 tuổi dưới

mức 10% tổng số dân cả nước. Ngược lai nghững nước có dân số “ già ” khi độ tuổi 0-14 dao động

trong 30-35 %, độ tuổi trên 60 vượt quá 10% tổng số dân.

- Tháp tuổi:

Tháp tuổi là một loại biểu đồ thể hiện mọi số liệu có quan hệ trực tiếp với kết cấu dân số theo độ

tuổi và giới tính. Tháp tuổi phản ánh tất cả các sự kiện của dân số trong một thời điểm nhất định. Vì thế

khi nhìn tháp tuổi có thể thấy rõ được số dân theo độ tuổi theo từng giới.

Hiện nay, người ta phân biệt 3 kiểu hình tháp tuổi cơ bản phản ánh kết cấu tuổi của các kiểu dân số

khác nhau. Mỗi kiểu tháp tuổi có đặc điểm riêng và hình dạng.

+ Kiểu 1: Tỉ lệ sinh cao, tỉ lệ tử thấp, tuổi thọ trung bình thấp. Tháp tuổi vẫn mang hình dáng rất nhọn,

đáy rộng càng lên phía đỉnh tháp càng nhọn. Đây là kiểu kết cấu dân số của các nước chậm phát triển.

+ Kiểu 2 : Tỉ lệ sinh cao, tỉ lệ tử thấp, tuổi thọ trung bình đang tăng dần. Tháp tuổi vẫn mang hình

dáng nhọn song có chiều cao lớn hơn. Đây là kiểu kết cấu dân số của các nước dân số đang phát triển.

+ Kiểu 3: Tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử đều thấp, tuổi thọ trung cao. Tháp tuổi không còn hình dáng nhọn nữa.

Sự chênh lệch giữa đáy và đình tháp không đáng kể. Đây là kiểu kết cấu dân số của các nước kinh tế

phát triển.

- Cơ cấu dân số theo giới tính:

Trên lãnh thổ bao giờ cũng có cả nam giới và nữ giới cùng chung sống với nhau. Số lượng, tính tương

quan giữa giới này so với giới kia hoặc với tổng số dân được gọi là cơ cấu theo giới ( hay cơ cấu nam

nữ) .

Cơ cấu nam nữ được tính theo 3 cách .

+ Số lượng nam trên 100 nữ

+ Số lượng nữ trên 100 nam

+ Số lượng nam( hoặc nữ) so với tổng số dân ( tính bằng %)

Nói chung trên bình diện thế giới, trong số trẻ mới sinh ra bao giờ nam cũng nhiều hơn nữ với tỉ số

nam giới dao động từ 103-106 tùy theo từng châu lục, từng nước. Cơ cấu dân số theo giới tính không

giống nhau theo các nước, những nước có số nữ giới nhiều hơn thường là những nước có kinh tế phát

triển ( chuâ Âu, Bắc Mỹ) tuổi thọ trung bình của nam giới thấp hơn nữ giới.

Cơ cấu dân số theo giới tính còn có sự khác biệt giữa các thành thị và nông thôn.

- Cơ cấu dân tộc

+ Dân tộc là một phạm trù lịch sử. Cùng với sự phát triển của xã hội, ranh giới các quốc gia có nhiều

thay đổi. Trong một nước bao gồm nhiều tộc người và chủng tộc với đặc điểm khác nhau về sinh hoạt,

tập tục, tập quán, ngôn ngữ…

Trên thế giới có rất nhiều tộc người, số dân và mỗi tộc người dao động rất lớn, từ hàng trăm, hàng

triệu người. Đa số các nước trên thế giới là các quốc gia nhiều tộc người, ở một số nước có từ vai chục

đến hàng trăm tộc người sinh sống như: Nga, Ấn Độ, Inđônêxia…

Quá trình hình thành dân tộc diễn ra theo hai chiều khác nhau:

• Hình thành một cách tự nhiên trên cơ sở tự nhiên sinh sống bên nhau một lãnh thổ nhất định với mục

đích cùng xây dựng một đất nước, một xã hội chung.

• Hình thành do xâm chiếm đất đai của các dân tộc khác để xây dựng trên đó một nhà nước riêng của

mình.

• Cơ cấu dân số theo quốc tịch, trong một nước có thể có nhiều người từ các nước khác đến sinh sống

cơ lập nghiệp. Họ có thể được công nhận quốc tịch như người dân chính thức của nước đó, hoặc được

hưởng quy chế người nước ngoài.

- Cơ cấu xã hội.

Cơ cấu xã hội là phản ánh những khía cạnh xã hội của dân cư ở một lãnh thổ nhất định. Đây là

việc phân chia dân số theo các tiêu chuẩn khác nhau như : lao động, nghề nghiệp ,trình độ văn hóa…

+ Cơ cấu dân số theo lao động.

Theo quan niệm của Liên Hợp Quốc, dân số hoạt động bao gồm không chỉ những người có việc

làm, mà còn cả những người không có việc làm .

Tình hình tăng giảm dân số theo lao động trong một nước diễn ra như thế nào tùy thuộc vào nhiều

yếu tố. Thí dụ số người ở lứa tuổi trẻ, thời gian quy định về tuổi học tập, hưu trí, địa vị, người phụ nữ

trong xã hội…

Việc phân chia của dân cư theo khu vực chủ yếu dựa vào tính chất và nội dung hoạt động sản xuất

và có nhiều cách phân chia khu vực lao động:

• Căn cứ vào thời gian ra đời, người ta phân biệt khu vực cổ truyền (nông nghiệp, thủ công nghiệp…)

và khu vực hiện đại ( công nghiệp , dịch vụ…)

• Dựa vào tính chất của quan hệ sản xuất, có khu vực nhà nước, khu vực tập thể và

khu vực gia đình;

• Trên cơ sở tính chất của sản xuất, có khu vực I ( nông, lâm,ngu nghiệp…), khu vực II ( công nghiệp

và xây dựng) và khu vực III ( các hoạt động còn lại )

Hiện nay trên thế giới đang phổ biến cách phân chia hoạt động lao động thành 4 khu vực với nội dung

hoàn toàn khác cách phân chia nói trên, khu vực IV ( lao động trí óc) đang được định hình và được

quan tâm một cách đặc biệt.

+ Cơ cấu dân số theo nghề nghiệp.

Nói tới nghề nghiệp nghĩa là nói tới từng cá nhân. Nhự vậy cớ cấu dân số theo nghề nghiệp có liên

quan tới đặc điểm lao động cụ thể của từng người.

Nghề nghiệp của từng người phụ thuộc trước hết vào trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và

tình hình kinh tế chính trị của từng nước. Lực lượng sản xuất càng phát triển, sự phân công lao động

xã hội càng sâu sắc thì số các ngành nghề càng tăng lên.

+ Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa.

Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa phản ánh trình độ học vấn của dân cư trong một nước. Ở mức độ

nhất đinh, nó còn gián tiếp thể hiện tình hình và khả năng phát triển kinh tế.

Có sự khác nhau về cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa giữa các nước, các khu vực trên thế giới. Ở

các nước đang phát triển tỉ lệ dân số có trình độ văn hóa trong tổng số

dân rất thấp. Ngoặc lại, tỉ lệ dân số có trình độ văn hóa ở các nước kinh tế phát triển cao hơn nhiều so

với các nước chậm phát triểm.

1.1.2. Học thuyết dân số

Từ xưa đến này, trong dân số học đã xuất hiện nhiều lí thuyết dân số nhằm mục đích giải thích sự

phát triển dân số của thế giới nói chung và của khu vực nói riêng.

1.1.2.1. Học thuyết quá độ dân số.

Quá độ dân số là một quan niệm được sử dụng rất rộng rãi trong dân số học, hiện nay để lý giải sự

thay đổi của các kiểu tái sản xuất dân cư trên thế giới. Vào cuối thế kỉ XIX, người ta đã nhận thức đúng

đắn rằng, chi phối mức sinh và mức tử của con người không phải chỉ do các quy luật sinh học, mà là cả

các điều kiện kinh tế - xã hội.

Sự gia tăng dân số thế là kết quả qua lại giữa mức sinh và mức tử và diễn ra khác nhau theo thời gian,

căn cứ vào sự thay đổi này, thuyết quá độ dân số phân biệt 3 giai đoạn.

- Mức sinh và mức tử đều cao, dân số tăng chậm.

- Mức sinh và mức tử đều giảm, nhưng mức tử giảm nhanh hơn, dân số tăng nhanh.

- Mức sinh và mức tử đều thấp, dân số tăng chậm.

1.1.2.2. học tuyết dân số tối ưu

Trước khi nghiên cứu dân số tối ưu, ta cần nghiên cứu dân số tối đa.

Dân số tối đa của một quốc gia hay một địa phương là dân số đã đạt đến mức giới hạn không được

vượt qua mức đó, nếu vượt qua dân cư sẽ đầm váo tình trang đói khổ…

Thuyết “ dân số tối ưu” ra đời nhằm xây dựng một dân số hợp lý có thể phát triển kinh tế - xã hội

thuận lợi.

Sự gia tăng dân số khác nhau sẽ kéo theo sự gia tăng nhu cầu tiêu thụ sản phẩm khác nhau. Có hai

cách để giải quyết: một là tìm cách giảm sự gia tăng dân số, hai là đẩy mạnh sự phát triển kinh tế - xã

hội.

Nếu sự gia tăng dân số không đi đôi với sự gia tăng sản xuất thì kết quả sẽ vô cùng tội tệ, bởi vì mức

sống của con người sẽ nhanh chóng giảm sút.

Như vậy, một quốc gia muốn phát triển kinh tế thuận lợi thì cần có một dân số phủ hợp, tức là “dân

số tối ưu”.

1.2. Các khái niệm về phát triển và chỉ số đo sự phát triển

1.2.1.Khái niệm phát triển

- Tăng trưởng kinh tế :

Tăng trưởng kinh tế là sự tăng lên của tổng sản phẩm quốc dân và tổng sản phẩm trong nước hoặc

mức tăng của sản phẩm quốc dân và tổng sản phẩm trong nước tính

theo đầu người. Bản thân sự tăng trưởng không bao hàm trong nó sự phân chia những

lợi ích vật chất đều cho mọi người.

- Phát triển kinh tế:

Theo các nhà kinh tế chính trị học thì sự phát triển là quá trình mà xã hội đạt đến thỏa mãn các nhu

cầu về vật chất và tinh thần mà xã hội đó coi là cơ bản. Khi nói đến nền kinh tế phát triển là muốn nói

đến mức độ lớn lên của nền kinh tế về mặt chất lượng.

Phát triển không chỉ là đơn thuận là sự tăng trưởng, không phải là sự tăng trưởng đều dẫn đến sự

phát triển, nhưng không có một sự phát triển nào mà lại không bao hàm sự tăng trưởng. Ngoài tăng

trưởng, phát triển còn bao hàm nhiều yếu tố khác, trong đó phát triển phải đi kèm sự thay đổi về cơ

cấu kinh tế, lao động…

Đặc trưng của phát triển kinh tế là sự thay đổi trong cơ cấu kinh tế, tức là tăng tỉ trọng ngành công

nghiệp và dịch vụ, đồng thời giảm tỉ trọng ngành nông nghiệp trong tổng sản phẩm quốc dân. Đặc

trưng này ở từng nước, từng khu vực khác nhau. Đối với nước đang phát triển có thu nhập bình quân

thấp, số người làm việc trong khu vực nông nghiệp lớn chiếm đến 73 % trong cơ cấu kinh tế và các

nước có nền công nghiệp phát triển, có thu nhập bình qunh đầu người cao, số người làm việc trong khu

vực nông nghiệp chỉ chiếm 6% .

1.2.2.Các chỉ số đo sự phát triển

1.2.1.1.Tổng sản phẩm quốc dân:GNP( Gross National Product) và tổng sản phẩm quốc nội GDP

(Gross Domestic Product): - GNP là tổng giá trị thị trường của mọi hàng hóa và dịch vụ được tạo ra ở một quốc gia trong một

thời gian nhất định, thường là một năm.

GNP danh nghĩa là đo lường GNP theo giá hiện hành.

GNP thực tế là đo lường theo giá cố định.

- GDP là tổng giá trị toàn bộ các sản phẩm cuối cùng và các hoạt động dịch vụ được sản xuất trong

nước của bất cứ ai có được thu nhập (tức là bao gồm cả phần giá trị của người nước ngoài) nhưng

không tính đến thu nhập của những người thuộc quốc gia đó sống ở nước ngoài.

1.2.2.2. Kỳ vọng sống hay tuổi thọ trung bình (Life Expectancy At Birth):

Là một trong những chỉ tiêu để đánh giá trình độ phát triển kinh tế, điều kiện sống, mức thu nhập,

điều kiện y tế, chăm sóc sức khỏe của một quốc gia, một khu vực….

1.2.2.3.Chỉ số calo bình quân theo đầu ngưới:

Con người luôn luôn hoạt động và không ngừng tiêu hao năng lượng để duy trì sự sống. Vì thế để

duy trì các hoạt động con người cần được cung cấp năng lượng cho nó.

Thức ăn là nguồn cung cấp năng lượng cho con người. Vì vậy con người cần phải ăn uống đấy đủ để

bù lại nguồn năng lượng đã tiêu hao, nhằm đảm bảo sự hoạt động bình thường của cơ thể.

Nhu cầu năng lượng còn thay đổi theo độ tuổi, giới tinh, mức độ lao động và trọng lượng cơ thể.

Những nước công nghiệp phát triển, lượng calo cung cấp hàng ngày vượt mức so với nhu cầu cơ

thể là 3373 calo đạt tới 116% so với nhu cầu tiêu thụ hàng ngày.

Ngược lai, ở những nước đang phát triển thì lượng calo cung cấp hàng ngày 2150 chiếm 75-93 %

so với nhu cầu tiêu thụ hàng ngày.

1.2.2.4.Trình độ biết đọc, biết viết của dân cư:

Trình độ học vấn của một nước phản ánh mức độ phát triển của một xã hội cũng như trình độ văn

minh của mỗi quốc gia. Trình độ học vấn cao là điều kiện rất quan trọng để con người phát triển toàn

diện, để thích ứng với những biến đổi trong công nghệ sản xuất cũng như những yêu cầu của xã hội,

trong điều kiện cách mạng khoa học kỹ thuật hiện nay. Vì vậy, con người cần phải học để hiểu biết, để

theo kịp với đà phát triển của xã hội.

Để đo học vấn của một quốc gia người ta thường dùng chỉ số tỉ lệ phần trăm (%) người biết đọc,

biết viết của dân cư từ 15 tuổi trở lên hoặc sử dụng chỉ tiêu số năm học

trung bình cho một người ở trong độ tuổi đi học để đo trình độ tiến bộ của các dân cư

khác nhau.

Đối với nước đang phát triển, sản xuất trì trệ, dân số phát triển quá nhanh, chất lượng cuộc sống

còn thấp, cơ sở nghèo nàn, nên việc đầu tư cho giáo dục thấp, tỉ lệ người mù chữ cao.

Theo kết quả khảo sát của Liên Hiệp Quốc thì ở bất cứ quốc gia nào đầu tư cho giáo dục vẫn là cách

sinh lợi nhất vì người dân có học sẽ tạo ra năng suất lao động cao hơn những lao động không được đào

tạo.

Qua kết quả khảo sát 37 quốc gia, họ đã đi đến kết luận rằng: những người có trình độ học vấn cấp I

đã tạo ra năng suất bình quan hơn 8,7 % so với năng suất của những người không có học trong ngành

nông nghiệp. còn đối với ngành công nghiệp người ta điều tra ở các xí nghiệp từ Bang La Đét, Trung

Quốc… đều cho thấy số lao động có học vấn luôn tao ra năng suất lao động cao hơn.

1.2.2.5.Cơ cấu kinh tế quốc dân.

Chỉ tiêu về cơ cấu của nền kinh tế sản xuất là một trong những yếu tố đánh giá sự phát triển của các

quốc gia. Theo cách phân loại tiêu chuẩn Quốc tế của các hoạt động kinh tế thì nền kinh tế hiện đại

được hình thành từ 3 khu vực sản xuất :

nông - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.

Theo số liệu thống kê của các tổ chức trên thế giới thì chỉ tiêu về nền kinh tế sản xuất thì rất khác

nhau giữa các nhóm nước và phụ thuộc vào sự phát triển kinh tế. Ở những nước công nghiệp hóa có

nền kinh tế phát triển cao, số người lao động trong lĩnh vực nông nghiệp rất thấp. Đối với những nước

đang phát triển, tỉ lệ lao động trong nông nghiệp khá cao, ở các nước này nông nghiệp giữ vị trí then

chốt trong nền kinh tế quốc dân.

1.3.Mối quan hệ giữa phát triển dân số và sự phát triển kinh tế - xã hội.

1.3.1.Sự thống nhất biện chứng giữa sản xuất vật chất và tái sản xuất con người.

Nền sản xuất xã hội bao gồm hai mặt: sản xuất của cải vật chất và tái sản xuất con người, hai kiểu

sản xuất này có mối tương quan mật thiết có tác động lẫn nhau trong sự thống nhất biện chứng. Sản

xuất vật chất quyết định trực tiếp sự sống của con người, là cơ sở của tái sản xuất con người. Ngược lại,

tái sản xuất con người là tiền đề của sản xuất vật chất, có con người mới có sản xuất, không có sự tái

sản xuất con người thì không có sự thay thế, đổi mới tăng cường sức lao động. Sự phát triển của sản

xuất vật chất tạo điều kiện đẩy mạnh sự phát triển dân số cả về số lượng cũng như chất lượng. Ngược

lại, sự phát triển về số lượng và chất lượng của dân số một cách hợp lý lại thúc đẩy sự phát triển của

sản xuất vật chất đáp ứng nhu cầu của xã hội. Chỉ khi nào dân số phát triển hợp lý (số dân và tốc độ

tăng dân số phủ hợp với trình độ sản xuất) thì xã hội mới phát triển, chất lượng cuộc sống mới được

nâng cao. Ngược lại, nếu số dân và tỉ lệ tăng dân số cao hơn tốc độ sản xuất vật chất thì sự phát triển

của xã hội sẽ bị cản trở và kìm hãm.

1.3.2.Quan hệ giữa dân số và tăng trưởng kinh tế.

1.3.2.1. Dân số với phát triển kinh tế.

Dân số và phát kinh tế xã hội có quan hệ chặt chẽ với nhau. Sự biến động dân số trong từng thời kỳ

ở mỗi quốc gia đều có tác động sâu sắc và toàn diện đến mọi lĩnh vực, trước hết là các hoạt động kinh

tế.

Nếu gia tăng dân số quá nhanh so với mức tăng trưởng của nền kinh tế sẽ làm giảm sút mức sống

của người dân, đồng thời hạ thấp vai trò của nhân tố con người đối với sự phát triển kinh tế xã hội.

Ta thấy giữa dân số với đời sống và kinh tế có quan hệ mật thiết với nhau. Số dân đông, sản xuất

tăng chậm đã dẫn đến thu nhập bình quân theo đầu người thấp và mức sống đôi khi còn bị giảm, tích

lũy không có điều kiện để tái sản xuất mở rộng, kéo theo là nạn thiếu việc làm.

Để cuộc sống mỗi người ngày càng được nâng cao cần phải có sự phát triển hài hòa giữa dân số và

kinh tế xã hội. Theo tính toán của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc(FAO): nếu

dân số tăng 1 % thì thu nhập quốc dân tăng ít nhất là 4 % thì mới đảm bảo việc làm cho số lao động

tăng thêm và giữ mức sống như cũ của dân cư. Khi nền kinh tế phát triển, của cải vật chất được sản

xuất ngày càng nhiều hơn, cuộc sống của con người ngày càng sung túc hơn và lúc đó tỉ suất gia tăng

2002-2005 0,3 1,3 2,5

1970-1980 0,7 2,3 2,3

1960-1970 1,0 2,5 2,5

dân số tự nhiên giảm xuống

Bảng: 1.2. Mức tăng dân số trung bình hàng năm ở các nhóm nước 1950-1960 1995-2000 Các nước 0,3 Thu nập cao 1,2 1,6 Thu nhập trung bình2,4 2,7 1,9 Thu nhập thấp Nguồn: Nguễn Minh Tuệ- Giáo trình giáo dục dân số - sức khỏe sinh sản

Có thể thấy rằng ở các nước đang phát triển, gia tăng dân số hàng năm tăng gấp

2 – 3 lần các nước phát triển.

Ở nước Lào , mỗi quan hệ giữa gia tăng dân số và tăng trưởng kinh tế thể hiện rất rõ qua bảng sau:

Bảng 1.3: Tốc đô tăng trưởng kinh tế và tỷ suất gia tăng dân số ở Lào trong giai đoạn 1995-2007 1996 5.6 2.5

2000 5.8 2.8

2006 8.3 2.4

2004 6.9 2.5

2005 7.3 2.5

2007 7.9 2.4

350

297

360

445

606

701

Tốc độ tăng trưởng kinh tế(%) Tỷ suất gia tăng dân số GDP/đầu người thực tếUSD/người

Nguồn:Niên giám thống kê Lào năm 1995-2007 và sách giáo khoa năm 1995

Ở nước Lào, tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức dao động trên 5 % còn những năm 2005 trở lại đây

mức dao động của tăng trưởng kinh tế thì trên 7,5 %. Tỉ suất gia tăng dân số thì năm 1996 tăng 2.5 %,

năm 2000 mức tăng dân số tương đối cao là 2.8 % chủ yếu do mức gia tăng tự nhiên, còn từ năm 2001

trở lại đây mức tăng trưởng dân số ở Lào tương đối ổn định (khoảng 2.4 %) là do nhà nước có chính

sách hạn chế sinh đẻ, nhưng mà chính sách chỉ ở mức khuyến khích hạn chế sinh đẻ. Thu nhập theo

đầu người ở năm 1996 là 350 USD nhưng đến năm 2000 mức thu nhập là giảm xuống 297 USD là do

năm này dân số tăng nhanh hơn các năm và do sư tác động của biến đổi kinh tế trong năm 1997 ở các

nước Đông Nam Á và các nước Đông Á vì vậy đến năm 2000 kinh tế nước Lào vẫn trong giai đoạn

phục hồi.

1.3.2.2. Dân số, nguồn lao động và vấn đề việc làm:

Nguồn lao động là những người có lao động với một nghề nghiệp cụ thể và hưởng thụ theo công

sức của mình ( không tính những người nội trợ).

Khái niệm dân số hoạt động kinh tế là chỉ số người đang tham gia lao động trong các ngành kinh

tế, còn khái niệm nguồn lao động là gồm cả những người đang hoạt động kinh tế với những người có

khả năng làm việc và đang tìm kiếm việc làm.

Quy mô, cơ cấu và tốc độ phát triển dân số quyết định quy mô, cơ cấu và tốc độ lao động. Nếu dân

số nhóm tuổi 14-59 chiếm tỉ lệ lớn và sự gia tăng hàng năm cao thì sức ép về nhu cầu việc làm của dân

số đối với xã hội ngày càng lớn. Vì vậy mối quan hệ dân số - việc làm chính là mối quan hệ dân số với

lao động.

1.2.3.3.Dân số với giáo dục, Văn hóa.

- Dân số và giáo dục có tác động qua lại với nhau trong sự liên hệ và tác động qua lại của nhiều yếu tố

khác như kinh tế, truyền thống văn hóa, tôn giáo, khoa học Địa lí… Một sự thay đổi nào đó của giáo

dục không chỉ do tác động của dân số, mà còn do tác động của các yếu tố khác.

Dân số tăng nhanh và không cân đối với sự phát triển kinnh tế đã và gây sức ép to lớn đối với giáo

dục. Vì dân số vừa là chủ thể vừa là khách thể của văn hóa và giáo dục. Nó được xem là một nhân tố

quan trọng ảnh hưởng đến quy mô phát triển và chất lượng của giáo dục. Trình độ phát triển của giáo

dục phản ánh mức độ phát triển của mỗi xã hội cũng như trình độ văn minh của mỗi quốc gia. Trình độ

học vấn là điều kiện rất quan trọng cho con người phát triển toàn diện, thích ứng với những biến đổi

trong công nghệ sản xuất cũng như những yêu cầu của xã hội trong điều kiện cách mạng

khoa học kỹ thuật không ngừng phát triển.

- Dân số ảnh hưởng đến giáo dục. Số lượng dân số, tốc độ tăng dân số hàng năm, cơ cấu dân số ( già

hay trẻ) phản ánh nhu cầu đi học của người dân. Nếu tốc độ tăng dân số ổn định số lượng trẻ em đến

trường tương đối ổn định thì việc mở rộng quy mô giáo dục sẽ tạo điều kiện thu hút thêm nhiều trẻ em

đến trường. Lúc đó tỷ lệ người đi học cao hơn. Nhưng nếu dân số đông, tốc độ tăng dân số nhanh, đòi

hỏi phải mở rộng quy mô giáo dục với tốc độ tương ứng mới có thể giữ được tỷ lệ số người đi học như

trước, mặc dù về mặt tuyệt đối số người đi học có tăng hơn.

Dân số tác động đến giáo dục một cách tích cực hoặc tiêu cực là do chiều hướng và tính chất sự biến

đổi của dân số.

+ Dân số nếu phát triển hợp lí, cân đối thì sẽ trở thành điều kiện rất thuật lợi cho sự phát triển giáo

dục và về chất lượng cũng như số lượng.

+ Nếu dân số tăng quá nhanh sẽ dẫn đến sự gia tăng tỷ trọng dân số trong độ tuổi đi học. Hậu quả là

chất lượng và quy mô của giáo dục đều sút kém do tác động tiêu cực trực tiếp và gián tiếp của dân số.

Ở nước Lào từ mấy năm gần đây quy mô dân số tăng tiếp tục tăng dần, vì vậy làm cho số lượng

học sinh tăng lên, nhưng năm 2006-2007 vẫn tiếp tục tăng, nhưng phần trăm học sinh trên tổng số dân

không tăng.

Bang1.4: sự phát triển dân số và số lượng học sinh ở lào thời kỳ 1999 -2007

1999- 2000

2000- 2001

2001- 2002

2002- 2003

2003- 2004

2004- 2005

2005- 2006

2006- 2007

1092,3 1214,8 1168,5 1223,6 1259,0 1278,8 1282,5 1291,8

5218,3 5377,0 5526,0 5679,0 5418,1 5621,9 5747,5 5873,6

20,93

22,59

21,45

22,74

21,54

21,99

Số lượng HS (nghìn HS) Dân số(nghìn người) % số HS/ tổng số dân

22,31 23,23 Nguồn:Niên giám thống kê Lào năm 1999-2007

+ Cơ cấu dân số theo tuổi cũng ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của giáo dục. Cơ

cấu dân số trẻ dẫn đến số người trong độ tuổi đi học đông, nhu cầu giáo dục lớn và ngược lại. Ở hầu hết

các nước đang phát triển, do mức sinh cao nên cơ cấu dân số trẻ. Do vậy, quy mô nền giáo dục tương

ứng với dân số học sinh cấp I(tiểu học) > cấp II (THCS)> cấp III(THPT). Và ngược lại đối với các

nước có kinh tế phát triển. Điều này cũng đúng với ở Lào.

Bảng 1.5. Số học sinh các cấp của Lào, thời kỳ 1999 -200

2002- 2003

2001- 2002

2000- 2001

1999- 2000

2005- 2006

2003- 2004

2004- 2005

Tỷ lệ HS theo các cấp học năm học 2006-2007 (%)

2006- Số lượng 2007 HS(nghìn HS) Số HS tiểu học 831,5 930,1 852,8 875,3 884,6 890,8 891,8 891,8 HS Số THCS 117,5 121,5 213,4 229,0 239,5 123,1 243,1 248,5 Số HS THPT 143,3 163,3 102,2 119,2 134,8 144,9 147,5 151,5 1092 1215 1168 1224 1259 1159 1282 1292 Tổng số

69,03 19,23 11,74 100

Nguồn:Niên giám thống kê Lào năm 1999-2007

- Ảnh hưởng của giáo dục đối với dân số.

Trong mối quan hệ giữa dân số và giáo dục, sự phát triển của nền giáo quốc gia có ảnh hưởng đến

các quá trình dân số. Mức độ ảnh hưởng của giáo dục đến dân số rõ ràng hay chưa rõ ràng, xu hướng

ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực, điều đó còn phụ thuộc vào yếu tố khác nữa.

+ Ảnh hưởng của giáo dục đến mức sinh. Mức sinh của một quốc gia hay địa phương phụ thuộc vào

nhiều yếu tố. Người ta phân các yếu tố thành 3 nhóm: các yếu tố với khả năng sinh đẻ như sức khỏe

của phụ nữ, tình trạng hôn nhân, tuổi kết hôn lần đầu…; các yếu tố về sử dụng các biện pháp tránh thai,

tránh đẻ; các yếu tố về kinh tế - xã hội, địa lý. Như vậy trình độ giáo dục của dân cư là một trong yếu tố

tác động đến mức sinh nhằm trong các yếu tố thứ 3 theo cách chia ở trên. Nó tác động tới mức sinh

không trực tiếp như hai yếu tố kia, nhưng rất quan trọng, bởi vì giáo dục cùng với các yếu tố kinh tế -

xã hội khác tạo nền cơ sở vững chắc cho sự phát triển dân số hợp lý.

Nhiều công trình nghiên cứu cho rằng, mức sinh phụ thuộc vào trình độ học vấn của dân cư mà

trước hết là trình độ học vấn của phụ nữ đang ở độ tuổi sinh đẻ.

+ Trình độ văn hóa là điều kiện quan trọng giúp cho phụ nữ tự nguyện thực hiện kế hoạch hóa gia

đình.

+ Có trình độ văn hóa, người phụ nữ có điều kiện để thực hiện địa vị xã hội của mình trong gia đình (

trong quan hệ kinh tế, quan hệ sinh đẻ….) và trong xã hội ( tiếp tục học, kiếm việc làm có thu nhập

cao hơn…) . Do đó họ thường lấy chồng muộn, sinh con muộn và sinh ít con hơn.

- Ảnh hưởng của giáo dục đến mức chết.

+ Giáo dục có ảnh hưởng tích cực đến tỉ lệ tử vong của trẻ em. Trình độ giáo dục của bà mẹ luôn là

nhân tố quan trọng quyết định đến tình hình tử vong của trẻ sơ sinh bởi vì đối với trẻ sơ sinh, việc nuôi

dưỡng, chăm sóc tốt, đảm bảo cuộc yêu cầu về sinh dưỡng, vệ sinh, tránh những bệnh tật do môi

trường gây ra là các điều kiện cho trẻ phát tiển. Nhiều công trình nghiên cứu đã cho thấy: nhìn chung

trình độ học vấn ( nhất là trình độ học vấn của các bà mẹ) được nâng cao thì tỷ lệ tử vong của trẻ giảm

xuống.

Bảng 1.6. Mối quan hệ giữa giáo dục và mức chết của trẻ em

Nhóm nước Thế giới Thu nhập thấp Thu nhập trung bình Thu nhập cao

Tỷ lệ nười lớn biết chữ (%) 78,6 60,2 90,0 91,1

Tỷ lệ phụ nữ biết chữ (%) 68 51 80 98

Tỷ suất chết dưới 5 tuổi (‰) 84 119 40 7

Nguồn: Nguễn Minh Tuệ- Giáo trình giáo dục dân số - sức khỏe sinh sản

- Ảnh hưởng của giáo dục đến di cư.

Giáo dục thúc đẩy sự di cư từ nông thôn về thành thị. Ở các nước đang phát triển thành thị thường

có ưu thế về nhiều mặt để phát triển hơn là nông thôn. Vì thế những người có trình độ học vấn khá cao

đều có xu hướng di cư từ nông thôn ra thành thị. Xu

hướng này tác động đến lớp người trẻ mạnh hơn người già, đến những người có trình độ học vấn cao

mạnh hơn những người có trình độ học vấn thấp. Sở dĩ như vậy là vì những người trẻ có trình độ học

vấn cao thường năng động hơn, ở thành phố họ dễ kiếm việc làm có thu nhập cao hơn.

1.2.3.4.Dân số và ý tế - chăm sóc sức khỏe cộng đồng :

- Tác động của y tế đối với các quá trình dân số.

Y tế tác động to lớn đến mức sinh, mức chết và di dân.

+ Y tế tác động đến mức sinh.

Quá trình sinh đẻ của con người vừa mang tính sinh học, bản năng, vừa mang tính xã hội. Trong

điều kiệu kinh tế văn minh, y tế có vai trò quan trọng trong quá trình sinh đẻ của con người, đặc biệt là

trong hạn chết mức sinh. Có thể nói trong việc hạn chế mức sinh, y tế đóng vai trò trực triếp và quyết

định cuối cùng, bởi vì mọi giải pháp kinh tế - xã hội, tuyên truyền giáo dục, hành chính pháp luật mới

chỉ tác động đến ý thức, chỉ có y tế mới tác động, giúp đỡ trực triếp đến hành động hạn chế sinh đẻ.

Ngành y tế đã đóng góp trực tiếp trong việc tạo ra phương tiện hạn chế sinh, phương pháp hạn chế

sinh và tổ chức dịch vụ tránh thai, tránh đẻ.

Ý nghĩa trực triếp và quyết định của y tế trong viêc giảm mức sinh đã được nhiều công trình nghiên

cứu thông qua kết luận về sự phụ thuộc lẫn nhau giữa mức sinh và mức độ áp dụng các biện pháp tránh

thai của dân cư.

+ Y tế tác động đến mức chết.

Nếu sự tác động của y tế tới mức chết chỉ giới hạn đối với những người trong độ tuổi sinh đẻ thì

trong việc tác động làm giảm mức chết có liên quan đến mọi người, thuộc mọi lứa tuổi.

Nhờ tiến bộ của khoa học kỹ thuật nói chung và y tế nói riêng, mức chết đã giảm nhiều, đặc biệt

đối với lứa tuổi trẻ em dưới 5 tuổi.

Ngày nay, trẻ em dưới 12 tháng đã được tiêm vácxin phòng các bệnh sởi, lao, bạch hầu, ho gà, uốn

ván. Đối với các bệnh gây tử vong ở mức cao trong quá khứ như lao, sốt rét, uốn ván, tim mạch, viêm

não siêu vi trùng, bệnh dại… từ đó hạ thấp mức chết và tăng tuổi thọ bình quan.

+ Y tế tác động đến quá trình di dân.

Cũng như giáo dục, y tế góp phần làm tăng sự di chuyển dân từ nông thôn đến thành thị - nơi có

trình độ y tế cao hơn.

Ở Lào, sự mất cân đối về điều kiện y tế giữa thành thị và nông thôn khá rõ rét, nhất là giữa thành thị

và vùng cao, vùng sâu vùng xa.

Đối với người chuyển cư, nói chung, động lực chính yếu nhất thúc đẩy họ là nơi đến có thể phát

triển kinh tế tốt hơn. Tuy nhiên điều kiện đảm bảo sức khỏe, trình độ phát triển ở nơi đến cũng góp

phần thúc đẩy họ chuyển cư hoặc yên tâm hơn ở lâu dài khi đã chuyển cư đến nới mới.

- Tác động của dân số đối với hệ thống y tế.

+ Quy nô và tốc độ gia tăng dân số ảnh hưởng đến sự phát triển hệ thống y tế và các điều kiện chăm

sóc sức khỏe.

Giả sử rằng trình độ phát triển của xã hội không thay đổi nhiều lắm, muốn giữ được mức độ đảm

bảo y tế không giảm sút thì quy mô cán bộ y tế, số bệnh viện, trạm xã và các phương tiện y tế phải tỷ lệ

thuận với dân số. Còn để cải thiện mức độ dịch vụ y tế thì tỷ lệ phát triển cán bộ ngành y tế cũng như

các phương tiện, điều kiện phục vụ cho sức khỏe phải cao hơn tỷ lệ phát triển dân số.

Tuy nhiên sự phát triển của các quốc gia, các khu vực trên thế giới diễn ra không đồng đều. Trong

khi các nước phát triển đã trải qua thời kỳ quá độ dân số, đi vào thời kỳ ổn định, với nền kinh tế phát

triển cao và có điều kiện chăm sóc sức khỏe tốt thì ở các nước đang phát triển có nền kinh tế kém, tỷ lệ

phát triển dân số cao, nên tuy hệ thống y tế có sự phát triển khá nhanh nhưng điều kiện chăm sóc sức

khỏe cho nhân dân còn cách xa các nước phát triển.

Quy mô và tốc độ tăng dân số nhanh ở các nước đang phát triển chẳng những làm cho mức độ cải

thiện về y tế, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân bị chậm đi, mà có thể không được cải thiện, thậm chí

kém đi. Nói cách khác trong trường hợp này dân số có tác động tiêu cực đối với sự phát triển y tế.

Tóm lại, quy mô và tốc độ gia tăng dân số tác động tới hệ thống y tế và chăm sóc sức khỏe ở cả hai

khái cạnh: thứ nhất, nó đặt ra nhu cầu đòi hỏi ngành y tế phải đáp ứng: thứ hai, cùng với các nhân tố

khác nó tạo điều kiện thuận lợi để phát triển y tế và các điều kiện chăm sóc sức khỏe khi nó có quy mô

và tốc độ gia tăng hợp lý và sẽ hạn chế sự phát triển của y tế khi quy mô và tốc độ gia tăng quá nhanh.

+ Ảnh hưởng của cơ cấu dân số đến hệ thống y tế.

Sức khỏe, tình trạng mắc bệnh, mức chết phụ thuộc rất lớn vào độ tuổi, giới tính của dân số.

Lứa tuổi thanh nhiên có sức khỏe tốt hơn và do đó có tỷ lệ mắc bệnh và mức chết thấp hơn do với

trẻ em và người có tuổi. Phụ nữ với thiên chức sinh đẻ của mình đồng thời có nhiều khả năng bị bệnh

tật hơn nam giới. kế hoạch hóa gia đình phát triển thì phụ nữ cũng cần sự giúp đỡ của y tế nhiều hơn.

Từ sự phụ thuộc giữa bệnh tật và độ tuổi, giới tính nên đã hình thành đội ngũ các bác sĩ nhi khoa, lão

khoa và các cơ sở chữa bệnh riêng. Để công tác có hiệu quả, tỷ lệ các bộ phận y tế từ nhi khoa đến lão

khoa phải tương xứng với tỷ lệ của các nhóm tuổi đó trong dân số.

- Phân bố địa lý dân số ảnh hưởng đến hệ thống y tế .

Ở các khu vực địa lý khác nhau như đồng bằng, miền núi, thành thị, nông thôn… do có sự khác nhau

về điều kiện tự nhiên, về dân số, về kinh tế – xã hội nên có có cấu bệnh tật khác nhau. Do đó số lượng

cán bộ và cơ cấu bác sĩ chuyên khoa cũng như các phương tiện y tế cần phải phù hợp với nhu cầu và

cơ cấu bệnh tật.

- Kế hoạch hóa gia đình và mức sinh ảnh hưởng đến hệ thống y tế

Kế hoạch hóa gia đình xuất hiện, phát triển đã làm thay đổi cơ cấu dịch vụ của ngành y tế. Nó đòi hỏi

hình thành bộ phận dịch vụ kế hoạch hóa gia đình. Theo thời gian bộ

phận y tế này đã và sẽ ngày càng phát triển. Đồng thời bộ phận dịch vụ đẻ và chăm

sóc sản phụ trẻ sơ sinh lại có xu hướng giảm tương đối.

Do vai trò đặc biệt của ngành y tế đối với các quá trình dân số, làm cơ sở cho chính sách điều chỉnh

sự phát triển dân số. Sự điều chỉnh đó không thể không dựa trên trình độ phát triển tương xứng của

ngành y tế. Ngược lai, khi xây dựng kế hoạch phát triển ngành y tế cũng phải tính tới các xu hướng tình

hình trong dân số, sự biến đổi của quy mô và cơ cấu dân số.

Chương 2. DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC

2.1. Khái quát tỉnh Champasac.

Champasac là tỉnh cực Nam của Lào, nằm cả ở 2 bờ sông Mêkong và nhận được nhiều ưu đãi về thiên

nhiên. Champasac trong thời Lạn Xạng có tên là Vương Quốc Chămpa. Ngày nay, nơi đây đang trên đà

−°

−

/ 15,54

104

/ 105,06

phát triển và trở thành trung tâm kinh tế của các tỉnh phía Nam Lào.

,kinh độ có đường biên Về vị trí: Champasac nằm ở vĩ độ

giới tiếp giáp với 2 quốc gia : phía tây tiếp giáp với Vương Quốc Thái Lan và phía nam tiếp giáp với

Vương Quốc Campuchia. Ở trong nước, Champasac tiếp giáp với các tỉnh sau: phía bắc tiếp giáp với

tỉnh Salavan, phía đông bắc tiếp giáp với tỉnh Xêkong và phía đông nam tiếp giáp tỉnh Attapư .

Tỉnh Champasac có nhiều loại địa hình: Đồng bằng nằm dọc theo hai bờ sông Mêkong. Cao nguyên

Boliven nằm ở phái đông bắc và địa hình núi cao dọc theo biên giới phía Tây và phía Đông.

Hình 2.1: Bản đồ hành chính tỉnh Champasac

2 Diện tích kmP

2 người /kmP

Bảng:2.1. Diện tích và dân số các đơn vị hành chính tỉnh Champasac 2008 Mật độ dân số Đơn vị hành chính 2008

Cả tỉnh 15415

Pakse 108 82042 760

Xanasomboun 1026 66296 65

Bachieang 907 51322 57

Pakxong 4038 68095 17

Pathoumphon 2616 54728 21

Phonthong 903 89732 99

Champasac 867 58993 68

Sukkouma 1232 52800 43

Mounlapamok 2222 41040 18

khong 1496 77606 52

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 2008

2.2 Tình hình phát triển dân số tỉnh Champasac.

2.2.1. Quy mô, cơ cấu dân số.

2.2.1.1. Quy mô dân số.

Champasac có dân số 642.651 người (năm 2008), đứng thứ ba cả nước sau tỉnh Savannaket 858.582

người và thủ đô Viên Chăn 725.820 người. Tỉ lệ gia tăng ở mức trung bình. Do chưa có nhiều khu công

nghiệp nên có sức hút dân cư từ các tỉnh khác đến cũng không cao, dẫn đến tỉ lệ gia tăng cơ học ở mức

thấp .

Dân số từ năm 1997 đến nay có tốc độ gia tăng hàng năm là 1,91%, dân số năm 2008 gấp 1,22lần

năm 1997.

Bảng 2.2. Dân số và tỉ lệ gia tăng dân số tỉnh Champasac 1995-2008

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Dân số

(nghìn 501,387 514,927 526,255 537,831 549,662 561,553 564,079

người)

Tỉ lệ gia 2,1 2,7 2,19 2,19 2,19 2,16 0,44

tăng %

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Dân số

(nghìn 574,798 585,720 596,848 603,880 616,642 625,749 642,651

người)

Tỉ lệ gia 1,9 1,9 1,89 1,17 2.11 1.47 2.7

tăng %

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1995-2005 và

Niên giám thống kê Lào 2000-2008

Trong giai đoạn 1996-2000, tỉ lệ gia tăng dân số khoảng 2 %. Đến năm 2001, tỉ lệ gia tăng dân số

lại giảm xuống rõ rệt, chỉ còn 0,44 % thấp nhất trong giai đoạn này là một phần do nhân dân về kế

hoạch hóa gia đình và do có sự di cư tìm việc làm. Năm 2007 tỉ lệ gia tăng dân số lại giảm còn 1,47 %

trong thời gian này việc kế hoạch hóa gia đình tiếp tục được mở rộng vào các vùng sau vùng xa. Năm

1996 tỉ lệ gia tăng dân số là 2,7 % và sau 12 năm, đến năm 2008 dù có những biến đổi nhất định về

kinh tế xã hội nhưng tỉ lệ gia tăng dân số lại quay về mức 2,7 %.

So với các tỉnh miền Nam của Lào, Champasac có dân số đông nhất, nền kinh tế công nghiệp mới

được chú trọng nhưng Champasac vẫn là trung tâm kinh tế của khu vực này..

Bảng.2.3 Dân số một số tỉnh Miền nam Lào .

2000 Salavan (nghìn người) 292,2 Xêkong (nghìn người) 73,2 99,4 Attapư (nghìn người)

2001 301,2 75,4 102,5

2002 309,5 77,5 105,4

2003 318,1 79,7 108,3

2004 319,8 82,4 110,8

2005 324,3 84,9 112,1

2006 332,6 87,4 115,0

2007 341,0 90,0 118,1

Nguồn:Niên giám thống kê Lào năm 2000 -2007

Champasac có dân số đông nhất trong 4 tỉnh miền Nam của Lào nhưng tỉ lệ gia tăng dân số lại

thấp nhất, trung bình hàng năm chỉ 1,91 % trong khi đó Xêkong là 2,81 %, cả Attapư và Salavan đều là

2 % .

Năm 2001, tỉ lệ gia tăng dân số ở 2 tỉnh Salavan và Attapư trên 3 %, Champasac lại có tỉ lệ tăng

thấp nhất so với các năm, chỉ ở mức 0,44 %. Đến năm 2007 Champasac dừng lại ở mức 1,47 % còn 3

tỉnh miền Nam của Lào đều trên 2 %. Điều này cho ta thấy rằng trình độ dân trí có ảnh hưởng đến tỉ

lệ gia tăng dân số. Tỉnh Champasac được coi là trung tâm kinh tế của các tỉnh miền Nam, dù dân số

đông hơn các tỉnh khác trong nhưng vấn đề kế hoạch hóa gia đình luôn được quan tâm cùng với việc

xây dựng các bản văn hóa.

Nhìn chung, trong thời gian từ năm 2000 trở lại đây, dân số trong các huyện thị đều gia tăng trong

mức dao động 2,03-2,07 %. Thị xã Pakse là thủ phủ của tỉnh Champasac, mặc dù diện tích chỉ chiếm

0,7 % toàn tỉnh nhưng dân số chiếm 12,76 %, đứng thứ 2 sau huyện Phôn Thong. Dân cư cũng tập

trung ở các huyện giáp ranh với Pakse như Xanasombun, Phôn thong, Bachieng. Dân số các huyện này

chiếm tỉ lệ đến 32,26%.

Bảng 2.4. Dân số và tỉ lệ gia tăng dân số tỉnh Champasac phân theo huyện 1985-2008

Đơn vị: nghìn người

Tỉ lệ gia tăng dân số (%)

1995- 2000

2000- 2005

2005- 2008

1985

1995

2000

2005

2008

Pakse

48519

65220

73046

77097

82042

2.26

1.07

2.07

Xanasomboun Bachieang Pakxong Pathoumphon Phonthong Champasac

43660 24112 37130 34226 58682 42265

55716 34354 44518 43142 73704 49242

62403 38476 49860 48319 82549 55151

62282 48205 64008 51436 84267 55493

66296 51322 68095 54728 89732 58993

2.26 2.26 2.26 2.26 2.26 2.26

-0.03 4.5 4.99 1.25 0.41 0.12

2.08 2.08 2.06 2.05 2.09 2.03

38051 32228 65212

42716 36095 73037

49608 38562 72922

52800 41040 77606

2.26 2.26 2.26

2.93 1.32 -0.03

2.07 2.07 2.07

Soukkhouma Mounlapamok Khong

30489 23554 60404 Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1985-2008

So với các huyện thị, thị xã Pakse và Sukhuma có tốc độ tăng trưởng dân số cao hơn và tương đối

ổn định hơn cả: 2,26% trong giai đoạn 1995- 2000; và 2,07% giai đoạn 2005-2008.

Giai đoạn 2000-2005, tỉ lệ giai tăng dân số giữa các huyện thị không giống nhau ,Pakxong có tỉ lệ

gia tăng dân số là rất cao 4,99% sau đó đến Bachieang 4,5%. Trong khi đó Pakse có tỉ lệ gia tăng dân

số ở mức trung bình và thấp nhất so với các huyện chỉ dừng ở 1,07%.

Giai đoạn này huyện Phonthong và huyện Champasac có tỷ lệ gia tăng dân số ở mức thấp, dừng

ở 0,41% và 0,12%. Có hai huyện thậm chí tỉ lệ gia tăng âm, đó là Xanasomboun và Khong đều có tỉ lệ

gia tăng dân số -0,03%`

Hình2.2: Diện tích, dân số

Pakse

Dân số

xanasomboun

Diện tích

Bachieang

0.7

Bachieang

Pakxong

6.65

Pakxong

9.74

12.13

5.88

12.76

Pathoumphon

6.38

10.31

14.41

Phonthong

8.21

Champasac

26.19

7.98

Soukkouma

9.18

7.99 5.62

10.59

Mounlapamok

13.95

5.85 16.97

8.51

Khong

Tóm lai, về phía tây bắc, diện tích chỉ chiếm 12,17 % nhưng dân số chiếm 35,89 % ngoài Pakse

dân cư tập trung đông đúc còn có hai huyện PhonThong và Champasac vì đây đều là những điểm nút

giao thông quan trọng của tỉnh nối các vùng miền, huyện Champasac có Chùa Vặtphu – di tích lịch sử

thế giới từ năm 2000, huyện PhonThong có cửa khẩu Quốc tế Văng Tâu thông sang Vương Quốc Thái

Lan.

Ở 2 phía đông và tây nam dân số chủ yếu làm nông nghiệp nên chưa thu hút được dân cư từ các

nơi khác đến. Sukhuma và huyện Mun do giao thông chưa thuận lợi, đi lại sang các huyện chủ yếu

bằng phà. Huyện Pakxong chiếm diện tích lớn nhất của tỉnh 26,19 % nhưng dân số chỉ chiếm 10,59 %

do nơi đây khí hậu lạnh, là vùng đất cao nguyên thích hợp cho trồng càphê và cao su, chưa có các khu

công nghiệp để dẫn đến biến động dân số. Trong những năm gần đây các công ty của Việt Nam đã và

đang có dự án đầu tư vào tỉnh Champasac đặc biệt là dự án trồng càphê và cao su ở huyện Pakxong,

nhưng nguồn lao động chủ yếu vẫn là dân cư trong tỉnh và các chuyên gia từ Việt Nam.

2.2.1.2. Cơ cấu dân số

- Cơ cấu theo tuổi.

Đây là một trong những đặc trưng quan trọng của cơ cấu dân số. Chúng ta thấy được rằng sự

phát triển dân số, cơ cấu tuổi của dân số, cơ cấu giới tính có mối quan hệ qua lại mật thiết và sự biến

đổi của mức sinh, tỉ lệ tử vong và chuyển cư.

Từ năm 2001 đến nay, cơ cấu tuổi của dân cư Champasac không có nhiều biến đổi. Tỉ

lệ trẻ em từ 0-14 tuổi có xu hướng giảm. Số người trong độ tuổi lao động(15-59) và trên tuổi lao động

(60 tuổi trở lên) có xu hướng tăng lên.

Năm 2001 tỉ lệ trẻ em từ 0-14 tuổi là 43%,năm 2003 tăng lên 44,1% nhưng đến năm 2007 lại

giảm xuống còn 38,7%.

Bảng 2.5.Cơ cấu theo tuổi của dân cư Champasac năm 2001-2007

Độ tuổi

0-14

15-59

Từ 60 trở lên

Giới tính Nam và nữ Tỉ lệ(%) Nam(nghìn người Tỉ lệ(%) Nữ(nghìn người) Tỉ lệ(%) Nam và nữ Tỉ lệ(%) Nam(nghìn người Tỉ lệ(%) Nữ(nghìn người) Tỉ lệ(%) Nam và nữ Tỉ lệ(%) Nam(nghìn người Tỉ lệ(%) Nữ(nghìn người) Tỉ lệ(%)

2001 245,938 43,6 123,460 44,3 122,478 42,9 287,680 51 140,100 50,3 147,580 51,7 30,461 5,4 15,017 5,4 15,444 5,4

2003 258,302 44,1 131,217 45,6 127,085 42,9 293,445 50,1 141,733 48,8 151,712 51,2 33,973 5,8 16,239 5,6 17,734 5,9

2005 237,928 39,4 120,391 40,1 117,537 38,8 330,926 54,8 163,808 54,4 167,118 55,2 35,026 5,8 16,497 5,5 18,529 6

2007 242,163 38,7 122,534 39,4 119,629 38,1 348,540 55,7 172,875 55,2 175,665 55,9 35,043 5,6 16,435 5,4 18,608 6

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 2001-2007

-Cớ cấu theo giới tính.

Nếu tính cơ cấu theo giới tính thì tỉ lệ nữ luôn cao hơn nam giới. Năm 1985 đến năm 2005, trong

khoảng 20 năm dân số Champasac tăng hơn 200 ngàn người.

Bảng.2.6. Cơ cấu dân số theo giới tính tỉnh Champasac

Nam và nữ( nghìnngười) Nam ( nghìnngười) Tỉ lệ(%) Nữ(nghìnngười) Tỉ lệ(%) Nam/nữ(%)

1985 403,041 195,240 48,44 207,801 51.56 93,95

1995 501,387 244,627 48,79 256,760 51.21 95,27

2005 603,880 298,538 49,43 305,342 50.57 97,77

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1985-2005

Tỉ số giới tính (nam/nữ) luôn có xu hướng tăng, từ 93,95%(1985) lên 95,27% (1995) và 97,77% năm

2005. Nhưng năm gần đây tỉ lệ nữ chỉ còn cao hơn nam một chút. Lý do chủ yếu là gia tăng tự nhiên,

người dân Lào nói chung và người dân Champasac nói riêng không quá coi trọng vấn đề phải có con

gái như trước đây. Ngoài ra một phần dân lao động di cư đến Champasac cũng góp phần nhỏ dẫn đến

sự thay đổi này. Các nhà máy xí nghiệp nhỏ chủ yếu thu hút lao động nam như nhà máy bia, xưởng chế

biến gỗ, nội thất.

Về cơ cấu giới tính phân theo huyện, năm 1985 tất cả các huyện trong tỉnh đều có tỉ lệ nữ cao hơn

nam và dao động từ 87-99 nam / 100 nữ. Nhưng đến năm 2007 tỉ số giới tính đã khá cao, các huyện

đều có tỉ số trên 92 nam/100 nữ, có 2 huyện là Paksong và Bachieang tỉ lệ nam đã vượt qua tỉ lệ nữ, tỉ

số giới tính 104,87 nam / 100 nữ(Bachieang) và 100,53 nam /100 nữ (Paksong). Do đặc điểm 2 huyện

này có khí hậu lạnh hơn các huyện phù hợp trồng cà phê, cao su … và theo phong tục tập quán ở Lào

nguồn lao động chính vẫn là nam giới.

Bảng 2.7.Tỉ số giới tính phân theo huyện (1985-2005)

Số huyện Pakse

2005 98,56

Đơn vị: Nam/100nữ 1985 96,95

1995 98,47

Vanasomboun

94,38

92,36

91,93

Bachieang

104,87

90,29

96,84

pakxong

100,53

99,06

102,02

Pathounphon

99,37

92,48

96,46

Phonthong

97,36

95,17

95,69

Champasac

97,77

94,59

95,31

Soukkouma

98,37

88,41

92,67

Mounlapamok

97,51

87,71

92,30

Khong

92,16

95,79

91,56

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1985-2005

- Cơ cấu lao động.

Dân số trong độ tuổi lao động của Champasac có tăng nhưng không nhanh. Hiện tại Champasac

chưa có khu công nghiệp tập trung nên chưa thu hút được dân cư ở các tỉnh khác đến.

Dân số Champasac nói chung và dân số trong độ tuổi lao động của tỉnh nói riêng

tăng chủ yếu vẫn do gia tăng tự nhiên, việc sinh đẻ chưa bị giới hạn về số con. Năm

1985, số người trong độ tuổi lao động là 217.052 người chiếm 53,85% dân số. Năm 2005, sau 20 năm,

dân số trong độ tuổi lao động tăng lên 346.337 người tăng lên gấp 1.59 lần năm 1985, chiếm 57,35%

dân số toàn tỉnh. Năm 2008 dân số trong độ tuổi lao động là 371.886 người chiếm 57,86% dân số toàn

tỉnh. Tốc độ tăng trưởng số người trong độ tuổi lao động trung bình hàng năm (1985-2008) là 2,3%.

Bảng 2.8. Nguồn lao động tỉnh Champasac 1985-2008

Nguồn lao động

Số người Tỉ lệ(%) Số người Tỉ lệ(%)

Trong độ tuổi lao động Ngoài tuổi thực tế có tham giam lao động Nguồn lao động

Đơn vị: nghìn người 1995 268,014 93,78 17777 6,22 285791

1985 217,052 94,48 12681 5,52 229,733

2005 325658 94,61 18554 5,39 344212

2008 371886 94.4 22060 5.6 393946

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1985-2005

So với tốc độ tăng dân số thì số người trong độ tuổi lao động tăng nhanh hơn.

Trong giai đoạn 1995-2005 tỉ lệ gia tăng dân số trung bình là 2,29% thì tỉ lệ gia tăng số người trong độ

tuổi lao động là 2,56%. Giai đoạn năm 2005-2008, tỉ lệ gia tăng dân số trung bình là 1,99% và tỉ lệ gia

tăng lao động là 2,37%.

Trong cơ cấu nguồn lao động, ngoài những người trong độ tuổi lao động còn có số người ngoài độ

tuổi lao động thực tế có tham gia làm việc. Năm 1995 có 17.777 người chiếm 6,22% nguồn lao động.

Năm 2005 có 19.641 người ngoài độ tuổi lao động tham gia làm việc, chiếm 5,29% nguồn lao động.

Năm 2008 con số đó là 22.060 người, chiếm 5,6% nguồn lao động.

Bảng 2.9. Phân phối lao động tỉnh Champasac Đơn vị: nghìn người 1985

Phân phối lao động

1995

2005

Số người đang làm việc Tỉ lệ(%)

190,362 70,15

235,203 67,84

292,283 69.48

Số người trong độ tuổi lao động đi học Tỉ lệ(%)

1,05

75,48 1,25

Số người không làm việc, HS, thất nghiệp,nội trợ... Tỉ lệ(%)

80,999 29,85

106,209 31,11

120,905 29,27 Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 2001-2005

29.27

31.11

69.42

67.8

1.31

1.09

Năm 2000

Năm 2005

Số người đang làm việc

Số người trong độ tuổi lao động đi học

Số người không làm việc ,,thất nghiệp,nội trợ...

Hình2.3 : Cơ cấu nguồn lao động

Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế tỉnh Champasac năm 1998

Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế tình Champasac năm 2008

13.9

5.9

Nông nghiệp

Công nghiệp

Dịch vụ

80.2

2.2.2. Gia tăng dân số

- Tỉ lệ sinh .

+ Tỉ suất sinh thô:

Theo phân loại của tổ chức y tế thế giới, những khu vực có tỉ suất sinh dưới 20‰ là thấp, từ 20-

30‰ là trung bình và trên 30‰ là cao.

Bảng 2.10. Tỉ suất sinh thô qua các năm 1997-2007

Đơn vị :‰ 1999 30.4

1997 31.8

2003 17.2

Tỉ suất sinh thô Champasac Cả nước

2005 18.6 34.7

2007 21.5 32.6

2001 12.4 33 Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1997-2007 và Niên giám thống kê Lào năm 2000 -2007

Nhìn vào bảng tỉ suất sinh qua các năm, ta thấy tỉ suất sinh của Champasac ở mức trung bình,

nhưng đến năm gần đây đang có xu hướng tăng dần. Trong các năm từ 1997-1999, tỉ suất sinh đều cao

trên 30‰. Năm 2001 là 12,4‰, thấp hơn nhiều tỉ suất trung bình của cả nước (33‰). Đến năm 2007,

tăng lên 21,5‰, vẫn thấp hơn so với mức trung bình của cả nước (32,6‰).

6.7

6.5

5.8

5.6

5.3

5.1

4.5

4.4

4.3

4.2

Champasac

Miền nam Lào

Cả nước

1985

1995

2005

2007

Hình2.4: Tổng tỉ suất sinh của Champasac, miền Nam và cả nước( 1985-2007)

- Tỉ lệ tử

+ Tỉ suất tử thô:

Tỉ suất tử thô nếu dưới 10‰ là thấp, từ 10-14‰ là trung bình, từ 15-25‰ là cao,

Champasac

10.3

10.1

9.4

8.7

7.9

1997

1999

2001

2003

2005

2007

Hình2.5: Tỉ suất tử thô của của Champasac(1997-2007)

Căn cứ theo tiêu chuẩn này thì tỉ suất tử của Champasc ở mức thấp, từ những năm 2003 trở lại đây

càng ngày càng giảm dần đến năm 2007 chỉ còn 7,9‰ và thấp hơn mức trung bình của cả nước 9.1‰

Bảng: 2.11.Tỉ suất tử thô tỉnh Champasac năm 1996-2007

1997 10.3

1999 9.4

2003 9.4

Champasac Cả nước

Đơn vị :‰ 2001 10.1 9.7

2005 8.7 9.6

2007 7.9 9.1

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1997-2007 và Niên giám thống kê Lào năm 2000 -2007

(2007).

- Tỉ lệ tử vong trẻ em.

Tỉ lệ tử vong trẻ em là một trong những chỉ tiêu phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội và y

Bảng: 2.12.Tỉ lệ tử vong trẻ em dưới 1 tuổi và dưới 5 tuổi tỉnh Champasac năm 1996-2008

Đơn vị :‰

Năm 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008

Tỉ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi 92 81 75 69 71 64 54

Tỉ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi 165 147 126 114 97 93 86

Nguồn: Niên giám thống kê Champasac 2001-2005và

Biên bản tổng kết kinh tế - xã hội Champasac 2007-2008

tế của một quốc gia, một địa phương, một khu vực. Ở Champasac, tỉ lệ tử vong trẻ em như sau:

Tỉ lệ tử vong trẻ em dưới một tuổi của Champasac giảm từ 92‰ (1996) xuống còn 54‰ (2008). Tất cả

các năm trong giai đoạn 2000-2007, Champasac đều có mức tử vong trẻ em dưới một tuổi thấp hơn cả

nước, còn tỉ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi có chiều hướng giảm xuống rõ rệt 165‰ (1996) xuống còn

86‰ (2008).

( Trung bình mỗi năm tỉ lệ mất tử vong trẻ dưới 5 tuổi giảm 13‰)

Hình2.6: Tỉ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi của Champasa và cả nước (2000-2007)

Champasac

Cả nước

2000

2002

2004

2006

2007

* Gia tăng tự nhiên.

Bảng 2.13. Tỉ lệ gia tăng tự nhiên của Champasac và cả nước năm 1997-2007.

Đơn vị :% 1999 2.1

1997 2.15

2003 1.33

Tỉ lệ gia tăng tự nhiê Champasac Cả nước

2005 1.14 2.1

2007 1.36 2.4

2001 0.4 2.8 2,7 Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 2001-2005 và Niên giám thống kê cả nước năm 2007

Giai đoạn năm 1997-2001 tỉ lệ gia tăng tự nhiên có nhiều biến động, ở mức 2,15% (1997) giảm

xuống chỉ còn 0,4%(2001). Từ 2003 trở lại đây dừng ở mức 1,1-1,3%. Như vậy, tỉ lệ gia tăng tư nhiên

của Champasac ở mức thấp và luôn thấp hơn mức trung bình của cả nước.

Với chính sách phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Pakse được coi là đầu mối giao thông, thương

mại, người dân thị xá có ý thức rõ hơn các địa phương khác về vấn đề nghề nghiệp, dân số. Cùng với

những thành tựu về y tế, giáo dục đã góp phần giảm tỉ suất sinh, tử và là địa phương có tỉ lệ gia tăng tự

nhiên thấp nhất.

2.2.2.2 Gia tăng cơ học.

Bảng .2.14. Tỉ lệ gia tăng dân số của tỉnh Champasac Đơn vị :% 1997 2.19 2.15 0.04

Năm Tỉ lệ gia tăng dân số Tỉ lệ gia tăng tự nhiên Tỉ lệ gia tăng cơ học

2001 0.44 0.4 0.03

1999 2.19 2.1 0.09

2003 1.9 1.33 0.57

2005 1.17 1.14 0.03

2007 1.47 1.36 0.11

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 2001-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac năm 2007-2008

Tỉ lệ gia tăng cơ học đạt mức thấp, với tỉ lệ gia tăng trung bình từ 1997-2007 là 0,15%.

Năm 2003 tỉ lệ gia tăng cơ học cao nhất trong giai đoạn này nhưng còn chỉ dừng ở mức 0,57%,

các năm còn lại ở khoảng 0,04-0,11%. Tỉ lệ gia tăng cơ học trên địa bàn Champasac luôn thấp hơn tỉ lệ

gia tăng dân số và tỉ lệ gia tăng tự nhiên. Nếu năm 1999 ở mức lần lượt là 2,19%,2,1% và 0,09 thì đến

năm 2007 tỉ lệ gia tăng dân số và tỉ lệ gia tăng tự nhiên và tỉ lệ gia tăng cơ học lần lượt là 1,47% ,

1,36% và 0,11%.

2.5

2.15

2.1

1.36

1.33

1.5

1.14

Tỉ lệ gia tăng tự nhiên

Tỉ lệ gia tăng cơ học

0.57

0.4

0.5

0.11

0.09

0.04

0.03

1997

1999

2001

2003

2005

2007

Hình 2.7: Tỉ lệ gia tăng tự nhiên và gia tăng cơ học tỉnh Champasac (1997-2007)

Pakxong là địa phương có tỉ lệ sinh cao nhất nhưng đồng thời là tỉ lệ tử vong ở mức cao nhất của

tỉnh.

2.2.3. Mật độ dân số và phân bố dân cư

Bảng 2.15. Dân số,diện tích và mật độ dân số của một số phía nam của Lào năm 2007

Tỉnh Dân số(người) Diện tích km2 Mật độ dân số (người/km2)

Champasac 625746 15415 41

Salavan 341020 10691 32

Attapư 118103 10320 11

Xêkong 90044 7665 12 Nguồn:Niên giám thống kê Lào năm 2000 -2007

2 dân số của Champasac là 41 người/kmP

2 P, Salavan là 32 người/kmP

2 P, Xekong 12 người/kmP

P và thấp nhất

2 là Attapư 11 người/kmP

So với các tỉnh phía nam của Lào, mật độ dân số của Champasac cao hơn cả. Năm 2007, mật độ

Bảng 2.16. Dân số và mật độ dân số tỉnh Champasac giai đoạn 1997-2008

2008

1999

1997

2007

2005

2003

Tỉ lệ tăng trưởng 1997-2008(%) 1.8

Năm 2001 Dân số (người) 526255 549662 589300 602400 603880 625746 642651 Mật độ dân số (người/km2)

1.9

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh Champasac 2001-2005,

và niên giám thống kê Lào năm 2000 -2007

Như vậy, tỉ lệ tăng mật độ dân số trung bình thấp hơn tỉ lệ gia tăng dân số cùng giai đoạn

(1,82%).

Mật độ dân số (người/km2)

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2008

Hình 2.8 : Mật độ dân số Champasac (1997-2008)

Mật độ dân số theo địa phương không có sự chênh lệch lớn. Tốc độ tăng mật độ

dân số cao nhất tỉnh thuộc về huyện Bachieng, nhưng cũng chỉ dừng ở mức 3,2%, huyện có mức thấp

nhất là Champasac 1,4% thấp hơn 1/2 so với Bachieng. Tốc độ tăng mật độ dân số trung bình trong

giai đoạn 1985-2008 của các huyện là 2,16%. Nhìn chung, các huyện ở phía nam có tỉ lệ tăng dân số

cao hơn các huyện ở phía bắc. Paksong, Soukhuma có tỉ lệ tăng dân số lần lượt là 2,7% và 2,3%; Trong

khi đó ở các huyện phía bắc là 1,7% (xanasomboun) và 1,8%(Phonthong).

Bản đồ mật độ dân số. Dân cư tập trung đông ở thủ phủ Pakse và các huyện lân cận như Phonthong và

2 Còn lại các huyện phía tây và phía đông dân cư phân bố rải rác hơn, đều < 39 người/ kmP

P. Nhìn vào

Champasac. Sau đó là đến các huyện phía bắc ( Bachieang và Soukhuma), huyện Khong ở phía nam.

bản đồ mật độ dân số Champasac qua các năm 1995 và 2005 ta thấy được rằng sự phân bố dân cư vẫn

không có nhiều thay đổi mặc dù mật độ dân cư có tăng lên đáng kể.

Tóm lại: Tỉnh Champasac là một trong tỉnh lớn về quy mô dân số của nước Lào và đứng thứ 3 sau

Savannakhet, Thủ đô Viên chăn. Tỉ lệ mật độ dân số cao nhất so với các tỉnh phía nam Lào, nhưng tốc

độ gia tăng dân số của tỉnh khoảng 2% và không ổn đỉnh, có năm tăng trên 2% và cũng có năm tăng

dưới 1% như năm 2001.

- Về cơ cấu dân số theo giới tính từ 0-14 tuổi cơ cấu dân số tương đối bằng nhau giữa nam và nữ,

nhưng trong độ tuổi 15-59 tuổi tỉ lệ nữ cao hơn nam trên 1%.

- Về tỉ lệ sinh, tử Champasac là có mức sinh tử thấp hơn so với các tỉnh phía nam của Lào, tỉ lệ

gia tăng tự nhiên champasac thấp hơn so với cả nước, Champasac có tỉ lệ gia tăng tự nhiên cao

hơn nhiều so với tỉ lệ gia tăng cơ học.

- Về mật độ dân số tỉnh có diện tích khá lớn và sự phân bố dân cư không đồng đều giữa các

huyện, có sự chênh lệch nhau rất lớn như thủ phủ của tỉnh và các huyện.

Hình 2.9: Bản đồ mật độ dân số Champasac.

2.3. Sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

2.3.1. kinh tế.

2.3.1.1. Tăng trưởng kinh tế.

Bảng 2.17. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tỉnh Champasac thởi kỳ 1996-2008

Tốc độ tăng trưởng (%) (tính theo giá hiện hành)

Tổng GDP Nông nghiệp Công nghiệp Dịch vụ

1996-1999 24.55 21.65 35.16 29.21

1999-2002 48.8 43.96 63.41 52.74

2002-2005 19.09 22.24 12.66 15.47

2005-2008 16.62 5.55 37.11 24.04

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Nhìn chung tốc độ tăng kinh tế tỉnh Champasac thời kỳ 1996-2008 có nhiều biến động. Giai đoạn

1996-1999, công nghiệp có tốc độ tăng trưởng 35,16% nhưng đến các năm (2002-2005 ) chỉ còn chiếm

12,66% và tăng trưởng 37,11%(2005-2008). Trong khi đó tốc độ tăng trưởng của các ngành nông

nghiệp là 21,65%(1996-1999), đạt đến 22,24%(thời kỳ 2002-2005) và tăng trưởng 5,55% trong giai

đoạn 2005-2008. Ngành dịch vụ có tốc độ tăng trưởng 29,21%, thời kỳ 1996-1999 và chỉ còn 15,47% (

thời kỳ 2002-2005) và tăng trưởng 24,04%(2005-2008) trở thành ngành có tốc độ tăng trưởng cao

nhất.

Năm 1997 GDP của tỉnh đặt 300.500 triệu Kíp, đến năm 2000 tăng lên đặt 409.262 triệu Kíp, năm

2008 là 4696.000 triệu Kíp. GDP bình quân đầu người (theo giá trị thực tế) tiếp tục tăng nhanh, từ 0,57

triệu Kíp/người/năm(1997) tăng lên 2,79 triệu Kíp/người/năm(2002) và đặt đến 7,3 triệu

Kíp/người/năm(2008). Như vậy tỉ lệ tăng trưởng của các ngành chưa cân đối. Ngành nông nghiệp tốc

độ tăng trưởng nhanh hơn các ngành khác. Ngành công nghiệp Champasac chưa thực sự phát triển và

có chỉ có tốc độ tăng trưởng ngành dịch vụ một chút. Đậy cũng là một khó khăn cho tỉnh trong việc

chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tạo thế phát triển cho thời kỳ tới.

Các huyện có thu nhập không đều nhau và chia làm 3 nhóm. Đứng đầu vẫn là thủ phủ Pakse và các

huyện lân cận là Champasac, Pathumphon với mức thu nhâp >210USD/người/năm (năm 2000). Tiếp

theo là nhóm 2 gồm có Phonthong, Bachieang và Paksong ở mức từ 115 đến 210USD/ người/năm.

Nhóm thứ 3 có mức thu nhập thấp hơn là các huyện Khong,Mun, Xanasomboun, chỉ dừng ở mức dưới

< 115USD/ người/năm. Đến 2008, nhờ sự phát triển về kinh tế xã hội, đời sống của người dân

Champasak được cải thiện, do đó mức thu nhập cũng tăng lên rõ rệt. Có 2 huyện đổi vị trí cho nhau ở

xếp nhóm thu nhập. Đó là hai huyện Phonthong và Pathoumphon: Năm 2000, Pathumphon được xếp

cùng nhóm với Pakse và Champasak nhưng đến 2008 vị trí này đã nhường lại cho Phonthong để xuống

xếp ở nhóm 2. Các nhóm lần lượt có thu nhập bình quân đầu người là: >770USD/ người/năm, 620 đến

770USD/ người/năm và nhóm 3 dừng ở mức < 620USD/ người/năm.

Hình 2.10: Bản đồ thu nhập bình quân theo đầu người của tỉnh Champasac.

2.3.1.2 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế . - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành .

Cơ cấu kinh tế theo ngành của Champasac có sự chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trọng của ngành

dịch vụ và công nghiệp, giảm tỉ trọng của ngành nông nghiệp. Như vậy chuyển dịch còn diễn ra khá

chậm và không ổn định. Nghành nông nghiệp có tỉ trọng giảm dần từ 72% GDP (1996) xuống còn 64%

(2000), tiếp tục giảm 63% (2005) và đến năm 2008 giảm còn 45%. Tỉ trọng ngành công nghiệp từ 12%

GDP (2000) tăng lên 14% (2005) và tiếp tục tăng lên 26% (2008). Tỉ trọng ngành dịch vụ không ổn

định, tăng từ 20% (1996) lên 26% (2002) sau đó lại giảm còn 23% (2005) và tăng lên 29% (2008).

Bảng 2.18. Cơ cấu kinh tế theo ngành của tỉnh Champasac 1996-2008

Đon vị: (%)

1996

1998

2002

2000

2004

2005

2008

100 64 12 24

100 68 10 22

100 57 17 26

100 60 15 25

100 63 15 22

Tổng cộng theo ngành Nông nghiệp Công nghiệp Dịch vụ

100 45 26 29

100 72 8 20 Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Dịch vụ

Công nghiệp

Nông nghiệp

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

1996

1998

2000

2002

2004

2005

2008

Hình 2.11: Cơ cấu kinh tế theo ngành của tỉnh Champasac thời kỳ 1996-2008

Cơ cấu kinh tế theo ngành của tỉnh Champasac không có sự thay đổi lớn. Lao động trong ngành

công nghiệp có tăng trưởng lên nhưng vẫn chiếm tỉ lệ nhỏ GDP. Ngành nông nghiệp vẫn chiếm tỉ lệ

cao nhất và tiếp theo là ngành dịch vụ. Như vậy, nền kinh tế Champasac vẫn mang tính chất nông

nghiệp là chủ yếu.

Hình2.12 : Cơ cấu GDP và cơ cấu lao động theo ngành kinh tế tỉnh Champasac 2008

Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế tỉnh Champasac 2008

Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế tỉnh Champasac năm 2008

Nông nghiệp

Công nghiệp

Dịch vụ

Cơ cấu kinh tế của tỉnh là nông nghiệp - dịch vụ - công nghiệp, tỉ trọng của nông nghiệp trong

GDP quá cao (45% năm 2008), trong khi đó tỉ trọng dịch vụ chiếm chỉ một nửa (29% năm 2008). Điều

này thể hiện rằng kinh tế Champasac chưa chuyển sang giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa như

một số nước trong cùng khu vực.

- Cơ cấu kinh tế theo thành phần.

Cơ cấu kinh tế theo thành phần có sự thay đổi theo hướng tăng sự đóng góp của khu vực kinh tế

có vốn đầu tư nước ngoài. Năm 1999 khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài 35.215 triệu Kíp,

chiếm 0,09% tổng thu nhập quốc dân của tỉnh. Năm 2008 đạt đến 585.050 triệu Kíp chiếm 0,12% GDP

của tỉnh.

Giữa khu vực kinh tế nhà nước và khu vực kinh tế ngoài nhà nước thì khu vực kinh tế nhà nước

chiếm khoảng hơn 30% thu ngân sách địa phương, khu vực kinh tế nước ngoài đóng góp phần khá

quan trọng, chiếm khoảng 70% thu ngân sách địa phương bình quân trong 12 năm (1996-2008). Như

vậy cần có sự thúc đẩy nhằm nâng cao hiệu quả trong các lĩnh vực kinh tế, đặc biệt là khu vực quốc

doanh quản lý kém hiệu quả, đồng thời có chính sách khuyến khích để thu hút các nhà đầu tư nước

ngoài.

2.3.1.3. Các ngành kinh tế.

- Nông - lâm nghiệp.

Tốc độ tăng trương GDP bình quân của các ngành nông - lâm nghiệp tăng 21,65%/năm thời kỳ

1996-1999(theo giá so sánh 1996) và 5,55%/năm thời kỳ 2005-2008(theo giá hiện hành), giá trị hiện

hành của ngành liên tục tăng, từ 1,257 tỉ năm 1996 lên 39,336 tỉ 2005 và đạt mức 259,974 tỉ 2008. Tỉ

trọng GDP của ngành 45%.

+ Cơ cấu nông nghiệp theo ngành

Trồng trọt.

Bản đồ trồng trọt Có hai huyện là Bachieng và Pakse không có diện tích trồng lúa. Do khí hậu mát mẻ quanh năm,

đất đỏ bazan phù hợp cho trông cà phê, rau màu. Chính vì thế mà sản lượng cà phê, rau màu luôn dẫn

đầu cả tỉnh qua tất cả các năm. Các huyện Pakxong, Pathoumphon và Khong có diện tích trồng ngô lớn

hơn cả, huyện Mounlapamok có diện tích trồng ngô thấp nhất cả tỉnh. Về diện tích lúa mùa hè, đứng

đầu là Phonthong sau đó đến Champasak, Xanasomboun. ngoại trừ 2 huyện không có diện tích trồng

lúa là Paksong và Bachieng thì Pathoumphon có sản lượng lúa mùa hè thấp nhất. Ngược lại sản lượng

lúa thu đông cao nhất thuộc về huyện Xanasomboun

Hình 2.13: Diện tích trồng lúa, cà phê và râu của tỉnh Champasac

Cây lương thực chiếm tỉ lệ trung bình 74,01% trong kỳ 1996-2008. Champasac được coi là vựa lúa

của miền Nam. Diện tích đất trồng cây lương thực từ 92.747 ha (2002) lên 101.224 ha năm 2008.

Người dân Champasak vẫn coi nông nghiệp là ngành kinh tế chủ yếu. Mặc dù những năm gần đây diện

tích trồng cây công nghiệp và các cây trồng khác có tăng nhưng vẫn chiếm tỉ lệ nhỏ. Năm 2005, diện

tích trồng cây công nghiệp chiếm tỉ lệ 21,81% lên 23,56% năm 2008. Cùng thời kỳ diện tích các cây

trồng khác tăng từ 2,96% lên 3,55%. Trong nghững năm gần đây, ngành trồng trọt đã có sự cải tiến kỹ

thuật để tăng năng suất nhưng chưa có sự chuyển dịch lớn, cây nông nghiệp vẫn chiếm tỉ trọng lớn và

chiếm tỉ lệ thấp nhất là cây ăn quả.

Chăn nuôi.

Tất cả các huyện trong tỉnh đều có đàn gia súc gia cầm nhưng chăn nuôi chủ yếu vẫn là chăn nuôi

bò, trâu, lợn. Huyện có số lượng đàn bò nhiều nhất là Paksong sau đó đến các huyện Xanasobun,

Phonthong, Sukhuma. Năm 2000 huyện Khong có sản lượng trâu không đáng kể nhưng đến năm 2008

sản lượng trâu đã đạt vị trí thứ hai toàn tỉnh, chỉ sau huyện Phonthong. So với năm 2000, sản lượng

chăn nuôi trong toàn tỉnh đã tăng lên đáng kể. Về sản lượng lợn: năm 2000 huyện Xanasombun xếp vị

trí số 8 nhưng đến 2008 đã mở rộng đàn lợn và vượt lên vị trí dẫn đầu. Sản lượng bò và lợn của huyện

Pathoumphon gần tương đương nhau. Chỉ có thị xã Pakse sản lượng chăn nuôi tăng không đáng kể qua

các năm.

Bản đồ chăn nuôi Hình 2.14: Bản chăn nuôi của tỉnh Champasac.

+. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo thành phần kinh tế.

Trong các năm từ 1999-2002, khu vực kinh tế trong nước chiếm tỉ trọng lớn hơn khu vực kinh tế

có vốn đầu tư nước ngoài. Năm 1999 tỉ trọng lần lượt là 36,73% và 32,01%. Đến 2002, tỉ trọng ngành

nông nghiệp đều giảm mạnh, khu vực kinh tế trong nước chỉ còn chiếm tỉ trong khoảng 5,36% và khu

vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là 4,99%. Nhưng những năm gần đầy khu vực kinh tế có vốn đầu

tư nước ngoài đã chiếm tỉ trọng gấp nhiều lần khu vực kinh tế nhà nước. Năm 2008, khu vực kinh tế có

vốn đầu tư nước ngoài đạt tỉ trọng 26,18% gấp 5 tỉ trọng của khu vực kinh tế nhà nước(5,26%). Về giá

trị tuyệt đối, cả 2 khu vực sản xuất nông nghiệp liên tục tăng. Năm 1996 giá trị sản xuất nông nghiệp

của khu vực khu kinh tế trong nước là 598 triệu Kíp và năm 2008 tăng lên 43,506 tỉ Kíp: khu vực kinh

tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng từ 20,527 tỉ Kíp năm 1999 lên 216,468 tỉ Kíp năm 2008.

Nhìn chung tình hình sản xuất các ngành khu vực nông - lâm nghiệp trong những năm vừa qua đã

có những chuyển biến tích cực ở nhiều địa phương trong tỉnh. Diện tích rừng bụi đã có các công ty của

Viêt Nam vào đầu tư trồng cao su, cà phê hoặc trồng cây ăn quả do Thái Lan đầu tư. Diện tích trồng

cây đã tăng đáng kể, chuyển đất trồng lúa năng suất thấp sang trồng cây công nghiệp có giá trị kinh tế

cao hơn. Chính vì thế GDP ngành nông nghiệp ngày một tăng.

- Ngành công nghiệp.

+ Về tốc độ tăng trưởng: trong thời kỳ 1999-2002, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp đạt

63,41%/năm, thời kỳ 2005-2008 đạt 37,11%/năm

Giá trị sản xuất ngành công nghiệp liên tục tăng, năm 1996 chỉ đạt 5,091 tỉ Kíp, đến năm 2008 đã

đạt mức 395,296 tỉ Kíp. Các ngành công nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh là công nghiệp chế biến

thực phẩm. khoáng sản, hóa chất và kim loại-phi kim loại, trong các ngành này ngành chế biến thực

phẩm có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, khoảng 18.23%/năm trong thời kỳ 2002-2008.

Trong các ngành, ngành công nghiệp khoáng sản có tốc độ tăng trưởng nhanh

nhất khoảng 55,23% trong năm 2005-2008, đây cũng là ngành quyết định đến tốc độ tăng trưởng kinh

tế toàn tỉnh. Còn các ngành điện lực, phi kim loại-kim loại có tốc độ tăng trưởng vừa phải .

Bảng 2.19. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành công nghiệp tình Champasac 1996-2008

Đơn vị (%) (theo giá hiện hành)

Tốc độ tăng trưởng 1996-2005 2005-2008

2008

2005

2002

1996

5.21

4.29

5.35

3.48

16.61

42,68 47,44

17,49 55,23

18.51 3.9 39.7 24.45

27.93 10.75 8.3 34.65

32.81 5.74 7.62 28.45

38.81 0.41 19.06 35.9

44.1 9.64 8.04 7.59

40,81 71,78 32,49 40,09

27,34 34,75 19,26 âm 26,55

1999 Toàn ngành (triệu kíp) 5.019 25.396 166.775 233.881 395.296 CN khoáng sản CN chế biến thực phẩm CN Hóa chất CN Điện lực CN Chế biến gỗ CN phi kimloại-kim loại Cn Dệt mây

12.99 1.03

13.86 6.17

12.84 1.24

1.77 0.57

8.07 0.16

65,53 73,76

15,33 âm 37,47

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac

+ Cơ cấu công nghiệp:

• Cơ cấu ngành:

Các ngành công nghiệp có kỹ thuật hiện đại và có giá trị cao đang có xu hướng tăng như: khoáng

sản hóa chất. Nhìn chung giá trị sản xuất của ngành công nghiệp chế biến thực phẩm tăng không đáng

kể, nhưng từ năm 2002 trở lại đây đã chiếm tỉ lệ lớn, năm 2005 chiếm 32,31% giá trị sản xuất ngành

công nghiệp, năm 2008 tăng lên chiếm 44,10% giá trị sản xuất của ngành.

Công nghiệp chế biến gỗ có xu hướng giảm. Năm 1996 chiếm 35,90%, sau công nghiệp chế biến

thực phẩm (38,81%), đến năm 2008 giảm còn 7,59% giá trị sản xuất của ngành.

Công nghiệp dệt may chiếm tỉ trọng không đáng kể, chỉ chiếm 0,57% năm 1996, sau đó tăng lên

6,17% năm 2005 và giảm xuống 1,03% năm 2008.

• Cơ cấu theo thành phần:

Trong những năm gần đây, nhà nước có có chính sách thu hút đầu tư, mở cửa thông thoáng để

kêu gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Vì thế khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng, tỉ

trọng giá trị sản xuất công nghiệp của khu vực này tăng từ 5,999 tỉ (1996) lên 49,729 tỉ kíp (2008).

Công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chủ yếu tập trung vào ngành công nghiệp khai thác như:

khai thác quặng vàng, đồng.

Các thành phần kinh tế khác có xu hướng giảm. Công nghiệp nhà nước có tỉ trọng giảm từ 16,04%

(2002) xuống còn 15,20% (2008).

- Dịch vụ:

Các ngành dịch vụ của tỉnh đang có xu hướng tăng trưởng nhanh. Tốc độ tăng trưởng thời kỳ

1996-1999 là 17,99%/năm, thời kỳ 1999-2002 đã tăng trưởng rất nhanh đạt khoảng 63,95% và lại

giảm xuống còn 24,04%/năm giai đoạn 2005-2008. Tính chung trong 12 năm (1996-2008), tốc độ tăng

trưởng bình quân của ngành dịch vụ đạt 32,86%/năm.

Giá trị sản xuất của ngành dịch vụ của Champasac ngày một tăng: năm 1996 chỉ đạt 35,61 tỉ kíp và

tăng nhanh đến năm 2008 đạt 1361 tỉ kíp.

Hiện nay, toàn tỉnh có 35 khách sạn, gồm 955 phòng, có 119 nhà nghỉ và có 22 công ty du lịch.

• Tỉnh Champasac đã và đang coi du lịch là thế mạnh và góp phần đáng kể vào

GDP hàng năm. Với lợi thế về tự nhiên: nhiều thác ghềnh theo dọc sông Năm Khong cùng các di tích

lịch sử văn hóa, đặc biệt là chùa Vặt Phu ( thuộc huyện Champasac) giao di sản văn hóa thế giới từ

năm 2000. Ngoài ra việc đi lại giao thương với các nước trong khu vực cũng rất dễ dàng, tất cả các yếu

tố trên đã giúp Champasac ngày càng thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Số lượng khách du

lịch đến Champasac đã ngày một gia tăng. Năm 2001, số khách du lịch đến Champasac là 51.342 lượt

người, đến năm 2008 đã tăng lên 216.614 lượt người gấp 4 lần so với năm

2001.

Địa điểm du lịch cũng ngày một tăng, chủ yếu vẫn là các điểm du lịch tự nhiên. Năm 2001 có 59

địa điểm và tăng lên 206 địa điểm năm 2008. Nổi bật trong đó là thác Khonphapheng thác rộng nhất

Đông Nam Á, khu vực này đang được tu sửa và xây dựng thêm trung tâm nghỉ dưỡng, khách sạn đặt

tiêu chuẩn quốc tế. Ngoài ra còn có thác Phasuan, thác Phan, thác Nhương đều có nước chảy từ trên

cao xuống hơn 50 m Địa điểm thu hút khách nước ngoài nhiều nhất là khu du lịch theo ốc đảo dọc

sông NămKhong như: Bản Khon- ĐonĐêt (thuộc huyện Không), khu du lịch này chủ yếu là khách đến

từ các nước châu Âu. Để đáp ứng được nhu cầu nghỉ ngơi giải trí của du khách, số lượng khách sạn đã

tăng đáng kể, từ 16 khách sạn năm 2001 tăng lên 30 khách sạn năm 2008

• Thương mại:

Champasac chưa có nhiều các nhà máy xí nghiệp chế biến nên giá trị bán lẻ hàng hóa của các sản

phẩm trong tỉnh chủ yếu nhờ vào nông sản (54,13% năm 2005) sau đó đến các sản phẩm gỗ (28,61%).

Mức bán lẻ gia súc, gia cầm có tỉ trọng 14,46% và thấp nhất là các sản phẩm cắt hái từ rừng (năng,

nấm, rau…) chỉ đạt 2,8%. Giá trị sản xuất của ngành liên tục tăng lên theo thời gian; từ 11,72 tỷ kíp

(1996), tăng lên 216,36 tỷ kíp (2002) và đạt 365,95 tỷ kíp (2005); số lượng lưu thông hàng hóa trong

năm 2008 đạt đến 1.697,46 tỷ kíp.

Hoạt động thương mại chủ yếu tập trung ở thị xã Pakse và cửa khẩu quốc tế VăngTau ( thuộc

huyện Phôn Thong) sang Thái Lan và gần đây cửa khẩu Vơn Kham sang Champuchia đang được nâng

gấp thành cửa khẩu quốc tế đã góp phần mở rộng quan hệ hợp tác, kinh doanh thương mại ở phía nam

của tỉnh và cũng là điểm cực nam của cả nước.

2.3.2. Xã hội.

2.3.2.1 Giáo dục.

+ Số học sinh .

Số lượng học sinh trên địa bàn tỉnh Champasac hàng năm có tăng nhưng không nhiều. Năm học

1996-1997, tổng số học sinh là 111.810 học sinh, năm học 2007-2008 là 125.161 học sinh. Trong đó số

học sinh bậc trung học phổ thông tăng dần qua các năm: Năm học 1996-1997 là 6.193 học sinh, năm

2001-2002 là 10.540 học sinh, năm 2004-2005 15.159 học sinh và năm học 2007-2008 là 39.787 học

sinh .

Số lượng học sinh tiểu học có sự thay đổi: từ 89.346 học sinh (1996-1997) giảm xuống còn 77.681

học sinh (2001-2002) rồi lại tăng lên ở 85.374 học sinh 2007-2008).

Nguyên nhân là do thiếu giáo viên vì số lượng giáo viên giảm (năm học 1996-1997 có 3.389 giáo

viên, năm 2001-2002 có 2.970 giáo viên), một phần số giáo viên có sự chuyển nghề sang làm hành

chính, một phần là do có tăng phòng học ở bậc phổ thông trung học dẫn đến kéo giáo viên lên dạy ở

bậc trung học cơ sở, làm ở văn phòng và một phần là bỏ nghề (vì mức lương không đủ cho sinh hoạt và

còn tiền lương cấp cho giáo viên rất chậm thậm chí có khi 3-6 tháng mới được lĩnh tiền lương một lần).

Một nguyên nhân nữa gây nên giảm số lượng học sinh là do phụ huynh học sinh chưa nhận thức rõ tầm

quan trọng của giáo dục, coi thường việc giáo dục, không khuyến khích con cái mình đến trường,

nghiêm trọng hơn nữa phụ huynh học sinh còn cho phép con cái bỏ học đi làm phụ việc khác nhằm

tăng thêm thu nhập cho gia đình.

+ Đội ngũ giáo viên Champasac

Nhờ những chính sách thiết thực của chính phủ, giáo dục đã được coi là quốc sách hàng đầu. Giáo

dục của Lào sau những năm đổi mới đã từng bước phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu. Champasac

là một trong ba trung tâm giáo dục lớn của Lào. Đã có một thời gian (từ 1997-2001) số lượng giáo viên

đã giảm nhưng những năm gần đây, nhận rõ được vai trò của giáo dục trong phát triển kinh tế xã hội,

tỉnh Champasak đã có những chính sách cụ thể đầu tư cho giáo dục. Chính vì thế, các trường sư phạm

trong tỉnh đã mở rộng các hệ đào đồng thời mở các đợt bồi dưỡng nâng chuẩn giáo viên để tạo đội ngũ

giáo viên ngày một đông đảo hơn, chất lượng giáo viên cũng ngày một nâng cao.

+ Cơ sở vật chất kỹ thuật.

Số lượng học sinh gia tăng cùng với sự gia tăng dân số, chính vì thế hệ thống trường lớp cũng phải

tăng nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh. Năm học 1996-1997 có 751 trường tiểu học chiếm

88,81 % trường trung học cấp 2 cấp 3, tổng số học sinh tiểu học là 111.810 học sinh, đến năm học

2004-2005 số trường tiểu học tăng lên 770 trường, có tổng số học sinh tiểu học là 127.476 HS, chiếm

87,2% học sinh các cấp.

Nếu tính tổng số trường học phổ thông của Champasac, ta thấy tăng từ 849 trường (2000) lên 876

trường (2008) trong đó số trường tiểu học chiếm tỉ lệ cao nhất, đều đạt mức trên 86% ở tất cả các năm.

Bảng 2.20. Tỉ lệ số HS và số trường học phổ thông tỉnh Champasac Đơn vị (% so với tổng số học sinh phổ thông) 1996-1997 1999-2000 2001-2002 2004-2005 2007-2008 855

Số trường(trường)

875

876

849

86.52

13.48

125,161 68.21

88 9.02 0 2.98 127,476 68.44 19.66 11.9

Tiểu học THCS THCS + THPT THPT Số học sinh (học sinh) Tiểu học THCS THPT THCS + THPT

88.45 9.77 0.96 0.82 111,810 79.9 14.55 5.53 0.02

88.65 0 11.35 0 110,689 70.17 20.29 9.54 0

31.79

88.81 9.06 1.64 0.49 117,642 76.63 16.15 7.22 0 Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và Biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Năm 2004-2005, số lớp học có tất cả là 3.612 lớp, trong đó bậc tiểu học có 2.789 lớp (chiếm

77,21% ) bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông 823 lớp (chiếm 22,79% ).

Ngày nay, cùng với việc phát triển kinh tế -xã hội, Champasac đang từng bước nâng cao cao sở

vật chất kỹ thuật, tăng đầu tư cho giáo dục. Số phòng học phục vụ học tập của học sinh các cấp đã được

nâng cấp. Tỉnh cũng đã có chính sách ưu đãi cho sinh viên, học sinh giỏi. Tháng 9/2009 trường năng

khiêu hữu nghị Champasac – Lâm Đồng đã được đi vào sử dụng, là nơi bồi dưỡng cho học sinh có

năng khiếu đánh dấu sự hợp tác trong lĩnh vực giáo dục giữa Việt Nam – Lào nói chung và Champasac

– Lâm Đồng nói riêng.

- Công tác đào tạo.

+ Trung học chuyên nghiệp.

Số trường trung học chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh là 4 trường (2000) đến năm 2008 trường trung

cấp tài chính đã nâng lên trường Cao đảng tài chính. Số giáo viên giảng dạy tăng khá nhanh. Năm 2004

tổng số giáo viên là 132, năm 2007 tăng lên 213 giáo viên.

Tuy nhiên, số trường học và số giáo viên giảng dạy còn hạn chế, chưa tương ứng với sự tăng lên

của số học sinh. Hiện nay, số học sinh học tập tại các trường trung học chuyên nghiệp ngày tăng. Năm

2001 có 2.145 học sinh, đến năm 2004 đã tăng lên 3.695 học sinnh ( năm 2008 là 4.849 học sinh ) .

Trường bổ túc văn hóa của tỉnh thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng văn hóa trung học cơ sở, trung

học phổ thông, tin học; đồng thời mở thêm các lớp liên kết đào tạo thêm các ngành nghề đáp ứng nhu

cầu của tỉnh .

+ Cao dẳng và đại học.

Tính đến năm 2005, toàn tỉnh có 3 cao đẳng và đại học với giáo viên là 172 người và năm 2008 số

giáo viên có 251 người. Năm 1996 có 206 sinh viên cao đẳng đại học đến năm 2005 đã tăng lên 3.810

sinh viên, gấp 22 lần. năm 2008 số lượng sinh viên tăng lên 5.463 sinh viên, gấp 27 lần năm 1996 và

gấp 1,4 lần năm 2005.

Công tác đào tạo đã từng bước đáp ứng được nhu cầu của tỉnh cả về số lượng và chất lượng.

Phương thức đào tạo ngày càng đa dạng và phong phú, đào tạo chính quy, tại chức, đào tạo ngắn hạn

gắn với nhu cầu của các doanh nghiệp trên địa bàn .

Nhưng bên cạnh đó công tác đào tạo của tỉnh Champasac vẫn còn tồn tại một số hạn

chế như: một bộ phận nhỏ chưa đạt trình độ chuẩn về chất lượng đào tạo thiếu công nhân kỹ thuật

lành nghề. Đối với các trường trung cấp chuyên nghiệp: chưa có nhiều giờ thực hành do cơ sở vật chất,

thiết bị giảng dạy còn hạn chế nên chưa đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu của học sinh.

Công tác hướng nghiệp học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, THPT chưa được thực hiện một cách bài

bản, do ở Lào nói chung, Champasac nói riêng chưa có nhiều trường đại học, cao đẳng trung học

chuyên nghiệp để học sinh lựa chọn. Bên cạnh đó công tác xã hội hóa trong đào tạo của tỉnh vẫn còn

hạn chế cả quy mô lẫn ngành nghề đào tạo.

Tóm lại hệ thống giáo dục và đào tào của tỉnh Champasac đã đạt được một số thành quả nhất định,

quy mô giáo dục tiếp tục tăng ở các bậc học, cấp học.

2.3.2.2. Y tế .

Những năm gần đây ngành y tế của Champasac đã có những bước thay đổi đáng kể. Công tác

chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh cho nhân dân được thực hiện một cách tích cực, có hiệu quả nên

đã ngăn chặn không để lại dịch xảy ra trong nhiều năm liền.

Ngành y tế Champasac thường xuyên thực hiện các chương trình như: tiêm chủng mở rộng cho trẻ

em dưới 5 tuổi, cho phụ nữ mang thai, chương trình nhỏ vitamin A và uống thuốc tẩy giun sán cho trẻ,

chương trình chống sốt rết, sốt xuyết huyết. Chương trình phòng chống suy dinh dưỡng. Ngoài ra còn

phối hợp với Sở y tế thành phố HCM – VN thực hiện các đợt phẫu thuật miễn phí cho trẻ hở hàm ếch,

phẫu thuật màng mắt cho người già.

Công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe bà mẹ, trẻ em đạt kết quả tương đối tốt. Đối với các bà mẹ

trong giai đoạn mang thai được khám đình kỷ, được nhân viên y tế hướng dẫn chăm sóc sức khỏe và

đưa ra những thực đơn kiểu mẫu nhằm bảo vệ và nâng cao sức khỏe. Nhờ đó cũng đã giảm một phần tỉ

lệ trẻ em suy dinh dưỡng .

Tại Pakse trung tâm đã có có bệnh viện lớn đáp ứng nhu cầu khám chứa bệnh,

điều trị của người dân xung quanh, nhưng mạng đưới y tế từ huyện đến các bản chưa được đầu tư phát

triển một cách thích đáng.

Bảng 2.21. Số cơ sở y tế, giường bệnh và cán bộ y tế của tỉnh Champasac thời kỳ 1996-2008

Số cơ sởy tế(cơ sở/ vạn dân) Giường bệnh (giường/vạn dân) Cán bộ y tế( người/vạn dân)

1996 0.21 1,09 20.58

1999 0.2 10 19.59

2002 0,18 12,3 17.6

2005 0,19 9,6 16.46

2008 0,17 10 17.95

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac (1996-2008)

Số cơ sở y tế gần như không tăng, từ 68 cơ sở y tế năm 1996 chỉ tăng lên 69 năm 2005 và 72 cơ

sở ( năm 2008). Số giường bệnh đạt 690 giường năm 1996 giảm xuống còn 580 giường năm 2005 và

năm 2008 số giường bệnh là 642 giường. Lý do là một bệnh viện tuyến huyện hoạt động không có hiệu

quả nên đã giảm số giường bệnh (cơ sở vật chất trang bị kỹ thuật không đáp ứng nhu cầu, người dân

thường vượt lên tuyến tỉnh). Năm 1996 chỉ dừng ở mức 13,39 giường bệnh /vạn dân, chỉ 6 năm (năm

2002) số giường bệnh giảm còn 12,3 giường bệnh/ vạn dân và đến năm 2008 số giường bệnh tiếp tục

giảm còn 10 giường bệnh/ vạn dân, lý do là do dân số tăng quá nhanh hơn việc nâng cấp cơ sớ y tế,

một phần là do các cơ sở y tế cũ đã xuống cấp không sử dụng được và do nhà nước vẫn chưa được đầu

tư vào ngành y tế nhiều, phần lớn các cơ sở y tế đã được xây dựng chủ yếu là do sự giúp đỡ của các tổ

chức Quốc tế.

Giai đoạn 1996-2000, đội ngũ y tế có tăng nhưng không đáng kể, từ 1.060 người tăng lên 1.153

người. Nhưng đến năm 2005 số cán bộ y tế lại giảm xuống chỉ còn 994 người .

Năm 1996 bình quân có 20,58 cán bộ y tế / vạn dân, đến năm 2008 giảm xuống còn 17,95 cán bộ y tế

/ vạn dân. Cán bộ y tế trình độ sơ cấp đang dần giảm, số cán bộ y tế đạt trình độ đại học, chuyên khoa,

bác sĩ ngày một tăng, từ 120 người (2000) tăng lên 145 người (2008) .

Bênh cạnh đó, ngành y tế tỉnh Champasac vẫn còn nhiều tồn tại như hệ thống tổ chức,

phân bố y tế không đều, chuyên khoa phẫu thuật, nhi, lao, tâm thần … một số bệnh chưa có giải pháp

khống chế hữu hiệu: tiểu đường, AIDS/ HIV, tỉ lệ trẻ em suy dinh dưỡng còn cao, tỉ lệ tử vong trẻ sơ

sinh cũng ở mức cao. Trong các bệnh viện vẫn còn gặp các vẫn đề nan giải đó là rác thải y tế, nước thải

và việc xử lý, cùng với tình trạng kém vệ sinh chưa được khắc phục.

2.4. Mối quan hệ giữa dân số với phát triển kinh tế - xã hội Champasac.

2.4.1. Dân số và tăng trưởng kinh tế .

Bảng 2.22. Tổng sản phẩm xã hội và dân số của tỉnh Champasac 1996-2008

1997

1999

2002

2005

2008

300.500 371.914 1.608,272 2.851,737 4.696,000

68,76

10,66

526.255 549.662

Tổng GDP (triệu Kíp) (giá hiện hành) Tốc độ tăng trưởng GDP(%) Dân số (nghìn người) Tốc độ tăng trưởng dân số(%)

2,19

48,8 574.798 1,9

19,09 603.880 1,17

16,62 642.651 2,7

31,19

4,86

25,68

16,31

6,13

Tốc độ tăng GDPso với tốc độ tăng dân số (lần)

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Quy mô dân số và GDP của Champasac liên tục tăng, cụ thể tổng GDP năm 1997 300,500 triệu kíp nhưng đến 2008 đã tăng lên 4.696 triệu kíp tốc độ tăng trưởng GDP thường cao cấp nhiều lần so với tốc độ tăng dân số: năm 1997, tốc độ tăng trưởng GDP gấp 27,05 lần so với tốc độ tăng dân số, đến năm 2005 là 16,31 và xuống còn 6,13 lần (năm 2008). Theo tính toán của Tổ chức lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO): nếu dân số tăng 1% thì thu nhập quốc dân tăng ít nhất là 4% mới đảm bảo việc làm cho số người lao động tăng thêm và giữ mức sống của dân cư. Với tốc độ tăng trưởng GDP và dân số như vậy, thu nhập bình quan đầu người của Champasac cũng liên tục tăng lên.

Bảng 2.23. Dân số và thu nhập bình quân của tỉnh Champasac thời kỳ 1997-2008

1997

1999

2002

2005

2008

GDP bình quan (triệu kíp/người) Tỉ lệ tăng GDP/ người(%) dân số(nghìn người) Tỉ lệ gia tăng dân số(%)

0,57 65.5 526,255 2.19

2,72 9.03 549,662 2.19

2,79 38.61 574,798 1.9

4,70 23.96 603,880 1.17

6,23 14.55 642,651 2.7

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Thu nhập bình quân trên địa bàn tỉnh Champasac ngày một tăng. Chỉ từ 0,57 triệu kíp/người

/năm(1997) đã tăng lên 4,7 triệu kíp/ngưới / năm (năm 2005) gấp 8,24 lần và năm 2008 thu nhập bình

quân trên đầu người là 6,23 triệu kíp/ ngưới / năm gấp 10,92 lần năm 1997.

Tỉ lệ tăng GDP/người ở mức cao, trên 14%/năm.

2.4.2 Dân số và lao động.

Bảng 2.24. Quy mô dân số và lao động của tỉnh Champasac

Đơn vị; người

1998 537831

2000 561553

2005 603880

2008 642.651

Tốc độ tăng trưởng 1998 -2008(%) 1.78

310.329

316.716

356.552

333.946

0.73

27.429

30.323

35.025

35.938

Dân số,nguồn lao động Số người trong độ tuổi lao động Số người ngoài độ tuổi lao động thực tế có tham gia lao động

2.7 Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Tốc độ tăng trưởng dân số trung bình của Champasac thời kỳ 1998-2008 là 1,78%/năm, mức tăng

dân số trong độ tuổi lao động là 0,73%, thấp hơn so với mức tăng trưởng dân số. Số liệu trên cũng phần

nào cho thấy dân số Lào thuộc loại hình dân số trẻ. Cũng trong cùng giai đoạn này số người ngoài độ

tuổi lao động thực tế có tham gia lao động với tốc độ tăng trường trung bình 2,7% .

Cơ cấu dân số theo tuổi và giới tính của tỉnh cũng ảnh hưởng đến nguồn lao động. Năm 1998, số

người trong độ tuổi lao động chiếm 57,7% dân số, số người trên độ tuổi lao đọng chiếm 5,09% dân số.

Năm 2008 số liệu tương ứng là 51,96% và 5,59%. Số trẻ em có xu hướng giảm từ 62,80% (1998) đến

57,55%(2008).

Về cơ cấu dân số theo giới tính, tỉ lệ nữ cao hơn nam, nhưng những năm trở lại đậy tỉ lệ đó ở mức

nhỏ, không đáng kể . Năm 1998 tỉ lệ nữ là 51,56%, nam đạt 48,44% nhưng đến 2008 tỉ lệ tương ứng

lần lượt là 49,43% và 50,57%. Nguyên nhân tỉ lệ nữ lớn hơn nam năm 1998 là do vẫn còn ảnh hưởng

của chiến tranh, một phần do sinh đẻ và nam giới đi tìm kiếm việc làm, đi khai hoang. Vì vậy làm cho

cơ cấu dân số nam thấp hơn nữ giới, nhưng năm 2008 tỉ lệ nữ có tương đương với nam lý do chủ yếu là

do quá trình sinh tâm lý vợ chồng trẻ mong muốn con trai nhiều hơn con gái.

2.4.3. Dân số và giáo dục.

Cùng với sự gia tăng dân số, số lượng học sinh trong tỉnh cũng tăng lên. Tổng số học sinh các cấp

tăng từ 111.810 học sinh lên 125.161 học sinh với tốc độ tăng trưởng trong giai đoạn này (1998-2008)

là 8,12%, thấp hơn so với tốc độ tăng dân số. Số học sinh mẫu giáo tăng từ 4.186 lên 6.604 học sinh.

Số học sinh phổ thông tăng lên từ 114.994 lên 125.161 học sinh với tốc độ tăng trưởng trong giai đoạn

này là 0,84%.

Số học sinh trên địa bàn tỉnh nếu tính tương quan với dân số thì số học sinh trên vạn dân có xu

hướng giảm. Năm 1998 là 2.138 học sinh /vạn dân, đến 2008 giảm xuống còn 1.947 học sinh/ vạn dân.

Bảng 2.25. Số trẻ em, số học sinh của tỉnh Champasac

1998

2008

Đơn vị; ngàn người Tốc độ tăng trưởng

Số học sinh

Trẻ em từ 0-14 tuổi

227,502

272,767

1.81

0.84

Trẻ em từ 0-14 tuổi Số học sinh(Trừ HS chuyên nghiệp) Số học sinh /vạn dân

114,994 2.138,10

125,161 1.947,57

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Nếu tính đến số học sinh chuyên nghiệp ( học sinh trong các trường trung cấp, sinh viên trường

cao đẳng, đại học) tăng lên khá nhanh, từ 391 sinh viên (1998) và 6,47 sinh viên / vạn dân tăng đạt

8.002 sinh viên (2008) và 124,51 sinh viên /vạn dân. Với tốc độ tăng trưởng khá cao. Sự tăng lên về số

lượng số học sinh trong các trường chuyên nghiệp có mối quan hệ sự gia tăng số người trong độ tuổi

lao động trên địa bàn tỉnh do lực hút lao động từ các tỉnh thành khác đến làm việc. Do Champasac

được coi là trung tâm của miền Nam, có nền kinh tế phát triển khá nhanh so với các tỉnh khác trong

vùng nên thu hút được nhiều học sinh, ở các địa phương khác đến tham gia học tập. Như vậy phần nào

phản ánh được chất lượng nguồn lao động đang ngày được chú trọng và nâng cao.

Bảng 2.26. Số học sinh các cấp /vạn dân của tỉnh Champaqcsac

1999-2000 77.19 488.16

2007-2008 102,76 619,10

Số học sinh mẫu giáo Số học sinh phổ thông Số học sinh chuyên nghiệp Tổng

1996-1997 85.77 426.86 7.63 520.26

565.35

Đơn vị: Học sinh 2004-2005 72.34 666.1 131.86 870.3

721,86

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Bảng 2.27. Tỉ lệ gia tăng tự nhiên và số học sinh tỉnh Champasac (1997-2008)

1997 2.15

2001 0.4

2003 1.33

2005 1.14

2008 1.36

1999 Năm Tỉ lệ gia tăng tự nhiên (%) 2.1 Số học sinh (nghìn người) 111,810 117,176 117,988 124,453 127,476 125,161

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Phân tích mối tương quan giữa tỉ lệ gia tăng tự nhiên và số học sinh thời kỳ 1998-2008 của tỉnh

Champasac nhận thấy được rằng khi tỉ lệ tăng tự nhiên giảm thì số lượng học sinh tăng lên. Giai đoạn

này tỉ lệ tăng tự nhiên giảm từ 2,15% xuống còn 1,36% trong khi đó số học sinh không ngừng tăng lên.

Như vậy khi giảm gia tăng dân số thì chất lượng cuộc sống được nâng cao, giáo dục cũng được chú

trọng và đầu tư nhiều hơn đặc biệt là về giáo dục trẻ em.

2.4.4. Dân số và y tế.

So với tốc độ gia tăng dân số thì tốc độ tăng trưởng số cán bộ y tế trên địa bàn tỉnh tăng không

đáng kể trong cùng giai đoạn (1998-2008). Nếu giai đoạn này dân số tăng 1,19 lần thì số cán bộ y tế chỉ

tăng 1,08 lần. Tốc độ tăng trưởng dân số thời kỳ này là 1,78% trong khi đó số cán bộ y tế chỉ tăng

0,84%. Do số cán bộ y tế tăng không đáng kể nên số cán bộ y tế trên vạn dân lại giảm xuống từ 20,95

cán bộ/ vạn dân (1998) xuống còn 17,95 cánbộ/ vạndân (2008).

Bảng 2.28. Quy mô dân số, số lượng cán bộ y tế và cơ sở y tế tỉnh Champasac thời kỳ 1997-2008

1999 549.662 1,077 11 19.59

2002 574798 1,015 11 17.6

2005 603.88 994 12 16.46

2008 642.651 1153 12 17.95

Quy mô dân số( người) Số lượng cán bộ y tế(người) Cơ sở y tế (cơ sở) Cán bộ y tế /vạn dân

1997 526.255 1,060 11 20.14

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và Biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Vấn đề chăm sóc sức khỏe trẻ em được quan tâm hơn. Việc tiêm chủng uống vitamin A không chỉ

diễn ra ở các bệnh viện, bệnh xá, các nhân viên y tế còn mở những đợt tiêm chủng tại các trung tâm

như chợ, trường học bản, làng. Vì vậy tỉ suất tử vong của trẻ em đã ngày một giảm, trẻ em dưới 1 tuổi

được tiêm chủng đẩy đủ… Tỉnh phối hợp với sở y tế diễn ra chủ trương khám bệnh miễn phí cho trẻ

dưới 6 tuổi, tìm các nguồn vốn từ nước ngoài để tạo quỹ giúp đỡ trẻ em mắc bệnh tim, hở hàm ếch

được phẫu thuật miễn phí (cả chi phí phẫu thuật cộng chi phí đi lại ăn ở của người nhà đến chăm sóc

bệnh nhân)… . Tất cả những hoạt động thiết thực đó có được nhờ sự phát triển của ngành y tế cùng với

việc thực hiện công tác kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn tỉnh. Điều đó đã góp phần giảm tỉ lệ sinh,

tạo điều kiện tốt hơn cho công tác chăm sóc sức khỏe trẻ em.

Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DÂN SỐ, KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC.

3.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển

3.1.1. Các quan điểm phát triển

3.1.1.1 Quan điểm chỉ đạo chung .

Với vị trí địa lý thuận lợi, là tỉnh có nền kinh tế phát triển mạnh hơn so với các tỉnh trong cùng

khu vực, Tỉnh Champasac có chính sách tập trung khai thác những thế mạnh của mình để tạo những

bước đột phá có tính chất quyết định tiếp tục tăng trưởng về lượng đồng thời đẩy mạnh phát triển về

chất lượng của nền kinh tế.

Đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh trong suất thời kỳ 2010-2020, đồng thời điều chỉnh

cơ cấu kinh tế theo hướng nâng cao tỉ trọng các ngành dịch vụ, chế biến , Pakse phấn đấu trở thành

thành phố vào năm 2012.

3.1.1.2 Quan điểm hội nhập kinh tế

Champasac chú trọng phát triển kinh tế mở, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lí của Nhà

nước theo định hướng XHCN, chú trọng hội nhập quốc tế thu hút vốn công nghệ cao của các nước

phát triển trên cơ sở đầu tư phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng; đồng thời có cơ chế thông thoáng, cải tiến

quản lí thủ tục hành chính tạo lực hấp dẫn các nhà đầu tư vào địa bàn.

Tỉnh cũng lực chọn các ngành có thế mạnh của như ngành dịch vụ, ngành trồng trọt các cây công

nghiệp. Ngành chế biến gỗ, ngành khai thác khoáng sản… để nhanh chóng tạo ra sản phẩm tham gia

vào thị trường các nước trong khu vực, đặc biệt có nước biên giới tiếp giáp như :Thái Lan, Campuchia.

Đại hội lần thứ VI của đảng NDCM Lào đã đề ra chiến lược phát triển kinh tế xã hội trong 20

năm (2001-2020): “ Để thực hiện chiến lược trong 20 năm tới, chúng ta phải chia thành 2 giai đoạn như

từ 2001-2010 và 2010-2020. Mục tiêu chủ yếu đến năm 2010 là nhằm cải tạo và xây dựng nền kinh tế

phát triển từng bước vững chắc, trước hết là trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, dừng việc chặt phá

rừng trồng lúa một cách bừa bãi, giải quyết vấn đề nghèo đói, xây dựng cơ sở cho ngành công nghiệp

hội nhập với khu vực và thế giới .

Dựa vào chiến lược phát triển kinh tế - xã hội chung của cả nước Champasac chủ trương tiến

hành theo cách kế hạch được đề ra, đồng thời có những chính sách phủ hợp với thế mạnh của tỉnh.

Chmpasac chú trọng đến kinh tế mở nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý

của nhà nước, chủ động hội nhập quốc tế, thu hút vốn đầu tư của nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi

cho việc xuất khẩu. Tiếp tục xây dựng và cải tạo hệ thống tài chính, thực hiện nhiêm chỉnh chính sách

tiết kiệm, phát triển mở rộng nguồn vốn nhằm đáp ứng nhu cầu trong việc phát triển kinh tế - xã hội.

3.1.1.3. Quản điểm hiệu quả kinh tế - xã hội.

Dựa vào nững đặc điểm thuận lợi về vị trí địa lý và những thế mạnh sắn có của mình,

Champasac tập chung đầu tư có trọng điểm, ưu tiên những ngành lĩnh vực có lợi về lao động, tài

nguyên sắn có trên địa bàn ,… nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế và giải quyết việc làm, tăng thu nhập

và mức sống dân cư. Đồng thời tỉnh chú trọng chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng và cân đối, chú

trọng đầu tư phát triển nhanh hơn tỉ trọng đóng góp của ngành dịch vụ trong GDP.

Những năm tới đây mở rộng việc sản xuất lương thực, chăn nuôi gia súc, gia cầm, xây dựng

Champasac thành vùng sản xuất chế biến cao su, cà phê, tiêu với quy mô lớn. Áp dùng kỹ thuật hiện

đại vào quá trình sản xuất nhằm tạo ra sản phẩm có chất lượng cao. ngoài ra còn nghiên cứu thực hiện

các dự án về điện lực, khai thác quặng, phấn đấu xây dựng vùng công nghiệp, mở rộng nâng cấp hệ

thống đường bộ, xây dựng hệ thống nước máy cho vùng thị xã và các thị trấn, phát triển hệ thống viễn

thông một cách đồng bộ.

Về mạng lưới thương mại: xây dựng các trung tâm thương mại, nâng cấp hệ thống chợ, siêu thị tại

các vùng, đặc biệt là nông thôn và các vùng giáp ranh.

Nhằm rút ngắn sự chênh lệch giữa thành thị và nông thôn, giữa người giầu và người nghèo, gắn tăng

trưởng kinh tế với công bằng xã hội.

Để phát triển nguồn nhân lực ngày càng có chất lượng cao, tỉnh coi trọng việc phát triển giáo dục

và đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, xây dựng thêm mới các trường học, mở thêm chi nhánh các

trường đại học tại Champasac. Tỉnh chủ trương tăng thêm ngân sách cho vĩnh vực giáo dục.

3.1.2. Các mục tiêu phát triển

Bảng 3.1 Tổng hợp các chi tiêu phát triển kinh tế 2008-2020 Đơn vị: %

Tốc độ

Cơ cấu

Tốc độ

Cơ cấu

Tốc độ

Cơ cấu

Tốc độ

Cơ cấu

tăng

kinh tế

tăng

kinh tế

tăng

kinh tế

tăng

kinh tế

trưởng

2008 2009-2010 2011-2015 2016-2020

GDP 10,5 100 100 10,13 100 11 10 1000

Nông nghiệp 4 45 41 4 38,78 6 5 26,5

Công nghiệp 16 26 16 28 16,5 29,11 16,5 40,4

Dịch vụ 17 29 18 31 16 32,11 15 33,10

Các mục tiêu phát triển của tỉnh Champasac theo từng giai đoạn như sau Đến 2010. Trước hết, ta thấy được rằng trong thời kỳ qua việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Champasac

Nguồn: nhiên giám thống kê và dự báo kinh tế tỉnh Champasac đến 2020

đã đạt được những thành tựu nhất định, tăng trưởng kinh tế của tỉnh trong hơn 10 năm qua (1998-2009)

đã tăng bình quân 10,5%, trong đó công nghiệp 15%/năm, các ngành nông lâm tăng 3,4%/năm, các

ngành dịch vụ tang8%/năm. GDP bình quân đầu người đạt 827 USD/ người/năm.

Mục tiêu đến năm 2010 là:

- Tăng tỉ trọng GDP của tỉnh, trong thời kỳ 2008-2011 tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn tiếp tục cao hơn

trung bình toàn vùng, đạt trung bình khoảng 11% /năm, trong đó công nghiệp đạt 4%/năm.

- Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trọng các ngành dịch vụ từ 29% năm 2008 lên

31% GDP năm 2010, ngành công nghiệp chiếm 28% GDP, các ngành nông lâm giảm từ 45% GDP

năm xuống còn khoảng 41% năm 2010.

- Nâng cao thu nhập cho người lao động và nhân dân trong tỉnh. Nâng thu nhập bình quân đầu người từ

730 USD/người/năm lên 1030 USD/người/năm.

- Nâng cao sức khỏe cho người dân, tăng chiều cao và cân nặng, tăng tuổi thọ. Tăng số cán bộ y tế từ

17,95 người/vạn dân lên 18,5 người/vạn dân.

- Phát triển cơ cấu hạ tầng và sử dụng nguồn vốn phát triển một cách hiệu quả, trước hết nâng cao hoàn

thiện cơ sở vật chất kỹ thuật có tính chất quan trọng của quốc gia . Tiếp tục xây dựng các trục đường

giao thông huyết mạch, cải tạo các trục đường liên tỉnh, phát triển hệ thống giao thông nông thôn.

Đến 2015.

Champsac tiếp tục phát triển kinh tế - xã hội theo các mục tiêu.

- Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh vẫn tiếp tục cao hơn trung bình toàn vùng, đạt trung bình trên

10,1% /năm thời kỳ năm 2011-2015. Trong đó tốc độ tăng trưởng công nghiệp tăng đạt 16,5% do thời

kỳ này Champasac tiếp tục xây dựng các nhà máy chế biến cà phê, cao xu, may mặc. Còn ngành dịch

vụ với mục tiêu đạt tốc độ 16% , các ngành nông lâm nghiệp là 6%.

- Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển theo hướng tăng tỉ trọng các ngành công nghiệp và dịch vụ, dịch vụ

tăng 31% GDP năm 2010 lên 32,11%GDP năm 2015. các ngành công nghiệp từ 28%GDP lên

29,11%GDP, ngành nông lâm giảm từ 44% GDP xuống còn 38,78%GDP.

- Về lao động – bảo hiểm xã hội. Phối hợp với bộ lao động để xây dựng trung tâm bồi dưỡng tay nghề

cho người lao động tại tỉnh Champasac. Cùng với việc khuyến kích thúc đẩy mở rộng các trung tâm

đào tạo nghề cho nhà nước cũng như tư nhân, nhằm đáp ứng nhu cầu lao động trong và ngoài nước.

Đồng thời tạo việc làm cho số lao động tăng lên hàng năm, giảm tỉ lệ thất nghiệp.

- Nâng cao mức sống cho lao động và nhân dân trong tỉnh, nâng thu nhập bình quân từ 1030

USD/người/năm lên 1333 USD người/năm, cao hơn mức trung bình của các tỉnh phía Nam Lào.

- Tăng số cán bộ y tế đạt lên 19,2 người/1 vạn dân.

- Phát triển cơ cấu hạ tầng, tiếp tục xây dựng và nâng cấp các tuyến đường huyết mạch, quốc lộ 13 từ

Paksế đến cửa khẩu Vơn Kham (Lào – Campuchia ), tuyến đường 14 B từ Paksế đến khu di tích lịch sử

thế giới Chùa Vặt Phu, tuyến đường 10B từ Paksế đến cửa khẩu quốc tế Xong Mịch (Lào - thái Lan),

nhằm thúc đẩy kinh tế xã hội của tỉnh.

Đến 2020.

Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac đặt ra đến năm 2020.

- Tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn tiếp tục cao hơn các tỉnh trong vùng, đạt trung bình 10% /năm, trong

đó các ngành nông nghiệp đạt 5%/năm, các ngành công nghiệp đạt 16,5% /năm và dịch vụ ở mức

15%/năm.

- Cơ cấu kinh tế vẫn tiếp tục chuyển theo hướng tăng nhanh tỉ trọng các ngành công nghiệp, tăng từ

29,11% GDP năm 2015 lên 40,4% GDP năm 2020. Các ngành dịch vụ tăng từ 32,11% GDP lên 33,1%

GDP. Giảm tỉ trọng các ngành nông – lâm nghiệp, từ 38,78% GDP năm 2015 xuống còn 26,5% GDP

năm 2020.

- Tạo việc làm cho người lao động tăng lên hàng, tiếp tục giảm tỉ lệ thất nghiệp, nâng cao tay nghề cho

người lao động, phấn đấu đến năm 2020 đạt trên 35% lao động được qua đào tạo.

- Nâng cao thu nhập cho người lao động và nhân dân trong tỉnh. Nâng thu nhập bình quân trên đầu

người từ 1333 USD người/năm 2015 lên 1698 USD người/năm 2020.

- Về y tế, chú trọng phát triển y tế, nâng số cán bộ y tế từ 19,2 người/1 vạn dân năm 2015 lên 21

người/1 vạn dân năm 2020.

- Để phát triển cơ sở hạ tầng, tỉnh tập trung xây dựng các tuyến đường huyết mạch, bắt đầu xây dựng

các tuyến đường cao tốc song song xây dựng một số tuyến đường chính.

- Hình thành các khu công nghiệp tại các huyện lân cận thù phủ tỉnh như: huyện Phathumphon, Ba

cheang, ưu tiên đầu tư các trường, trung tâm đào tạo, dạy nghề, bệnh viện và các trung tâm chăm sóc

sức khỏe cộng đồng, các trung tâm dịch vụ thương mại, ngâng hàng…

3.2. Định hướng phát triển dân số và kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

3.2.1.Dự báo, định hướng phát triển dân số .

Dân số tỉnh Champasac được dự báo trên cơ sở giảm tốc độ tăng dân số tự nhiên, tăng cơ học phủ

hợp với tăng trưởng kinh tế. Nhằm thúc đẩy tốc độ phát triển kinh tế, tỉnh chú trọng sử dụng nguồn lao

động địa phương kết hợp nguồn lao động nhập cư trong các ngành sản xuất. Mục tiêu trong nhũng năm

tới, tỉnh vẫn tiếp tục tạo thêm nhiều việc làm và phát triển mở rộng hệ thống đào tạo, hướng nghiệp

nhằm nâng cao trình độ kỹ thuật cho người lao động nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

- Dự báo dân số .

Bảng 3.2. Dự báo dân số tỉnh Champasac thời kỳ 2007-2020

2007 2010 2015 2020

Tỉ lệ gia tăng dân số 1,47 1,98 3,2 5,68

Tỉ lệ gia tăng tự nhiên 1,36 1,25 1,27 1,24

Tỉ lệ gia tăng cơ học 0,11 0,73 1,93 3,15

Dân số 625.746 665.915 785.000 1.087.000

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh và dự báo kinh tế tỉnh Champasac đến 2020

Đến năm 2010 dự báo dân số vào khoảng 665.915 người, năm 2015 khoảng 785.936 người và

khoảng 1.087.000 người vào năm 2020.

Theo định hướng của tỉnh, đến năm 2012, Pakse sẽ phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc tỉnh

và dến năm 2020 sẻ trở thành đô thị loại II. Như vậy, tỉ lệ gia tăng dân số trên địa bàn tỉnh có xu hướng

tăng khá nhanh để đạt được quy mô dân số như dự báo.

Tỉ lệ gia tăng dân số trên địa bàn tỉnh sẽ có xu hướng tăng từ 1,47% vào năm 2007 lên khoảng

5,68% năm 2020. Tỉ lệ gia tăng dân sớ như vậy là khá cao, tuy nhiên tỉ lệ gia tăng tự nhiên vẫn có xu

hướng giảm từ 1,36% xuống còn 1,24% vào năm 2020.

- Dự báo lao động

Do sự phát triển của kinh tế, đặc biệt là các ngành công nghiệp, dân số trong độ tổi lao động sẽ

tiếp tục tăng nhanh. Năm 2010, số người trong độ tuổi lao động của tỉnh chiếm khoảng 60,42 % dân số

(400500 người), đến năm 2015 chiếm khoảng 64,71% dân số (508000 người), năm 2020 chiếm khoảng

67,06% dân số (khoảng 729.000 người).

Bảng 3.3. Dự báo lao động và việc làm tỉnh Champasac thời kỳ 2008-2020. Đơn vị :người

2008 2010 2015 2020

Dân số 642.651 662.915 785.000 1.087.000

Dân số trong độ tuổi 381.927 400.500 508.000 729.000

lao động

Tỉ lệ so với dân số 59,43 60,42 64,71 67,06

(%)

Số lao động làm việc 325.870 348.500 459.000 682.000

Tỉ lệ lao động làm 85,17 87,02 90,35 93,55

việc trong độ tuổi (%)

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh và dự báo kinh tế tỉnh Champasac đến 2020

- Giải quyết việc làm

Tỉ lệ số người lao động có việc làm so với số người trong độ tuổi lao động của tỉnh chiếm

85,17%, dự bào đến năm 2010 chiếm khoảng 87,02%, năm 2015 chiếm khoảng 90,35 và sẽ đạt khoảng

93,55% vào năm 2020.

Như vậy số lượng lao động sẽ ngày một tăng, tỉnh cần chú trọng đến chất lượng lao động bằng

cách phát triển mạnh các trung tâm dạy nghề trong tỉnh, thu hút nguồn lao động có kỹ thuật cao.

3.2.2. Định hướng phát triển kinh tế

3.2.2.1. Xây dựng các phương án phát triển.

Dựa trên các yếu tố như điều kiện địa lý, tài nguyên thiên nhiên, nguồn nhân lực và những bài

học kinh nghiệm thực tế của Champasac để xây dựng các phương án phát triển. Cả 2 phương án có sự

khác nhau về tốc độ tăng trưởng của các ngành công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ.

Phương an 1. Chủ trương đầu tư phát triển các ngành công nghiệp với cơ chế chính sách vẫn được duy

trì.

Phương án 2. Đảm bảo nền kinh tế phát triển một cách vững chắc, gắn tăng trưởng kinh tế với công

bằng xã hội. Đến năm 2010 tốc độ tăng trưởng kinh tế khoảng 9,52% , thời kỳ (2001-2015) khoảng

10,43% và giảm xuống còn khoảng 8,6% thời kỳ (2015-2020). Như vậy phương án này tính trung bình,

từ 2008-2020 tốc độ tăng trưởng kinh tế tăng khoảng 9,5%/năm.

Bảng 3.4. Tăng trưởng GDP phướng án 1. Đơn vị: Tỉ kíp(tính theo giá hiện hành)

. Tốc độ tăng trưởng

2008 2010 2015 2020 2008- 2010- 2015- 2008-

2010 2015 2020 2020

Tổng GDP 4.696 5.808 10.483 18.474 10,62 11,81 11,33 11,41

Nông nghiệp 2.113 2.300 4.065 4.895 4,24 11,39 3,71 7,00

Công nghiệp 1.220 1.659 3.051 7.463 15,36 12,18 17,88 15,09

Dịch vụ 1.363 1.849 3.366 6.116 15,24 11,98 11,94 12,51

Bảng 3.5. Tăng trưởng GDP phướng án 2. Đơn vị: Tỉ kíp( tính theo giá hiện hành)

. Tốc độ tăng trưởng

2008 2010 2015 2020 2008- 2010- 2015- 2008-

2010 2015 2020 2020

Tổng GDP 4.696 5.682 9.572 14.725 9,52 10,43 8,61 9,52

Nông nghiệp 2.113 2.329 3.637 4.028 4,86 8,91 2,04 5,37

Công nghiệp 1.220 1.590 2.775 5.690 13,24 11,13 14,36 12,83

Dịch vụ 1.363 1.763 3.160 5.007 12,86 11,67 9,20 10,84

Nguồn: nhiên giám thống kê tỉnh và dự báo kinh tế tỉnh Champasac đến 2020

3.2.2.2. Lựa chọn phương án phát triển .

Dựa vào tình hình thực tế, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Champasac của trước đây: thời kỳ năm

2002-2005 đạt 6,73% /năm, thời kỳ năm 2005-2008 đạt mức 16,62% /năm.

Dựa vào chiến lựa phát triển kinh tế -xã hội. Đại hội đảng Nhân dân Cách Mạng Lào lần thứ VII

đề ra, nhằm xây dựng và giữ vững Champasac là vùng kình kinh tế trọng điểm của phía Nam Lào và cả

nước đòi hỏi phải có những bước đi bứt phá để có quy mô kinh tế lớn hơn, chuyển dịch cơ cấu lao động

nhanh hơn.

Xuất phát từ các lợi thế.

- Về vị trí địa lý: Nằm ở phái Nam của Lào với cao nguyên Boliven, khí hậu phù hợp với trồng cây

công nghiệp, ngoài ra Champasac là một trong hai tỉnh nằm ở cả 2 bên tả ngạn, hữu ngạn của sông

Mêkong, thuận lợi cho việc trồng cây lương thực.

Phía Nam giáp với vương quốc Campuchia và phía Tây tiếp giáp với vương quốc Thái Lan, thuận

lợi trong việc mở rộng quân hệ hợp tác, trao đổi thương mại giữa các nước với nhau.

Những năm gần đây tỉnh Champasac đã có những chính sách tập trung thu hút, đầu tư hình thành

các xí nghiệp chế biến tại huyện Paksong, patumphon, Bachieng. Đặc biệt năm 2009 nhà máy bìa Lào

đặt tại km 19 quốc lộ 13 trên địa bàn huyện Pathumphon, đã đi vào hoạt đông chiếm gần 10% GDP

/năm, góp phần tăng ngân sách cho tỉnh.

Theo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020, Champasac vẫn tiếp tục phát huy lợi thế

và cơ hội cho tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, hội nhập vào quá trình phát triển kinh

tế trong nước cũng như trong khu vực trên thế giới.

Chọn phương án. Trong 2 phương án nêu ra ở trên, có thể lựa chọn phương án 2 là phù hợp hơn phướng này có tính đến

thuận lợi và cả khó khăn, hạn chế trong thời gian tới. Với quan điểm phát triển gắn liền với bền vững.

Tỉnh Chapasac đang nhận được đầu tư cả ở trong và ngoài nước, với những thuận lợi về vị trí điều kiện

tự nhiên, đồng thời cũng gặp một số những khó khăn, hạn chế khi lựa chọn phương án này như, nguồn

vốn hạn hẹp trong khi có việc đầu tư cơ cấu hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đòi hỏi lượng vốn lớn .

Theo kết quả tính toán của phướng án 2, tốc độ tăng trưởng bình quân thời kỳ 2008-2010 là

9,52%/năm, thời kỳ 2010-2015 là 10,43%/năm, thời kỳ 2015-2020 là 8,61%/năm, như vậy tốc độ tăng

trưởng chung của toàn thời kỳ 208-2020 là 9,52 %/năm. Tốc độ tăng trưởng của các khu vực kinh tế

lần lượt theo các thời kỳ tương ứng là : nông nghiệp 4,86% năm, 8,91%/năm, 2,04%/năm, 5,37%/năm;

công nghiệp là 13,24% /năm, 11,13% %/năm, 14,36%/năm, 12,83%/năm; dịch vụ là 12,86%/năm,

11,67%/năm, 9,20%/năm và 10,08 %/năm.

3.3. Các giải pháp phát triển dân số và kinh tế - xã hội tỉnh Champasac đến năm 2020

3.3.1. Về dân số

Xây dựng chính sách phát triển dân số theo phương hướng phủ hợp với mục tiêu phát triển kinh tế

- xã hội. Nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, cải tổ lại bộ máy cơ quan tổ chức dân số. Trước

hết là các thành phần cán bộ trong sở y tế, ủy viên ban kế hoạch và đầu tư, nhằm mục đích đưa ra

những chính sách cụ thể và phủ hợp.

Sự phân bố dân cư không đều giữa các địa phương trong tình nên tỉnh cần quy

hoạch, phân bố dân cư và phát triển kinh tế phủ hợp nhằm cân đối dân số giữa các địa phương .

Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên của tỉnh đã giảm do giảm mạnh tỉ lệ sinh. Tuy nhiên, tỉ lệ gia tăng

dân số vẫn ở mức cao, một phần là do nhập cư. Vì vậy, tỉnh cần có chính sách thu hút người lao động

một cách hợp lý, không chỉ chú trọng về số lượng mà còn phải đảm bảo chất lượng nguồn lao động đáp

ứng nhu cầu phát triển công nghiệp trong tương lai.

Nâng cao chất lượng dân số bằng cách chú trọng phát triển về y tế, giáo dục. Đảm bảo hệ thống

bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân một cáh rộng rãi. Tuyên truyền, việc xây dựng gia đình với

quy mô nhỏ, có ít con để nuôi dạy con tốt hơn.

Tỉnh cũng chú ý tăng nâng sách cho giáo dục – đào tạo nhằm nâng cao chất lượng nguồn lao động

của tình trong giai đoạn tới bằng các chính sách:

- Tiếp tục tiến hành phổ cập ở các cấp.

- Ưu tiên phất triển giáo dục ở những vùng kém phát triển của tỉnh.

- Tăng quy mô đào tạo trung học chuyên nghiệp, mở rộng quy mô đào tạo cao đẳng và đại học một

cách hợp lí nhằm từng bước đáp ứng nhu cầu nhân lực khoa học cho tỉnh. Phát triển hệ thống đào tạo

nghề với nhiều hình thức: tại chức, ngắn hạn, dài hạn, quan tâm đến đào tạo nghề cho lao động nông

nghiệp, vùng nông thôn, tạo nhiều cơ hội cho người lao động có việc làm với thu nhập ổn đỉnh. Công

tác dạy nghề phủ hợp với quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động.

- Có kế hoạch đào tạo đội ngũ quản lý có trình độ cao trên cơ sở lựa chọn những lao động đã qua thực

tế.

- Tăng cường xây dựng các trường vừa dạy nghề vừa dạy chương trình phổ thông để học sinh sau khi

tốt nghiệp trung học phổ thông có thể tham gia làm việc.

3.3.2. Về kinh tế - xã hội

3.3.2.1. Kinh tế

- Công nghiệp : Dựa vào những đặc điểm tự nhiên của tỉnh cũng như kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả

nước đến năm 2020, tỉnh để ra những chính sách phát triển công nghiệp vừa và nhỏ nhưng phải đạt

trình độ tiên tiến nhằm tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh trên thị trường

trong nước và khu vực.

Tỉnh cũng chú trọng phát triển các ngành nghề tiểu thủ công nghệ truyền thống ở các địa phương;

hình thành các tổ chức sản xuất đa dạng nhằm thu hút lao đọng và giải quyết việc làm.

Phát triển công nghiệp gắn với bảo vệ môi trường, đồng thời đảm bảo an ninh công nghiệp.

- Giải pháp phát triển ngành công nghiệp

Tỉnh cần chú trọng phát triển các ngành công nghiệp chủ lực và xác định các sản phẩm chủ yếu

của các ngành này. Trong thời gian tới, các ngành công nghiệp chủ lực của tỉnh là công nghiệp chế biến

thực phẩm, đồ uống ( chế biến cà phê, mủ cao su, hạt điều, hoa quả, nước giải khát …đáp ứng nhu cầu

nội địa và xuất khẩu); công nghiệp dệt may ( chú ý đến công nghiệp tạo mẫu, thời trang …) ; công

nghiệp da – giầy ( sản xuất theo hướng nhập công nghệ, cải tiến mẫu mã, chất lượng…); công ngiệp

hóa chất (sản phẩm phục vụ chăn nuôi, chất tẩy rửa, thuốc diệt côn trùng gia dụng, túi nhựa…); công

nghiệp chế biến gỗ, xây dựng các nhà máy sản xuất giấy ,…. Ngoài ra, tiếp tục nhiên cứu để thực hiện

các dự án về điện lực, khai thác quặng bô xít trong tương lai.

Riêng nhà máy bia Lào, với mục tiêu dữ vững vị trí trong nước và thế giới, yêu cầu đạt ra là không

ngừng đổi mới công nghệ, đảm vảo về chất lượng. Đồng thởi mở rộng sản xuất tạo thêm việc làm cho

nhân dân trong tỉnh.

Như vậy, các giải phát triển công nghiệp không những phụ vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế mà

còn góp phần lớn vào việc giải quyết việc làm cho người lao động, trong đó có lao động phổ thông, tạo

sức hút để thu hút lao động có kỹ thuật.

- Nông nghiệp Tập trung phát triển cây con có hiệu quả, phủ hợp với điều kiện sinh thái, điều

kiện tự nhiên của tỉnh nhằm nâng cao năng suất lao động. Yêu cầu đặt ra là có những giải phát phát

triển nông nghiệp với địa phương trong tỉnh, đồng thời hoạt động sản xuất đạt hiệu quả, tăng giá trị trên

một đơn vị diện tích .

+ Trồng trọt: phát triển cây công nghiệp, cây ăn trái, hoa.

Các cây công nghiệp được tỉnh chú trọng phát triển là cà phê, cau su, điều, cây thuốc, cây ăn trái,

sầu riêng, chuối…tại các huyện Paksong, Bachiêngchalơnsúc, Pathumphon.

Trồng lúa : thâm canh tăng vụ, lựa chọn giống lúa tốt phủ hợp đất lai nhằm tăng năng suất lúa đáp ứng

nhu cầu cho các tỉnh phái Nam.

Cây ăn quả: Áp dụng kỹ thuật lai giống, ghép mẻ, đồng thời cải tạo vườn tạp…để tạo ra các loại cây ăn

quả chất lượng cao; tập trung phát triển các loại cây đặc trưng như sầu riêng, chôm chôm dâu…

Rau: Phát triển các giống rau trồng như cải báp, suplơ, susu, đậu… trồng theo quy trình rau sạch, chất

lượng cao cung cấp cho thị xã Pakse và các huyện lân cận.

+ Chăn nuôi: các sản phẩm chủ lực của ngành chăn nuôi trong tỉnh là thị bò, trâu, gia cầm. Từ 2005

tỉnh đã thí nghiệm nuôi đà diều tại khu vực núi Bachieng ( huyện Bachieng) và đã thu được những

thành công nhất định. Trong những năm tới tỉnh sẽ tiếp tục nuôi đà điều một cách đại trà hơn.

Nghề nuôi cá lồng trên sông cũng được phát triển mạnh ở các huyện theo sông Mekông như

huyện Mun, Champasac, Pakse đặc biệt là huyện Không việc nuôi cá trở thành hàng hóa, đem lại lợi

nhuận cao.

Tỉnh đề ra chính sách phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại cho

nông nghiệp với công nghiệp chế biến…

- Về phân bố không gian: xây dựng các vùng chuyên canh, các vùng nông nghiệp trọng điểm để nâng

cao giá trị sản xuất nông nghiệp như:

+ Vùng chuyên canh cà phê: Paksong, bachieng

+ Vùng chuyên canh lúa : Phôn thong, Sukhuma, champasac

+ Vùng chuyên canh cao su: Phathumphon, Bachieng

+ Vùng chuyên canh cây ăn quả: bachieng, Paksong

+ Vùng chăn nuôi trâu, bò: Paksong , Pathumphon, Munlapamok, sukhumma.

+ Vùng đà điểu: Bachieng

+ vùng nuôi cá: Munlapamok, Khong

- Dịch vụ . Với lợi thế về tự nhiên, Champasac được coi là mạnh đất 4 nghìn cù lao, có nhiều thác gềnh dọc

theo vùng sông Mekông, cùng với Chùa dá Vạtphu – di tích lịch sử thế giới nên đã thu hút được nhiều

du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Vì thế trong những năm tới, Champasac cần khai thác

những lợi thế về du lịch sinh thái, dịch vụ nhà ở, đào tạo nghề…

Để nâng cao tỉ trọng của ngành dịch vụ trong cơ cấu GDP, tỉnh đề ra chính sách phát triển đi trước

một số ngành dịch vụ như vận tải, thương mại, ngân hàng. Đồng thời nâng cấp mở rộng dịch vụ nhà ở,

nhà nghỉ mát sinh thái.

+ thương mại:

- thương mại nội địa:

• Xây dựng các trung tâm thương mại tại các thị trấn, vùng biên giới, campuchia

• Hình thành các siêu thị.

• Sửa chữa, nâng cấp các chợ đầu mối, đồng thời xây dựng thêm chợ mới ở các vùng nông thôn,

vùng sâu, chợ tại cửa khẩu.

- xuất nhập khẩu : đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp tập trung

vào các bạn hàng Thái Lan, ASEAN, Trung Quốc ,…

+ Du lịch

Nhờ nhận rõ được du lịch đang và sẽ trở thành ngành kinh tế có đóng góp ngày càng lớn vào tăng

trưởng kinh tế, Tỉnh chủ trương phát triển đa dạng hóa các loại hình du lịch, mở rộng địa bàn hoạt động

du lịch đạt được các mục tiêu trên cần phải :

• Quảng bá du lịch với nhiều hình thức.

• Xây dựng thêm các khách sạn đạt tiêu chuẩn quốc tế tại các khu du lịch nổi tiếng: Thác

Khonphaphieng, Khu vực cửa sông Mekông gần cầu hữu nghị Lào- Nhật. Đồng thời nâng cao

chất lượng các khách sạn, nhà nghỉ đã có. Đảm bảo các điều kiện phục vụ như nhà hàng, khu

giải trí, ngân hàng, bưu điện…

• Đào tạo đội ngũ cán bộ du lịch chuyên nghiệp, có trình độ hiểu biết văn hóa – lịch sử, văn minh

lịch sự và thông thạo ngoại ngữ.

• Căn cứ vào tiềm năng du lịch trên địa bàn, tỉnh tập trung phát triển các loại hình du lịch như : du

lịch sinh thái, du lịch tham quan các tháng cảnh, di tích lịch sử, du lịch văn hóa, vui chơi, giải

trí, du lịch thể thao, rừng núi.

• Hình thành các cụm du lịch.

Cụm 1 : Cụm du lịch ĐonKhong, khu du lịch ghềnh Khonphapheng, khu nghỉ dưỡng, bơi thuyền, cầu

cá tại các cù lao

Cụm 2: Cụm du lịch Paksong, gắn liền với du lịch thác nước, leo núi, cắm trại, tham quan làng hoa,

rau, đậu…

Cụm 3 : Cụm du lịch Pakse, mua sắm, ăn uống tại các trung tâm thương mại, phố Việt kiểu, Chợ Đao

Hương, khu thể thao, du lịch văn hóa các Chùa trong thị xã,

Cụm 4 : Vườn cây ăn trá, vườn thú khu vực núi BaChieng.

Như vậy việc phát triển mạnh mẽ các hoạt động dịch vụ ở hầu hết các địa phương nhất là du lịch

sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho dân cư, qua đó khai thác hết tiềm năng về thị trường

tiêu thụ cũng như tiêm năng về du lịch ở tất cả các huyện trong tỉnh. Nhờ đó sẽ góp phần đạt được sự

phát triển hiệu quả ở các mặt : kinh tế - xã hội .

3.3.2.2. Xã hội

Với mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn lao động trong tỉnh nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển

kinh tế - xã hội của tỉnh trong tương lai.

- Giáo dục:

Tiếp tục đổi mới và thực hiện các dự án giáo dục bắt buộc bậc tiểu học và xóa nạn

mù chữ.

Thực hiện 3 chính sách đã được đề ra:

• Tăng ngân sách cho giáo dục

• Nâng cao chất lượng quản lý giáo dục, đề ra tiêu chuẩn cho giáo viên và cán bộ ngành giáo dục

• Nâng cao khả năng và trình độ của giáo viên nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục, có những

chính sách hỗ trợ hợp lý để giáo viên yên tâm với công tác giảng dạy.

Phát triển hệ thống các trường học phổ thông tại các địa phương, cụ thể là các bản, vùng sâu vùng xa.

Tỉnh tập trung xây dựng về cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho công tác giáo dục.

Nâng cao ngân sách cho giáo dục không chỉ dừng ở mức 12% trong những năm tới, tỉnh sẽ tăng

lên khoảng 14-16% .

Nâng cấp xây dựng và cải tạo lại các trường đại học cao đẳng và trung học chuyên nghiệp công

lập:

+ Mở trường cao đẳng y tế miền Nam ( phát triển từ Trung học Y tế )

+ Mở trường đại học tài chính (phát triển từ Cao đẳng tài chính )

+ Mở trường cao đẳng nông nghiệp ( phát triển từ Trung học Nông nghiệp)

+ Mở trường Đại học sư phạm (phát triển từ Cao đẳng Sư phạm Pakse )

+ Mở thêm các chuyên ngành mới tại đại học Champasac

Đồng thời chủ trương phát triển thêm mô hình trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp

công lập; kuyến khích các loại hình trường đào tạo kỹ thuật cao, công nghệ cao.

Tỉnh triển khai chương trình đưa cán bộ, công chứa, viên chức đang làm việc trong tỉnh đào tạo sau

Đại học cả trong nước và ngoài nước.

- Y tế

Tỉnh tiếp tục thực hiện các chính sách nhằm tăng cường sức khỏe đẩy đù bệnh tật và các dịch bệnh.

Đổi mới và nâng cao chất lượng việc điều trị, kết hợp Tây y và y học cổ truyền.

Có chính sách khám chứa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 7 tuổi, phát thẻ bảo hiểm y tế cho người

nghèo và cán bộ công chức .

Đào tạo đội ngũ cán bộ y tế cho các bệnh viện, các trung tâm y tế trạm xá, đồng thời có những

chính sách hỗ trợ cho cán bộ trong ngành, đặc biệt là cán bộ ở các vùng nông thôn, vùng xa.

Tỉnh cũng chú ý tăng ngân sách đầu tư cho y tế, cụ thể chi ngân sách cho y tế của tỉnh sẽ tăng lên

10% năm 2015 và 12% năm 2020.

Xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho các bệnh viện, trung tâm y tế, có hệ thống xử lý chất thải

bệnh viện đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường .

Thành lập bệnh viện phụ sản (từ khoa thuộc bệnh viện tỉnh Champasac ) và bệnh viện y học cổ

truyền ( từ khoa cổ truyền).

Tỉnh cũng cho phép mở các trung tâm khám chứa bệnh, xây dựng các bệnh viện theo hình thức xã

hội hóa đầu tư phát triển y tế, nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, khám chứa bệnh cho nhân

dân trong tỉnh, trong vùng. Phấn đấu để đảm bảo tất cả các bản đều có trạm xá.

- Phát triển cơ sở hạ tầng .

Huy động nguồn vốn từ nhân dân và các tổ chức quốc tế vào việc phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ

phát triển kinh tế - xã hội một cách hiệu quả, đồng thời cũng tạo điều kiện thu hút đầu tư cũng như

nguồn lao động có chất lượng cao. Tỉnh Champasac tập trung các giải pháp về cơ sở hạ tầng như sau:

+ Giao thông

Đường bộ:

Tiếp tục thực hiện dự án phát triển trong khu đô thi và xây dựng nâng cấp lại các tuyến đường

huyết mạch của tỉnh nối sơn bây Pakse. Gồm các tuyến :

• Tuyến đường từ núi Salau đến Phaphin

• Tuyến đường từ ngã ba Vatphu đến Đontalat

• Tuyến đường từ Paksong – Nongluong,

• Tuyến đường từ bản Maysinsamphan đến Đon kum ( đến tỉnh Salavan)

Nâng cấp đại lộ 14B nối liền 4 huyện phái hữu ngạn sông Me kông ( Phonthong, Sukhumma.

Champasac. Munlapamok). Mở rộng đại lộ từ Paksong đi bản May (tỉnh At1tapư). Sửa chứa và nâng

cấp đường từ Văng Tâu đi Songmệch (Thái Lan) và Vơn Kham đi Campuchia. Nâng cấp quốc độ 13 đi

qua tỉnh

Khi mạng lưới giao thông trên hoàn chỉnh sẽ trở thành hệ thống giao thông xuyên các khu du lịch,

khu công nghiệp, các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung. Đồng thời góp phần vào việc trao đổi

thương mại với các nước láng giềng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và nâng cao mức sống cho nhân dân

trong tỉnh.

• Đường hàng không

Cải tạo, mở rộng sơn bay Pakse thành sơn bay quốc tế trong tương lai. Trước hết là mở tuyến bay

sang các thành phố, khu công nghiệp của Việt Nam, Thái Lan, Campuchia, Trung Quốc .

+ Điện lực.

Xây dựng, chuyển đổi điện áp của các vùng phụ tải nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng điện của nhân

dân, phát triển mạng lưới điện đến các vùng nông thôn. Thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đến khảo

sát và xây dựng các công trình thủy điện, khuyến kích nhân dân sử dụng điện năng lượng mặt trời.

+ Hệ thống cung cấp nước.

Để đảm bảo nhu cầu sử dụng nước ngày một tăng của nhân dân dụng và sản xuất, tỉnh cần đầu tư

cải tạo, nâng cấp các nhà máy nước tại thị xã Pakse, huyện Phôn Thong và huyện Khong. Trong những

năm tới sẽ phối hợp với bộ Giao thông - Công chính nhằm xây dựng mới các nhà máy nước tại 2

huyện: Huyện Champasac và huyện Paksong

KẾT LUẬN

Qua nghiên cứu đề tài “Phát triển dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac(CHDCND

Lào)” đã đạt được một số kết quả sau:

1.Tổng hợp được những lý luận liên quan đến dân số, phát triển kinh tế - xã hội, mối quan hệ giữa dân

số và phát triển kinh tế - xã hội.

2. Nghiên cứu các vấn đề về dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac, giai đoạn 1998-2008,

qua đó rút ra được mối quan hệ giữa dân số và phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac.

Các đặc điểm về dân số của tỉnh Champasac có liên quan đến tình hình phát triển kinh tế của tỉnh

trong thời gian qua. Trong giai đoạn từ 1998-2008, Tỉnh đã đẩy mạnh phát triển công nghiệp dẫn đến

việc hình thành thêm nhiều các nhà máy, xí nghiệp; đồng thời thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài

nước, nguồn lao động tăng làm cho dân số của tỉnh liên tục tăng, chủ yếu là do gia tăng cơ học. Bên

cạnh đó lao động nhập cư cũng làm cho dân số trong độ tuổi lao động tăng, tập trung các huyện thị

như: Pakse, Phôn thong, Phathumphon.

Sự chênh lệch trong cơ cấu lao động, phân bố nguồn lao động tương quan với sự chênh lệch cơ

cấu kinh tế theo ngành và theo lãnh thổ. Chiếm tỉ lệ cao trong cơ cấu GDP, là ngành công nghiệp sau

đó là ngành dịch vụ, tập trung ở các huyện phía Nam tỉnh. Trong những năm tới, tỉnh cần đẩy mạnh

phát triển công nghiệp sang các huyện phía Bắc.

Tỉnh đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trong lĩnh vực y tế và giáo dục : Giảm tỉ lệ gia

tăng tự nhiên, giảm tỉ lệ sinh làm cho tỉ lệ dân số dưới tuổi lao động ngày càng giảm. Bên cạnh đó, chất

lượng lao động ngày một nâng cao đã phản ánh được thành quả của ngành giáo dục tỉnh. Trong tương

lai, y tế và giáo dục cần được đầu tư và phát triển nhiều hơn nữa vì đây là nhân tố quyết định chất

lượng con người và chất lượng nguồn lao động của tỉnh.

Trên cơ sở nghiên cứu về dân số sự phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Champasac từ 1998-2008, tác

giả đã đưa ra những định hướng, dự báo về phát triển dân số và phát triển kinh tế - xã hộicủa tỉnh đến

năm 2020.

Các định hướng tập trung vào vấn đề phát triển dân số, phát triển kinh tế, đô thị của tỉnh đến 2020.

Về dân số, phát triển dân số, nhằm đat quy mô dân số của đô thị của đô thị loại II vào 2020; đáp ứng

nhu cầu về nguồn nhân lực phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế bằng cách thu hút lao động có kỹ thuật,

tay nghề cao, nâng cao chất lượng nguồn lao động thông qua phát triển giáo dục và y tế. về kinh tế, tập

trung phát triển công nghiệp và dịch vụ để 2 ngành này chiếm tỉ trọng ngày càng cao, trong cơ cấu kinh

tế. Đồng thời, xây dựng và nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển

kinh tế - xã hội.

Để đạt được những mục tiêu trên, tác giả đề suất một số giải pháp nhằm phát triển hài hòa giữa dân

số và kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới. Các giải pháp tập trung vào việc phát triển bền vững,

gắn phát triển kinh tế - xã hộivới nâng cao chất lượng cuộc sống, nâng cao chất lượng lao động; phát

triển kinh tế - xã hội đồng đều giữa các địa phương trong tỉnh .

Do hạn chế về nguồn số liệu thu thập được và trình độ nghiên cứu của tác giả nên một số vấn đề

nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở mức độ tổng quát; các nội dung về dự báo, định hướng phát triển dân số

và phát triển kinh tế xã hội theo địa phương, chưa đi sâu phân tích và nghiên cứu.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.

1. Pgs.Ts. Đặng Văn Phan(2007), Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp Việt nam, NXB Giáo dục.

2. Nguyễn Kim Hồng, (chủ biên), Phạm Xuân Hậu, Đào Ngọc Cảnh,Phạm Thị Xuân Thọ (1997), Giáo

trình địa lí kinh tế xã hội đại cương,Trường địa học sư phạm TP, Hồ Chí Minh.

3. Nguyễn Kim Hồng(1994), “ Sự phát triển dân số và mối quan hệ của nó với sự phát triển kinh tế - xã

hội TP, Hồ Chí Minh, Luận án Tiến sĩ Địa lí địa chất, Trường Đại học sư phạm Hà Nội 1.

4. Nguyễn Kim Hồng(2001), Dân số học đại cương, Nxb Giáo dục.

5. Nguyễn Minh Tuệ (2008), Giáo trình giáo dục dân số - sức khỏe sinh sản, Quỹ dân số LHQ thông

qua dự án VNM 7PG009 – Bộ giáo dục- đào tạo.

6. Nguyễn Minh Tuệ, Nguyễn Viết Thịnh, Đỗ Thị Minh Đức(1990), Cơ sở địa lý kinh tế - hội hội.

7. Pgs.Pts.Nguyễn Định Cử(1997), dân số và phát triển, NXb Giáo dục.

8. Phạm Trung Lương(2002), Du lịch sinh thái, NXB Giáo dục.

9. Phét Sạ Mon Sy Bun Hươn(2002), dân số học và sinh sản, NXB Giáo dục CHDCND Lào.

10. Sở kế hoạch và đầu tư, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2006-2010 của Champasac CHDCND

Lào.

11. Sinnavong Nunmany (1998), Giáo dục với sự phát triển cộng dân cư. NXB Giáo dục.

12. The World Bank(2004), Biên bản tổng kết về kinh tế- xã hội CHDCND Lào.

13. Trần Trọng Đức GIS căn bản. NXB Địa học quốc gia TP.HCM.

14. Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2001) thống kê.

15. Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2002) thống kê.

16. Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2003) thống kê.

17. Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2004) thống kê.

18. Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2005) thống kê.

19 . Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2006) thống kê.

20. Cục kế hoạch và đầu tư CHDCND Lào (2007) thống kê.

21. Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Champasac (1995-2000) thống kê.

22. Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Champasac (2001-2005) thống kê.

23. Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Champasac(2007-2008),báo cáo tổng kết năm.

24. Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Champasac(2007-2008), Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2009-2010

của Champasac.

25. Sở giáo dục – đào tạo tỉnh Champasac (1998 - 2000 ), biên bản thống kê giáo dục .

26. Sở giáo dục – đào tạo tỉnh Champasac (2oo2 - 2005 ), biên bản thống kê giáo dục.

27. Sở giáo dục – đào tạo tỉnh Champasac (2005- 2008 ), biên bản thống kê giáo dục.

28. Sở y tế tỉnh Champasac(1998-2008), biên bản thống kê y tế.

29. Sở y tế tỉnh Champasac(1998-2000), biên bản thống kê y tế.

30. Sở y tế tỉnh Champasac(2000), biên bản thống kê y tế.

31. Sở lao động Champasac(2007-2008), biên bản thống kê việc làm.

32. Thống kê kinh tế - xã hội tỉnh champasac (1996-2000).

33. Thống kê kinh tế - xã hội tỉnh champasac (2001-2005).

34. Thống kê kinh tế - xã hội tỉnh champasac năm (2006).

35. Thống kê kinh tế - xã hội tỉnh champasac (2007).

PHỤ LỤC

2 Bảng 2.1. Mật độ dân số người/kmP

P, bác sĩ/vạn dân, trẻ mẫu giáo/vạn dân,

Diện

Mật độ

Bác sĩ/

Trẻ mẫu

HS tiểu

HSTHPT/

HS tiểu học/vạn dân, HSTHPT/vạn dân (2008)

2008

dân số

vạn dân

giáo/

học/

vạn dân

Đơn vị hành

tích 2 kmP

vạn dân

người/ 2 kmP

chính

Pakse 108 82042 760 686 1163 44 1452

Xanasomboun 1026 66296 65 10 1390 11 682

Bachiang 907 51322 57 16 1306 13 357

Pakxong 4038 68095 17 10 1156 8 346

Pathoumphon 2616 54728 21 18 1285 10 693

Phonthong 903 89732 99 12 1242 23 645

Champasac 867 58993 68 15 1427 32 845

Soukkouma 1232 52800 43 18 1366 16 447

Mounlapamok 2222 41040 18 14 1361 13 328

Khong 1496 77606 52 17 1325 25 420

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac (1996-2005)

và biên bản tổng kết kinh tế - xã hội tỉnh Champasac (2007-2008)

Bảng 2.2. Diện trồng trọt, năng suất, sản lượng (2007)

Đơn vị hành chính Bachieang Xanasomboun Pakxong Phonthong pakxe Pathoumphon Champasak soukkhouma Mounlapamok khong

D tích gieo trồng(ha) 6977 16449 24686 25386 2083 8490 12724 12965 8105 13484

Năng suất tấn/hạ 5.44 5.89 8.03 7.23 5.59 5.09 6.64 5.24 5.61 5.38

Sản lượng (tấn) 13586 55621 66603 87428 7359 27545 42327 40034 25090 45530

Nguồn: Biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac

2007-2008

Bảng 2.3. GDP/người, cơ sở thương mại

GDP(USD)/người

Cơ sở thương mại (khách sạn) /đơn vị khách sạn

559 630 621 797 1200 581 771 584 582 701

2 2 3 3 12 1 4 2 2 4

Đơn vị hành chính Bachieang xanasomboun Pakxong phonthong pakxe pathoumphon champasak soukkhouma Mounlapamok khong

Nguồn: Biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac

2007-2008

Bảng 2.4. Diện tích các cây trồng giai đoạn 1996-2008 (ha)

1996

1999

2002

2005

2008

Tổng số Cây lương thực Tỉ trọng(%) Cây công nghiệp Tỉ trọng(%) Cây ăn quả Tỉ trọng(%) các cây trồng khác Tỉ trọng(%)

81779 76.3 22608 21.09 2467 2.3 320 0.29

98113 75.35 29163 22.39 579 0.44 2346 1.8

98260 72.71 29480 21.81 3390 2.5 4008 2.96

92747 75.41 24705 20.08 1991 1.61 3538 2.87

101224 70.29 33938 23.56 3718 2.58 5124 3.55 Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Bảng 2.5. Giá trị đầu tư của nhà nước và đầu tư của nước ngoài vào các ngành kinh tế tỉnh Champasac 1996-2008

Đơn vị triệu Kíp (theo giá thực tế) 1999

1996

2002

2005

2008

Tổng giá trị đầu tư Nhà nước Tỉ trọng(%)

Nông nghiệp

Tỉ trọng(%)

Công nghiệp

Tỉ trọng(%) Dịch vụ Tỉ trọng(%) Nước ngoài Tỉ trọng(%)

Nông nghiệp

Tỉ trọng(%)

Công nghiệp

Tỉ trọng(%) Dịch vụ Tỉ trọng(%)

12361 2099 16.98 598 4.83 1242 10.04 259 2.09 10262 83.01 759 6.14 5999 48.53 3504 28.34

64121 28906 45.08 23556 36.73 4003 6.24 1347 2.1 35215 54.92 20527 32.01 2182 3.4 12506 19.5

55374 39037 70.49 2970 5.36 8882 16.04 27185 49.09 16337 29.51 2767 4.99 11094 20.03 2476 4.47

147846 44974 30.41 10778 7.29 22858 15.46 11338 7.66 102872 69.59 28558 19.31 43832 29.64 30482 20.61

826750 241700 29.23 43506 5.26 125684 15.2 72510 8.77 585050 70.77 216468 26.18 49729 6.01 318853 38.56

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Bảng 2.6. Tỉ trọng tổng mức bán lẻ hàng hóa của các sản phẩm trong tỉnh Champasac 1996-2005

Đơn vị: %

Tổng (tỉ Kíp) Nông sản Gia súc-gia cầm SP cắt hái từ rừng Chế biến gỗ

1996 11,72 89,24 1,79 7.84 1,13

1999 91,99 94,03 1,31 1.47 3,19

2002 216,37 68,79 5,36 3.18 22,67

2005 365,95 54,13 14,46 2,8 28,61

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005

Bảng 2.7. Số giáo viên, lớp học, học sinh

1996

1997

Các cấp học

1998

1999

2000

GV Lớp HS

336 55

471 409

206 123

21 8

249 153

73 74 26,606 1,359

14 9 726

72 80 24,251 1,348

15 15 663

32,976 1,331

699 27,413

91,067 3,428 3,084 90,229

13 8 629 3368 2,602 85,194 3,389 2,969

4,335

Đại học 81 80 Cao đẳng Trung học nghề 74 74 THCS+THPT 1290 584 20,273 1,298 Tiểu học Mẫu giáo

315 143 4,165 324 156 4,514

89,346 3,342 2,916 314

90,743 3,416 2,984 293

180 4,595

176 4,279

298

178

Các cấp học

2001

2003

2002

2004

Đại học Cao đẳng

GV Lớp HS GV Lớp HS GV Lớp HS GV Lớp HS 1,346 1,194 3,695

24 25 78

381 1,034 3,090

35 85 184

77 85 191

973 2,781

834 2,145

12 23 69

83 162

22 67

22 65

2005 GV Lớp HS 2,599 29 95 1,211 28 87 77 Trung học nghề 132 4,153 81 213 THCS+THPT 1,233 742 30,008 1,268 771 33,008 1,268 774 37,414 1,472 776 40,627 1,457 823 40,225 2,920 2,864 87,980 2,970 2,891 77,681 2,922 2,815 87,039 2,983 3,179 88,291 2,803 2,789 87,251 222 4,369 181 265

4,099

4,562

4,271

4,141

231

260

277

302

351

189

Tiểu học Mẫu giáo

196 Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005

Bảng.2.8. Một số chỉ tiêu chăm sóc sức khỏe trẻ em tỉnh Champasac

2000

2002

2004

2006

2008

126

114

58.2

100

95.5

98.3

Tỉ suất trẻ em dưới 1 tuổi tử vong(‰) Tỉ suất trẻ em dưới 5 tuổi tử vong(‰) Tỉ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chung(%) Tỉ lệ trẻ em 60 tháng uống Vitamin A(%)

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Champasac 1996-2005 và biên bản tổng kết kinh tế xã hội tỉnh Champasac 2007-2008

Đơn vị: tính theo giá hiện hành (%)

1996

(%)

1997

1999

1998

2000

(%)

245,463

261,927

(%) 300,500 68 333,555 11 371,914 11 409,262 10 6 210,350 64 226,817 27,045 89 33,355 23 40,910 22 49,111 20 63,105 77 73,383 16 85,541 16 98,224 14

GDP(triệu kíp) 178,068 Nông nghiệp 128,205 Công nghiệp 14,245 Dịch vụ 35,617

950

1,500

2,500

5,500

8,000

tỉ gía tiền đôla (kíp/đôla)

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh năm 1996-2005

Bảng 2.9.tốc độ tăng trưởng của các ngành kinh tế (1996-2000)

Đơn vị: tính theo giá hiện hành (%)

(%)

2003

2001

2002

2008

2004

2005

(%)

917,829

144

(%) 1,138,118 177 1,608,272 41 1,873,344 16 2,273,909 21 2,851,737 25 4.696,000 43 1,116,416 21 1,365,844 22 1,788,661 30 2,113,200 641,122 401,107 19 1,220,960 139,601 184 274,223 96 306,220 11 336,454 357,394 163 416,219 16 450,709

571,610 26 662,058 15

1,363

GDP(triệu kíp) Nông nghiệp Công nghiệp Dịch vụ

tỉ gía tiền đôla (kíp/đôla)

8,629

9,817

10,783

10,578

8,500

Nguồn : Niên giám thống kê tỉnh năm 1996-2005

Bảng 2.10.tốc độ tăng trưởng của các ngành kinh tế (2001-2005)

Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phát triển dân số và phát triển kinh tế xã hội tỉnh Champasac (Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH

UOTHITPHANYA LOBPHALAK

PHÁT TRIỂN DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC

(Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào)

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

PGS.TS. NGUYỄN KIM HỒNG

Thành phố Hồ Chí Minh – 2010

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU

Kết luận

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN

Bảng 1.1. Biến động tự nhiên dân số trên thế giới 1900- 2005

Bảng: 1.2. Mức tăng dân số trung bình hàng năm ở các nhóm nước 1950-1960 1995-2000 Các nước 0,3 Thu nập cao 1,2 1,6 Thu nhập trung bình2,4 2,7 1,9 Thu nhập thấp Nguồn: Nguễn Minh Tuệ- Giáo trình giáo dục dân số - sức khỏe sinh sản

Bảng 1.3: Tốc đô tăng trưởng kinh tế và tỷ suất gia tăng dân số ở Lào trong giai đoạn 1995-2007 1996 5.6 2.5

Bang1.4: sự phát triển dân số và số lượng học sinh ở lào thời kỳ 1999 -2007

Bảng 1.5. Số học sinh các cấp của Lào, thời kỳ 1999 -200

Bảng 1.6. Mối quan hệ giữa giáo dục và mức chết của trẻ em

Chương 2. DÂN SỐ VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC

Bảng.2.3 Dân số một số tỉnh Miền nam Lào .

Bảng 2.4. Dân số và tỉ lệ gia tăng dân số tỉnh Champasac phân theo huyện 1985-2008

Dân số

Diện tích

Bảng 2.5.Cơ cấu theo tuổi của dân cư Champasac năm 2001-2007

Bảng.2.6. Cơ cấu dân số theo giới tính tỉnh Champasac

Bảng 2.7.Tỉ số giới tính phân theo huyện (1985-2005)

Bảng 2.8. Nguồn lao động tỉnh Champasac 1985-2008

Bảng 2.9. Phân phối lao động tỉnh Champasac Đơn vị: nghìn người 1985

Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế tỉnh Champasac năm 1998

Bảng 2.13. Tỉ lệ gia tăng tự nhiên của Champasac và cả nước năm 1997-2007.

Bảng .2.14. Tỉ lệ gia tăng dân số của tỉnh Champasac Đơn vị :% 1997 2.19 2.15 0.04

Bảng 2.15. Dân số,diện tích và mật độ dân số của một số phía nam của Lào năm 2007

Bảng 2.16. Dân số và mật độ dân số tỉnh Champasac giai đoạn 1997-2008

Bảng 2.17. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tỉnh Champasac thởi kỳ 1996-2008

Bảng 2.18. Cơ cấu kinh tế theo ngành của tỉnh Champasac 1996-2008

Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế tỉnh Champasac 2008

Cơ cấu lao động theo ngành kinh tế tỉnh Champasac năm 2008

Bảng 2.19. Cơ cấu giá trị sản xuất ngành công nghiệp tình Champasac 1996-2008

Bảng 2.20. Tỉ lệ số HS và số trường học phổ thông tỉnh Champasac Đơn vị (% so với tổng số học sinh phổ thông) 1996-1997 1999-2000 2001-2002 2004-2005 2007-2008 855

Bảng 2.21. Số cơ sở y tế, giường bệnh và cán bộ y tế của tỉnh Champasac thời kỳ 1996-2008

Bảng 2.22. Tổng sản phẩm xã hội và dân số của tỉnh Champasac 1996-2008

Bảng 2.23. Dân số và thu nhập bình quân của tỉnh Champasac thời kỳ 1997-2008

Bảng 2.24. Quy mô dân số và lao động của tỉnh Champasac

Dân số,nguồn lao động Số người trong độ tuổi lao động Số người ngoài độ tuổi lao động thực tế có tham gia lao động

Bảng 2.25. Số trẻ em, số học sinh của tỉnh Champasac

Bảng 2.26. Số học sinh các cấp /vạn dân của tỉnh Champaqcsac

Bảng 2.27. Tỉ lệ gia tăng tự nhiên và số học sinh tỉnh Champasac (1997-2008)

Bảng 2.28. Quy mô dân số, số lượng cán bộ y tế và cơ sở y tế tỉnh Champasac thời kỳ 1997-2008

Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DÂN SỐ, KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CHAMPASAC.

Đến 2020.

KẾT LUẬN

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.

PHỤ LỤC

2 Bảng 2.1. Mật độ dân số người/kmP

Bảng 2.2. Diện trồng trọt, năng suất, sản lượng (2007)

Bảng 2.3. GDP/người, cơ sở thương mại

Bảng 2.4. Diện tích các cây trồng giai đoạn 1996-2008 (ha)

Bảng 2.5. Giá trị đầu tư của nhà nước và đầu tư của nước ngoài vào các ngành kinh tế tỉnh Champasac 1996-2008

Tổng giá trị đầu tư Nhà nước Tỉ trọng(%)

Tỉ trọng(%) Dịch vụ Tỉ trọng(%) Nước ngoài Tỉ trọng(%)

12361 2099 16.98 598 4.83 1242 10.04 259 2.09 10262 83.01 759 6.14 5999 48.53 3504 28.34

64121 28906 45.08 23556 36.73 4003 6.24 1347 2.1 35215 54.92 20527 32.01 2182 3.4 12506 19.5

55374 39037 70.49 2970 5.36 8882 16.04 27185 49.09 16337 29.51 2767 4.99 11094 20.03 2476 4.47

147846 44974 30.41 10778 7.29 22858 15.46 11338 7.66 102872 69.59 28558 19.31 43832 29.64 30482 20.61

826750 241700 29.23 43506 5.26 125684 15.2 72510 8.77 585050 70.77 216468 26.18 49729 6.01 318853 38.56

Bảng 2.6. Tỉ trọng tổng mức bán lẻ hàng hóa của các sản phẩm trong tỉnh Champasac 1996-2005

Tổng (tỉ Kíp) Nông sản Gia súc-gia cầm SP cắt hái từ rừng Chế biến gỗ

1996 11,72 89,24 1,79 7.84 1,13

1999 91,99 94,03 1,31 1.47 3,19

2002 216,37 68,79 5,36 3.18 22,67

2005 365,95 54,13 14,46 2,8 28,61

Bảng 2.7. Số giáo viên, lớp học, học sinh

Bảng.2.8. Một số chỉ tiêu chăm sóc sức khỏe trẻ em tỉnh Champasac

Có thể bạn quan tâm

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Chính sách dân số ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ Thống kê kinh tế: Nghiên cứu biến động dân số thành phố Đà Nẵng

Đề thi giữa học kì 2 môn Địa lí lớp 10 năm 2023-2024 - Trường THPT Ngô Sĩ Liên, Bắc Giang