SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT CÁT NGẠN
----o0o---
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
DẠY HỌC PHẦN PHỔ HỒNG NGOẠI (IR)
VÀ PHỔ KHỐI LƯỢNG (MS) - MÔN HOÁ HỌC LỚP 11
GIÁO VIÊN: 1) NGUYỄN VĂN MƠ
2) TRẦN THỊ THANH TÚ
ĐƠN VỊ CÔNG TÁC: THPT CÁT NGẠN
LĨNH VỰC: HOÁ HỌC
SỐ ĐIỆN THOẠI: 0984321982
Năm học 2023-2024
1
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................. 3
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài: ............................................................................................ 4
2. Tính mới của đề tài.......................................................................................... 4
3. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 4
5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 4
6. Kế hoạch nghiên cứu ....................................................................................... 5
PHẦN 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ..................................................................... 6
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN. ................................................................... 6
1.1. Cơ sở lý luận. ................................................................................................ 6
1.2. Cơ sở thực tiễn. ............................................................................................. 6
1.2.1. Khảo sát thực trạng dạy học nội dung phổ ở các trường THPT ......... 6
1.2.2. Thực tiễn dạy học nội dung phổ ở các trường THPT .......................... 8
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC DẠY HỌC NỘI DUNG PHỔ TRONG
CHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC PHỔ THÔNG ......................................................... 8
2.1. Phổ hồng ngoại ............................................................................................. 8
2.1.1. Sơ lược về phổ hồng ngoại .................................................................... 8
2.1.1.1. Những vấn đề chung về phổ hồng ngoại.......................................... 8
2.1.1.2. Tần số đặc trưng của nhóm chức hữu cơ ......................................... 9
2.1.2. Sử dụng phổ hồng để xác định các nhóm chức trong các hợp chất
hữu cơ. ............................................................................................................ 11
2.1.2.1. Máy đo phổ hồng ngoại ................................................................. 11
2.1.2.2. Phương pháp đọc phổ hồng ngoại .................................................. 12
2.1.2.3. Hệ thống bài tập về phổ hồng ngoại và phương pháp giải. ........... 19
2.2. Phổ khối lượng ............................................................................................ 33
2.2.1. Sơ lược về phổ khối lượng ................................................................... 33
2.2.1.1. Những vấn đề chung về phổ khối lượng ........................................ 33
2.2.1.2. Đồ thị phổ khối lượng. ................................................................... 35
2.2.1.3. Các đồng vị trong phổ khối lượng ................................................. 36
2
2.2.2. Hướng dẫn học sinh đọc phổ khối lượng các chất hữu cơ trong
chương trình phổ thông ................................................................................. 37
2.2.2.1. Dạng 1: Dùng phổ khối lượng để xác định phân tử khối ............... 37
2.2.2.2. Dạng 2: Giải thích một số peak cơ bản trong phổ khối lượng của
các hợp chất hữu cơ trong chương trình hóa học hữu cơ lớp 11 ................ 40
2.2.2.2.1. Alkane .......................................................................................... 40
2.2.2.2.2. Alkene .......................................................................................... 42
2.2.2.2.3. Alkyne .......................................................................................... 44
2.2.2.2.4. Arene ........................................................................................... 45
2.2.2.2.5. Alcohol ........................................................................................ 47
2.2.2.2.6. Aldehyde ...................................................................................... 49
2.2.2.2.7. Ketone.......................................................................................... 50
2.2.2.2.8. Carboxylic acid ........................................................................... 52
2.2.2.2.9. Ester ............................................................................................ 53
2.3. Tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. ..................... 55
III. ĐÁNH GIÁ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................... 55
3.1. Thực hành giảng dạy. ................................................................................ 55
3.1.1. Tiến hành thực nghiệm sư phạm ........................................................ 55
3.1.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................................. 55
3.1.3. Nhận xét kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................. 57
3.2. Đánh giá về mức độ cấp thiết và khả thi của đề tài ................................ 58
3.2.1. Nội dung khảo sát ................................................................................ 58
3.2.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................... 58
3.2.3. Phương pháp khảo sát khảo sát .......................................................... 58
3.2.4. Kết quả khảo sát khảo sát .................................................................... 59
3.2.4.1. Sự cấp thiết của giải pháp đề xuất .................................................. 59
3.2.4.2. Tính khả thi của giải pháp đề xuất ................................................. 59
PHẦN III. KẾT LUẬN ........................................................................................... 60
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 61
PHỤ LỤC .................................................................................................................. 1
Phụ lục 1. Cách tra cứu hình ảnh phổ MS và phổ hồng ngoại ....................... 1
Phụ lục 2. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của giải pháp .................... 7
3
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
ĐC
Đối chứng
GV
Giáo viên
SKKN
Sáng kiến kinh nghiệm
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
TN
Thực nghiệm
4
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Hoá học là một môn khoa học thực nghiệm, vì vậy dạy và học hoá học phải
gắn liền với thực tiễn. Để phân tích cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ hiện nay người
ta sử dụng các máy đo phổ. Trong các phương pháp phân tích phổ, có hai phương
pháp phổ biến được đưa vào chương trình hóa học phổ thông 2018 đó là phổ Hồng
ngoại (IR) và phổ khối lượng (MS).
Qua trao đổi, khảo sát, chúng tôi thấy rằng: Việc tổ chức dạy học các nội
dung liên quan đến phổ hồng ngoại và phổ khối lượng đang gặp nhiều khó khăn.
Nguyên nhân chủ yếu được đưa ra là: Nội dung kiến thức còn mới đối với nhiều giáo
viên. Nhiều giáo viên chưa nắm được bản chất của các loại phổ cũng như chưa có
phương pháp đọc phổ. Hệ thống bài tập về phổ chưa nhiều, chưa có tính hệ thống.
Việc xây dựng các bài tập về phổ đối với một số GV còn nhiều hạn chế do GV chưa
tìm ra nguồn tư liệu để vẽ phổ các chất… Chính vì vậy, hiệu quả của việc thực hiện
dạy học các nội dung này chưa cao.
Trong quá trình nghiên cứu thực hiện dạy học chuyên đề này, chúng tôi đã
đúc rút được một số kinh nghiệm chia sẻ cùng các thầy cô với mong muốn thực hiện
có hiệu quả nội dung về phổ nhằm phát triển năng lực học sinh qua đó góp phần thực
hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông 2018.
2. Tính mới của đề tài
Qua tìm hiểu trên internet và khảo sát giáo viên giảng dạy hoá học chúng tôi
nhận thấy: Đây là nội dung mới được đưa vào dạy học năm đầu tiên trong chương
trình hoá học phổ thông nên số lượng tài liệu tham khảo còn ít. Hiện chưa có công
trình nào nghiên cứu một cách hệ thống về phương pháp dạy học chuyên đề này cho
học sinh THPT.
3. Mục đích nghiên cứu
Giúp giáo viên thực hiện có hiệu quả hơn trong việc dạy học nội dung phổ
hồng ngoại và phổ khối lượng cho học sinh THPT.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Thực tế triển khai dạy học nội dung phổ hồng ngoại và phổ MS ở một số
trường THPT.
- Giáo viên và học sinh một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập, xử lý tài liệu, thông tin qua google form.
- Phương pháp khảo sát thực tế trước và sau khi tác động.
