zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Giáo dục học

Quy trình thiết kế bảng câu hỏi khảo sát định lượng trong thống kê và nghiên cứu khoa học

Chia sẻ: ViTsunade2711 ViTsunade2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Báo xấu

284
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Muốn có một kết quả khảo sát tốt nhất, nhất thiết người nghiên cứu phải có một bảng câu hỏi hoàn chỉnh và logic thì đối tượng được phỏng vấn mới hiểu và trả lời một cách chính xác, đúng theo mong muốn của người nghiên cứu. Vậy làm thế nào để có thể thiết kế được một bảng khảo sát tốt? Điều này đòi hỏi người nghiên cứu phải nắm rõ phương pháp thiết kế bảng khảo sát. Bài viết này sẽ phân tích trình tự các bước tiến hành và một số vấn đề cần lưu ý khi thiết kế bảng khảo sát.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quy trình thiết kế bảng câu hỏi khảo sát định lượng trong thống kê và nghiên cứu khoa học

Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 QUY TRÌNH THIẾT KẾ BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT ĐỊNH LƯỢNG TRONG THỐNG KÊ VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ThS. Lê Đức Tâm Khoa Kinh tế, Trường Đại học Xây dựng Miền Trung Tóm tắt Khi thực hiện nghiên cứu khoa học định lượng, bảng khảo sát là một công cụ để thu thập thông tin nhằm đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã đề ra. Muốn có một kết quả khảo sát tốt nhất, nhất thiết người nghiên cứu phải có một bảng câu hỏi hoàn chỉnh và logic thì đối tượng được phỏng vấn mới hiểu và trả lời một cách chính xác, đúng theo mong muốn của người nghiên cứu. Vậy làm thế nào để có thể thiết kế được một bảng khảo sát tốt? Điều này đòi hỏi người nghiên cứu phải nắm rõ phương pháp thiết kế bảng khảo sát. Bài viết này sẽ phân tích trình tự các bước tiến hành và một số vấn đề cần lưu ý khi thiết kế bảng khảo sát. Từ khóa: Quy trình, thiết kế, bảng câu hỏi khảo sát. 1. Khái niệm bảng câu hỏi khảo sát 2. Đặc điểm của một bảng câu hỏi tốt định lượng Bảng câu hỏi tốt phải giúp điều khiển “Bảng câu hỏi” là công cụ để thu thập quá trình đặt câu hỏi và giúp cho việc ghi dữ liệu định lượng. Về mặt cấu trúc nó có chép được rõ ràng, chính xác. Bảng câu hỏi nhiều khác biệt so với dàn bài thảo luận có các nhiệm vụ liên quan đến người được nhóm dùng trong nghiên cứu định tính, phỏng vấn như sau: giúp nhà nghiên cứu thu thập được dữ liệu - Phải chuyển tải nội dung muốn hỏi cần thiết với độ tin cậy cao. (hay thông tin yêu cầu đạt được) vào trong Bảng câu hỏi là một công cụ dùng để các câu hỏi; sau quá trình phỏng vấn, đòi thu thập dữ liệu sơ cấp. Bảng câu hỏi bao hỏi người nghiên cứu phải có thông tin theo gồm một tập hợp các câu hỏi và các câu trả mục tiêu của nghiên cứu. lời được sắp xếp theo logic nhất định. Bảng - Giúp người được phỏng vấn hiểu biết câu hỏi là phương tiện dùng để giao tiếp rõ ràng các câu hỏi. giữa người nghiên cứu và đối tượng nghiên - Khuyến khích người được phỏng vấn cứu trong phương pháp điều tra thăm dò và hợp tác và tin rằng những câu trả lời của họ phương pháp phỏng vấn. sẽ được giữ kín. Hay nói cách khác bảng câu hỏi là - Khuyến khích sự trả lời thông qua sự công cụ nối liền giữa thông tin cần cho dự xem xét lại nội tâm kỹ hơn, lục lại trí nhớ án nghiên cứu và dữ liệu sẽ được thu thập. hay liên hệ với những điều đã ghi chép. 35
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 - Hướng dẫn rõ ràng những điều người câu hỏi phải được lập sao cho người đi được hỏi muốn biết và cách trả lời. phỏng vấn dễ thực hiện và cũng nên tiên - Xác định những nhu cầu cần biết để liệu trước những yêu cầu để việc xử lý phân loại và kiểm tra lại cuộc phỏng vấn. thông tin được hiệu quả. Để thực hiện được các nhiệm vụ trên, bảng 3. Quy trình thiết kế bảng câu hỏi khảo sát Quy trình thiết kế bảng câu hỏi khảo sát bao gồm 8 bước như sau: Bước 1: Xác định các dữ liệu cần tìm Bước 2: Xác định phương pháp phỏng vấn Bước 3: Đánh giá nội dung bảng câu hỏi Bước 4: Chọn dạng cho câu hỏi Bước 5: Xác định từ ngữ thích hợp Bước 6: Xác định cấu trúc Bước 7: Thiết kế và trình bày Bước 8: Điều tra thử và hoàn chỉnh bảng câu Hình 1: Quy trình thiết kế bảng câu hỏi khảo sát định lượng Bước 1: Xác định các dữ liệu cần tìm - Khi thiết kế bảng câu hỏi ta phải dựa Công việc đầu tiên trong qui trình vào mục tiêu và phương pháp nghiên cứu; thiết kế bảng câu hỏi là phải liệt kê đầy đủ - Xác định cụ thể tổng thể nghiên cứu, và chi tiết các dữ liệu cần thu thập cho dự nội dung, và các dữ liệu cần phải thu thập án nghiên cứu. Bảng câu hỏi là công cụ nối trên tổng thể đó. liền giữa thông tin cần cho dự án và dữ liệu Mối quan hệ này được minh họa trong sẽ được thu thập. Như vậy: hình vẽ 2 dưới đây. 36
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 Dự án nghiên cứu Bảng câu hỏi Đối tượng nghiên cứu Thông tin Dữ liệu Các câu hỏi cần thu thập cần thu thập Hình 2: Mối quan hệ giữa thông tin – Câu hỏi – Dữ liệu Để làm tốt bước này thì cần phải: - Phỏng vấn bằng thư: phải đặt câu - Xác định những thông tin (vấn đề hỏi hết sức đơn giản và có những chỉ dẫn về nghiên cứu) nào cần phải thu thập, những gì cách trả lời thật rõ ràng chi tiết; cần phải khảo sát, đo lường; - Phỏng vấn qua điện thoại: phải giải - Liệt kê danh sách những gì cần biết, thích cặn kẽ rõ ràng để người trả lời hiểu rõ cần đo lường theo một trình tự nhất định câu hỏi và trả lời chính xác; bởi vì người trả (cái gì cần làm trước thì xếp lên trước); lời không thấy được bảng câu hỏi và các - Tiên liệu các biến số đo lường sẽ hình ảnh minh hoạ; được sử dụng và phân tích thế nào qua các - Phỏng vấn trực tiếp: có thể dùng câu kỹ thuật tóm tắt hay thống kê; hỏi dài và phức tạp vì vấn viên có điều kiện - Nên bố trí một số câu hỏi mở (Open- để giải thích rõ câu hỏi, kèm theo có thể ended question) để đối tượng nghiên cứu tự dùng hình ảnh minh hoạ; do trình bày ý kiến của mình. - Phỏng vấn bằng thư điện tử: có thể Bước 2: Xác định phương pháp thu dùng các câu hỏi phức tạp và có thể gửi kèm thập dữ liệu. hình ảnh minh hoạ. Trong bước này, người nghiên cứu Bước 3: Đánh giá nội dung bảng câu hỏi cần quyết định dùng phương pháp nào để Mục tiêu và nội dung của vấn đề tiếp xúc với người được phỏng vấn nghiên cứu quyết định nội dung các câu hỏi (phỏng vấn trực tiếp, gọi điện thoại, gửi trong bảng câu hỏi. Thế nhưng, việc có được thư hay internet...). Các phương pháp tiếp những thông tin thích đáng từ những câu xúc khác nhau sẽ yêu cầu nội dung, cũng trả lời hay không lại phụ thuộc rất lớn vào như cấu trúc câu hỏi của bảng câu hỏi khả năng phác thảo bảng câu hỏi của người khác nhau. nghiên cứu. Do vậy, khi xây dựng các câu Tuỳ theo phương pháp phỏng vấn (gởi hỏi, cần cân nhắc các tiêu chuẩn sau: thư, gọi điện thoại, phỏng vấn trực tiếp, Câu hỏi đặt ra có cần thiết hay không? phỏng vấn bằng thư điện tử…) sẽ thiết kế Mỗi một câu hỏi đưa ra người nghiên bảng câu hỏi khác nhau. cứu cần phải tự hỏi là câu hỏi đó có đóng 37
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 góp và làm rõ mục tiêu nghiên cứu hay - Xác định khoảng thời gian rõ ràng, không, nếu không thì nên loại bỏ những câu thời gian càng xa độ chính xác của câu trả hỏi này. Trên thực tế, trong một bảng câu lời càng giảm. hỏi cũng có một số câu hỏi tuy không thực - Hỏi các câu hỏi có tính chất liên sự liên quan trực tiếp đến mục tiêu nghiên tưởng, gợi sự liên quan giữa các sự kiện để cứu nhưng nó có thể dẫn dắt, định hướng và người trả lời nhớ lại. giúp cho người phỏng vấn gợi nhớ lại thông - Đề nghị người trả lời nêu rõ sự kiện tin và trả lời chính xác những thông tin đó. nào họ nhớ chính xác nhất và sự kiện nào Người trả lời có hiểu được câu hỏi đó còn mơ hồ. không? Người trả lời liệu có cung cấp các Người trả lời không hiểu câu hỏi có thông tin đó không? thể do nhiều nguyên nhân, thông thường là Người trả lời không muốn trả lời do người nghiên cứu dùng các thuật ngữ hoặc trả lời sai một cách cố ý là do câu hỏi không quen thuộc với người được hỏi; thiếu đi vào những vấn đề có tính chất riêng tư, định nghĩa rõ ràng về các thuật ngữ sử dụng; những vấn đề bí mật không muốn tiết lộ, hoặc đặt câu hỏi mơ hồ, bỏ qua những khác hoặc các câu hỏi nghiên cứu động cơ mà biệt về văn phong, thói quen giao tiếp giữa người trả lời e ngại sự đánh giá của người những người có sắc tộc hoặc văn hóa khác khác khi trả lời... nhau... Các chỉ dẫn để gia tăng sự hiểu biết Để biết được các thông tin này, có thể của người được hỏi là nên dùng ngôn từ sử dụng các biện pháp: quen thuộc. Câu hỏi nên được xây dựng - Dùng câu hỏi gián tiếp, chẳng hạn đúng cú pháp, văn phạm, tránh dùng câu thay vì hỏi về thu nhập có thể hỏi sang vấn phức, tránh dùng tiếng lóng hay các thuật đề chi tiêu. ngữ chuyên môn... - Thăm dò bằng cách gửi thư và không Người trả lời có được những thông tin cần cho biết tên và địa chỉ. cần thiết để trả lời các câu hỏi đó không? - Thuyết phục người trả lời bằng cách Người được hỏi không trả lời được nêu rõ mục đích của cuộc điều tra, gây sự tin hoặc trả lời không đúng do 2 nguyên tưởng nơi người hỏi. nhân: Khắc phục các câu hỏi mà người trả - Thiếu kiến thức về vấn đề được hỏi. lời không sẵn lòng để trả lời - Không nhớ sự kiện do câu hỏi đòi Ngay cả khi một người trả lời có khả hỏi sự hồi tưởng quá nhiều. năng trả lời cụ thể một câu hỏi nào đó, họ Để khắc phục tình trạng này, có thể sử cũng có thể không sẵn lòng để trả lời. Có thể dụng một số biện pháp sau: họ phải cố gắng nhiều để trả lời trong một - Hỏi nhiều câu hỏi để gợi lại trí nhớ. tình trạng hoặc một ngữ cảnh có thể không 38
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 thấy thích hợp để biểu lộ, hoặc là do mục tuổi của người trả lời, thu nhập và nghề đích hay nhu cầu về thông tin không rõ nghiệp của người trả lời? Lúc này việc giải ràng, hoặc là do thông tin được hỏi dễ làm thích cho người trả lời rõ tại sao phải đặt ra người ta mặc cảm. những câu hỏi như thế có thể làm tăng được - Những nỗ lực của người trả lời: Hầu sự sẵn lòng để trả lời những câu hỏi của hết người trả lời không sẵn lòng giành nhiều người phỏng vấn. cố gắng để cung cấp thông tin cho người - Những thông tin mang tính nhạy phỏng vấn. Giả sử rằng, nhà nghiên cứu cảm: Người trả lời có thể không sẵn lòng để quan tâm đến việc xác định những gian biểu lộ những thông tin mang tính nhạy hàng nào đó trong một cửa hàng mà người cảm, bởi vì những thông tin này có thể gây trả lời đã mua hàng hóa trong chuyến mua ra sự lúng túng hoặc đe dọa đến danh tiếng hàng gần đây nhất, thông tin này có thể đạt hoặc suy nghĩ riêng tư của họ. Những câu được ít nhất qua hai cách: (1) người nghiên hỏi này được xem là vi phạm đến những vấn cứu có thể hỏi người trả lời để liệt kê ra tất đề riêng tư cá nhân. Những chủ đề dễ gây sự cả những hàng hóa đã được mua (2) hoặc là mặc cảm bao gồm: tiền bạc, cuộc sống gia đưa ra một danh sách của tất cả các gian đình, lòng tin về tôn giáo, thể chế chính trị hàng và yêu cầu người trả lời kiểm tra và những dính líu trong những tai nạn hay những hàng hóa hoặc là những gian hàng tội ác. mà người trả lời đã đến mua. Cách làm thứ Để gia tăng sự sẵn lòng của người trả hai (2) sẽ thích hợp hơn bởi vì nó đòi hỏi ít lời, người nghiên cứu cần chú ý và sử dụng sự cố gắng hơn từ người trả lời. các kĩ thuật dưới đây: - Ngữ cảnh: Một số câu hỏi có thể (1) Đặt những câu hỏi nhạy cảm ở cuối thích hợp trong những ngữ cảnh nào đó bảng câu hỏi. Kết thúc bảng câu hỏi thường nhưng lại không thích hợp trong những ngữ là câu cảm ơn người trả lời đã bỏ thời gian cảnh khác. Chẳng hạn như chúng ta hỏi tham gia trả lời phỏng vấn. Chẳng hạn như sinh viên về phương pháp dạy học của giáo "Bảng câu hỏi kết thúc, xin chân thành cảm viên, nếu chúng ta hỏi về vấn đề đó ở trong ơn sự nhiệt tình trả lời của Ông/Bà lớp học thì có thể sinh viên không cung cấp (Anh/Chị)". thông tin, nhưng nếu hỏi ở một nơi nào đó (2) Mở đầu một bảng câu hỏi bằng một (tại quán cafe chẳng hạn) thì tình hình có đọan văn ngắn gọn tự giới thiệu về mục đích thể sẽ khác đi. của nghiên cứu. Chẳng hạn như "Xin chào - Mục đích chính đáng: Người trả lời Ông/Bà (Anh/Chị), tôi là ...đang làm việc cũng sẽ không sẵn lòng để cung cấp những cho Công ty ... Chúng tôi đang tiến hành thông tin mà họ cho là không có mục đích nghiên cứu về ... Xin Ông/Bà (Anh/Chị) sẵn rõ ràng. Tại sao một xí nghiệp muốn biết lòng giúp chúng tôi trả lời một số câu hỏi. 39
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 Tôi xin bảo đảm sẽ giữ kín các câu trả lời của - Phụ thuộc vào sự ghi chép của người Ông/Bà (Anh/Chị). phỏng vấn, nên có thể bỏ qua những chi tiết Bước 4: Chọn dạng cho câu hỏi quan trọng không ghi chép lại vì cho rằng Có hai dạng câu hỏi chính sau: không cần thiết. Câu h ỏi mở: Câu hỏi mở là dạng câu - Dạng câu hỏi này ít được dùng hỏi mà trong đó câu hỏi được cấu trúc còn trong trường hợp phỏng vấn bằng thư tín câu trả lời thì không. Người trả lời có thể vì tâm lý người được hỏi thường ngại viết trả lời với bất cứ thông tin nào và bất cứ hơn là nói. câu nào được coi là thích hợp. Người - Đôi khi mất thời gian vì người trả lời phỏng vấn sẽ có nhiệm vụ viết lại chính nói lan man. xác những gì có thể thu thập được. Có 3 (2) Câu hỏi thăm dò: Sau khi đã dùng loại câu hỏi mở: một vài câu hỏi mở để tìm hiểu một chủ đề (1) Câu hỏi tự do trả lời: Theo câu hỏi nào đó, người phỏng vấn có thể bắt đầu tiến này, người trả lời có thể tự do trả lời câu hỏi hành những câu hỏi thăm dò thân mật để theo ý mình tùy theo phạm vi tự do trong đưa vấn đề đi xa hơn. Chẳng hạn, trong các nội dung câu hỏi đặt ra cho họ. Những cuộc phỏng vấn, sau khi người được hỏi trả thuận lợi của câu hỏi tự do trả lời: lời, có thể gợi mở thêm bằng những câu hỏi - Cho phép người nghiên cứu thu thăm dò. Nhược điểm của câu hỏi thăm dò được những câu trả lời bất ngờ, không dự cũng giống như câu hỏi tự do trả lời, còn ưu liệu trước. điểm là: (1) gợi thêm ý cho câu hỏi nguyên - Người trả lời có thể bộc lộ rõ ràng thủy và gợi ý cho người trả lời nói đến khi hơn quan điểm của mình về một cấn đề nào họ không còn gì cần nói thêm, (2) tạo được đó, mà không bị gò bó bởi nội dung câu hỏi. câu trả lời đầy đủ và hòan chỉnh hơn so với - Giảm bớt sự thất vọng của người trả yêu cầu của câu hỏi nguyên thủy. lời so với câu hỏi đóng là không có cơ hội VD: “... có còn điều gì khác nữa không?” phát biểu ý kiến, chỉ lựa chọn trong tình “...có chê bai điều gì nữa không?”... huống có sẵn. (3) Câu hỏi thuộc dạng “kỹ thuật diễn - Có tác dụng tốt lúc mở đầu cuộc dịch”: phỏng vấn, tạo mối quan hệ với người Nội dung của phương pháp này là mô được hỏi. tả các tập hợp dữ liệu bằng việc trình bày Những khó khăn khi sử dụng câu hỏi một cách đầy đủ, rõ ràng những vấn đề còn tự do trả lời: chưa rõ nghĩa, chẳng hạn như những từ ngữ - Có thể gặp khó khăn để hiểu người hoặc hình ảnh mà người trả lời phải mường trả lời khi họ diễn đạt kém. tượng ra, trên cơ sở đó, người trả lời phải - Khó mã hóa và phân tích. nói bằng lời những gì họ hình dung trong 40
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 đầu về vấn đề đang bàn luận. Kỹ thuật này - Câu hỏi dạng chọn 1 trong 2: Là dạng có 3 dạng chính sau: câu hỏi mà người được hỏi chỉ có thể chọn - Dạng kỹ thuật liên kết: Theo kỹ một trong hai câu trả lời như “có hoặc thuật này, người hỏi sẽ đưa ra một chuỗi các không”, “đồng ý hoặc không đồng ý”. từ hoặc hình ảnh (nghĩa đen, nghĩa bóng) và - Câu hỏi xếp hạng thứ tự: Là loại câu yêu cầu người được hỏi trả lời những vấn đề hỏi mà câu trả lời được thiết kế bằng nhiều đó theo suy nghĩ của họ. khoản mục để người trả lời có thể so sánh, - Dạng kỹ thuật dựng hình: Theo kỹ lựa chọn và xếp hạng chúng theo thứ tự. thuật này, người được hỏi được cho xem VD: Theo bạn nguyên nhân nào làm một số tình huống gợi mở nào đó, sau đó đề kết quả học tập cuối kỳ của sinh viên chưa nghị họ viết lại câu chuyện hay phác họa cao? (Đánh số theo thứ tự ưu tiên 1, 2, 3, 4…) diễn tả vấn đề cần nghiên cứu. a. SV không chú trọng điểm □ - Dạng kỹ thuật hoàn tất: Đây là dạng b. SV không có động lực học tập □ được dùng nhiều nhất, ở đây, người trả lời c. Mất căn bản những môn tiên quyết □ sẽ “hoàn tất” những câu còn “dở dang” (chưa d. Các môn học quá khó □ hoàn chỉnh) và họ sẽ điền thêm vào bất kỳ - Câu hỏi đánh dấu tình huống trong nội dung gì mà họ chọn. danh sách: Là dạng câu hỏi mà ta đưa ra sẵn VD: Tôi không thích môn học:.................... danh sách các phương án trả lời, và người Môn học tôi thích nhất là....................... trả lời sẽ đánh dấu vào những đề mục phù Câu hỏi thuộc dạng “kỹ thuật diễn hợp với họ. dịch” có những ưu thế: (1) có thể thu thập VD: Bạn hãy đánh dấu vào nguồn tài được các thông tin mà có thể sẽ không thể liệu tham khảo mà bạn sử dụng nhiều nhất thu thập được nếu phỏng vấn trực tiếp trong danh sách dưới đây (chỉ chọn 1 bằng các phương pháp khác, (2) có thể tìm phương án trả lời): được những ý tưởng nội tại, sâu xa của Từ giảng viên cung cấp □ người trả lời. Từ nguồn internet □ Tuy nhiên, cũng có những nhược điểm Từ các anh chị khóa trước □ sau: (1) đòi hỏi người phỏng vấn phải được Từ bạn bè □ huấn luyện kỹ lưỡng trước khi phỏng vấn, Từ nguồn khác (ghi rõ) □ (2) đòi hỏi phân tích viên phải được đào tạo - Câu hỏi dạng bậc thang: Là dạng câu cẩn thận để diễn dịch các kết quả. hỏi dùng thang đo thứ tự hoặc thang đo Câu hỏi đóng (Close ended question): khoảng để hỏi về mức độ đồng ý hay phản Là dạng câu hỏi mà ta đã cấu trúc sẵn đối, mức độ thích hay ghét…của người trả phương án trả lời. Bao gồm 4 dạng sau : lời về một vấn đề nào đó. 41
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 VD: Hãy đánh giá chung về mức độ đ/tháng, từ 1 đến 3 triệu đ, từ 3 đến 5 hài lòng của bạn về chất lượng dịch vụ đào triệu,… tạo tại Trường ĐHXDMT (chỉ được chọn - Tránh đưa ra câu hỏi quá cường điệu một trong những phương án trả lời sau): hay quá nhấn mạnh vào một khía cạnh nào đó. Rất hài lòng □ VD: Bạn có ủng hộ việc tăng giá điện Hài lòng □ để đầu tư phát triển ngành điện trong điều Trung lập □ kiện lạm phát giá cả hiện nay không ? Không hài lòng □ - Tránh đặt câu hỏi đã gợi ý sẵn câu trả Rất không hài lòng □ lời. Bước 5: Xác định từ ngữ phù hợp VD: Bạn có tán thành việc không cho Nên tuân theo nguyên tắc chung sau học sinh sử dụng xe máy đến trường nhằm đây khi xác định từ ngữ cho bảng câu hỏi: làm giảm bớt tai nạn giao thông không? - Nên dùng từ ngữ quen thuộc, tránh - Tránh đặt câu hỏi dựa theo giá trị xã dùng tiếng lóng hoặc từ chuyên môn. hội đã xác nhận. - Nên dùng từ ngữ dễ hiểu, để mọi người VD: ông/ bà có kiếm nhiều tiền hơn vợ ở bất cứ trình độ nào cũng có thể hiểu được. không? (thông thường sẽ nhận được câu trả - Tránh đưa ra câu hỏi dài quá. lời là “có” vì theo quan niệm xã hội thì - Tránh đặt câu hỏi mơ hồ, không rõ chồng phải hơn vợ) ràng. - Tránh dùng ngôn từ đã có sẵn sự VD: Không nên hỏi: Bạn có thường đánh giá thiên kiến. Không nên dùng xuyên đi mua sắm tại siêu thị không? (người những từ như: sản phẩm hàng đầu, sản trả lời sẽ không biết “thường xuyên” là bao phẩm đại hạ giá… nhiêu lần?) Bước 6: Xác định cấu trúc bảng câu hỏi - Tránh đưa ra câu hỏi quá cụ thể. Ở bước này, người nghiên cứu sẽ phải VD: Không nên hỏi: Khi đến một sắp xếp các câu hỏi theo một trình tự nhất viện bảo tàng, bạn đã đọc bao nhiêu lần định, thuận tiên cho người đi phỏng vấn. các bảng ghi hướng dẫn về hiện vật được Một cách tổng quát, người ta có thể chia các trưng bày (người trả lời khó nhớ cụ thể số câu hỏi thành 5 loại và tạo thành 5 phần lần đọc của mình). chính trong bảng câu hỏi theo chức năng - Tránh hỏi trực tiếp những vấn đề của chúng đóng góp vào sự thành công của riêng tư cá nhân. cuộc phỏng vấn. VD: Không nên hỏi con số cụ thể về (1) Phần mở đầu hoặc câu hỏi hướng thu nhập của một người, mà chỉ nên hỏi dẫn: Có tác dụng mở đầu cuộc phỏng vấn theo từng nhóm: chẳng hạn dưới 1 triệu thuận tiện, khởi đầu cho chuỗi những câu 42
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 trả lời và gây thiện cảm với người được - Xem xét hình dạng bảng câu hỏi, phỏng vấn. chất lượng giấy, chất lượng in ấn... để tạo (2) Câu hỏi định tính: Có tác dụng chỉ thiện cảm và lôi cuốn người trả lời tham gia rõ đối tượng cần được phỏng vấn, tránh vào cuộc phỏng vấn, có một số trường hợp, phải phỏng vấn những người không có kiến nếu chúng ta in bảng câu hỏi trên giấy màu thức về vấn đề đang điều tra. thì cũng có thể gia tăng tỉ lệ trả lời. (3) Câu hỏi hâm nóng: Có tác dụng gợi - Trình bày bảng câu hỏi sao cho nó có nhớ thông tin và tập trung vào chủ đề vẻ ngắn gọn và rõ ràng. nghiên cứu, tránh các cảm xúc đột ngột khi - Nếu dùng câu hỏi mở thì nên chừa đi vào chủ đề quá nhanh, người trả lời có khoảng trống đủ để người được hỏi ghi câu thể chưa tạo được hứng thú và hồi tưởng trả lời và diễn đạt ý kiến của mình. thông tin kịp. - Việc in bảng câu hỏi thành tập sách (4) Các câu hỏi đặc thù: Là những câu nhỏ đôi khi có tác động thu hút, hấp hẫn hỏi đi vào chủ đề nghiên cứu: mức độ hơn là kẹp nhiều trang lại. thường xuyên khi sử dụng sản phẩm? địa - Khi nhảy quãng câu hỏi trên bảng điểm mua? cảm giác về chất lượng? động cơ câu hỏi thì phải chú thích rõ ràng. sử dụng?... VD: Nếu bạn trả lời có ⇒ xin chuyển (5) Các câu hỏi phụ: Được sử dụng để đến trả lời câu 12. Nếu bạn trả lời không ⇒ thu nhận thêm các thông tin về đặc điểm trả lời tiếp câu 6 nhân khẩu của người trả lời (giới tính, tuổi Bước 8: Điều tra thử và hoàn chỉnh tác, nghề nghiệp...). bảng câu hỏi khảo sát Ngoài những phần chính trên, bảng Điều tra thử là việc kiểm tra bảng câu câu hỏi cần phải có những phần chỉ dẫn rõ hỏi trên một mẫu nhỏ những người trả lời ràng, phần này mô tả những thủ tục mà và thường thực hiện tại hiện trường, nơi mà người phỏng vấn cần phải theo để thu thập chúng ta sẽ phỏng vấn thực tế, để phát hiện thông tin được đễ dàng, nhanh chóng. Một ra những lỗi nhằm điều chỉnh và hoàn bảng mẫu câu hỏi điển hình cần phải có chỉnh bảng câu hỏi. Bất kì quá trình thiết kế những khoảng trống thích hợp để: bảng câu hỏi cũng nên cần thực hiện bước - Ghi tên, họ, địa chỉ, số điện thoại, này vì người thiết kế không thể kiểm soát email của người trả lời phỏng vấn. hết tất cả những lỗi có thể xảy ra. - Thời gian bắt đầu và kết thúc Về nguyên tắc, một bảng câu hỏi phỏng vấn. không nên được sử dụng để điều tra thực - Chữ ký của người phỏng vấn (nếu có). địa khi không có điều tra thử. Tất cả Bước 7: Thiết kế và trình bày bảng câu những đặc điểm của bảng câu hỏi đều phải hỏi điều tra thử, bao gồm nội dung câu hỏi, từ 43
Bản tin Khoa học và Công nghệ Newsletter of Science and Technology Số 1/2019 No 1/2019 ngữ, thứ tự, hình thức cách trình bày, và gian của dự án nghiên cứu. Đồng thời, xử lí lời chỉ dẫn... và phân tích dữ liệu trong điều tra thử giúp Người trả lời được chọn trong điều tra cho người nghiên cứu sử dụng tốt tất cả các thử phải nằm trong tổng thể nghiên cứu của dữ liệu được thu thập từ bảng câu hỏi. cuộc điều tra chính thức để bảo đảm tính Trên đây là 8 bước cơ bản của quy không sai biệt của hai cuộc điều tra của cùng trình thiết kế bảng câu hỏi nghiên cứu định một nội dung nghiên cứu. Chỉnh sửa câu lượng, trong thực tế chúng ta sẽ thiết kế các hỏi, loại bỏ hay bổ sung thêm câu hỏi được bảng câu hỏi với các dạng câu hỏi khác thực hiện trong suốt quá trình điều tra thử. nhau tùy thuộc vào mục tiêu, đối tượng và Sau khi điều tra thử, dữ liệu sẽ được mã hóa phạm vi nghiên cứu của đề tài (dự án) và lập danh bạ mã để tiết kiệm tổng thời nghiên cứu . TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. PGS. TS. Đinh Phi Hổ (2012), Phương pháp nghiên cứu định lượng và những nghiên cứu thực tiễn trong kinh tế phát triển và nông nghiệp, Nxb Phương Đông. 2. MBA. Nguyễn Văn Dung (2010), Nghiên Cứu Tiếp Thị - Marketing Research, Nxb Lao động. 3. ThS. Lê Đức Tâm (05/2018), Quy trình thiết kế bảng câu hỏi khảo sát định lượng trong thống kê và nghiên cứu khoa học - Tài liệu Báo cáo khoa học khoa Kinh tế - lần thứ 3 năm 2018; Khoa Kinh tế - Trường Đại học Xây dựng Miền Trung. 44

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.