Phố phường Hà Nội băm sáu

Chia sẻ: Pham Minh Tân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

439
lượt xem 136
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hà Nội là trung tâm văn hóa, chính trị của Việt Nam, do đó việc tìm hiểu các thông tin về kinh tế, văn hóa và giải trí là nhu cầu thiết yếu của nhiều người nhất là những người yêu mến Hà Nội. Tài liệu Băm sáu phố phường Hà Nội sau đây sẽ giúp các bạn hiểu hơn về Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phố phường Hà Nội băm sáu

- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Gi Baêm Saùu Phoá Ch u Trách Nhi m Đinh Ti n Hoàng Biên T p Nguy n Th Khuyên Hi u Đính Bùi Quang Tú Thi t K Phöôøng Nhóm thi t k Ban D án Hà N i Tôi Yêu ® HDINVESTMENT Haø Noäi Nh ng bi n hàng 1 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d án cũng ñang ñi vào giai ño n g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d án 2 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi M cL c Thư Ng ...............................................................................................................................2 Ban d án ............................................................................................................................2 Nh ng bi n hàng .................................................................................................................3 Ngư i Ta Vi t Ch Tây .......................................................................................................6 Hàng M t, Hàng Đư ng, Hàng Mu i Tr ng Tinh ...............................................................8 Quà Hà N i ........................................................................................................................11 V n quà Hà N i..................................................................................................................16 Ph Thêm Vào Ph ...........................................................................................................19 B khuy t ..........................................................................................................................20 Bún Sư n Và Canh Bún....................................................................................................21 Còn Quà Hà N i.................................................................................................................22 Nh ng Th Chuyên Môn...................................................................................................26 Bánh Đ u ...........................................................................................................................29 Bánh Kh o, K o L c..........................................................................................................31 M t Th Quà C a Lúa Non: C m .....................................................................................33 Quà ... T c Là Ngư i ........................................................................................................36 Vài Th Chuyên Môn N a.................................................................................................38 Nh ng Ch n Ăn Chơi ........................................................................................................41 Ch Mát Ban Đêm .............................................................................................................43 Bà C Bán Xôi ...................................................................................................................45 Hàng Nư c Cô D n ...........................................................................................................47 Các Hi u Cao Lâu Khách ..................................................................................................49 3 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Nh ng bi n hàng Ngư i Pháp có Paris, ngư i Anh có London, ngư i Tàu có Thư ng H i... Trong các sách v , trên các báo chí, h nói ñ n thành ph c a h m t cách tha thi t, m n yêu... Ta ph i nghe ngư i Pháp nói ñ n Paris, ngư i Paris, m i hi u ñư c s yêu quý y ñ n m c nào. Chúng ta cũng có Hà N i, m t thành ph có nhi u v ñ p, vì Hà N i ñ p th t (chúng ta ch còn tìm nh ng v ñ p y ra), và cũng vì chúng ta yêu m n. Yêu m n Hà N i v i tâm h n ngư i Hà N i, cũng như ngư i Parisien chính hi u yêu m n Paris... Trong nh ng cu c phi m du, - phi m du ngoài các ph Hà N i là m t cái thú vô song ch ngư i Hà N i có - ta nên chú ý ñ n nh ng nét ñ i thay c a thành ph , nên nh n xét nh ng v ñ p cũng như v x u c a ph phư ng, thân m t v i nh ng thú vui chơi hay nh ng c nh l m than, v i nh ng ngư i Hà N i cũng như ta. Hà N i có m t s c quy n rũ ñ i v i các ngư i nơi khác... nh ng hang cùng ngõ h m c a làng xa, hay nh ng nương m t th m trong r ng núi, ban chi u v n có nhi u ngư i ngóng v m t phương tr i ñ c trông cái ánh sáng m c a Hà N i chi u lên n n mây. Đ cho nh ng ngư i mong ư c kinh kì y, và ñ cho nh ng ngư i Hà N i, chúng ta khuy n khích yêu m n Hà N i hơn, chúng ta nói ñ n t t c nh ng v riêng c a Hà N i, khi n m i s ñ i thay trong ba sáu ph phư ng ñ u có ti ng vang ra kh p m i nơi. - TH CH LAM- Trư c h t có hi u trâu vàng, h n th . y là câu chuy n huy n tho i c a ông Kh ng Minh Không ñã ñư c hình tư ng ra b ng hai cái bi n. R i ñ n hi u bò vàng, cá chép vàng (cá chép hóa long thì ñúng hơn và con cá này ñã trái t t ch y lên Hàng Ngang r i), con l c ñà không bi t ñ n ñây ñ làm gì?, con gà s ng kim kê h n thôi, con hươu sao, con kỳ lân, con phư ng (lai hoàng), con rùa rùa (kim quy), con rùa rùa này v núi r i, con v t che ô, con voi (con này cũng v r ng), và con tê giác. Các nhà hàng còn lâu m i dùng h t ñư c tên các loài v t. Và chúng ta nên nh n r ng trong các con v t ñã dùng, không có con nào d c . Con tê giác thì k là v t d , nhưng con tê giác Hàng Đào thì lành l m: nó không c n ai bao gi . Không có h vàng hay sư t vàng, ch ng h n. Vì nh ng con v t trên kia là nh ng con v t th n linh chăng, hay là nh ng con v t ch lành có th g i lòng tin c a khách mua? Con trâu, con hươu, con bò ... Nh ng con v t này có làm h i ñư c ai bao gi ñâu? Vào nhà con trâu, con hươu mua v i, l a, ch c không b h , ch c s ñư c nhà hàng ti p ñãi ni m n và t t (như các bà bán hàng Vi t Nam bi t ti p khi khách ch m c c mà không mua, hay mu n mua mà tr r ), và n u h có b d i như m t 4 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi con bò thì cũng ñư c an i r ng ít ra cũng là m t con bò vàng. Tôi ch không hi u t i sao b ng dưng l i có con l c ñà. Con v t này hình như l c loài vào ñám y, gi a nh ng con v t mà nó không quen bao gi . Ngư i phương Tây khinh ai thư ng g i: cái anh l c ñà y ... Theo nghĩa ñó thì con l c ñà ám ch nhà hàng hay khách mua hàng? Chúng ta còn ph i h i t i sao con v t khác không ñư c dùng, và t i sao ñ a ph n chúng ch có ph Hàng Đào thôi. Lên ñ n Hàng Ngang, xu ng ñ n B H , là ñã không có loài v t r i (con cá hóa long lên Hàng Ngang là trái v i l tr i). Có m t ngư i k chuy n v i tôi r ng ñó là t i nhà hàng ganh t nhau. Nguyên h i b y gi ph hàng Đào còn h p, nhà hai bên ph không cách nhau xa m y. Có hai ông ch hi u to, ng u nhiên m t hôm cùng có m t ý, là l y con hươu làm bi u hi u. Hai con hươu cùng treo m t lúc. Có nhi u s nh m l n x y ra v sau, nhưng hai ông cùng ganh, không ông nào ch u ñ i con khác. Như th ñư c m t năm. R i b ng nhiên, m t ông l y ngay con báo làm bi u hi n, và phao ngôn lên r ng ch ít lâu b a là báo s c n hươu ch t. Ông ch hi u kia t c khí l y bi n hi u con h và phao ngư c l i. Ông ch hi u này ch ng ch u kém ñ i ngay con báo ra con sư t .Ông kia cũng l p t c ñ i ra con voi. Đ n con voi thì ông này t c quá: vì không có con nào kh e hơn con n a. Voi ñ ng ñ u trong gi ng v t r i. Ch có cách làm con voi hơn. Th r i ông làm con voi to hơn. Ông kia cũng ch ng ch u kém, l i làm con voi to hơn n a. Hai con voi c thi nhau mà to mãi ra. Ph thì h p, cho nên m t ngày kia hai con voi ñ ng vòi nhau, l p c l i ñi. Vi c ñ n c a quan. Ông quan phân x , b t voi hai bên ñ u bé l i, và ra l nh t ñ y ch ñư c dùng nh ng con v t hi n (như voi ch ng h n) làm bi n hàng mà thôi. Nh ng con v t d như báo, h , g u, mèo ... ñ u c m ti t. y là ngư i ta k cho tôi nghe câu chuy n như th . Chuy n ch bi t có th t hay b a, nhưng gi ng t i sao ngư i ta không dùng các thú v t d thì có (tuy v y, con tê giác?), còn t i sao các v t ch có ph m vi ph Hàng Đào, không lên Hàng Ngang, không xu ng B H , thì tuy t nhiên không. 5 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Ngư i Ta Vi t Ch Tây Cái bi n hàng nào vi t b ng ch Pháp ñ u tiên treo ph Hà N i? Th t khó mà bi t ñư c. Nó là m t ñi u thu c v l ch s c n ph i tìm ra, ñ ñánh d u cái ngày mà m t con ngư i Vi t Nam b t ñ u dùng th ch phong phú nh t phương Tây. T b y ñ n nay, ít ra cũng ngoài sáu ch c năm. Sáu ch c năm ngư i mình h c ch Pháp, tư ng ñã ñ n lúc thâu thái ñư c hoàn toàn. Bây gi các bi n hàng vi t ch Pháp chi m ñ n chín ph n mư i trong các bi n hàng. Nhi u hàng, tuy ch giao thi p v i khách hàng Vi t Nam thôi, cũng ñ toàn ch Pháp, cũng như ngày xưa h toàn dùng ch nho. Ngày tôi còn nh , ông th y d y v c a tôi b ngh ra m m t xư ng v ph B H . Ngoài c a hàng treo m t cái bi n v m t cái gái r t xinh ch tay vào m y dòng ch . Vì cô gái, tôi ñi h c v l n nào cũng ñ ng l i nhìn, và vì v y m i thu c m y dòng ch ñó ñ bây gi . M y dòng ch như th này: "Ici, il existe un dessinateur portraitiste, aquarelliste et architecture". Đã hơn mư i năm r i, mà m i l n nh ñ n câu ch Pháp y tôi cũng không kh i bu n cư i. Nhân th hôm nay tôi n y ra cái ý mu n d o qua t t c Ba mươi sáu ph c a ch n "nghìn năm văn v t" này ñ ñ c các bi n hàng ch Pháp, và xem ngư i mình dùng ch Pháp ñã ti n b ñ n b c nào. Thì qu th c ñã ti n b r t nhi u: Này ñây nh ng bi n: Salon de coiffeur, X ... bon coiffure, T.D. Coiffeur de Beauté, hay; M. librairie, mercerie, relieur, M.S. Prothèse dentaire, Beauté hygiénique de la bouche, M.S dorure et dargenture, T.T fabricateur de pousse pousse, T.O vente et réperateur de machine de tout sorte, D.T. Ferronnerie, quinconnerie, H. Vanerie, O. Serée, Filets de sports. Ch Élégant hình như ñư c nhi u ngư i yêu chu ng nh t: vì t ra élégant có ph i không? P.T. Coiffeur élégant (B ch Mai), Boulangerie élégant (Hàng Bông), A la coupe de Paris - D.M. tailleur élégant (Hàng Qu t), Aux paradis des élégant ... (Lê Quý Đôn), hi u này ñâu trư c là: Au gout des élégant ... P.T. Tailleur des élégants (Hàng Qu t) ... Toàn nh ng Élégancel à Élégance, th t x ng ñáng v i (Hà thành hoa l ). Và tôi nh n th y, n i trong các hi u dùng nhi u ch tây nh t, và dùng m t cách ñáng yêu nh t là hi u th may. Có l vì các ông ch hi u ñó may qu n áo cho thiên h nên h t nghĩ như b t bu c ph i dùng ch Tây m i h p th i. M t hi u khoe các hàng: "Dernìeres nouveautés de Paris: laine Elboeuf, laine Red Star, laine Dormeuse ..." (qui fait bien dormir - h n th ). Hi u kia: "lanine pieds de poule Prince de gales". M t hi u khác tham bác c Tây l n ta, và t o nên m t cái ti ng th n tình này: Satin súp. Nhưng ñ n tên các hi u thì s văn hóa và c u kỳ th c ñã ñ n c c ñi m: "Au parfait tailleur" (Hàng Bông), "Maitre tailleur", "Paris tailleur" (Hàng Qu t). 6 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Ch luxe, ch c h n trong trí các ông ch hi u th may, là bi u hi n c a cái tuy t ñích trong s sang tr ng, nên có ñ n ba ông dùng: La Mode, tailleur de luxe, D.P.T tailleur de luxe (Hàng Gai), Tr. tailleur de luxe (Lê Quý Đôn), (ông này vi t là luxe không có e, ý ch ng t ra luxe m t b c n a). Nhi u ông khác ưa t ra bi t ti ng ngo i qu c hơn. Modern tailor (ch Hôm), Gentlemens modern tailor (hi u ch có m t cái máy khâu cũ và t m v i xanh che bên ngoài) và CH. R Gents? tailor (Hàng Tr ng) ... Th c tư ng ñã ñ r i. Ca va, taileur! (Hàng Tr ng), De la tenue, tailleur et de la frantaisie, tailleur (Hàng Tr ng). R i l i còn: D.T. Spécialist des chemises et des pyjamas; T.L. Coupe incroyable aux pyjamas dirigée par S ... N u m t ngày kia chúngta th y ñ : X. Tailleur, prix, soigne, trvail impeceable, coupe modérée, thì cũng ch n nên ng c nhiên tý nào. Nhưng hòn ng c ñ p nh t có l ph i dành riêng cho hi u này ph Hàng Bu m: L.S. photographe, marchande de Chinoiserie. y là m i d o qua m t vài ph ñông ñúc, chúng ta ñã ñư c ñ c nhi u câu ch Pháp l lùng như th r i. các hang cùng ngõ h m, ñ i v i ngư i tò mò, h n còn tìm th y nhi u cách áp d ng ch Pháp m t cách th n tình hơn n a. Nhưng ng m k ra thì cũng ch ng nên l y làm l , vì m tx có t báo (nghĩa là do h ng trí th c vi t), d ch Hôtel de ville là khách s n c a thành ph và Stars à Hollywood là dân t c Star M châu, thì các ông ch hi u trên kia k còn là gi i nhi u. Mà, có ph i không, t bao Ph n tân văn trong Nam ñã treo bi n "Le Journal des Dames", và t Ph n th i ñàm ngoài B c, "La premìere organe de la femme Annamite"? . 7 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Hàng M t, Hàng Đư ng, Hàng Mu i Tr ng Tinh Hà N i ñã thay ñ i nhi u l m. Nh ng ph cũ, h p và khu t khúc, v i nh ng nhà thò ra th t vào, nh ng mái tư ng ñi xu ng t ng b c như c u thang, nh ng c a s gác nh bé và kín ñáo, ñã như ng ch cho nh ng ph g ch th ng và r ng rãi, v i t ng dãy nhà gi ng nhau ñ ng x p hàng. Th ng và ñ ng hàng, ñó là bi u hi n c a văn minh. Khi ông c m lái chi c ô tô thì ông l y làm d ch u vì ñư ng r ng, vì ph th ng l m. Nhưng ñ i v i ngư i t n b ñi chơi, lòng thư th và m i tìm s ñ p, thì ph xá m i không có thú v gì. Không có nh ng cái khu t khúc dành cho ta nhi u cái b t ng , không có m t ng n cây hoa nhô sau b c tư ng th p, khi n chúng ta ñoán ñư c c m t th a vư n nh bên trong, ñ y bi t ñâu l i không thư t tha m t vài thi u n khuê các như xưa. Ch còn m t vài cái ngõ con ... ngõ Ph t L c, ngõ Trung Yên ... m y ng n c trên m nh tư ng c ng ô Quan Chư ng, là g i d u v t c a Hà N i cũ. Ngày y, ñư ng h p, ch c hàng xóm láng gi ng ăn v i nhau thân m t hơn. Ngư i cùng hàng ph t coi như có m t liên l c cùng nhau. Bên này m t c a hàng t p hoá có ñ y ñ qu sơn ñen, có ch ng gi y b n và ng bút nho, có cô hàng thuỳ m mà hàng ph v n khen là gái ñ m ñang. Bên kia, nhà m t ông c Tú, có ti ng tr h c vang, có c u h c trò xinh trai ñ ng h u chè th y bên tràng k . Nh ng nhà cũ c a ta có m t l i ki n trúc riêng. các ph Hà N i hi n gi , th nh th ang cũng còn ñư c m t vài nhà. Gi a nhà, m nh sân vuông l thiên, có b non b và cá vàng, có dãy ch u lan, có b ñ ng nư c, và trên tư ng có câu ñ i ch nho. Đôi khi ñi qua, m t cánh c a hé m , chúng ta ñư c thoáng nhìn vào; bóng m t thi u n nh qua sân, hình dáng m t ông c giàcúi mình trên cây c nh. T t c cu c ñ i c a nh ng k bên trong, cu c ñ i xưa, nh ng ý nghĩ cũ, nh ng hy v ng và mong ư c khác bây gi . Không còn gì c a Hà N i ngoài năm sáu mươi năm tr v trư c. Thăng Long c a vua Lê, c a chúa Tr nh không còn d u v t nào: ñâu còn nh ng cung ñi n ngày xưa, nh ng ph ñ c a các b c công h u khanh tư ng? Th nh th ang m t vài tên g i còn nh c l i, m t vài ñ ng ñ t còn ghi d u, th thôi. Chúng ta không bi t ñư c m y v dĩ vãng, v c nh ph xá kinh kỳ h i c Lãn Ông, m t túi thơ, m t b thu c, ñi t Bát Tràng ñ n H Tây ñ ch a cho hoàng t . Trong m t bài báo, tôi ñã nói (Hà N i XVII sìecle) r ng cái "ngh thu t bi n hàng" Hà N i ñã m t. Ngày xưa, cái bi n hàng còn là m t cái gì hơn không ch là m t cái bi n hàng mà thôi. 8 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Đó là m t b gì li n v i cơ nghi p và s v n c a ngư i buôn, cái bi n hi u th c hi n c a nh ng c công nh n n i và nh ng ñ c tính ngay th t c a ch hàng. Đ bi n ph i ch n ngày t t, ph i xin ch c a nh ng ngư i vi t gi i có ti ng, và ngư i ta th n tr ng gi gìn như m t th c a gia b o nh ng cái bi n cũ ñã tróc sơn, mà gió mưa bao nhiêu năm ñã làm l t c vàng son, nh ng nét ch m nh m và r n r i v n còn như nguyên m i. Tôi không kh i bao gi ñi qua không d ng bư c l i ng m ngía ba ch ñ i. "V n Th o Đư ng" trên cái bi n cũ k c a hi u thu c y ñ u ph Hàng Đư ng. Ba ch "Đông Hưng Viên" cũng s c nét và còn m i hơn. Ngày trư c còn m y ch "C ng Hòa Đư ng" vi t b ng son ñ tươi, l i n a chân n a l , ch bay bư m, trông ñ n thích c m t. Nhưng bây gi ngư i ta ñã xóa ñi ñ thay vào b ng l i ch "vuông tân th i" trong các qu ng cáo báo Tàu hay b ng nh ng ch ñi n tím hoa cà, xanh lá m ñêm ñêm sáng ng i m t góc tr i. T t c cái gì cũng thay m i ngư i ta không nh ng th y có bi n hàng, ngư i ta th y c b m t cái c a hàng n a. Và s thay ñ i b ngoài y ñem ñ n cho ph xá Hà N i m t v m i riêng, hơi l lùng và ñ t ng t. Trong ñêm khuya, chúng ta th d o chơi các ph , lúc ñó không b nh ng ánh sáng và th c hàng làm lóe m t. Lúc ñó nh ng c a hàng m i m ñã ñóng c , và cái ph v i căn nhà ñ u phô bày v th t. Các nhà ch thay ñ i có phía dư i s thay ñ i ít khi lên ñ n t ng trên. Và bây gi , n u ngư i ta có phép gì c t b các t ng dư i và ñ t các t ng trên xu ng ñ t, chúng ta s có m t hàng ph cũ k v i nh ng hàng bát quái, m nh gương và dơi bay m t ph t a t a như ph c a kinh kỳ xưa, ch c th . Có m t b n nào trông coi v v ñ p c a thành ph Hà N i không? Hình như có thì ph i, tuy r ng b n ñó không th y làm cho ngư i ta nói ñ n mình. Nhưng cái ñó không h gì, mi n là b n ñó c làm vi c là ñ . Ngày trư c, trư c c a ph toàn quy n, còn có m t nhóm tư ng mà ngư i ta ñã phá ñi r i, cách ñây ñâu mư i năm gì ñó. Nhóm tư ng ñó trông xa gi ng như mâm xôi; ñ nh có nh ng hình thù gì, tôi không nh , nhưng phía dư i, có tư ng hai ngư i ñàn bà n m choài ra như bơi, tóc buông xõa và l n mình vào thành b . Hai ngư i ñàn bà ñó ngư i ta b o là hình dung hai con sông Nh Hà và Mêkông. Chúng ta tư ng tư ng phong c nh h Hoàn Ki m v i cái mâm xôi b ng ñá lù lù y. May thay không bi t có ai ph n ñ i, ngư i ta b cái d ñ nh y, và ñem nhóm tư ng d ng trư c c a ph Toàn quy n, ñ r i sau ñó ít lâu phá ñi. S ph n ñ i ít l i y có l là công vi c c a y ban coi v v ñ p c a thành ph h n? Sau ñó ít lâu, m t d o, ngay bên c ng c a ñ n Ng c Sơn, chúng ta ñư c trông th y ñ ng s ng s ng và th ng t p m t cái c t dây ñi n ch ng ch t và c ñèn ñi n v i nh ng cái "bình tích" b ng s tr ng, khi n cho cái c t s t sơn h c ín ñó như m t th cây già m i r v ng v . Cái cây ñó làm cho v ñ p c a c ng ñ n Ng c Sơn gi m m t ñ n chín 9 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi ph n mư i. Nhưng l i may thay, cũng cách sau ít lâu, cái c t ñó không còn n a. Công vi c c a y ban kia ch c thôi. Sau ñó ít lâu n a, c nh ñ n Ng c Sơn l i ch u ph i m t s thêm th t x u xa khác. Có l theo l i yêu c u c a nh ng ai trông nom cái ñ n ñó, ngư i ta ñã cho b c su t t ngoài c ng, qua ñ u, vào ñ n trong ñ n, nh ng vòng s t n n, có nh ng ñư ng u n lư n ngo n ngoèo, cũng sơn h c ín, và ñ m c ñèn. M c ñèn cho sáng, cho ti n nh ng ngư i ñi l ñ n. M t ý t t, r t t t. Nhưng sao l i ph i tr b ng m t cách bôi nh v ñ p c a ñ n th ? Mu n sáng c ng và sáng c u thì thi u gì cách: m c ñèn vào nh ng ch lõm khu t khúc c a c ng và c a c u: ñèn ñ như th v a ñư c kín ñáo, v a không làm gi m v ñ p, không k cái l i ánh sáng ñ p l i y d u dàng và làm tôn c nh ñ n hơn lên. Đ ng này, m c nh ng võng s t v i cánh hoa hoét r ti n kia vào cái c ng ñ p ñ có l i ki n trúc riêng, có v c sơ y, th c là m t cách ñ p phá m thu t tai h i không gì b ng. Cho c ñ n ba ch "Ng c Sơn T " b ng s t dán trên m t t m lư i cũng s t, và có hoa lá cũng s t n t, c cái bi n y cũng chư ng m t không kém. Nh ng thanh s t y ñó cũng khá lâu r i thì ph i, mà chưa th y cái y ban nào ñó n u y ban y có làm vi c gì c . Vi c thì r t gi n d : nghĩa là b nh ng cái ñó là xong. D o này, ngư i ta ñã xây nhi u bóp c nh sát ph lác ñác kh p Hà N i, Yên Ph , C a Nam, B H , Quan Thánh ... Ki u bóp như là m t cái hòm vuông b n góc th ng c nh, có c a vào (t t nhiên) và c a s . Vi c xây các bóp y ch c là ít l i nhi u cho vi c tr an c a thành ph . Chúng tôi xin cũng nh n th . Và ch ñ t bóp ch c cũng ñã l a ch n r t ti n l i n a. Nh ng bóp khác, ch nói làm gì. Duy ch có cái bóp Quan Thánh, là làm gi m m t v ñ p c a ngôi ñ n ñ p ñ y. Tuy r ng ngư i ta ñã c n th n cho cái bóp y ñ i ñ v n hình vuông m t hình dáng mu n gi ng chùa chi n b ng cái mái cong cong, b ng vài cái trang ñi m theo l i cũ. Nhưng mà cái chùa gi y trong ñó th y c nh sát thay nhà sư không ñánh l a ñư c ai h t, nh t là ngư i yêu m thu t, yêu Hà N i, yêu cái v c kính c a ñ n chùa. Ch quá m t ít n a, làm xa ra m t tý n a phía ñư ng bên kia, hay ngay vư n hoa ñ u ñư ng Quan Thánh, vư n hoa Eckert n u tôi không nh m, thì có ph i hay bi t bao không. Gia chi dĩ, nh ng ñư ng v ch th ng ngay ng n c a vư n hoa y l i hòa h p v i cái hình thù vuông v n c a nhà bóp l m. 10 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Quà Hà N i Quà Hà N i xưa nay v n có ti ng ngon lành và l ch s . các thôn quê, chút "quà Hà N i" là c a mong ñ i, và t ñư c lòng quý hóa c a ngư i cho. Con cháu ngày gi ky ñưa v dâng cha m , hay các bà m ra t nh mua v cho các con, và ch ng ñi làm Nhà nư c ngày ngh mua t ng cho cô v m i cư i ... Bao nhiêu ý t t tình hay g i vào trong chút quà nơi ñô h i, món quà ñem ñ n cho kh p nơi các v sành và trang nhã c a băm sáu ph phư ng. Hàng Quà Rong Ngư i Hà N i, ăn thì ngày nào cũng ăn, nhưng thư ng không ñ ý. N u chúng ta v t nh nh ít lâu, hay ngay H i Phòng, Nam Đ nh n a, chúng ta m i bi t quà Hà N i ngon là ch ng nào. Cũng là th bún ch ch ng h n, cũng rau y, th mà sao bún ch c a Hà N i ngon và ñ m th , ngon t cái mùi thơm, t cái nư c ch m ngon ñi. Trong m t ngày, không lúc nào là không có hàng quà. M i gi là m t th khác nhau; ăn quà cũng là m t ngh thu t: ăn ñúng cái gi y và ch n ngư i bán y, m i là ngư i sánh ăn. Tang t ng sáng, ti ng bánh Tây ñã rao, l n v i ti ng ch i quét ñư ng. Đó là quà c a nh ng ngư i th ñi làm s m. R i, có t ng ñ , ph xá vang lên ti ng rao "bánh rán nóng, trinh m t, xu ñôi" c a m t lũ tr con. Cái bánh rán v a c ng và x u, th t làm gi m thanh th c a quà Hà N i, do m t c a hàng nào ñó mu n ki m l i, c mu n b t thiên h ăn bánh rán lúc còn ngái ng . Này ñây m i là quà chính tông: bánh cu n, ăn v i ch l n béo, hay v i ñ u rán nóng. Nhưng là bánh cu n Thanh Trì m ng như t gi y và trong như l a. V bánh thơm b t m n và d o. Bánh chay thì thanh ñ m, bánh m n ñ m vì chút m hành. Ngư i bán bánh 11 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi cu n Thanh Trì ñ i m t và r trên ñ u, t ng t m năm, b y ngư i t phía Lò L n ñi vào trong ph , dáng ñi u uy n chuy n và nhanh nh n. R i mùa n c thì hàng xôi cháo: cháo hoa quánh mùi g o thơm, xôi n ng mùi g o n p. Xôi ñ u, xôi l c, xôi v ng m và d a. , cái xôi v ng m , n m t ng n m con, ăn v a g y v a bùi. Mà có ñ t gì ñâu! Ăn m t, hai xu là ñ r i. Mùa rét thì xôi nóng, hãy còn hơi b c lên như sương mù, ăn v a nóng ngư i v a ch c d . Và có ai ng m nghĩ k cái v hành khô chưng m trong bát ngô n p bung non; hàng giòn và thơm ph c, nh ng h t ngô béo rư i chút nư c m trong ... Ngô bung (xôi lúa) thì có nhi u hàng ngon, nhưng ngon nh t và ñ m nh t là ngô bung c a m t bà già trên Yên Ph . C m i sáng, bà t ô xu ng ph , theo m t ñư ng ñi nh t ñ nh, ñã ngoài hai mươi năm nay, ñ các nhà mu n ăn c vi c sai ngư i ra ñ ng ch . Bà ñ i thúng ngô, tay th vào cái áo cánh bông, và c t lên cái ti ng rao, t a như không ph i ti ng ngư i, m t ti ng rao ñ c bi t và kỳ l : "Eéé ...éc", "Eé ...ééc ...". Đ i v i các bà, các cô ñi ch , cô hàng v i, cô hàng rau v.v ... là nh ng ngư i ưa món quà gì v a r v a ngon, l i v a no lâu các cô khó tính, sành ăn và hay xét nét l m ñã có món quà c a cô hàng cơm n m l ng lơ v i hai quang thúng b chùng. Món quà này s ch s và tinh khi t, t quà cho ñ n c quang thúng, c cô hàng, tóc v n g n, áo nâu m i, qu n s i thâm, cô hàng trông cũng ngon m t như quà c a cô v y. Cơm n m t ng n m dài, to nh có, n m trên chi c m t ph t m v i màu tr ng tinh ñ che ru i, mu i. Con dao c t, sáng như nư c, và lư i ñưa ng t như ñư ng phèn. Cơm c t ra t ng khoanh, cô hàng l i c n th n g t b l p ngoài, r i l i c t ra t ng mi ng nh , vuông c nh và dài, ñ bày trên ñĩa. Cô mu n xơi v i th gì? V i ch m i nhé hay giò l a m n màng? 12 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Các cô v a ăn v a nhai nhè nh và thong th h i han thân m t cô hàng: cùng b n làm ăn c , m t gánh nuôi ch ng nuôi con, ñóng góp thì nhi u. Âu cũng là cái ph n ch bi t làm th nào. Đ i v i các bà ăn r và thích c a l mi ng và ñ c n a ñã có bà hàng ti t canh và lòng l n. M t mâm ñ y m t bát ti t canh ñ i, ngòng ngoèo s i d a tr ng, ñi m xanh m y lá húng tươi. Th mà h ăn ngon lành, m t lúc hai, ba bát. R i ñánh thêm m t ñĩa lòng v a d i, c hũ v i tràng giòn. Ăn xong quét mi ng ñ ng d y, bư c ñi thành ch m ch p. Sao b ng ra ñ u ph ăn m t bát ph bã c a anh hàng ph áo cánh tr ng, gilet ñen, và tóc r mư t? N i nư c sôi sùng s c, t a mùi thơm ra kh p ph . N u là gánh ph ngon c Hà N i không có ñâu làm nhi u, thì nu c dùng trong và ng t, bánh d o mà không nát, th t m g u giòn ch không dai, chanh t, và hành tây ñ c . Ch còn gì ngon hơn bát ph như th n a. Ăn xong bát th nh t, l i mu n ăn thêm bát th hai. Và anh hàng ph ch ph i gánh n ng ñi ñâu c , ch vi c ñ m t ch nh t ñ nh, cũng ñ bán m t ngày hai gánh như chơi. Và ngư i hàng ph tìm d u hi u ñ g i tên anh cho d nh : anh ph tr c, anh ph Bêrê, anh ph Mũ D , anh ph Cao ... và d n th ng nh ch mua hàng khác v "ông không ăn mà ch t ñòn". Ph là m t th quà ñ c bi t c a Hà N i, không ph i ch riêng Hà N i m i có, nhưng chính là vì Hà N i m i ngon. Đó là quà t t c su t ngày c a t t c các h ng ngư i, nh t là công ch c và th thuy n. Ngư i ta ăn ph sáng, ăn ph trưa, và ăn ph t i. Ph bán gánh có m t v riêng, không gi ng như ph bán hi u. Các gánh ph có ti ng Hà N i ñ u ñư c ngư i ta ñ t tên và tư ng nh : ph Ga, ph Hàng Cót, ph Ô Quan Chư ng, ph C a B c v.v ... Bây gi nhi u tài năng tr trong ngh ph m i nhóm lên và trái l i, nh ng danh v ng cũ trên kia không ch c còn gi ñư c "hương v x ng kỳ danh" n a. Có ngư i nào th ch u khó ñi kh o n m l i m t lư t xem sao? M t vòng quanh Hà N i b ng v ph , ch c có l m ñi u m n, chát, chua, cay ñ y. 13 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Nhưng có m t nơi ph r t ngon mà không có ai nghĩ ñ n và bi t ñ n: y là gánh ph trong nhà thương. Trong nhà thương v n có m t bà bán các th quà bánh m t gian hàng d ng dư i bóng cây. Cái quy n bán hàng ñó là cái quy n riêng c a nhà bà, có t khi nhà thương m i l p. Bà là ngư i ngoan ñ o nên tuy ñ a v ñ c bi t ñó bà cũng không b t bí m i ngư i và ăn lãi quá ñáng. Th c gì bán cũng ngon lành, giá c ph i chăng. Nhưng gánh ph c a bà thì tuy t: bát ph ñ y ñ n và tươm t t, do hai con gái bà làm, trông th c mu n ăn. Nư c thì trong và lúc nào cũng nóng b ng, khói lên nghi ngút. Rau thơm tươi, h tiêu b c, gi t chanh c m g t, l i ñi m thêm m t chút cà cu ng, th ang nh như m t nghi ng . Mà nhân tâm tùy thích, nhà hàng ñã khéo chi u: ai mu n ăn m g u, có, mu n ăn n c, có, mu n ăn n a m , n a n c, cũng có s n sàng. C m i bu i sáng, t sáu gi cho ñ n b y gi , ch trong qu ng y thôi, vì ngoài gi gánh ph h t, chung quanh n i nu c ph , ta th y t m năm t m ba, các b nh nhân ñàn ông và ñàn bà, các bác gác san, các th y y tá, và c ñ n các h c sinh trư ng Thu c n a. Ch ng y ngư i ñ u h p lòng trong s thư ng th c món quà ngon, nâng cách ăn ph lên ñ n m t ngh thu t ñáng kính. Cùng m t th quà nư c và m n như ph , Hà N i còn có hãng mì và m n th n. Hai món này ch c h n là món ăn c a ngư i Tàu, cho nên h ngư i Tàu làm thì ngon hơn, cũng như h làm ngon nhi u món khác. Cái chí c a Vi t ta cũng khác: món quà bán thì c mu n bán cho r và nhi u, thích th ñ xiêu lòng khách còn cái ph m có t t hay không, không quan tâm ñ n. Cho nên bát m n th n c a ngư i mình thì có ñ c rau thơm, xà xíu, ñôi khi m y mi ng d i, và m t ph n chia tám qu tr ng v t. M n th n thì làm r t to b t, n n xu xòa ñ trông càng to hơn, nhưng nhân thì h t s c kín ñáo và nh bé, vì ñư c m t tí th t ch b c nh c, mua r c a các hàng th t l u ôi ngo i ô, lúc trút hàng bán r . Nư c cũng r t nhi u n a, d nh lên như ao sau tr n mưa, nhưng nh t ví như nư c bèo. y th mà t t c ch bán có năm xu. Tư ng ñ t hàng là ph i. Th mà không: ngư i Hà N i ăn quà sành, nên khó mà l y nhi u làm hoa m t ngư i ta ñư c. Có l ngư i bán nghĩ r ng quà rao là s c t c, hai thanh tre gõ vào v i nhau như ti ng gu c ñi c a m t gái v ñêm, mà s c t c chính là hai ti ng Tàu Th c ñ c mà ra. Th c ñ c là ăn ñư c, cho nên quà ch c t ăn ñư c, không c t gì ăn ngon. V th c quà này, tôi l i nh ñ n m t câu chuy n nhi u ý nghĩa, và có th làm m t bài h c hay cho ngư i mình. Trong lúc m i ngư i bán hàng Vi t Nam m i vai lê gánh kh p ph mòn ñ t tre vì ti ng g i mà v n không bán ñư c m y, thì b ng nhiên m t hôm m t ph Hà N i nh h p và ñông ñúc, n y ra m t chú khách bán hàng r t d ngư i. Chú ta cũng bán mì v i m n th n, cũng v i giá năm xu, nhưng mì thì ch có mì không và m n th n ch có m n th n tr n, ñ mư i lăm cái. 14 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Nhưng nư c r t trong và r t ng t,mì thì ñ m v và d o, m n th n thì b t m m và m i cái có nhân m t con tôm. Ăn mãi v n ngon không th y chán. Bán hàng không c n gánh ñi ñâu, và cũng không c n gì bát. Ai mu n ăn thì ñ n hàng mà ăn, ai mu n mua ñem bát l i mua, và ngư i nhà mang v , ch m t b c thang ng n bác cũng không ch u bư c lên. Bác bán hàng c a quy n như th , ngư i ta tuy t c vì cái làm b kiêu kỳ c a bác, chê vì quà c a bác ñ t hơn quà c a các hàng thư ng, nhưng ngư i ta v n ph i mua, vì quà c a bác ngon. Ngư i mua ngày d n ñông: m t bác bán không ñ , ph i làm hai gánh, r i ba, r i b n, r i năm sáu. M i gánh bác ph i thuê ngư i bán, m i tháng công năm ñ ng. Nh ng ngư i này bèn cách ăn b t: m t lư ng bát mì bác bán, c ba bó mì thì h l i b t m t; mư i lăm cái m n th n thì h bán có mư i hai. Nhưng m c lòng, hàng bác v n bán ch y. M i gánh ít nh t bác cũng ñư c lãi ba ñ ng m t ngày. Sáu gánh v chi là mư i tám, m t tháng lãi năm trăm hơn. Sáu tháng sau khi bác H i Phòng ñ t chân lên Hà N i, bác ñã nghi m nhiên tr nên m t ngư i giàu. Th m i bi t ngh gì là không có lãi, mà cái ngh mà chúng ta tư ng là hèn m n y l i chóng làm ngư i ta giàu hơn chánh v n ngh khác. Mi n là th c hàng bán x ng v i ñ ng ti n, ñ ng l a d i ngư i mua c a ngon thì ngư i ta ăn, ñ t r không kỳ qu n. Đó là m t s th t gi n d trong ngh buôn bán, mà ti c thay, nhi u nhà buôn ngư i mình không bi t ñ n, ho c ngư i mình làm t i bán r ho c h ñánh l a ñư c ngư i mua thì l y làm sung sư ng. Tôi quên nói n t r ng chú khách bán m n th n trên kia, giá c gi l i bán gánh như th thì không sao. Có ti n, chú l i mu n làm ông chú hi u chú m hàng cao lâu to phía Mã Mây. Cái chí này thì không có gì ñáng trách. Nhưng chú l i mu n gi ng các ch khác ch ñánh b c chú ñánh phán thán, r i chú thua. Ba tháng sau, chú v n . Nhưng ñ y là t i chú, ch không ph i là t i cái c a hàng c a chú, và cái phương pháp bán hàng c a chú v n gi nguyên giá tr khi n chúng ta nên theo. Sau khi v n , tay tr ng tr v , chú l i ghé lưng xu ng gánh l y gánh hàng m n th n cũ ti ng v n rao vàng, và cái mi ng v n tươi cư i như trư c. Đó là m t t m gương mà chúng ta l i càng nên theo n a. 15 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi V n quà Hà N i K v các th quà m n, thì Hà N i còn nhi u: nào bún riêu, bún ch , thang cu n, nem chua, nào mi n lươn và bún c. M i th , t t nhiên có m t v riêng, và c ñ n m i hàng, l i cũng có cái ngon riêng n a. Tôi thích nh t cô hàng bún c, không ph i vì món hàng cô tôi thích ăn xin thú th t r ng tôi s các bác c l m nhưng tôi thích nhìn ngư i ta ăn, vì nghe th c quà c a cô là cái ñi m không th thi u ñư c c a m t c nh bình dân ho t ñ ng trong các ngõ con và trên các b hè. Ngư i ta xúm l i ăn quà bún c m t cách m i ngon lành làm sao! Có ai bu i trưa hay bu i ñêm khuya, ñi qua các nhà cô ñào, và các ch em thanh lâu, th y h ăn cái quà y m t cách chăm chú và tha thi t ñ n ñâu không? Nư c c chua làm nhăn các nét m t tàn ph n và m t l , mi ng t cay làm xoa xuýt nh ng c p môi héo h t, và khi n ñôi khi rõ nh ng gi t l th t thà hơn c nh ng gi t l tình. Cô hàng c có m t cái d ng c , m t ñ u là búa, m t ñ u là dùi nh n. M t cái gõ nh , và m t cái tr tay, là con c nguyên c ru t ñã g n gàng rơi mình vào bát nư c. Cô thoăn tho t rút c không k p, trông th y ngư i ta ăn ngon lành, chính cô cũng sinh thèm. y cô có thú th c v i tôi như th . Cùng h nhà bún, riêu cua và thang cu n v n là quà s trư ng c a các bà. (Mà nghi m ra cái tri t lý sâu s c này: th quà nào bán cho các bà bao gi cũng ñ t hàng, vì hai l : m t là vì các bà n i tr bao gi cũng s n ti n, hai là các bà ăn quà ñã thành t c ng , ca dao). 16 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi L có m t ñi u: nhà mình làm l y, dù bà v khéo tay ñ n ñâu, ăn cũng không th y ngon b ng mua các hàng rong, nh t là hai th thang riêu. T i sao v y? Có ai tìm ra cái l tri t lý th ba không? Mi n lươn là th c quà ăn b âm, nhi u ngư i b o th . Đàn ông thì không hay tin, nhưng ñàn bà thì d tin l m. Th cho nên ñã th y nhi u ông ch ng không thích ăn lươn, mà v n b các bà v ép cho ăn dù ti n các bà y tr l y. Tình nghĩa ñ m th m c a v ch ng ñôi khi có th l y nhi u ít mi n lươn mà ño ñư c. y, suýt n a ñi kh i các th quà c t bún, mà tôi quên không nói ñ n th quà bún quan tr ng và ñ c ñi m nh t c a Hà N i băm sáu ph phư ng: ñó là th c quà bún ch . Ph i, cái th c quà t m thư ng ñó, sáu t nh ñư ng trong, b n t nh ñư ng ngoài, ch ng có ñâu ngon b ng kinh ñô. Ai cũng ph i công nh n như th , hay ít ra nh ng ngư i sành thư ng th c. M t ông ñ cu ng ch nhà quê, m t hôm khăn gói, ô lên Hà N i, ñã ph i ng kh u ñ t hai câu thơ như th này, khi ng i th y mùi khói ch : Ngàn năm b u v t ñ t Thăng Long .Bún ch là ñây có ph i không? Mà c m h ng th thì chí ph i. Khi ng i cu ng chi u gió, ñói b ng mà ñón l y cái khói ch thơm, thì ngài d thành thi sĩ l m. Khói lam cu n như sương m sư n núi, gi t m ch xèo trên than h ng như m t ti ng th dài và ti ng qu t kh ñ p như cành cây rung ñ ng, quà bún ch có nhi u cái quy n rũ ñáng g i là mê h n, n u không là mê b ng.Nh ng th r t là t m thư ng, r t là gi n d mà ñi g n nhau sao l i sinh ra ñư c mùi v riêng như th ? Ai là ngư i ñ u tiên ñã nghĩ ra bún ch ? Ngư i ñó ñáng ñư c chúng ta nh ơn và kính tr ng ngang, hay là hơn v i ngư i t o nên ñư c tác ph m văn chương ... Có l ngư i kia còn làm ít cho nhân lo i hơn là ngư i này n a. Ti c thay tên ngư i tài t ñó th t truy n, ñ không li t kê vào cái s vàng c a nh ng danh nhân "th c vi ñ o". Th bún ñ ăn bún ch , s i mành và cu n t ng lá m ng, khác v i các th bún thư ng. 17 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Ch ph i th t ba ch , mà ph i dùng c p tre tươi nư ng m i ngon. Quái, sao cái nư c ch m c a các hàng bún ch hàng ngon th ! Có l là h dùng nư c m m h ng v a, nghĩa là không quá chua, cho nên thành ngon chăng? Nư c ch m y mà ñi m thêm m y gi t chanh vào thì tuy t: có th th m nhu n c bún, c rau, c ch mà không m n, không g t như nư c ch m c a nhà. Nhưng bún ch Hà N i ñ c bi t có l vì cái rau húng Láng. Vì ch có rau húng Láng là có mùi v húng, ñem tr ng ch ñ t khác, s m ch m cũng ñ i ra mùi b c hà Vi t ñ n ñây tôi l i nh ñ n bác Tú M thư ng m i b n h u ăn và thư ng khoe mình là n d t ngay trong r ng húng. Th cho nên bún ch thì ph i là bún ch Hà N i m i ñ v cho ngư i thư ng th c và ph i là bún ch xưa v n ng i trư c ñ n B ch Mã, Hàng Bu n, m i là bán hàng ngon. (T t nhiên có nhi u các hàng khác ph cũng ngon ch ng kém, nhưng ti ng tăm chưa n i ñó thôi). 18 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi Ph Thêm Vào Ph Nói v ph , tôi còn quên không nh c t i nh ng s thay ñ i m i ñây cái quà ñ c bi t ñó. Nghĩ r ng thay ñ i là ti n b , có ngư i ñã b ph cũ là v ph gà. Nhưng s c i cách y hình như không ñư c hoan nghênh. Có ngư i khác r t rè hơn, ch thay ñ i m t vài th gia v ngư i thì thêm v húng lìu (như gánh ph ph M i h i năm 1928), k thì thêm d u v ng và ñ u ph . H m nh danh cái ph như th là ph c i lương. Như cái th ph th c cũng như b n tu ng, chèo. Đ nguyên tu ng chèo c thì hay, ch ñã pha c i lương vào thì h ng bét. Có chăng mu n c i cách thì ñ nguyên v , mà cách làm tinh vi hơn lên. Cái n i dung và th tài v n cũ, mà tinh th n thì ngày m t s c s o thêm vào. K vi t bài này v n trung thành v i l i ph c ñi n cũng như ưa nghe tu ng chèo gi ñúng ñi u xưa. 19 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu
- Th ch Lam - Baêm saùu Phoá phöôøng Haø Noäi B khuy t Tôi ñã toan ch m h t cái bài nói v quà bún, thì m t bà h n cũng là m t ngư i sành ăn ñ n trách r ng: Anh nói ñ n quà bún mà không quên nói ñ n quà bún bung thì h n ra là m ts b t công. Vì bún bung là m t th quà ngon l m, mà l i là m t món quà r t Vi t Nam. Tôi bi u ñ ng tình, và v i vàng b vào ch khuy t ñi m y, ñ kh i ph lòng nh ng bà sành ăn bún, và kh i ph công nh ng cô hàng s m gánh n i bún nóng ñi rao kh p ph phư ng. Tôi còn nh rõ trên ñ u lư i, tê như m t lư t rùng mình nh , cái v ñ m ng t và hơi ngưa ng a c a nh ng mi ng d c sơn hà. Cái th rau này, sao mà ñi v i bún hay th ! T a như tr i sinh ra ñ n u bún, và cái hòa h p d u dàng không ñâu là không có, trong m t tác ph m văn chương cũng gi ng như trong m t n i bung n u khéo. Cây sơn hà (cây mùng) v n là nh ng gi ng t a như cây khoai mà lá to, cù thì nh và tròn như qu tr ng, lu c lên ăn cũng ngon. D c cây, ngư i ta tư c v và ch nh , n u k cho rõ nh . M t vài mi ng ñ u m u sư n ñ l y nư ng ng t, m t ít ngh ñ nhu m th c ăn y m t màu vàng ñ m m như màu vàng c a ráng chi u nh ng ngày mùa h . Thêm dăm qu cà chua ñ , m t vài mi ng ñu ñ x t vuông, màu trong m như ng c quý. Ch ng th y mà có s i bún tr ng v t qua, như m t cái dây liên l c nh ng th c th c xa nhau, mà vì s sành ăn c a loài ngư i b ng ch c nên g n g i. Th là bát bún bung không bi t bao nhiêu v ñi m l n cho nhau như các ti ng c a b n ñàn. N u ngài l i thích ăn cay n a, thì m y nhát qu t ch thiên, ñ khi n chi v quà thêm cái nóng r c r và th m màu c a nh ng gia v l nơi n Đ . 20 www.100hanoi.com Haø Noäi Toâi Yeâu