Quản lý đô thị<br />
trong bảo tồn và quản lý<br />
vườn hoa/ sân chơi khu dân cư<br />
trong các quận nội đô Hà Nội<br />
<br />
Tác giả: Nguyễn Thị Hiền<br />
<br />
Hà Nội, tháng 3 năm 2015<br />
<br />
Nhóm nghiên cứu<br />
Nguyễn Thị Hiền – Nghiên cứu viên chính, người viết báo cáo<br />
Trần Huy Ánh – Nghiên cứu viên<br />
Trần Thị Mỹ Dung – Nghiên cứu viên<br />
Trần Thị Kiều Thanh Hà – Nghiên cứu viên<br />
Đinh Đăng Hải – Nghiên cứu viên<br />
Người hiệu đính:<br />
Kristie Daniel<br />
Debra Efroymson<br />
<br />
Nghiên cứu này do Quỹ Châu Á tài trợ.<br />
Các nhận định trong báo cáo này hoàn toàn là của tác giả,<br />
không nhất thiết thể hiện quan điểm của Quỹ Châu Á.<br />
<br />
i<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
Danh mục các hình ............................................................................................................................. v<br />
Danh mục các bảng ............................................................................................................................ v<br />
Danh mục viết tắt ............................................................................................................................. vi<br />
Tóm tắt............................................................................................................................................ vii<br />
1.<br />
<br />
2.<br />
<br />
Giới thiệu ...................................................................................................................................1<br />
1.1.<br />
<br />
Cơ sở ..............................................................................................................................1<br />
<br />
1.2.<br />
<br />
Mục tiêu ..........................................................................................................................2<br />
<br />
1.3.<br />
<br />
Cách tiếp cận và phương pháp luận .................................................................................3<br />
<br />
Khung pháp lý.............................................................................................................................4<br />
2.1.<br />
<br />
Các chính sách của chính phủ ...........................................................................................4<br />
<br />
Chính quyền thành phố đã chủ động xây dựng Thủ đô thành thành phố xanh và lành mạnh vì người dân.4<br />
Chồng chéo, cạnh tranh, kẽ hở và mâu thuẫn giữa các chính sách ...............................................................6<br />
Biện pháp chính sách chưa đủ để đạt được các mục tiêu về vườn hoa/sân chơi khu dân cư ......................7<br />
Thành phố Hà Nội thiếu một chương trình nâng cấp đô thị toàn diện, trong đó quy hoạch cây xanh là một<br />
phần không thể tách rời .................................................................................................................................8<br />
2.2.<br />
<br />
Quy định luật pháp ..........................................................................................................8<br />
<br />
Hệ thống pháp luật về quy hoạch đô thị đang tiến bộ nhằm đáp ứng với các thay đổi ................................8<br />
Hướng dẫn quy hoạch chưa đủ hoặc thiếu thực tế cho vườn hoa/sân chơi trong các khu ở cũ ..................9<br />
Các thuật ngữ thiếu nhất quán trong các văn bản quy phạm pháp luật ..................................................... 10<br />
Quy định về quản lý nhà chung cư chưa tạo điều kiện cho địa điểm hội họp/vui chơi .............................. 11<br />
Thiếu minh bạch trong quản lý đất công ..................................................................................................... 11<br />
Qúa trình quy hoạch đô thị thiếu sự tham gia của người dân .................................................................... 13<br />
3.<br />
<br />
Phân tích các bên liên quan ....................................................................................................... 15<br />
3.1.<br />
<br />
Cơ cấu tổ chức chính quyền............................................................................................ 15<br />
<br />
Cơ chế quy hoạch và quản lý cây xanh chưa đề cập đến vai trò của chính quyền cấp phường, trong khi họ<br />
đang thực sự quản lý vườn hoa/sân chơi khu dân cư................................................................................. 15<br />
Chồng chéo về chức năng và thiếu sự điều phối/hợp tác giữa các ngành và các cấp chính quyền trong quy<br />
hoạch và quản lý vườn hoa/sân chơi khu dân cư ....................................................................................... 17<br />
Nhận thức của chính quyền về tầm quan trọng của vườn hoa/sân chơi khu dân cư chưa cao ................. 18<br />
Thiếu một cơ quan quản lý hệ thống thông tin tích hợp của thành phố .................................................... 19<br />
3.2.<br />
<br />
Người dân ..................................................................................................................... 20<br />
<br />
ii<br />
<br />
Người dân có nhận thức tốt về giá trị của vườn hoa/sân chơi khu dân cư ................................................ 20<br />
Người dân biết rõ đất công đang được sử dụng và có thể được sử dụng tốt nhất như thế nào ............... 21<br />
Người dân thiếu cơ hội để tham gia đầy đủ................................................................................................ 21<br />
3.3.<br />
<br />
Các bên liên quan khác .................................................................................................. 21<br />
<br />
3.3.1. Các tổ chức chính trị-xã hội ............................................................................................ 21<br />
Các tổ chức chính trị-xã hội chưa phát huy đầy đủ vai trò giám sát ........................................................... 22<br />
3.3.2. Các tổ chức phi chính phủ trong nước ............................................................................ 22<br />
Các tổ chức phi chính phủ trong nước có ảnh hưởng hạn chế tới chính sách ............................................ 22<br />
3.3.3. Các cơ quan nghiên cứu ................................................................................................. 23<br />
Các viện thuộc Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong đề xuất chính sách, chứ không phải là các cơ<br />
quan độc lập ................................................................................................................................................ 23<br />
3.3.4. Các cơ sở đào tạo .......................................................................................................... 23<br />
Các cơ sở đào tạo cung cấp kiến thức hạn chế về quy hoạch và quản lý cây xanh khu dân cư .................. 23<br />
3.3.5. Các cơ quan truyền thông .............................................................................................. 23<br />
Truyền thông thúc đẩy các không gian công cộng chưa có hệ thống ......................................................... 23<br />
3.3.6. Các tổ chức quốc tế ........................................................................................................ 23<br />
Ít tổ chức quốc tế quan tâm tới vườn hoa/sân chơi khu dân cư ................................................................ 23<br />
3.3.7. Khu vực tư nhân ............................................................................................................ 24<br />
Các doanh nghiệp quan tâm đến lợi nhuận nhưng cũng có thể đóng góp xã hội ...................................... 24<br />
4.<br />
<br />
Hiện trạng vườn hoa/sân chơi khu dân cư tại Hà Nội ................................................................ 25<br />
4.1.<br />
<br />
Hiện trạng chung ........................................................................................................... 25<br />
<br />
Đất công bị lấn chiếm để sử dụng cá nhân.................................................................................................. 25<br />
Thiếu vườn hoa/sân chơi khu dân cư.......................................................................................................... 26<br />
Vườn hoa/sân chơi khu dân cư hiện có không được quy hoạch/thiết kế/đầu tư/quản lý tốt ................... 32<br />
Đất công còn lại phải đối mặt với sự cạnh tranh của các nhu cầu sử dụng khác nhau ............................... 34<br />
4.2.<br />
<br />
Hiện trạng trong các khu nhà ở cũ thuộc sở hữu nhà nước ............................................. 35<br />
<br />
Đất công trong các khu nhà ở thuộc sở hữu nhà nước bị lấn chiếm vì lợi ích cá nhân .............................. 35<br />
Các nỗ lực tái phát triển nhà ở thuộc sở hữu nhà nước nhằm tạo quỹ đất công dành cho công viên/sân<br />
chơi vẫn chưa thành công ........................................................................................................................... 36<br />
4.3.<br />
<br />
Hiện trạng trong các khu nhà ở tự xây ........................................................................... 36<br />
<br />
Các khu nhà ở tự xây thiếu nghiêm trọng đất công để làm vườn hoa/sân chơi......................................... 36<br />
Khu vực nhà ở tự xây khó có thể đạt được mục tiêu về vườn hoa/sân chơi .............................................. 37<br />
<br />
iii<br />
<br />
4.4.<br />
<br />
Hiện trạng ở trong các "khu đô thị mới"......................................................................... 37<br />
<br />
Vườn hoa/sân chơi không được quy hoạch/đầu tư đầy đủ ....................................................................... 37<br />
Không gian cộng đồng bị lấn chiếm để thu lợi cá nhân............................................................................... 38<br />
5.<br />
<br />
Một số câu chuyện ................................................................................................................... 39<br />
5.1.<br />
Đình<br />
<br />
Câu chuyện thứ nhất: Lập bản đồ cộng đồng không gian công cộng - trường hợp của phường Hạ<br />
39<br />
<br />
5.2.<br />
<br />
Câu chuyện thứ hai: Hợp tác xã nhà ở Thụy Điển về quản lý nhà chung cư ...................... 43<br />
<br />
5.3. Câu chuyện thứ ba: Mô hình hợp tác Nhà nước - Người dân - Doanh nghiệp – xây dựng sân chơi ở<br />
phường Thượng Đình ............................................................................................................... 44<br />
5.4. Câu chuyện thứ tư: Mô hình sáng tạo trong kiến tạo sân chơi - Sân chơi dành cho người nghèo<br />
nhập cư tại Bãi Giữa Sông Hồng................................................................................................ 47<br />
5.5.<br />
6.<br />
<br />
Câu chuyện thứ năm: Quyết tâm của lãnh đạo thành phố Hội An trong tạo dựng sân chơi51<br />
<br />
Kết luận và kiến nghị................................................................................................................. 56<br />
6.1.<br />
<br />
Kết luận......................................................................................................................... 56<br />
<br />
6.2.<br />
<br />
Kiến nghị ....................................................................................................................... 57<br />
<br />
6.2.1. Chính quyền trung ương ................................................................................................ 57<br />
Cải thiện chính sách và các quy định pháp luật .......................................................................... 57<br />
Cải thiện quy chuẩn/tiêu chuẩn quy hoạch cây xanh và quy hoạch nâng cấp đô thị .................... 58<br />
6.2.2. Chính quyền thành phố Hà Nội ....................................................................................... 59<br />
Xây dựng Chương trình nâng cấp đô thị và Kế hoạch hành động nâng cấp đô thị thành phố Hà Nội, trong<br />
đó một mạng lưới vườn hoa/sân chơi khu dân cư là một phần không thể tách rời .................... 59<br />
Bổ sung vào Quy hoạch Cây xanh Hà Nội cây xanh các biện pháp cụ thể để phát triển vườn hoa/sân chơi<br />
khu dân cư ............................................................................................................................... 59<br />
Cải thiện hệ thống quy hoạch và quản lý công viên/ vườn hoa/ sân chơi.................................... 59<br />
Cải thiện quy hoạch và quản lý sử dụng đất để đảm bảo có đất công cho dành cho vườn hoa/sân chơi<br />
khu dân cưi .............................................................................................................................. 60<br />
Thiết lập hệ thống quản lý thông tin thống nhất của thành phố để quy hoạch và quản lý đô thị tốt hơn<br />
60<br />
Huy động đất có sẵn, các nguồn lực và sáng kiến cho việc tạo ra/cải thiện vườn hoa/sân chơi khu dân cư<br />
60<br />
6.2.3. Các bên liên quan khác .................................................................................................. 61<br />
Tài liệu tham khảo ........................................................................................................................... 63<br />
Phụ lục ......................................................................................................................................................... 66<br />
<br />
iv<br />
<br />