Quản trị công nghệ - Chương 3

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

258
lượt xem 126
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo bài giảng Quản trị công nghệ gồm 6 chương được biên soạn nhằm cung cấp một số kiến thức cơ bản về quản trị công nghệ cho sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh - Chương 3 Dự báo và hoạch định công nghệ

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản trị công nghệ - Chương 3

CHƯƠNG 3: D BÁO VÀ HO CH NH CÔNG NGH GI I THI U 1- M c ích, yêu c u Chương 3 gi i thi u khái quát v d báo và ho ch nh công ngh . Sau khi h c xong chương này, h c viên c n n m ư c m t s yêu c u sau : - ưa ra ư c khái ni m v d báo công ngh . - Các phương pháp d báo công ngh - Bi t cách s d ng các k thu t trong d báo công ngh . - Hi u ư c khái ni m và quá trình ho ch nh công ngh . 2- N i dung chính. - D báo công ngh . - Ho ch nh công ngh N I DUNG 3.1. D BÁO CÔNG NGH 1- Khái ni m D báo công ngh (Technology Forecasting - TF) là vi c xem xét m t cách có h th ng toàn c nh công ngh có th x y ra trong tương lai giúp d oán ư c t c ti n b c a công ngh . D báo công ngh bao g m: - Theo dõi môi trư ng công ngh . - D oán nh ng thay i c a các công ngh . - Xác nh công ngh b ng vi c ánh giá các kh năng l a ch n. Theo H.Noori, “D báo công ngh bao g m d oán s phát tri n c a công ngh và xem xét tác ng c a công ngh n ngành công nghi p, nh m giúp cho Ban qu n tr hi u rõ hơn các xu hư ng tương lai ra quy t nh”. Vì d báo công ngh h tr cho vi c ra quy t nh nên k t qu d báo ph i là nh ng k t lu n nh lư ng và ph i th hi n m t tin c y c n thi t. Có quan i m cho r ng d báo công ngh ch dành cho nh ng công ty l n vì nh ng công ty này m i có kh năng th c hi n y quá trình thu th p và phân tích d li u d a trên nh ng k thu t hi n i. Tuy nhiên các công ty nh cũng ph i i m t v i nh ng thay i trong tương lai nên ph i có m t vài hình th c d báo công ngh ra quy t nh ngay c khi quy t nh ch d a trên s phán oán c a CEO. CEO có th ch c n s d ng nh ng k thu t d báo ơn gi n, m c dù nó không ư c chính xác so v i trư ng h p u tư l n cho các k thu t d báo hi n i. Do v y, vn không ph i là d báo hay không, mà là: c n ph i d báo v i qui mô như th nào và s d ng nh ng k thu t nào là thích h p nh t. 2- S c n thi t c a d báo công ngh Nh ng lý do sau ây nói lên s c n thi t c a d báo công ngh : 65
- Trong tương lai, doanh nghi p mu n t n t i thì ph i thay i (vì m i th u thay i) và s thay i này ph i úng lúc và áp ng ư c nhu c u. D báo công ngh giúp cho vi c d oán các nhu c u này. - D báo công ngh c n cho ho ch nh công ngh . - D báo công ngh giúp cho Ban qu n tr c p cao trong vi c xây d ng chi n lư c công ty. Khi xây d ng chi n lư c ph i phân tích môi trư ng. Công ngh là m t y u t c a môi trư ng vĩ mô nên c n ph i d báo công ngh bi t ư c xu hư ng phát tri n c a nó. Khi công ngh thay i có th nh hư ng n ho t ng c a doanh nghi p, th m chí có trư ng h p doanh nghi p ph i ho ch nh l i chi n lư c kinh doanh. - D báo công ngh c n cho vi c ánh giá nguy cơ c nh tranh. Nguy cơ c nh tranh thư ng x y ra khi có s xu t hi n c a công ngh m i. ánh giá nguy cơ này, không ch d báo kh năng c a công ngh phát tri n s n ph m mà còn d oán xem s n ph m m i có ư c th trư ng ch p nh n hay không. 3- Áp d ng c a d báo công ngh D báo công ngh ư c áp d ng trong các lĩnh v c sau ây: - Ho ch nh chính sách khoa h c và công ngh . D báo công ngh c n thi t cho vi c xây d ng chính sách công ngh . Nh ng quy t nh v ưu tiên và chi n lư c phát tri n, chuy n giao công ngh có th th c hi n h p lý nh vào d báo công ngh . D báo công ngh cũng r t c n cho vi c ho ch nh ngu n nhân l c khoa h c - công ngh . - Nh ng quy t nh c a chính ph . D báo công ngh r t h u ích cho vi c ho ch nh c a chính ph trong các lĩnh v c: B o v môi trư ng. • C nh báo nh ng h u qu công ngh . • C i thi n các lĩnh v c d ch v thích ng v i s phát tri n c a công ngh . • - Ho ch nh R&D. D báo công ngh h tr cho ho ch nh R&D b ng cách: D oán t c l c h u c a công ngh và s n ph m hi n có. • Xác nh nh ng công ngh ti m năng. • Xác nh nh ng công ngh có kh năng sinh l i trong dài h n có s ưu tiên cho ho t • ng R&D. • D oán nh ng ti n b công ngh có n l c duy trì ho c t o l i th c nh tranh. • - Phát tri n s n ph m m i. D báo công ngh có th cung c p các thông tin sau: Ư c lư ng nhu c u. • Ư c lư ng th i i m phát tri n s n ph m và xác su t thành công. • ánh giá kh năng l c h u c a công ngh trư c khi ưa s n ph m ra th trư ng. • D oán s c nh tranh v công ngh . • Xác nh nh ng công ngh c nh tranh. • Hư ng d n doanh nghi p nh hư ng l i ho t ng trong tương lai. • 4- Phương pháp d báo công ngh Có 2 phương pháp d báo công ngh : d báo thăm dò (Exploratory TF-ETF) và d báo chu n (Normative TF-NTF), (hình 3.1). 66
ETF nh m cung c p kh năng thăm dò n tương lai. D báo này áp ng nh ng thông tin nh hư ng công ngh và kh năng phát tri n nh ng công ngh m i. Theo Worlton, ETF là “xu t phát t hi n t i và d n d n hư ng v tương lai”. NTF nh m nh hư ng theo m c tiêu ã ư c xác nh cũng như m c tiêu tương lai giúp l a ch n ư c các yêu c u tương ng. Theo Worlton, NTF là “v ch ra tương lai và xác nh nh ng ho t ng c n thi t bi n tương lai thành hi n th c”. Th c t , ngư i ta c n ph i s d ng t ng h p các phương pháp, c ETF và NTF. Phương pháp d báo công ngh D báo chu n D báo thăm dò Phân tích Ho ch nh Ch quan Khách quan Nhi m v T m nhìn Cá nhân nh tính K ho ch Nhóm nh lư ng M c tiêu nghiên c u - Hình 3.1. Phương pháp d báo công ngh 5- K thu t d báo công ngh Các k thu t d báo có th ư c phân thành nhi u nhóm. M t s nhóm như sau: - Tr c giác (Intuitive models): ây là k thu t ư c s d ng r ng rãi. D báo ư c g n li n v i các chuyên gia theo t ng lĩnh v c chuyên môn. Các chuyên gia d a vào kinh nghi m, ki n th c, tr c giác c a mình có th ưa ra các ý tư ng phù h p v i xu hư ng phát tri n tương lai. M t vài k thu t như: Delphi. Phân tích tác ng chéo (Cross - impact analysis). - Ngo i suy xu hư ng (Trend extrapolation models). Nguyên t c cơ b n c a k thu t này là: “Tương lai là s phát tri n c a quá kh ”. G m các k thu t như: ư ng cong xu hư ng (Trend curve). Tương quan xu hư ng (Trend correlation). Tương t (Analog). - C u trúc (Structural models): K thu t này ư c s d ng phân tích h th ng công ngh , quá trình và các v n công ngh tìm cách gi i quy t t t nh t, bao g m: Cây thích h p (Relevance tree). Phân tích hình thái h c (Morphological analysis). Sau ây s gi i thi u m t s k thu t d báo công ngh . 67
a/ Phương pháp Delphi K thu t này do O. Helmer và các c ng s công ty RAND xu t, th c ch t là s c i bi n k thu t “brainstorming” ch khác là khi l y ý ki n c a các chuyên gia ngư i ta s d ng nh ng hình th c khi n h t p trung vào nh ng suy nghĩ riêng và tránh trao i ý ki n v i nhau. Các bư c ti n hành như sau: Bư c 1: Các chuyên gia xác nh các phát minh và sáng ch ch y u có th th c hi n trong kho ng th i gian nh t nh trong tương lai. Bư c 2: Xác nh xác su t x y ra các s ki n trong các kho ng th i gian cho trư c và m c th ng nh t ý ki n c a các chuyên gia b ng cách tính giá tr trung bình và các gi i h n i v i xác su t th c hi n s ki n t 50% tr lên. Bư c 3: M t s chuyên gia gi i thích ý ki n c a h , n u nh ng ý ki n này quá khác bi t v i ý ki n c a a s . Các nhà phân tích xây d ng l i phi u câu h i. Xác nh các giá tr trung bình và gi i h n m i. Bư c 4. Ti p t c nâng cao m c th ng nh t ý ki n (tương t như bư c 3). Xác nh ư c kho ng th i gian x y ra s ki n h p. Do v y k thu t Delphi r t h u ích cho vi c d báo các ti n b khoa h c - công ngh . b/ ư ng cong xu hư ng N u s phát tri n c a công ngh g m m t chu i các bi n c ng u nhiên thì không th thi t l p m i quan h gi a t c phát tri n công ngh và th i gian. i u này có nghĩa là không d báo ư c. Tuy nhiên, phân tích các d li u trong quá kh t m t s hi n tư ng cho th y s phát tri n c a công ngh không ph i là ng u nhiên và n u ch n l c m t s thu c tính c a công ngh , ch ng h n như tính năng (performance), r i v các thu c tính này theo th i gian thì ta th y nó có d ng hình ch S (hình3.2). ư ng cong ch S g m 3 giai o n: Phát minh (1). • C i ti n công ngh (2). • Công ngh chín mu i (3). • Tính năng Gi i h n c a tính năng Th i gian (1) (2) (3) Hình 3.2. ư ng cong ch S M i công ngh d a trên m t cơ s v t lý nh t nh s có m t ư ng cong ch S.Như v y s phát tri n công ngh là s n i ti p m t cách gián o n c a các ư ng cong ch S. Khi m t doanh nghi p ang s d ng công ngh 1 ( ư ng xu hư ng là S1) thì có th công ngh 2 b t u xu t 68
hi n. N u i th c nh tranh s d ng công ngh m i này ( ư ng xu hư ng là S2) v i tính năng vư t tr i (giai o n sau) s có ưu th hơn (hình 3.3). Trong trư ng h p này, chi n lư c b ov công ngh 1 s không hi u qu n u xét trong dài h n và Ban qu n tr ph i ra quy t nh chuy n sang công ngh 2 b ng nh ng cách thích h p. Tính năng S2 S1 Công ngh 2 Công ngh 1 Th i gian Hình 3.3. ư ng xu hư ng c a công ngh 1 và công ngh 2 M t khác, công ngh vào giai o n chín mu i b c nh tranh r t m nh. i u này có th làm cho doanh nghi p chuy n sang lĩnh v c kinh doanh m i. c/ Cây thích h p M c ích c a cây thích h p là xác nh và ánh giá có h th ng nh ng phương ti n, cách th c t ư c m c tiêu (thí d hình 3.4). K thu t này có th d n n nh ng phương pháp d a trên máy tính r t ph c t p. Xe không ô nhi m Xe năng lư ng Xe s d ng nhiên m t tr i Xe i n li u m i H th ng truy n ng cơ i n Ngu n i n ng i n lư i Accu D án R&D D án R&D Hình 3.4. Thí d v k thu t cây thích h p Cây thích h p giúp cho nhà qu n tr R&D trong các trư ng h p sau: Ch ng minh tính kh thi c a các nhi m v công ngh . • 69
Xác nh chương trình R&D t i ưu, t c là h th ng các bi n pháp theo trình t nh m s m • t ư c m c tiêu v i chi phí bé nh t. L a ch n và ho ch nh sơ b các d án nghiên c u. • 3.2. HO CH NH CÔNG NGH 1- Khái ni m Ho ch nh công ngh là thành ph n ch y u c a ho ch nh kinh doanh. Nó c n thi t c p công ty cũng như c p ơn v kinh doanh chi n lư c. Nhi u công ty thành công xem ho ch nh công ngh là r t quan tr ng i v i kh năng cung c p cho khách hàng nh ng s n ph m có giá tr cao d a trên các công ngh ưu vi t. M c tiêu c a ho ch nh công ngh bao g m: - Duy trì năng l c công ngh trong các ho t ng kinh doanh hi n t i b ng cách c i ti n s n ph m và quá trình hi n có. - M r ng th trư ng cho các ho t ng kinh doanh hi n t i ho c ưa ra xác ho t ng ng kinh doanh m i b ng cách i m i s n ph m và i m i quá trình. 2- Quá trình ho ch nh công ngh . Ho ch nh công ngh ư c ti n hành theo các bư c sau: Bư c 1: D báo công ngh ây là giai o n b t u c a ho ch nh công ngh . D báo nh ng công ngh c a doanh nghi p và d báo nh ng công ngh hi n có trên th trư ng trong th i kỳ ho ch nh. Bư c 2: Phân tích và d báo môi trư ng. Nh n d ng nh ng y u t ch y u trong môi trư ng c a t ch c cũng như nh ng nguy cơ ( c bi t là s c nh tranh) và cơ h i. Bư c 3: Phân tích và d báo th trư ng/ ngư i tiêu dùng Nh n d ng các nhu c u hi n t i c a khách hàng, d oán s thay i c a nh ng nhu c u này trong tương lai. Bư c 4: Phân tích t ch c Phác h a nh ng thu n l i và khó khăn ch y u. Li t kê ngu n nhân l c và nguyên v t li u hi n có. ánh giá k t qu ho t ng v a qua d a vào nh ng m c tiêu ã ư c v ch ra. Hi u rõ i m m nh và i m y u c a t ch c là r t quan tr ng. Bư c 5: Xác nh nhi m v V ch ra m c tiêu t ng quát c a t ch c và các m c tiêu c th trong th i kỳ ho ch nh . Xác nh các tiêu chu n ánh giá vi c t ư c các m c tiêu này. Bư c 6: Xây d ng chương trình hành ng ưa ra nhi u chương trình hành ng, sau khi phân tích và tranh lu n s ch n ư c m t chương trình hành ng thích h p. 3- Ho ch nh theo chu kỳ s ng công ngh Chu kỳ s ng công ngh (Technology Life Cycle-TCL) g m 6 giai o n (hình 3.5) Phát tri n công ngh (1) • Áp d ng công ngh (2) • ưa s n ph m ra th trư ng (3) • 70
Tăng trư ng (4) • Chín mu i (5) • Suy thoái (6) • ln th trư ng (1) (6) Th i gian (2) (3) (4) (5) Hình 3.5. Chu kỳ s ng công ngh TÓM T T 1- D báo công ngh là vi c xem xét m t cách có h th ng toàn c nh công ngh có th x y ra trong tương lai, giúp d oán ư c t c ti n b c a công ngh . 2- S c n thi t ph i d báo công ngh . - Trong tương lai, doanh nghi p mu n t n t i thì ph i thay i và s thay i này ph i úng lúc và áp ng ư c nhu c u. D báo giúp cho vi c d oán các nhu c u này. - D báo c n cho ho ch nh công ngh . - D báo giúp cho ban qu n tr c p cao trong vi c xây d ng chi n lư c công ty. - D báo c n cho vi c ánh giá nguy cơ c nh tranh. 3- Ph m vi áp d ng c a d báo. - Ho ch nh chính sách khoa h c và công ngh . - Công ngh . - Nh ng quy t nh c a chính ph . - Ho ch nh nghiên c u và phát tri n công ngh . - Phát tri n s n ph m m i. 4- Phương pháp d báo. - D báo thăm dò : Nh m cung c p kh năng thăm dò hư ng n tương lai. - D báo chu n : Nh m nh hư ng theo m c tiêu ã ư c xác nh cũng như m c tiêu tương lai giúp l a ch n ư c các yêu c u tương ng. 71
5- K thu t d báo công ngh : - Nhóm k thu t tr c giác : + Delphi. + Phân tích tác ng chéo. - Nhóm ngo i suy xu hư ng. + ư ng cong xu hư ng. + Tương quan xu hư ng. + Tương t . - Nhóm c u trúc. + Cây thích h p. + Phân tích hình thái h c. 6- M c tiêu c a ho ch nh công ngh : - Duy trì năng l c công ngh trong các ho t ng kinh doanh hi n t i b ng cách cái ti n s n ph m và quá trình hi n có. - M r ng th trư ng cho các ho t ng kinh doanh hi n t i ho c ưa ra các ho t ng kinh doanh m i b ng cách i s n ph m và i m i quá trình. 7- Quá trình ho ch nh công ngh . - Bư c 1 : D báo công ngh . - Bư c 2 : Phân tích và d báo môi trư ng. - Bư c 3 : Phân tích và d báo th trư ng/ ngư i tiêu dùng. - Bư c 4 : Phân tích t ch c. - Bư c 5 : Xác nh nhi m v . - Bư c 6 : Xây d ng chương tình hành ng. CÂU H I ÔN T P 1- Vai trò c a d báo công ngh trong doanh nghi p 2- Cho 2 thí d v các phương pháp d báo công ngh 3- S khác nhau gi a ư ng cong ch S và chu kỳ s ng công ngh 4- Vì sao c n ph i ho ch nh công ngh ? 5- C nh tranh trong ngành và chu kỳ s ng công ngh 72