Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày tổng quan về rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện; Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro rửa tiền đối với các sản phẩm tài chính toàn diện tại Việt Nam; Một số khuyến nghị chính sách.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý

Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý Nguyễn Trung Hậu Ban Kinh tế Trung ương, Việt Nam Ngày nhận: 16/01/2024 Ngày nhận bản sửa: 08/10/2024 Ngày duyệt đăng: 4/11/2024 Tóm tắt: Tài chính toàn diện có vai trò nổi bật trong việc nâng cao khả năng tiếp cận và sử dụng sản phẩm, dịch vụ tài chính cho người dân, doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững và xóa đói giảm nghèo ở các quốc gia. Bên cạnh những tác động tích cực, sự phát triển của khoa học công nghệ, tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố đang là thách thức mới cho cơ quan quản lý và các tổ chức tài chính. Bằng phương pháp tổng quan tài liệu và các văn bản pháp lý, bài viết làm rõ những rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện (mất an ninh thông tin, khó khăn trong việc xác minh danh tính...) và thực trạng quản lý của Việt Nam. Từ đó, đưa ra một số gợi ý chính sách về khung pháp lý, năng lực quản lý và ứng dụng công nghệ nhằm quản lý rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện, góp phần đảm bảo an ninh tài chính ở Việt Nam. Từ khóa: Rủi ro rửa tiền, Sản phẩm tài chính toàn diện, Quản lý, Việt Nam Money laundering risks associated with financial inclusion products in Vietnam and management policy Abstract: Financial inclusion plays an outstanding role in improving access and usage of financial products and services for individuals and businesses, contributing to promoting economic growth, sustainable development, and poverty reduction across countries. Besides its positive impacts, the advancement of science and technology harbors inherent risks of money laundering and terrorist financing, presenting new challenges for regulatory bodies and financial institutions. This paper, drawing upon a review of relevant literature and legal documents, delves into the money laundering risks associated with financial inclusion products (such as information security breaches, difficulties in identity verification) and Vietnam’s current practices in Vietnam. Based on this analysis, the paper proposes policy recommendations aimed at legal framework, management capacity and technology application to mitigate money laundering risks posed by financial inclusion products, contributing to financial security in Vietnam. Keywords: Money laundering risk, Financial inclusion, Management, Vietnam Doi: 10.59276/JELB.2024.12.2660 Nguyen, Trung Hau Email: hau.nguyentrung1080@gmail.com Vietnam Communist Party’s Central Economic Commission © Học viện Ngân hàng Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng ISSN 3030 - 4199 73 Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024
Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý 1. Giới thiệu với sản phẩm tài chính toàn diện; Phần (3) Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro rửa tiền Sự bùng nổ của ngành dịch vụ tài chính đối với các sản phẩm tài chính toàn diện tại trong thời gian gần đây đã mang đến những Việt Nam; Phần (4). Một số khuyến nghị thay đổi tích cực cho bức tranh tài chính của chính sách; và Phần (5). Kết luận bài viết. Việt Nam. Việc nâng cao khả năng tiếp cận và sử dụng các sản phẩm/dịch vụ tài chính 2. Tổng quan về rủi ro rửa tiền đối với đã thúc đẩy sự gia tăng tiết kiệm và đầu tư, sản phẩm tài chính toàn diện giúp khai thác hiệu quả hơn nguồn lực xã hội. Nhờ đó, nhiều cơ hội việc làm mới và Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thu nhập cao hơn được tạo ra cho người (2019), các sản phẩm tài chính toàn diện dân và doanh nghiệp, góp phần vào sự tăng chủ yếu bao gồm: (1) sản phẩm thanh toán, trưởng kinh tế bền vững và xóa đói giảm chuyển tiền (ví điện tử/thanh toán chuyển nghèo. Những năm gần đây, trong bối cảnh tiền qua đại lý, thẻ trả trước vô danh, tài mới, thể hiện ở việc ứng dụng các thành khoản thanh toán, mobile money), (2) sản tựu khoa học và công nghệ trong cung ứng phẩm tài chính vi mô (tiết kiệm vi mô, tín sản phẩm tài chính toàn diện, đã góp phần dụng vi mô), và (3) sản phẩm bảo hiểm vi đẩy nhanh việc phổ cập các sản phẩm tài mô. Sản phẩm tài chính toàn diện hướng chính đến với người tiêu dùng, đặc biệt là tới những người gặp hạn chế trong việc người dân ở vùng sâu, gặp khó khăn trong tiếp cận với các sản phẩm, dịch vụ tài chính việc tiếp cận các sản phẩm tài chính từ các như: người sống ở vùng sâu, vùng xa; tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, cùng với các người thu nhập thấp, phụ nữ và những đối quy định pháp luật chưa chặt chẽ, một số tượng yếu thế khác; doanh nghiệp nhỏ và đối tượng lợi dụng sản phẩm tài chính toàn vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ, hợp tác xã, hộ diện (ví điện tử, mobile money...) để thực gia đình sản xuất kinh doanh. hiện hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố và Bên cạnh những thành tựu to lớn, sự phát thực hiện các hành vi phi pháp. Đây chính triển của khoa học công nghệ cũng được là vấn đề mới phát sinh, thu hút sự chú ý các đối tượng lợi dụng để qua mặt các cơ của các cơ quan quản lý và chưa có nghiên quan chức năng, thực hiện hành vi rửa tiền cứu chuyên sâu được công bố trên các tạp và tài trợ khủng bố. Các sản phẩm, dịch chí chuyên ngành. Vì vậy, việc nghiên cứu, vụ của các ngân hàng, công ty trung gian từ đó đề ra các giải pháp nhằm ngăn chặn thanh toán được số hóa nhanh và mạnh mẽ các hành vi rửa tiền đối với các sản phẩm đã thu hút nhiều người chuyển từ ngoại tài chính toàn diện là cần thiết. tuyến sang trực tuyến, sử dụng nhiều Thông qua việc tổng quan các tài liệu, phân phương thức thanh toán không dùng tiền tích bản chất các sản phẩm tài chính toàn mặt. Khi sử dụng các sản phẩm này người diện, nhận định về rủi ro đối với các sản tiêu dùng sẽ gặp rủi ro như mất an toàn, phẩm tài chính toàn diện, rà soát và đánh an ninh thông tin, dễ dàng trở thành nạn giá thực trạng các quy định pháp luật đối nhân của tội phạm công nghệ cao do các với từng sản phẩm, bài viết này đưa ra một sản phẩm này hướng tới nhóm đối tượng số khuyến nghị chính sách nhằm ngăn ngừa mục tiêu là những người chưa được tiếp rủi ro rửa tiền đối với các sản phẩm tài cận hoặc ít được tiếp cận với các sản phẩm, chính. Ngoài phần giới thiệu, bài viết gồm: dịch vụ tài chính. Cùng với đó, tội phạm Phần (2) Tổng quan về rủi ro rửa tiền đối nguồn của rửa tiền cũng có sự biến chuyển, 74 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024
NGUYỄN TRUNG HẬU trở nên tinh vi và phức tạp hơn. nói trên ở Việt Nam. Vì vậy, việc thực hiện Nghiên cứu của Cyber Security Intelligence nghiên cứu là cần thiết. (2018) chỉ ra hàng năm có khoảng 200 tỷ đô la Mỹ “tiền bẩn” được tội phạm công nghệ 3. Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro cao rửa thông qua tiền kỹ thuật số, tiền đánh rửa tiền đối với các sản phẩm tài chính bạc và những tổ chức thanh toán nhỏ lẻ, vi toàn diện tại Việt Nam mô. Tội phạm rửa tiền có xu hướng lợi dụng triệt để công nghệ cao để hoạt động khi các 3.1. Thực trạng quản lý rủi ro rửa tiền đối quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền với sản phẩm tài chính toàn diện tại Việt trong lĩnh vực này vẫn còn “khoảng trống”, Nam nhất là các quy định liên quan đến giao dịch điện tử, tiền ảo, tài sản ảo... Hiện nay, Việt Nam đã xây dựng một hệ Ở Việt Nam, trung gian thanh toán và ví thống pháp luật đầy đủ về phòng chống rửa điện tử là đối tượng thu hút sự quan tâm tiền (AML), bao gồm các văn bản pháp quy của các nhóm tội phạm (VTVonline, quan trọng như: (i) Luật số 14/2022/QH15 2023). Khi giao dịch thông qua các trung của Quốc Hội ngày 15/11/2022 về Phòng, gian thanh toán trực tuyến, ví điện tử, chống rửa tiền; (ii) Nghị định số 19/2023/ khách hàng chỉ cần kết nối với máy chủ NĐ-CP của Chính phủ ngày 28/4/2023 về bằng mã số ID cá nhân rồi nhập mật khẩu. Quy định chi tiết thi hành một số điều của Hệ thống sẽ tự động xác minh nhân thân Luật phòng, chống rửa tiền; (iii) Quyết định người đó thông qua tài khoản đã đăng ký số 11/2023/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính và (nếu hợp lệ) sẽ cho phép khách hàng phủ ngày 01/12/2023 về Quy định mức giá thực hiện các giao dịch thanh toán chuyển trị của giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo; tiền mọi nơi, mọi lúc. Vì vậy, nhà cung cấp (iv) Thông tư số 09/2023/TT-NHNN của dịch vụ không thể xác minh danh tính thực Ngân hàng Nhà nước ngày 28/7/2023 về sự của cá nhân truy cập vào tài khoản. Do Hướng dẫn thực hiện một số quy định về đó, đây là phương thức có thể dễ dàng sử Phòng chống rửa tiền... dụng để thực hiện các giao dịch với mục Trong bối cảnh công nghệ phát triển, các đích rửa tiền. Trên thực tế, một số đường tổ chức tài chính luôn nâng cao năng lực dây đánh bạc online, cá độ bóng đá, lừa đảo giám sát các giao dịch liên quan đến công chiếm đoạt tài sản... bị triệt phá gần đây đã nghệ mới, đặc biệt là các giao dịch điện sử dụng trung gian thanh toán, ví điện tử. tử, tiền ảo, tài sản ảo cũng như theo dõi, Như vậy, trong bối cảnh CMCN 4.0, các kiểm soát chặt chẽ các giao dịch đáng ngờ, rủi ro rửa tiền thông qua các sản phẩm tài bao gồm giao dịch có giá trị lớn, giao dịch chính toàn diện, đặc biệt là sản phẩm thanh bất thường và giao dịch liên quan đến các toán, chuyển tiền có xu hướng gia tăng và ngành nghề có nguy cơ cao. Các tổ chức diễn biến phức tạp. Trong bối cảnh đó, tài chính đã và đang xây dựng quy định nội khung pháp lý về phòng chống rửa tiền của bộ về phòng chống rửa tiền phù hợp với Việt Nam cần được nghiên cứu để chỉnh hoạt động của tổ chức, bao gồm chính sách sửa, hoàn thiện nhằm đáp ứng được trong và quy trình rõ ràng, cụ thể, hệ thống kiểm điều kiện cuộc Cách mạng công nghiệp lần soát nội bộ hiệu quả và đào tạo nhân viên thứ tư. Hiện chưa có công trình nghiên cứu về kiến thức, kỹ năng phòng chống rửa được công bố đưa ra đầy đủ các giải pháp tiền. Việc lưu giữ hồ sơ, báo cáo đầy đủ nhằm quản lý hiệu quả đối với các rủi ro và chính xác, đảm bảo việc truy xuất thông Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 75
Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý tin dễ dàng khi cần thiết hiện tại cũng được hoạt động rửa tiền, NHNN thường xuyên các tổ chức tài chính quan tâm triển khai để chỉ đạo tăng cường các biện pháp bảo mật, kịp thời cung cấp thông tin liên quan đến giám sát và xử lý các vi phạm liên quan đến phòng chống rửa tiền và bảo mật cho cơ ví điện tử. NHNN cũng đang nghiên cứu quan chức năng. Cuối cùng, các biện pháp và hoàn thiện các quy định về định danh trì hoãn giao dịch, phong tỏa tài khoản, ví điện tử, hạn mức giao dịch và mở tài niêm phong hoặc tạm giữ tài sản theo quy khoản thanh toán theo quy trình định danh định, nhằm ngăn chặn các hoạt động rửa khách hàng điện tử (Electronic Know Your tiền và tài trợ khủng bố cũng được các tổ Customer - eKYC). chức tài chính quan tâm áp dụng. - Dịch vụ thanh toán/chuyển tiền qua đại lý Việt Nam đã nhận diện rủi ro rửa tiền nói Từ năm 2014, NHNN đã cho phép một chung và rủi ro rửa tiền với sản phẩm tài số ngân hàng xây dựng và triển khai thí chính toàn diện nói riêng và đã ban hành điểm một số hình thức thanh toán/chuyển một số biện pháp quản lý cụ thể đối với các tiền ở khu vực nông thôn: (i) Ngân hàng sản phẩm tài chính toàn diện như sau: TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCB) hợp tác với Công ty Cổ phần Di động 3.1.1. Các sản phẩm thanh toán, chuyển Trực tuyến (M-Service) triển khai dịch vụ tiền chuyển tiền giá trị nhỏ dựa trên nền tảng - Dịch vụ ví điện tử Ví điện tử MoMo; (ii) Ngân hàng TMCP Sự phát triển của ví điện tử là một xu hướng Quân Đội (MB) hợp tác với Tập đoàn Viễn tất yếu, mang lại nhiều lợi ích cho người dân thông Quân đội (Viettel) triển khai dịch vụ và nền kinh tế. Cùng với sự phát triển nhanh chuyển tiền qua các đại lý viễn thông; (iii) chóng, những thách thức về phòng chống Ngân hàng TMCP Xăng Dầu (PG Bank) rửa tiền cũng ngày càng gia tăng. Dịch vụ ví hợp tác với Tổng công ty Xăng dầu Việt điện tử tại Việt Nam được Ngân hàng Nhà Nam (Petrolimex) triển khai một số dịch vụ nước (NHNN) quản lý chặt chẽ và yêu cầu chuyển tiền nhanh. Các mô hình dịch vụ các tổ chức cung cấp dịch vụ phải đáp ứng này đã đạt được kết quả khả quan, góp phần đầy đủ các điều kiện về kỹ thuật, nhân sự, hạn chế các mạng lưới chuyển tiền không nghiệp vụ và được cấp phép hoạt động (theo chính thức trong xã hội, giúp kiểm soát tốt Nghị định số 101/2012/NĐ-CP sửa đổi, bổ hơn hoạt động thanh toán trong nền kinh sung bởi Nghị định số 80/2016/NĐ-CP và tế, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền Nghị định số 16/2019/NĐ-CP, Thông tư số mặt và tài chính toàn diện ở khu vực nông 39/2014/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung bởi thôn, vùng sâu, vùng xa. Ngày 21/6/2024, Thông tư 23/2019/TT-NHNN, và một số NHNN ban hành Thông tư 07/2024/TT- văn bản quy phạm pháp luật có liên quan). NNN về việc Quy định về hoạt động đại Đến cuối tháng 3/2024, cả nước có 51 tổ lý thanh toán, cụ thể là hạn mức giao dịch chức trung gian thanh toán trong đó có tới tiền mặt với cá nhân tại đại lý thanh toán là 48 tổ chức cung ứng dịch vụ ví điện tử và có 20 triệu đồng/ngày. Mặc dù chưa phát hiện khoảng 34 triệu ví điện tử đang hoạt động giao dịch đáng ngờ liên quan đến rửa tiền (chiếm 59% trong tổng số 58 triệu ví điện tử nhưng các mô hình này chưa có hành lang đã kích hoạt) (Ngân hàng Nhà nước, 2024). pháp lý cụ thể liên quan đến nghiệp vụ thực Việc quản lý và kiểm soát chặt chẽ để ngăn hiện, phạm vi giao đại lý, đối tượng giao đại chặn các hoạt động rửa tiền là điều cần lý, quyền và trách nhiệm của các bên liên thiết. Để đảm bảo an toàn và ngăn chặn các quan... vì đang được thực hiện thí điểm. 76 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024
NGUYỄN TRUNG HẬU - Thẻ trả trước vô danh bảo mật thông tin khách hàng, cũng như an Để ngăn chặn việc lợi dụng thẻ trả trước vô toàn hoạt động của chính họ. danh cho các hoạt động bất hợp pháp như Ngoài ra, NHNN thường xuyên hướng rửa tiền, NHNN đã đưa ra nhiều biện pháp dẫn, chỉ đạo tăng cường các biện pháp, giải kiểm soát như: (i) Quy định cụ thể, chặt pháp công nghệ để quản lý, kiểm soát rủi ro chẽ về số lượng thẻ phát hành; (ii) Các hạn và chú trọng công tác hậu kiểm để sàng lọc, mức số dư, hạn mức giao dịch và hạn mức phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi mạo nạp thêm tiền hàng ngày vào thẻ trả trước danh, gian lận hoặc dấu hiệu bất thường vô danh; (iii) Thực hiện các biện pháp trong quá trình mở và sử dụng tài khoản phòng chống rửa tiền, đồng thời yêu cầu thanh toán. Hiện nay, triển khai Quyết và có biện pháp xác minh mục đích của các định 06/QĐ-TTg ngày 06/01/2022 của Thủ cá nhân, tổ chức đề nghị phát hành thẻ trả tướng Chính phủ về đề án phát triển ứng trước vô danh với số lượng lớn; theo dõi, dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thống kê các thẻ trả trước vô danh có tần thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc suất/doanh số giao dịch nhiều/bất thường. gia, NHNN đã chủ động phối hợp với Bộ NHNN đã ban hành Thông tư hướng dẫn, Công an nghiên cứu, xây dựng phương án quy định thẻ trả trước vô danh chỉ sử dụng cho phép ngành Ngân hàng kết nối với cơ để thanh toán hàng hóa, dịch vụ tại đơn vị sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu chấp nhận thẻ tại điểm bán trên lãnh thổ căn cước công dân để phục vụ xác minh Việt Nam, không được sử dụng để thực chính xác thông tin khách hàng, làm sạch hiện giao dịch thẻ trên môi trường Internet, dữ liệu khách hàng tại tổ chức tín dụng. chương trình ứng dụng trên thiết bị di động - Dịch vụ dùng tài khoản viễn thông thanh và không được rút tiền mặt, góp phần giúp toán cho hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ giảm bớt rủi ro rửa tiền (Khoản 2 Điều 14 (mobile money) Thông tư số 19/2016/TT-NHNN sửa đổi, Ngày 09/3/2021, Thủ tướng Chính phủ bổ sung bởi Thông tư 28/2019/TT-NHNN ban hành Quyết định số 316/QĐ-TTg về và Thông tư số 17/2021/TT-NHNN). Hành việc phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài động này cho thấy NHNN đang nỗ lực khoản viễn thông thanh toán cho hàng hóa, kiểm soát các sản phẩm tài chính toàn diện, dịch vụ có giá trị nhỏ. Việc thí điểm sau đó đặc biệt là thẻ trả trước vô danh, để đảm được gia hạn đến hết năm 2024 theo Nghị bảo an ninh, an toàn trong hệ thống thanh quyết số 192/NQ-CP ngày 18/11/2023 của toán và hạn chế rủi ro rửa tiền. Chính phủ. Sau khi được Thủ tướng Chính - Tài khoản thanh toán phủ phê duyệt, NHNN chấp thuận triển Việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán khai thí điểm dịch vụ mobile money cho được quy định tại Nghị định số 52/2024/ 03 doanh nghiệp: Tổng Công ty Viễn thông NĐ-CP, Thông tư số 17/2024/TT-NHNN MobiFone, Tổng Công ty Truyền thông dựa trên cơ sở rà soát, đảm bảo tuân thủ VNPT-Media, Tập đoàn Công nghiệp quy định pháp luật về phòng chống rửa Viễn thông Quân đội - Viettel. Theo thống tiền. Theo đó, các ngân hàng và chi nhánh kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, sau ngân hàng nước ngoài phải thiết lập, ban hơn 3 năm triển khai, đến tháng 5/2023, số hành và công khai quy trình và thủ tục mở lượng khách hàng sử dụng dịch vụ mobile tài khoản thanh toán điện tử, tuân thủ đúng money đạt hơn 3,9 triệu khách hàng (trong quy định pháp luật về phòng chống rửa đó nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa tiền, giao dịch điện tử, đảm bảo an toàn và đạt hơn 2,7 triệu khách hàng, chiếm 69%), Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 77
Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý số lượng điểm kinh doanh trên cả nước đạt thu nhập của khách hàng (thường là các hộ gần 10.000, tổng số lượng các giao dịch là gia đình nghèo, các cơ sở sản xuất, kinh hơn 26 triệu giao dịch với tổng giá trị gần doanh nhỏ). Hiện nay, các quy định về điều 1.700 tỷ đồng. kiện, thủ tục vay vốn tương đối chặt chẽ. Quyết định số 316/QĐ-TTg ngày 09/3/2021 Bên cạnh đó, các ngân hàng, các tổ chức của Thủ tướng Chính phủ về triển khai thí cung cấp dịch vụ tín dụng phải tuân thủ đầy điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán đủ quy định về nhận biết, cập nhật thông cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ đã tin khách hàng, báo cáo giao dịch đáng có các quy định khá chặt chẽ đối với việc ngờ... Đến tháng 6/2024, chưa phát hiện mở và sử dụng dịch vụ mobile money đảm giao dịch đáng ngờ hay tội phạm liên quan bảo tuân thủ các quy định về phòng chống đến rửa tiền, tài trợ khủng bố khi thực hiện rửa tiền, cụ thể: (i) Về định danh, xác thực cho vay các chương trình tín dụng nêu trên. khách hàng; (ii) Hạn mức giao dịch không - Dịch vụ tiết kiệm vi mô quá 10 triệu đồng/tháng/tài khoản mobile Thông tư số 03/2018/TT-NHNN ngày money; (iii) Doanh nghiệp phải thiết lập 23/2/2018 về cấp giấy phép, tổ chức và các nguyên tắc chung và quy định nội bộ về hoạt động của tổ chức tài chính vi mô quy phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố theo định sản phẩm tiết kiệm vi mô bao gồm tiết quy định của pháp luật hiện hành; thiết lập kiệm bắt buộc và tiền gửi tự nguyện. Đây cơ chế phối hợp, cung cấp thông tin cho cơ là sản phẩm dịch vụ nhằm thu hút tiền gửi quan quản lý nhà nước có thẩm quyền về từ những cá nhân, tổ chức có nguồn thu các tài khoản mobile money có dấu hiệu liên nhập thấp và không có các giao dịch xuyên quan đến hoạt động phạm tội, có hành vi vi biên giới cũng như các yếu tố ngoại hối. phạm pháp luật, các giao dịch bất thường, Ngoài khoản tiền gửi tiết kiệm tự nguyện đáng ngờ; xây dựng cơ chế phong toả tài không quy định về mức gửi và kỳ hạn như khoản mobile money vi phạm ngay khi phát khoản tiền gửi thông thường, tiền gửi tiết hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật; (iv) Doanh kiệm vi mô còn có khoản tiền gửi tiết kiệm nghiệp phải xây dựng cơ chế kiểm soát các bắt buộc đối với thành viên của tổ chức tài giao dịch tiền mặt; đối soát với tổng số dư chính vi mô để đảm bảo an toàn trong hoạt tài khoản mobile money của khách hàng; (v) động. Khối lượng các giao dịch về tiền gửi Các quy định khác đối với các đơn vị chấp vi mô cũng không đáng kể so với các hình nhận thanh toán nhằm ngăn chặn việc sử thức giao dịch khác trên thị trường. Thông dụng dịch vụ mobile money để thanh toán tư số 48/2018/TT-NHNN ngày 31/12/2018 cho hàng hóa, dịch vụ bất hợp pháp. chỉ quy định chung về quy định tiền gửi tiết kiệm của các tổ chức tín dụng, chưa có quy 3.1.2. Các sản phẩm tài chính vi mô định chi tiết đối với tiền gửi tiết kiệm vi mô - Dịch vụ tín dụng vi mô của các tổ chức tài chính vi mô. Việc tối giản thủ tục hành chính, giấy tờ và quy trình vay vốn sẽ giúp khách hàng có 3.1.3. Sản phẩm bảo hiểm vi mô thể tiếp cận vốn nhanh chóng và kịp thời, Ở Việt Nam, bảo hiểm vi mô do các công ty đồng thời giảm bớt chi phí cho họ trong bảo hiểm thương mại, các tổ chức chính trị- quá trình vay. Vì chủ yếu cho vay dựa trên xã hội, các tổ chức tài chính vi mô và các hình thức bảo lãnh nhóm và tín chấp, nên chương trình, dự án tài chính vi mô... cung trong hồ sơ vay không cần các giấy tờ liên cấp. Đến cuối năm 2022, Bộ Tài chính cho quan đến tài sản đảm bảo hoặc chứng minh phép 3 doanh nghiệp bảo hiểm (Manulife, 78 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024
NGUYỄN TRUNG HẬU Dai-ichi Life, Prudential) triển khai các thách thức (Threats), sẽ đánh giá tổng quan sản phẩm bảo hiểm có đặc điểm giống sản bối cảnh hiện tại, từ đó đề xuất các giải phẩm bảo hiểm vi mô. Trên thực tế, các pháp nâng cao hiệu quả công tác AML, góp giao dịch bảo hiểm vi mô có giá trị nhỏ, phần xây dựng một hệ thống tài chính minh sản phẩm thiết kế cho người nghèo, người bạch, an toàn và bền vững. có thu nhập thấp và khách hàng thường Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể không có nhiều lựa chọn về giá trị giao trong việc quản lý, phòng chống rửa tiền dịch. Trong quá trình cung cấp dịch vụ, các đối với các sản phẩm tài chính toàn diện. doanh nghiệp vẫn phải tuân thủ các yêu cầu Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần về vốn và chi phí phân phối, tương tự như phải vượt qua. Việc tiếp tục hoàn thiện các sản phẩm thương mại thông thường. khung pháp lý, nâng cao năng lực quản lý, Các doanh nghiệp này đã xây dựng và ban ứng dụng công nghệ, tăng cường hợp tác hành quy trình quản lý nội bộ về phòng quốc tế, nâng cao nhận thức cộng đồng là chống rửa tiền; thực hiện các quy định về những giải pháp cần thiết để đối phó hiệu xác định khách hàng, đánh giá rủi ro khách quả với các rủi ro rửa tiền trong tương lai. hàng; thành lập các bộ phận chuyên biệt và bổ nhiệm nhân viên chịu trách nhiệm về 4. Một số khuyến nghị chính sách công tác phòng chống rửa tiền... Sản phẩm bảo hiểm vi mô là lĩnh vực chiếm tỷ trọng Các sản phẩm tài chính toàn diện đã góp nhỏ trên thị trường tài chính Việt Nam và phần thực hiện mục tiêu tài chính toàn diện việc triển khai trong thời gian qua không tại Việt Nam, tạo ra những tác động tích đạt kết quả mong muốn, số người tham gia cực đối với cuộc sống của người dân. Nhằm ít, doanh thu phí bảo hiểm thấp dẫn đến đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng cung việc doanh nghiệp bảo hiểm không muốn ứng sản phẩm, dịch vụ tài chính và đáp ứng triển khai bảo hiểm vi mô. Tại thời điểm nhu cầu khách hàng, Thống đốc NHNN đã nghiên cứu, chưa ghi nhận giao dịch đáng ban hành Quyết định số 810/QĐ-NHNN ngờ hay tội phạm liên quan đến rửa tiền ngày 11/5/2021 về kế hoạch chuyển đổi số thông qua sản phẩm bảo hiểm vi mô. Vì ngành Ngân hàng, trong đó tập trung vào vậy, rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm bảo việc cải cách, hoàn thiện khuôn khổ pháp hiểm vi mô hiện được đánh giá ở mức thấp. lý để thúc đẩy chuyển đổi số; đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng cung ứng sản 3.2. Một số đánh giá thực trạng quản lý phẩm, dịch vụ tài chính; tăng cường các rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính biện pháp đảm bảo an ninh, an toàn, bảo vệ toàn diện tại Việt Nam quyền lợi khách hàng, đáp ứng các yêu cầu kiểm soát nội bộ về phòng chống rửa tiền Trong bối cảnh tài chính toàn diện đang khi cung ứng sản phẩm, dịch vụ tài chính... ngày càng được đẩy mạnh tại Việt Nam, để thực hiện mục tiêu tài chính toàn diện. hoạt động quản lý rủi ro rửa tiền, cụ thể là Các quy định về việc phòng chống rửa tiền công tác quản lý, phòng chống rửa tiền và đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt tài trợ khủng bố (AML/CFT) đối với các Nam đã được ban hành, tuy nhiên, để nâng sản phẩm tài chính toàn diện đóng vai trò cao hơn nữa hiệu quả của công tác phòng vô cùng quan trọng. Việc phân tích SWOT, chống rửa tiền đối với loại hình sản phẩm bao gồm điểm mạnh (Strengths), điểm yếu này, các quy định của pháp luật cần có sự (Weaknesses), cơ hội (Opportunities) và phù hợp theo đặc trưng từng loại sản phẩm Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 79
Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý Bảng 1. Đánh giá SWOT về hoạt động quản lý, phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với các sản phẩm tài chính toàn diện của Việt Nam Điểm mạnh Điểm yếu  Khung pháp lý đầy đủ: Việt Nam đã có hệ  Sự chồng lấn giữa các quy định: Một số thống pháp luật đầy đủ về phòng chống các quy định, văn bản quy phạm pháp luật rửa tiền, bao gồm luật, nghị định, thông tư, chồng lấn, gây khó khăn cho việc đánh giá, hướng dẫn chi tiết, tạo nền tảng vững chắc điều chỉnh cũng như kiểm soát các hoạt cho hoạt động quản lý. động rửa tiền, tạo kẽ hở cho các hoạt động  Nhận diện rủi ro: Việt Nam đã nhận diện bất hợp pháp. được các rủi ro rửa tiền nói chung và rủi ro  Hạn chế về khả năng tiếp cận: Một số sản rửa tiền đối với các sản phẩm tài chính toàn phẩm tài chính toàn diện như bảo hiểm vi diện nói riêng, giúp tập trung nguồn lực và mô chưa phát triển rộng rãi, hạn chế khả biện pháp quản lý hiệu quả. năng tiếp cận dịch vụ của nhiều đối tượng.  Các biện pháp quản lý cụ thể: Đã có những  Khả năng giám sát hạn chế: Việc giám biện pháp quản lý cụ thể được áp dụng sát các hoạt động liên quan đến các sản cho các sản phẩm tài chính toàn diện như phẩm tài chính toàn diện, đặc biệt là các dịch vụ ví điện tử, thanh toán/chuyển tiền hoạt động thanh toán nhỏ lẻ, chuyển tiền qua đại lý, thẻ trả trước vô danh, tài khoản qua đại lý, mobile money, vẫn còn gặp khó thanh toán, mobile money. khăn.  Tăng cường giám sát: NHNN thường xuyên  Thiếu cơ sở dữ liệu thống nhất: Thiếu cơ giám sát, thanh tra, kiểm tra các hoạt động sở dữ liệu thống nhất về các hoạt động tài liên quan đến phòng chống rửa tiền, xử lý chính toàn diện, gây khó khăn trong việc kịp thời các vi phạm. phân tích, đánh giá rủi ro.  Hỗ trợ công nghệ: Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý, kiểm soát rủi ro, sàng lọc, phát hiện các hoạt động bất thường trong hoạt động tài chính.  Phối hợp liên ngành: Phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Công an để xác minh thông tin khách hàng, làm sạch dữ liệu. Cơ hội Thách thức • Phát triển công nghệ: Ứng dụng công nghệ • Sự phát triển nhanh chóng của công Blockchain, AI, Big Data trong quản lý và nghệ: Công nghệ phát triển nhanh chóng phòng chống rửa tiền, nâng cao hiệu quả tạo ra nhiều phương thức mới để rửa tiền, hoạt động. đòi hỏi cơ quan quản lý phải liên tục cập • Thúc đẩy tài chính toàn diện: Tăng cường nhật, nâng cao năng lực quản lý. phát triển các sản phẩm tài chính toàn diện, • Sự gia tăng của tội phạm tài chính: Sự gia tạo điều kiện tiếp cận dịch vụ tài chính cho tăng của tội phạm tài chính trong thời gian mọi người dân, đặc biệt là nhóm đối tượng gần đây đòi hỏi cơ quan quản lý phải tăng thu nhập thấp. cường năng lực phòng chống rửa tiền. • Hợp tác quốc tế: Hợp tác quốc tế trong • Thiếu nguồn lực: Thiếu nguồn lực về nhân lĩnh vực phòng chống rửa tiền, chia sẻ kinh lực, tài chính và công nghệ để triển khai nghiệm, thông tin và nâng cao năng lực hiệu quả các biện pháp phòng chống rửa quản lý. tiền. • Nâng cao nhận thức: Tăng cường tuyên • Sự cạnh tranh gay gắt: Sự cạnh tranh gay truyền, giáo dục cộng đồng về phòng gắt trong lĩnh vực tài chính có thể khiến các chống rửa tiền, khuyến khích người dân và tổ chức tài chính giảm bớt đầu tư cho công doanh nghiệp tự bảo vệ mình. tác phòng chống rửa tiền. • Hoàn thiện khung pháp lý: Hoàn thiện • Tác động của tình hình quốc tế: Tình hình khung pháp lý về phòng chống rửa tiền, bổ chính trị, kinh tế thế giới có thể tác động sung các quy định cụ thể cho các sản phẩm đến hoạt động rửa tiền tại Việt Nam. tài chính toàn diện. Nguồn: Tác giả tổng hợp 80 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024
NGUYỄN TRUNG HẬU tài chính toàn diện. Các cơ quan quản lý cân khủng bố, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế nhắc một số khuyến nghị chính sách nhằm và phù hợp với bối cảnh trong nước. hỗ trợ thực hiện các mục tiêu tài chính toàn diện cũng như hỗ trợ phát hiện và thực hiện 4.2. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước ngăn chặn hiệu quả phòng chống rửa tiền về phòng, chống rửa tiền tại Việt Nam như sau: Bên cạnh việc hoàn thiện khung pháp lý, 4.1. Hoàn thiện khung pháp lý việc nâng cao năng lực quản lý Nhà nước đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo Để quản lý rủi ro rửa tiền, cần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền và hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền và cần tập trung vào những nội dung cụ thể: tài trợ khủng bố (AML/CFT), theo đó các - Nâng cao năng lực của cơ quan quản lý: cơ quan quản lý cần hoàn thiện khung pháp Tăng cường năng lực cho cán bộ, công lý, tạo hành lang pháp lý minh bạch, chặt chức làm công tác phòng, chống rửa tiền chẽ và phù hợp với bối cảnh phát triển của về kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghiệp sản phẩm tài chính toàn diện. Cụ thể: vụ, ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ thông - Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống tin; thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao pháp luật về phòng, chống rửa tiền: Khắc cho công tác AML/CFT. phục những bất cập, chồng chéo trong - Tăng cường công tác thanh tra, giám sát: hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, phòng, chống rửa tiền. Nghiên cứu, bổ giám sát hoạt động phòng, chống rửa tiền sung các quy định cụ thể, chi tiết, phù tại các tổ chức, cá nhân cung ứng sản phẩm, hợp với các sản phẩm tài chính toàn diện, dịch vụ tài chính toàn diện, kịp thời phát đặc biệt là các sản phẩm, dịch vụ mới như hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. mobile money, thanh toán qua đại lý, tiền - Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thống ảo, tài sản ảo… nhất: Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc - Xây dựng, ban hành tiêu chuẩn, quy gia về phòng, chống rửa tiền; kết nối, chia chuẩn kỹ thuật: Ban hành các tiêu chuẩn, sẻ thông tin giữa các bộ, ngành, địa phương quy chuẩn kỹ thuật về an toàn, bảo mật và các tổ chức tài chính, tín dụng. trong hoạt động tài chính số, giao dịch điện tử, thanh toán trực tuyến... áp dụng cho các 4.3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức, cá nhân tham gia cung ứng dịch vụ công tác phòng, chống rửa tiền tài chính toàn diện. - Nghiên cứu cập nhật liên tục các quy Trong bối cảnh công nghệ số phát triển định cùa Luật cũng như Nghị định, thông nhanh chóng, việc ứng dụng công nghệ tin hướng dẫn về phòng, chống tài trợ thông tin hiện đại là giải pháp tối ưu để khủng bố (Luật Phòng, chống khủng bố số nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống 28/2013/QH13 ngày 12/6/2013 của Quốc rửa tiền và tài trợ khủng bố (AML/CFT) và hội, có hiệu lực kể từ ngày 01/10/2013, việc cần tập trung vào các hoạt động sau: được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Phòng, - Đầu tư, ứng dụng công nghệ hiện đại: chống rửa tiền số 14/2022/QH15 ngày Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, 15/11/2022 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ chuyển đổi số trong công tác phòng, chống ngày 01/3/2023): Tiếp tục hoàn thiện, cập rửa tiền, tài trợ khủng bố như: công nghệ nhật khung pháp lý về phòng, chống tài trợ Blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 81
Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý (Big Data), học máy (Machine Learning)... hiệu quả và cần đẩy mạnh các hoạt động: - Nâng cao năng lực phân tích, đánh giá rủi - Tuyên truyền, phổ biến pháp luật: Đẩy ro: Ứng dụng công nghệ để nâng cao năng mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp lực phân tích, đánh giá rủi ro rửa tiền, tài luật về phòng, chống rửa tiền đến mọi tầng trợ khủng bố; phát hiện sớm, cảnh báo kịp lớp nhân dân; nâng cao nhận thức, ý thức thời các giao dịch đáng ngờ, bất thường. chấp hành pháp luật về AML/CFT. - Tăng cường an ninh mạng: Đảm bảo an - Giáo dục trong nhà trường: Lồng ghép toàn, an ninh mạng cho hệ thống công nội dung phòng, chống rửa tiền vào chương nghệ thông tin của các tổ chức tín dụng, tài trình giáo dục trong nhà trường, từ bậc phổ chính; ngăn chặn, phòng ngừa các cuộc tấn thông đến đại học; trang bị kiến thức, kỹ công mạng, đánh cắp thông tin. năng phòng, chống rửa tiền cho thế hệ trẻ. - Phát huy vai trò của các tổ chức chính 4.4. Tăng cường hợp tác quốc tế về phòng, trị-xã hội: Phát huy vai trò của các tổ chức chống rửa tiền chính trị - xã hội, đoàn thể trong công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia Rửa tiền là tội phạm mang tính xuyên quốc phòng, chống rửa tiền. gia, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia để đối phó hiệu quả. Việt Nam 4.6. Khuyến nghị cụ thể cho từng sản cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế về phòng, phẩm tài chính toàn diện chống rửa tiền trên các phương diện: - Tham gia các diễn đàn, tổ chức quốc tế: - Dịch vụ ví điện tử: (1) Xem xét công nhận Tích cực tham gia các diễn đàn, tổ chức tài khoản ví điện tử là một tài khoản giao quốc tế về phòng, chống rửa tiền; chia dịch độc lập, tạo điều kiện thuận lợi cho sẻ kinh nghiệm, thông tin, học hỏi kinh người dân tiếp cận dịch vụ; (2) Nghiên cứu nghiệm quốc tế về AML/CFT. điều chỉnh quy định về việc mở tài khoản - Hợp tác song phương, đa phương: Mở ngân hàng bắt buộc khi sử dụng ví điện rộng hợp tác song phương, đa phương với tử, áp dụng linh hoạt hạn mức giao dịch các quốc gia, vùng lãnh thổ trong lĩnh vực cho các đối tượng khách hàng khác nhau, phòng, chống rửa tiền; trao đổi thông tin, dựa trên phân tích rủi ro, nhằm thúc đẩy tài hỗ trợ điều tra, truy bắt tội phạm rửa tiền. chính toàn diện và kiểm soát rủi ro rửa tiền - Tham gia ký kết, thực hiện các điều ước hiệu quả. quốc tế: Tích cực tham gia ký kết, thực - Dịch vụ thanh toán/chuyển tiền qua đại hiện các điều ước quốc tế về phòng, chống lý: (1) Ban hành văn bản pháp lý chi tiết, rửa tiền; tuân thủ các khuyến nghị của Lực rõ ràng về hoạt động đại lý thanh toán, bao lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF- gồm: nghiệp vụ giao đại lý, nội dung hợp Financial Action Task Force). đồng, trách nhiệm của bên giao đại lý... nhằm tăng cường quản lý, giám sát và kiểm 4.5. Nâng cao nhận thức cộng đồng về soát rủi ro rửa tiền; (2) Cân nhắc bổ sung phòng, chống rửa tiền các quy định về đại lý thanh toán vào Luật các tổ chức tín dụng (sửa đổi) hoặc văn bản Nâng cao nhận thức, hiểu biết của người pháp luật liên quan. dân về tội phạm rửa tiền và cách thức - Thẻ trả trước vô danh: (1) Tăng cường phòng ngừa là yếu tố quan trọng góp phần công tác thu thập, phân tích dữ liệu về tình xây dựng hệ thống phòng, chống rửa tiền hình phát hành, sử dụng và thanh toán thẻ 82 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024
NGUYỄN TRUNG HẬU trả trước vô danh; (2) Đánh giá tác động của thông tin cho các tổ chức cung ứng dịch vụ, việc sử dụng thẻ trả trước vô danh đến rủi ro đảm bảo an toàn cho khách hàng. rửa tiền và tài trợ khủng bố. Từ đó, đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp, hiệu quả. 5. Kết luận - Tài khoản thanh toán: (1) Tăng cường phối hợp liên ngành, đặc biệt là giữa ngân hàng Bài viết đã giới thiệu cụ thể về các sản và cơ quan bảo vệ pháp luật, để phát hiện, phẩm tài chính toàn diện, bao gồm sản xử lý kịp thời các trường hợp gian lận trong phẩm thanh toán, chuyển tiền; sản phẩm tài mở tài khoản thanh toán trực tuyến; (2) Xây chính vi mô và sản phẩm bảo hiểm vi mô. dựng cơ chế kết nối, chia sẻ thông tin giữa Đối với mỗi loại sản phẩm, tác giả đã chỉ ngành Ngân hàng với cơ sở dữ liệu quốc gia rõ bản chất, các đặc điểm và phương thức về dân cư, căn cước công dân,... nhằm xác cung cấp. Thông qua các sản phẩm này, minh thông tin khách hàng chính xác, nhanh người dân ở khu vực nông thôn, vùng sâu, chóng, hạn chế tối đa hành vi gian lận. vùng xa, phụ nữ người yếu thế... có điều - Dịch vụ dùng tài khoản viễn thông thanh kiện dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với toán cho hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ các dịch vụ tài chính, mang lại cơ hội việc (mobile money): (1) Đưa ra chính sách làm, tạo thu nhập cho xã hội, góp phần thúc quản lý mobile money phù hợp, lâu dài, đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững dựa trên kết quả đánh giá thí điểm, đảm và xoá đói giảm nghèo của quốc gia. Tuy bảo kiểm soát rủi ro rửa tiền ở mức thấp nhiên, sự phát triển của khoa học và công nhất và thúc đẩy tài chính toàn diện. nghệ, các sản phẩm tài chính toàn diện, - Dịch vụ tín dụng vi mô: (1) Ban hành quy các trung gian thanh toán và ví điện tử ở định cụ thể, rõ ràng về phạm vi hoạt động tín Việt Nam đang là đối tượng được nhóm tội dụng vi mô, phân biệt rõ với các hoạt động phạm hướng tới để thực hiện hành vi rửa tín dụng khác; (2) Xác định rõ đối tượng thụ tiền. Vì vậy, cần thiết phải nghiên cứu và hưởng/khách hàng của hoạt động tài chính sửa đổi khung pháp luật của Việt Nam để vi mô, bổ sung tiêu chí cụ thể cho các khái đáp ứng được các yêu cầu về phòng, chống niệm “nghèo”, “cận nghèo”, “thu nhập thấp”, rửa tiền là cần thiết. Sau khi phân tích hoạt “doanh nghiệp siêu nhỏ”... trong Thông tư động quản lý, phòng, chống rửa tiền của 03/2018/TT-NHNN ngày 23/02/2018, đảm Việt Nam hiện nay, bài viết đưa ra một số bảo tính minh bạch, khả thi. khuyến nghị về chính sách trong việc quản - Dịch vụ tiết kiệm vi mô: (1) Ứng dụng lý, ngăn chặn các hành vi phòng chống rửa công nghệ hiện đại như eKYC, AI,... trong tiền. Đây là những giải pháp cần triển khai quản lý, giám sát hoạt động tiết kiệm vi mô, thực hiện để đảm bảo an ninh tiền tệ quốc đặc biệt là hình thức gửi tiền trực tuyến; (2) gia và hướng tới các thông lệ quốc tế.■ Nâng cao năng lực an ninh mạng, bảo mật Tài liệu tham khảo Chính phủ (2021). Quyết định số 1813/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Về việc phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021- 2025. Chính phủ (2023). Nghị định số 19/2023/NĐ-CP ngày 28/4/2023 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền. Chính phủ (2024). Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 về thanh toán không dùng tiền mặt. Cyber Security Intelligence (2018). Cyber Criminals Have Ingenious Money Laundering Methods. https://www. cybersecurityintelligence.com/blog/cyber-criminals-have-ingenious-money-laundering-methods-3280.html Truy cập ngày 27/11/2023. Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024- Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng 83
Rủi ro rửa tiền đối với sản phẩm tài chính toàn diện ở Việt Nam trong bối cảnh mới và giải pháp quản lý Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2023). Thông tư số 09/2023/TT-NHNN ngày 28/7/2023 hướng dẫn thực hiện một số quy định về phòng chống rửa tiền. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2024). Thông tư số 17/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2014). Thông tư số 39/2014/TT-NHNN ngày 11/12/2014 hướng dẫn về dịch vụ trung gian thanh toán (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 23/2019/TT-NHNN ngày 22/11/2019). Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2016). Thông tư số 19/2016/TT-NHNN ngày 30/6/2016 quy định về hoạt động thẻ ngân hàng (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 17/2021/TT-NHNN ngày 16/11/2021). Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2018). Thông tư số 03/2018/TT-NHNN ngày 23/2/2018 quy định về cấp giấy phép, tổ chức và hoạt động của tổ chức tài chính vi mô. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2018). Mô hình đại lý ngân hàng: Thực tiễn quốc tế và những khuyến nghị chính sách cho Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2019). Báo cáo đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố của Việt Nam 2012-2017. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2021). Quyết định số 810/QĐ-NHNN ngày 11/5/2021 ban hành Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2023). Báo cáo Đánh giá rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với các sản phẩm tài chính toàn diện. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2024). Danh sách các tổ chức không phải là ngân hàng được nhnn cấp giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. https://www.sbv.gov.vn/webcenter/portal/vi/menu/trangchu/tk/hdtt/ ctccudvtt?_afrLoop=1917480782783774#%40%3F_afrLoop%3D1917480782783774%26centerWidth%3D80%2 525%26leftWidth%3D20% 2525%26rightWidth%3D0%2525%26showFooter%3Dfalse%26showHeader%3Dfal se%26_adf.ctrl-state%3D1bdjjfs3af_4, Truy cập ngày 19/9/2024. Quốc hội (2022). Luật số 14/2022/QH15 ngày 15/11/2022 về Luật Phòng, chống rửa tiền. Thủ tướng Chính phủ (2023). Nghị quyết số 192/NQ-CP ngày 18/11/2023 gia hạn thời gian thực hiện thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ. Thủ tướng Chính phủ (2013). Quyết định số 20/2013/QĐ-TTg ngày 18/04/2013 quy định mức giá trị của giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo (được sửa đổi, bổ sung bởi Quyết định số 11/2023/QĐ-TTg ngày 27/4/2023). Thủ tướng Chính phủ (2020). Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 22/01/2020 phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Thủ tướng Chính phủ (2021). Quyết định số 316/QĐ-TTg ngày 9/3/2021 về việc phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ. Thủ tướng Chính phủ (2021). Quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021 phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025. VTV (2023). Kẽ hở trong quản lý ví điện tử. https://vtv.vn/phap-luat/ke-ho-trong-quan-ly-vi-dien-tu-20231108195102718. htm. Truy cập ngày 15/11/2023. World Bank (2021). The Global Findex Database 2021: Financial Inclusion, Digital Payments, and Resilience in the Age of Covid-19. Report, Washington D.C, USA. 84 Tạp chí Kinh tế - Luật & Ngân hàng- Số 272- Năm thứ 26 (13)- Tháng 12. 2024