Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Những giải pháp để nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật Lí lớp 8 phần chuyển động cơ học

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” A. PhÇn më ®Çu

1. Lý do cho đ tàiề

ấ ướ ệ ướ ế ỷ ủ Đ t n c Vi t Nam b

ờ ạ ủ ự ờ ạ ớ ọ ư ủ ể th i đ i m i. Th i đ i c a s phát tri n nh vũ bão c a khoa h c k ộ c vào th k 21 trong ánh sáng c a m t ỷ

ậ ệ ượ ươ ủ ẩ ổ ộ ị thu t, hi n t ng “Bùng n thông tin” và nh p đ kh n tr

ụ ệ ề ặ ộ ộ ộ ng c a cu c ụ ớ ố s ng xã h i ... đi u đó cũng đ t ra cho ngành giáo d c m t nhi m v l n

ả ị ườ ữ ạ ạ ờ ộ là ph i k p th i đào t o ra nh ng con ng

ủ ứ ế ả ạ ớ ọ ọ i năng đ ng, sáng t o, giàu tri ể t làm ch , thích ng v i m i hoàn c nh, m i giai đo n phát tri n ứ th c, bi

ộ ủ c a xã h i.

ỉ ừ ạ ọ ạ ạ ở i ẹ ph m vi bó h p trong nhà tr ườ ng

D y h c không ch d ng l

ỏ ườ ọ ộ ể ế ế ả mà đòi h i ng i h c có trình đ hi u bi ậ t cao. Có kh năng ti p c n

ặ ể ữ ự ứ ề ễ ộ ầ nhi u m t đ đáp ng nh ng yêu c u th c ti n xã h i ngày nay và trong

ươ ộ ấ ố ớ ề ặ ụ ạ t

ấ ướ ứ ự ụ ế ở ườ ng lai. M t v n đ đ t ra đ i v i ngành giáo d c là “Đào t o con ả c”. Có ki n th c th c th , có kh thành nhân tài cho đ t n i tr ng

ư ữ ế ể ạ ậ ố năng t ệ ứ duy sáng t o, thu nh n ki n th c, x lý tình hu ng đ hoàn thi n

ế ủ ự ằ ể hi u bi t c a mình b ng chính năng l c.

ề ồ ưỡ ằ ố ọ ỏ ị ẳ Đi u đó mu n kh ng đ nh r ng b i d ng h c sinh gi

ữ ệ ệ ắ ậ i b c ầ THCS không nh ng là vi c làm đúng đ n mà còn là công vi c có t m

ọ ườ ổ ệ ầ quan tr ng trong nhà tr ng ph thông. Nó góp ph n phát hi n b i d

ộ ự ượ ạ ẩ ấ ộ ể ế ớ đ ti n t i đào t o m t l c l ồ ưỡ ng ự ặ ng lao đ ng có ph m ch t, năng l c đ c

ệ ủ ạ ậ ộ ộ ổ bi

ứ ự ọ ậ ươ ẽ ạ ệ t c a xã h i, lao đ ng sáng t o ngh thu t. Nó kích thích c vũ m nh ưỡ ng giác, lòng say mê và ý chí v n lên trong h c t p, tu d m ý th c t

ệ ộ ế ự ầ ủ ọ c a h c sinh nói chung. Nó còn là m t vi c làm thi t th c góp ph n nâng

ệ ụ ộ cao trình đ chuyên môn nghi p v cho giáo viên .

ồ ưỡ ọ ỏ ấ ấ ộ B i d ng h c sinh gi i là m t quá trình ph n đ u trăn tr ở ủ c a

ủ ụ ệ ườ ủ ngành giáo d c L Th y nói chung, c a các tr ng THCS nói riêng mà

ỗ ồ ồ ưỡ ạ ộ trong đó m i đ ng chí lãnh đ o và đ i ngũ b i d ng đóng vai trò ch ủ

ướ ọ ướ ấ ọ ở ắ ị ạ đ o, đ nh h ng r t quan tr ng. B i vì m i v ng m c trong quá trình

ề ừ ườ ọ ả ế ồ ưỡ b i d ả ng đ u n y sinh t chính tr ng h c và cách gi

ể ấ ườ ự ậ ộ ự i quy t tích c c ị ụ ỗ ậ nh t là m i t p th nhà tr ng t thân v n đ ng theo m c tiêu đ nh

ướ ụ ồ ưỡ ự ủ ế ệ ệ h ng c a ngành. Tuy th , khi th c hi n nhi m v b i d ọ ng h c sinh

ỏ ứ ở ỗ ị ề ệ ả ậ gi i, do đi u ki n hoàn c nh, do nh n th c m i đ a bàn có khác nhau

ề ầ ề ấ ườ nên nãy sinh nhi u v n đ c n suy nghĩ, bàn cãi. Trong nhà tr ộ ng, đ i

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ồ ưỡ ệ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ồ

ề ề ộ ngũ giáo viên không đ ng đ u v trình đ , kinh nghi m b i d ng còn

ộ ể ồ ưỡ ộ ố ư ứ ủ ế ạ h n ch , m t s môn giáo viên ch a đáp ng đ trình đ đ b i d ng.

ậ ồ ưỡ ể ế ọ ỏ V y làm th nào đ công tác b i d ng h c sinh gi

ạ ượ ệ ế ả ộ ớ ậ i môn V t ố ớ c k t qu cao? Đây là m t công vi c khó khăn đ i v i Lý l p 8 đ t đ

ự ế ứ ồ ưỡ ấ giáo viên d y ạ ở ườ tr ng THCS .Th c t ế cho th y ki n th c b i d

ỏ ậ ượ ấ ứ ế ặ ọ ọ ớ sinh gi i v t lí 8 v t r t xa ki n th c mà h c sinh h c trên l p đ c bi ọ ng h c ệ t

ỗ ợ ứ ế ệ ế ấ ọ ọ là ki n th c b tr toán h c do đó vi c h c sinh ti p thu bài là r t khó

khăn .

ượ ườ ề Trong nhi u năm tôi đ c nhà tr ệ ng giao nhi m v b i d

ụ ồ ưỡ ng ự ỏ ả ư ậ ặ ớ ỏ ọ h c sinh gi ế i môn V t Lý l p 8. M c dù k t qu ch a th a mãn s mong

ố ộ ướ ầ ấ ẫ ố mu n, song đó cũng là m t thành công b c đ u cu n hút h p d n cho

ư ạ ạ ả ể nên tôi m nh d n đ a ra: ữ "Nh ng gi i pháp đ nâng cao ch t l ấ ượ ng

ọ ỏ ớ ộ ể ậ ầ ồ ưỡ b i d ng h c sinh gi i môn V t Lí l p 8 ph n chuy n đ ng c ơ

ữ ệ ề ố ồ ưỡ ng

h c"ọ . Qua đ tài này tôi mu n trình bày nh ng bi n pháp b i d ả ấ ượ ươ ằ ọ ỏ ộ nh m nâng cao ch t l ng h c sinh gi i, và m t ph ng pháp gi i bài

ứ ế ể ể ấ ộ ọ ử ụ toán chuy n đ ng mà h c sinh ít s d ng ki n th c toán nh t có th . Hy

ằ ữ ệ ầ ỏ ị

ồ ọ v ng r ng nh ng kinh nghi m nh này ph n nào giúp anh ch em đ ng ỏ ồ ưỡ ỡ ữ ắ ề ướ ệ ọ ng m c v công tác b i d nghi p tháo g nh ng v ng h c sinh gi i và

ế ở ơ ọ ể ầ ộ ở ả ạ i quy t các d ng bài toán ph n chuy n đ ng c h c tr nên nh ẹ

gi nhàng h n.ơ

ớ ủ ề ể 2. Đi m m i c a đ tài

ế ứ ư ề ể ớ

ươ ế ể ộ ả Sáng ki n này ch a có ai nghiên c u. Đ tài này có đi m m i là: ậ ố ươ ng i quy t các bài toán chuy n đ ng theo ph ng pháp “v n t c t Gi

ể ọ ể ả ứ ế ậ ố đ i”, đ h c sinh có th gi

ấ ượ ấ ằ ồ ưỡ ọ ỏ nh t, nh m nâng cao ch t l ử ụ i bài toán v t lí ít s d ng ki n th c toán ớ ậ i môn v t lí l p ng h c sinh gi ng b i d

ụ ụ ứ ệ 3. M c đích và nhi m v nghiên c u

ồ ưỡ ự ể ệ ạ Tìm hi u th c tr ng vi c b i d ữ ng HSG HSNK trong nh ng

năm qua ở ườ tr ng THCS .

ố ạ ủ ể ạ ậ ộ ộ Phân lo i m t s d ng c a bài t p chuy n đ ng s

ươ ậ ố ươ ể ả ố ế ử ụ d ng ậ ph ng pháp “v n t c t ng đ i” đ gi ạ i quy t các d ng bài t p này

ơ ở ắ ứ ọ ế ự ữ ả ế Trên c s n m v ng ki n th c h c sinh có th t tin gi ậ i bài t p

ệ ả ơ nhanh h n, có hi u qu cao.

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ạ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ố ượ

ứ 4. Ph m vi và đ i t ng nghiên c u:

ủ ề ứ ề ệ ạ ờ ỉ Do đi u ki n th i gian và ph m vi c a đ tài, tôi ch nghiên c u

ồ ưỡ ệ ọ ỏ ớ Bi n pháp b i d ng h c sinh gi ậ i môn V t lí l p 8 ở ườ ng tr

THCS .

ụ ệ ươ ậ ố ươ ố ậ Vi c v n d ng ph ng pháp “ V n t c t ệ ng đ i” trong vi c

ả ộ ố ạ ể ế ậ ộ gi ủ i quy t m t s d ng c a bài t p chuy n đ ng

Ầ Ộ B PH N N I DUNG:

Ơ Ở Ậ I. C S LÝ LU N

ủ ự ể ộ ố Trong s phát tri n c a xã h i, con ng ườ ượ i đ c xem là "v n quý

ồ ự ấ ầ ầ ượ ọ ưỡ nh t", là "ngu n l c hàng đ u" c n đ c coi tr ng, nuôi d ng và phát

ể ỗ ườ ữ ể ầ ộ ừ tri n không ng ng. M i con ng ứ i là m t cá th có nh ng nhu c u h ng

ự ầ ượ ấ ọ thú, thói quen và năng l c riêng c n đ c tôn tr ng và chú ý, nh t là trong

ụ ệ ệ ắ ợ ự ệ ệ ể ự vi c giáo d c đ th c hi n th ng l ệ i s nghi p công nghi p hóa, hi n

ấ ướ ụ ữ ầ ườ ạ đ i hóa đ t n ế ệ ẻ c, c n giáo d c th h tr thành nh ng con ng i năng

ự ạ ả ế ấ ề ự ộ đ ng, sáng t o, có năng l c gi i quy t v n đ , có lòng t ầ tin và tinh th n

ấ ượ ệ ả ố ồ ưỡ ế ầ trách nhi m. mu n th c n ph i nâng cao ch t l ng b i d ọ ng h c sinh

gi iỏ

ấ ượ ọ ủ ừ ầ Nâng cao ch t l ộ ng mũi nh n c a t ng b môn là góp ph n nâng

ấ ượ ủ ườ ọ ượ cao ch t l ệ ng toàn di n c a tr ng h c. đánh giá đ

ọ ủ ấ ượ ệ ầ ự ả ủ c a th y và h c c a trò. Do đó vi c nâng cao ch t l ạ ự c năng l c d y ệ ng ph i th c hi n

ể ệ ừ ự ề ẩ ọ ợ ị ả ồ đ ng đ u, có s chu n b khoa h c h p lý. Th hi n t ề kh năng truy n

ơ ộ ọ ậ ứ ủ ụ ủ ệ ế ầ th c a th y và c h i h c t p , rèn luy n , tích lũy ki n th c c a trò.

ậ ụ ờ ậ ọ ả Nh v y mà h có kh năng v n d ng lâu dài.

ấ ượ ộ ọ ỏ ế Ch t l ng qua h i thi h c sinh gi ế i là ti ng nói có tính thuy t

ủ ủ ụ ệ ấ ườ ph c nh t trong vi c nâng cao uy tín c a nhà giáo và c a nhà tr ng.

ấ ượ ọ ọ ỏ ằ Nâng cao ch t l ng mũi nh n h c sinh gi i nh m kích thích, phát

ượ ể ệ ề ế ố ọ huy đ c truy n th ng hi u h c và th hi n phong trào thi đua d y t ạ ố t,

ườ ầ ộ ượ ự ượ ọ ố h c t t trong nhà tr ng, góp ph n huy đ ng đ c các l c l ng tham

gia vào công tác giáo d c.ụ

ồ ưỡ ệ ụ ủ ừ ọ ệ Vi c phát hi n và b i d ệ ng h c sinh là nhi m v c a t ng nhà

ườ ụ ể ừ ừ ả ả ạ tr

ế ủ ọ ế ượ ồ ưỡ ẽ ị ớ ng mà c th là t ng nhà qu n lí, t ng giáo viên gi ng d y. Năng ướ ng ệ c phát hi n và b i d ng s m s đ nh h khi u c a h c sinh n u đ

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ể ị ở ữ ọ ỏ ầ phát tri n và d n đ nh hình tr thành nh ng h c sinh gi i. Ng

ầ ế ủ ộ ượ ạ i, c l ở

ế ấ ỏ ộ ị m m móng năng khi u c a các em b thui ch t và ít có khã năng tr thành ế “Ch t xám là m t tài nguyên i. Ti n sĩ Đào Duy Huân đã vi ọ h c sinh gi t:

ấ ủ ấ ướ ậ ư ứ ọ quan trong b c nh t c a đ t n c nh ng th tài nguyên quan tr ng này

ỉ ồ ạ ộ ờ ấ ị ủ ả ộ ờ ch t n t i trong m t kho ng th i gian nh t đ nh c a m t đ i ng ườ i.

ử ụ ồ ự ế Không s d ng nó, không phát huy nó r i t ấ ” nó cũng bi n m t.

Ơ Ở Ự Ể II. C S TH C TI N.

ồ ưỡ ự ễ ạ ọ ứ ộ ấ Th c ti n cho th y d y h c b i d ng là m t hình th c chuyên

ớ ồ ưỡ ươ ạ ạ ớ sâu. So v i ch ng trình d y đ i trà trên l p thì b i d

ậ ụ ế ể ơ ọ ộ ằ ng nh m giúp ế ứ ấ ọ h c sinh phát tri n cao h n ki n th c c p h c. Lĩnh h i và v n d ng ki n

ứ ể ệ ư ạ ậ ầ th c đ làm các d ng bài t p nâng cao góp ph n vào vi c t ạ duy sáng t o

ể ự ẳ đ t ị kh ng đ nh mình.

ồ ưỡ ọ ỏ ễ ườ B i d ng h c sinh gi ệ i là công vi c di n ra th

ọ ở ườ ả ủ ồ ưỡ ế năm, là công tác tr ng tâm các nhà tr ng. K t qu c a b i d ng xuyên hàng ọ ng h c

ỏ ỉ ạ ủ ệ ả ả ộ sinh gi i ph n ánh trình đ qu n lý ch đ o c a ban giám hi u cũng nh

ấ ượ ủ ạ ạ ọ ọ ch t l ng d y và h c c a giáo viên và h c sinh, nó t o nên "th ư ươ ng

ỗ ơ ủ ệ ị ỗ hi u" c a m i m i đ n v .

ằ ươ ậ ượ ữ B ng ph ng pháp quan sát tôi đã nghi nh n đ c nh ng nét c ơ

ườ ườ ả ạ ả ở b n các tr ng THCS nói chung và tr ng THCS tôi gi ng d y nói

ồ ưỡ ề ọ ỏ riêng v tình hình b i d ng h c sinh gi i.

ố ớ : Đ i v i giáo viên

ầ ớ ườ ệ Ph n đông là giáo viên m i ra tr ả ng nên có ít kinh nghi m gi ng

ự ế ồ ưỡ ỏ ủ ọ ạ d y th c t , do đó công tác b i d ng h c sinh gi

ế ộ ứ ầ ầ ầ ớ ư i c a giáo viên ch a ồ ặ đáp ng ph n nào so v i yêu c u đ t ra. H u h t đ i ngũ giáo viên b i

ưỡ ở ườ ữ ủ ể ạ ộ d ng các tr ng là nh ng h t nhân tiêu bi u c a các b môn. Ngoài

ả ả ủ ệ ậ ạ ầ ế ầ ọ ủ vi c ph i đ m nh n d y đ ph n hành c a mình 19 ti t/ tu n h còn

ựơ ồ ưỡ ệ ắ ọ ỏ ế đ c g n trách nhi m b i d ng h c sinh gi ồ i. Vì th , quá trình b i

ưỡ ữ ỏ ướ ụ ể ắ d ng không tránh kh i nh ng v ng m c, c th : Giáo viên không có

ể ầ ư ệ ứ ệ ế ạ ủ ờ đ th i gian đ đ u t

ấ ộ ệ ọ ố ớ ạ ươ ạ d y h c, Vi c th ng nh t n i dung, ph ạ cho vi c nghiên c u tài li u và v ch ra k ho ch ồ ưỡ ng i h n b i d ng pháp, gi

ỏ ề ề ệ ặ ọ h c sinh gi

ừ ữ ế ệ ẫ ẫ ọ ướ i còn lúng túng, g p nhi u khó khăn v tài li u và các văn ồ ng d n.T nh ng nguyên nhân đó d n đ n vi c day h c b i ả b n h

ưỡ ả ồ ế ề d ng khó có k t qu đ ng đ u.

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ố ớ ọ Đ i v i h c sinh:

ể ồ ưỡ ế ệ ọ ọ ấ Vi c ch n h c sinh có năng khi u đ b i d ng r t khó, s l ố ượ ng

ạ ọ h c sinh thì ít mà các môn thi l ề i nhi u.

ể ồ ự ư ẫ ọ ưỡ H c sinh v n ch a tích c c tham gia đ b i d ồ ệ ng. Vi c b i

ưỡ ờ ụ ể ự ề ấ ấ ặ ọ d ng h c sinh đ d thi các c p quá n ng n vì tính ch t th i v mà

ưở ỏ ủ ọ ế ứ ề ả gây nh h ng nhi u đ n s c kh e c a h c sinh.

ệ ả ươ ọ ậ ư ợ Tài li u tham kh o cũng ít, ph ng pháp h c t p ch a phù h p.

ơ ả ồ ưỡ ủ ứ ế ọ ề ắ Ki n th c c b n c a môn h c b i d ư ng nhi u em n m ch a

ứ ệ ế ế ệ ậ ắ ậ ch c do v y vi c ti p thu và rèn luy n ki n th c nâng cao còn ch m.

ọ ủ ọ ứ ỗ ợ ế ườ ư ượ ố Ki n th c b tr toán h c c a h c sinh th ng ch a đ c t ộ t, m t

ọ ử ụ ứ ậ ượ ươ ố ế s ki n th c toán h c s d ng cho v t lí v t ch ọ ớ ng trình toán h c l p

ộ ố ươ ể ế ả ộ M t s bài toán chuy n đ ng gi i quy t theo ph

ử ụ ứ ế ề ấ ậ ồ ọ ố ề ng pháp truy n ọ th ng (ch n trái đ t làm v t m c ) s d ng quá nhi u ki n th c toán h c

ấ ậ ờ ả ộ ố ư ệ xa r i b n ch t v t lí

ưỡ ấ ượ ờ ư ọ ỏ ồ ộ d ng nâng cao ch t l ồ Sau đây tôi xin đ a ra m t s bi n pháp b i ả i i. Đ ng th i đ a ra m t cách gi ng h c sinh gi

ụ ạ ậ ộ ươ ậ ố ươ ể các d ng toán chuy n đ ng v n d ng ph ng pháp “v n t c t ố ng đ i”

ọ ả ế ạ ộ ể đ giúp cho giáo viên, h c sinh gi i quy t các d ng toán này m t cách

ệ ố ả nhanh ch ng và hi u qu

ồ ưỡ ệ ọ ỏ ậ III. Các bi n pháp b i d ng h c sinh gi i môn V t lý ở

ườ tr ng THCS

ế ủ ọ ổ ứ ể ự 1 T ch c ki m tra năng l c, năng khi u c a h c sinh

ủ ườ ồ ưỡ ạ ệ ầ Đây là công vi c đ u tiên c a ng i giáo viên d y b i d ỗ ng. M i

ả ắ ượ ủ ừ ự ộ giáo viên ph i n m đ ể ọ c năng l c c a t ng h c sinh trong đ i tuy n:

ự ả ự ự ệ ễ ạ ạ ậ năng l c di n đ t, năng l c c m nh n, năng l c sáng t o...Công vi c này

ượ ế ổ ứ ể ằ ọ đ c ti n hành b ng cách giáo viên t

ữ ấ ấ ọ ạ ớ ch c cho h c sinh làm bài ki m tra ế i l p. Sau khi đã có bài giáo viên ch m ch a bài cho h c sinh l y k t t

ấ ượ ạ ả ồ ưỡ ể ế ạ ọ qu , phân lo i ch t l ng h c sinh đ có k ho ch b i d ng

ứ ơ ả ở ế ể ả ắ ươ 2 Ki m tra kh năng n m ki n th c c b n ch ớ ng trình l p

6,7.

ả ở ướ ố ớ ọ ở ộ ỏ S dĩ ph i có b ầ c này b i m t yêu c u đ i v i h c sinh gi i là

ả ắ ứ ơ ả ừ ữ ế ề ầ ọ ph i n m v ng ki n th c c b n cái g i là ph n ''N n’’ t

ơ ở ể ứ ớ đó giáo viên ệ ế ng m i có c s đ nâng cao ki n th c cho các em. Ngoài vi c ồ ưỡ b i d

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ứ ơ ả ủ ế ể ươ ậ ầ ki m tra ki n th c c b n c a ch

ắ ạ ủ ố ọ ứ ế ượ ọ ắ n m b t l i ki n th c toán c a s h c sinh đ ả ng trình v t lí 6,7 giáo viên c n ph i ệ c ch n này. Đây là bi n

ươ ư ộ ầ ắ ậ pháp có tính ph ồ ng pháp, th m chí g n nh m t nguyên t c trong b i

ưỡ ọ ỏ ậ d ng h c sinh gi i môn v t lí.

ị ươ ạ ọ ệ ẩ 3 Chu n b ph ng ti n d y h c.

ộ ọ ị ầ ủ ệ ẩ ợ ớ ả Chu n b đ y đ tài li u tham kh o phù h p v i trình đ h c sinh

ươ ậ ơ ả ổ ợ ậ ạ và khung ch ng trình: Các lo i sách bài t p c b n, bài t p b tr nâng

ướ ư ầ ủ ữ ứ ề ề ướ cao d i nhi u hình th c , S u t m các đ thi c a nh ng năm tr c.

ạ ồ ưỡ 4 Quá trình d y b i d ng.

ướ ạ ồ ưỡ Tr c lúc d y b i d ng

ầ ư ứ ọ ươ ạ ượ Đ u t nghiên c u tr ng tâm ch ng trình. V ch ra đ ố c m i liên

ể ị ướ ươ ả ạ ầ ệ ữ h gi a các ph n đ có đ nh h ng trong ph ng pháp gi ng d y.

ứ ề ậ ờ T p trung nhi u th i gian nghiên c u sách giáo khoa, sách nâng cao,

ậ ơ ả ể ả ự ề ạ ạ xây d ng các chuyên đ và các d ng bài t p c b n đ gi ng d y cho phù

h p.ợ

ươ ả ợ ả Giáo viên ph i tìm ra các ph ng pháp gi ấ i bài toán phù h p nh t

ồ ưỡ ọ ớ ố ượ v i đ i t ng h c sinh tham gia b i d ng ( Đây cũng chính là y u t ế ố

ạ ủ ộ ế ị ể ế quy t đ nh đ n thành b i c a đ i tuy n)

ơ ọ ụ ể ầ ầ ộ Ví d : Trong Ph n chuy n đ ng c h c C n phân tách ra các

ề ả ề ộ ễ chuyên đ , Tìm cách gi i các bài toán trong chuyên đ m t cách d dàng

ộ ủ ọ ấ ể ả ợ ừ ấ nh t đ phù h p kh năng lĩnh h i c a h c sinh t th p lên cao

Ơ Ọ

Ể Ộ Ậ Ố

Ể Ộ : ộ ứ ể

ộ ậ ổ ị ự ủ

ề ơ ọ ố khác đ

ớ ậ ổ ị ủ ọ Ầ PH N I : C H C Ủ Ề CH Đ 1: CHUY N Đ NG Ề Ẳ A/ CHUY N Đ NG TH NG Đ UV N T C I/ Lý thuy tế 1/ Chuy n đ ng đ u và đ ng yên : ớ ậ Chuy n đ ng c h c là s thay đ i v trí c a m t v t so v i v t ượ N u m t v t không thay đ i v trí c a nó so v i v t khác thì g i là

ứ đ ng yên so v i v t y.

ứ ươ ộ ố ỳ Chuy n đ ng và đ ng yên có tính t ậ ng đ i. (Tu thu c vào v t

ố ọ

ộ ể ọ c ch n làm m c. ộ ậ ế ớ ậ ấ ộ ể ch n làm m c) ể

ộ ậ ẳ ẳ ề ề ủ ể ộ

ườ ữ ằ ằ ả ờ ộ 2/ Chuy n đ ng th ng đ u : ượ ộ c Chuy n đ ng th ng đ u là chuy n đ ng c a m t v t đi đ ng b ng nhau trong nh ng kho ng th i gian b ng nhau

ể ữ nh ng quãng đ ấ ỳ b t k .

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ề ể ậ ẳ ể ộ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ọ ườ ộ V t chuy n đ ng đ u trên đ

ẳ ng th ng g i là chuy n đ ng th ng

đ u.ề

ộ

ậ ố ủ ạ ượ ứ ộ ủ ể ậ 3/ V n t c c a chuy n đ ng : Là đ i l ể ế ng cho bi ộ t m c đ nhanh hay ch m c a chuy n đ ng

đó

ộ ổ

ươ

ị ộ ậ ộ ậ ố ộ ể ể ậ

ậ ố ề ẳ ể Trong chuy n đ ng th ng đ u v n t c luôn có giá tr không đ i ố ở V n t c cũng có tính t ng đ i. B i vì : Cùng m t v t có th ư ố ớ ậ ậ ầ

ể ố ể chuy n đ ng nhanh đ i v i v t này nh ng có th chuy n đ ng ch m đ i ố ớ ậ v i v t khác ( c n nói rõ v t làm m c ) V = Trong đó :

ườ ặ ị

ậ ố Đ n v : m/s ho c km/h ơ ị ơ ng. ơ ờ )

ặ ị V: là v n t c. Đ n v : m ho c km S: là quãng đ ờ t: là th i gian. Đ n v : s ( giây ), h ( gi ả ng pháp gi : i

ươ ộ ố ậ ố ươ ố ụ ể ng đ i c th :

ể ộ ớ II/ Ph ứ M t s công th c tính v n t c t Chuy n đ ng xe (tàu ) so v i tàu:

ứ ứ ứ ậ ậ Tàu (v t th 3) Tàu th 2 (v t th 3)

ườ ứ ậ ườ ứ ậ Đ ng ray ( v t th 2) Đ ng ray ( v t th 2)

ứ ứ ứ ậ tàu th 1 ( v t th 1) ậ Xe ( v t th 1)

ể ộ ậ ượ ề Khi hai v t chuy n đ ng ng : c chi u

vxt = vx + vt

Trong đó:

ậ ố ủ ớ + vxt là v n t c c a xe so v i tàu

x) là v n t c c a xe so v i đ

ậ ố ủ ớ ườ ng + vxđ (ho c vặ

ray

ậ ố ủ ớ ườ ng + vtđ (ho c vặ t) là v n t c c a tàu so v i đ

ề ậ ể ộ Khi hai v t chuy n đ ng cùng chi u:

xđ > vtđ ;

vxt = vxđ vtđ ho cặ vxt = vx vt ( n u vế

vx > vt)

xđ < vtđ ;

vxt = vtđ vxđ ho cặ vxt = vt vx ( n u vế

vx < vt)

Ặ BÀI TOÁN G P NHAU

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ơ ọ

ể ộ

ế c chi u :

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ể ượ ườ i xu t phát cùng m t lúc t ế ứ

ấ

ề ừ B ng ậ ộ ấ hai ng ườ i th nh t đi xe máy t ứ i th hai đi xe đ p t

ị ề ể ừ ộ 2 đi m A và B cách ớ ậ ố 1 = A đ n B v i v n t c v ớ ậ ố ượ 2 = c v A v i v n t c v ổ ặ i g p nhau ? Xác đ nh ch g p đó ?

ạ ừ ườ ặ ề

ủ ươ ố ọ ấ ng pháp truy n th ng ( ậ ch n trái đ t làm v t

m cố a/ N u 2 v t chuy n đ ng ng Ví d 1 :ụ nhau 60km. Ng ườ 30km/h. Ng ỏ 10km/h. H i sau bao lâu hai ng ể ộ ( Coi chuy n đ ng c a hai xe là đ u ). ử ụ ề S d ng ph ể ả i ) đ gi

ườ ậ ố ờ ng, v n t c , th i gian xe máy đi t ừ A i ả G i Sọ 1, v1, t1 là quãng đ

ế đ n B

ườ ậ ố ạ ừ ờ ng, v n t c , th i gian xe đ p đi t B v ề G i Sọ 2, v2, t2 là quãng đ

ọ ặ ể ả ọ

ấ ầ ủ ể ờ ộ

G i G là đi m g p nhau. G i S là kho ng cách ban đ u c a 2 xe. ặ Do xu t phát cùng lúc nên khi g p nhau thì th i gian chuy n đ ng t1 = t2 = t A S B

Xe A G Xe B

Ta có:

S1 = 30t

S1 = V1. t1 (cid:0) S2 = V2. t2 S2 = 10t

ể ộ ượ ề ặ Do hai xe chuy n đ ng ng c chi u nên khi g p nhau

thì:

S = 60km t1 = t2 v1 = 30km/h v2 = 10km/h a/ t = ? b/ S1 ho c Sặ = ? S = S1 + S2 S = 30t + 10t 60 = 30t + 10t (cid:0) t = 1,5h

ậ

ườ ừ ế Lúc đó : Quãng đ V y sau 1,5 h hai xe g p nhau. ng xe đi t ặ A đ n B là :

S1 = 30t = 30.1,5 = 45km

ườ ừ ế Quãng đ ng xe đi t B đ n A là :

S2 = 10t = 10.1,5 = 15km

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ạ

ặ ậ ị ặ V y v trí g p nhau t i G cách A : 45km ho c cách B :

15km.

ử ụ ươ ậ ố ươ ố ể ả S d ng ph ng pháp v n t c t ng đ i đ gi ặ i bài toán g p

nhau trên ọ ừ ậ ố A đ n B làm v t m c (xe 1) thì v n t c t ậ ố ươ ng

ớ ậ ố ươ ế ặ ậ ờ ấ ế Ch n xe xu t phát t ’ = V1 + V2 = 30 +10 = 40 km/h. ố ớ ố ủ đ i c a xe 2 đ i v i xe 1 là V 2 ố ậ ọ ố ng đ i V ứ Khi đã ch n xe 1 làm v t m c thì ta xem xe 1 đ ng yên còn xe 2 ’ đ n g p xe 1. V y th i gian mà

ộ chuy n đ ng v i v n t c t ặ xe 2 đ n g p xe 1 là

’ = 60/40 = 1,5 h ừ

ườ ế ể ế t = S/V2 Lúc đó : Quãng đ A đ n B là :

ườ ừ ế Quãng đ B đ n A là :

ạ ậ ặ V y v trí g p nhau t i G cách A : 45km ho c cách B : 15km.

ng xe đi t S1 = 30t = 30.1,5 = 45km ng xe đi t S2 = 10t = 10.1,5 = 15km ị ậ ề ộ ế

ừ

ướ ứ ậ ộ ậ ng t

ộ

ể ặ

ặ ể b/ N u 2 v t chuy n đ ng cùng chi u : ấ Ví d 1 :ụ ộ ể Hai v t xu t phát t A và B cách nhau 400m chuy n đ ng ề ừ ể ế ấ ừ ề A đ n B. V t th nh t chuy n đ ng đ u t cùng chi u theo h A ề ừ ớ ậ ố ứ ậ ớ ậ ố v i v n t c 36km/h. V t th hai chuy n đ ng đ u t B v i v n t c ổ ậ ặ 18km/h. Sau bao lâu hai v t g p nhau ? G p nhau ch nào ? ọ ươ ố ề ấ ậ ch n trái đ t làm v t ng pháp truy n th ng (

m cố ử ụ S d ng ph ể ả i ) đ gi

iả

ườ ườ ậ ậ A . B

Gi ờ ng, v n t c , th i gian v t đi t ờ ng, v n t c , th i gian v t đi t ọ ặ ả ọ

ừ ừ ầ ủ ể ấ ặ ờ ộ

ậ ố G i Sọ 1, v1, t1 là quãng đ ậ ố G i Sọ 2, v2, t2 là quãng đ ậ ể G i G là đi m g p nhau. G i S là kho ng cách ban đ u c a hai v t. Do xu t phát cùng lúc nên khi g p nhau th i gian chuy n đ ng là : t1 = t2 = t S1

V1 > V2

S= S1 S2

S1 = 10.t (1)

a/Ta có : S1 = V1. t

S2 = V2. t  S2 = 5.t (2)

ề ộ

nhau ặ Do chuy n đ ng cùng chi u nên khi g p : ể

S = S1 – S2 = 400 (3)

ượ c : t = 80s

ậ

2 = ?

Thay (1), (2) vào (3) ta đ ậ ặ V y sau 80s hai v t g p nhau. ậ ừ ườ ượ b/ Quãng đ ng v t t A đi đ c là : S = 400m t1 = t2 = t v1 = 36km/h = 10m/s v2 = 18km/h = 5m/s a/ t = ?s b/ S1 ho c Sặ

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ậ ừ ườ ượ ng v t t B đi đ c là :

ậ ặ ạ ặ ị

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” S1 = v1.t = 10.80 = 800m Quãng đ S2 = v2.t = 5.80 = 400m V y v trí g p nhau t

i G cách A : 800m ho c cách B :

400m

ươ ố ể ả ậ ố ươ ế i quy t bài ng đ i đ gi ng pháp v n t c t

ọ ậ ừ ậ ố ươ ng

ờ ậ ặ ế ớ ậ ố ươ ử ụ S d ng ph ặ toán g p nhau ấ ố ế Ch n xe xu t phát t B đ n A làm v t m c (xe 2) thì v n t c t ’ = V1 V2 = 36 18 = 18 km/h = 5 m/s ố ớ ố ủ đ i c a xe 1 đ i v i xe 2 là V 1 ố ậ ọ ố ng đ i V ứ Khi đã ch n xe 2 làm v t m c thì ta xem xe 2 đ ng yên còn xe 1 ’ đ n g p xe 2. V y th i gian mà

ộ chuy n đ ng v i v n t c t ặ xe 1 đ n g p xe 2 là

’ = 400/5 = 80 s c là :

ượ ườ ậ ừ A đi đ

ượ ườ ậ ừ c là : B đi đ ng v t t

ặ ạ ặ

ườ ề

ừ ể ộ ớ ậ ố A v i v n t c V

ườ ứ 2 ( V2< V1), AB dài 20km. N u hai ng

ặ i G cách A : 800m ho c cách B : 400m ộ ở i chuy n đ ng đ u, kh i hành cùng m t lúc. ở ườ i th hai kh i hành 1, ng ế ượ c i đi ng ứ ườ ề i th

ể ế t = S/V1 ng v t t b/ Quãng đ S1 = v1.t = 10.80 = 800m Quãng đ S2 = v2.t = 5.80 = 400m ị ậ V y v trí g p nhau t Ví d 2 ụ : Hai ng ở ườ ấ ứ i th nh t kh i hành t ớ ậ ố B v i v n t c V ề ấ ổ ị ườ i.

ậ ố ươ ườ ườ ậ ỗ ậ ố ủ ườ i th hai. Tính v n t c c a m i ng ố ) ậ ố ươ ng pháp v n t c t ng đ i ố ủ ố ng đ i c a ng i hai làm v t m c v n t c t i 1 so

ớ v i ng

ượ

’ = V1 + V2 ( khi hai ng ’’ = V1 V2 ( khi hai ng

c chi u) ề ườ ườ ể ể ộ ộ ề i chuy n đ ng ng i chuy n đ ng cùng chi u )

V1+ V2 = 100 V1 V2 = 20

’ = SAB/t1 = = 100 (km/h) (cid:0) ’’ = SAB/t2 = = 20 (km/h) (cid:0) c V

1 = 60km/h ; V2 = 40 km/h.

V1 V1 ượ Ng ừ t chi u thì sau 12 phút thì g p nhau. Nêu đi cùng chi u thì sau 1h ng ứ nh t đu i k p ng ử ụ ươ HD:(S d ng ph ọ Ch n ng ẽ ườ i 2 s là: V1 V1 Theo bài ra ta có ’ (cid:0) T1 = SAB/V1 ’’ (cid:0) T2 = SAB/V1 ả ệ Gi i h trên ta đ

ề Ví d 3 :ụ Trên m t đ

ổ ộ ế

ẳ ộ ủ ế ả

ớ ậ ố ả ổ

ậ ố ươ ố ậ ố ươ ườ ậ ng pháp v n t c t i hai làm v t m c v n t c t ố ) ng đ i ố ủ ng đ i c a ng ớ i 1 so v i

ườ ậ ố ớ ể ộ ườ ng th ng có hai xe chuy n đ ng đ u v i v n t c ề ượ ể c chi u thì không đ i, xe 1 chuy n đ ng v i v n t c 35km/h. N u đi ng ề sau 30 phút kho ng cách c a hai xe gi m 25km. N u đi cùng chi u thì sau ữ ả bao lâu kho ng cách gi a chúng thay đ i 5km? ử ụ ươ HD:(S d ng ph ườ ọ Ch n ng ẽ i 2 s là: ng

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ộ

ườ ề c chi u)

’ = V1 + V2 ( khi hai ng ’’ = ( khi hai ng

’ = (cid:0)

ườ ộ ượ ể i chuy n đ ng ng ề ể i chuy n đ ng cùng chi u )

’’ = = = 0.25h

V2 = 15 km/h. ữ = (cid:0) ề ả V1 V1 Theo bài ra ta có 35+V2 = 50(cid:0) T1 =S1/V1 ổ ể ờ Khi đi cùng chi u thì th i gian đ kho ng cách gi a chúng thay đ i

5 km s làẽ : T2 = S2 / V1 BÀI TOÁN TÀU H A.Ỏ

ộ ứ ể ấ ộ :

ứ ề

ứ ấ ớ

ướ ả ắ ể ạ ỏ ấ đoàn tàu này nhìn th y đoàn tàu kia qua tr ộ ờ c m t mình ộ ? Gi

ườ ớ ề Ví d 1ụ M t đoàn tàu th nh t dài 900m, chuy n đ ng đ u v i ớ ậ ố ậ ố v n t c 36km/h. Đoàn tàu th hai dài 600m, chuy n đ ng đ u v i v n t c 20m/s ch y song song v i đoàn tàu th nh t .H i th i gian mà m t hành ở khách i bài toán trong hai tr

ượ

ố ) ề c chi u. ng pháp v n t c t ng đ i

ậ ố ủ ặ ấ ọ

ậ v t m c.

ườ i trên đoàn tàu 1.

ố ậ ố ươ

ng đ i c a tàu 2 so v i tàu 1 là ượ ớ c chi u)

ố ủ ạ ạ ề

ứ ợ ng h p ạ a) Hai đoàn tàu ch y cùng chi u ề ạ b) Hai đoàn tàu ch y ng ậ ố ươ ươ ử ụ HD :(S d ng ph G i Vọ ầ ượ t là v n t c c a tàu 1, tàu 2 khi ch n m t đ t làm 1, V2 l n l ố V1= 36km/h = 10m/s ; V2 = 20m/s. TH1: Ng ậ ọ Ch n tàu 1 làm v t m c v n t c t ’ = V1+ V2 = 10+ 20 = 30 m/s ( Khi hai tàu ch y ng ề V2 ” = V2 V1 =2010 = 10 m/s ( Khi hai tàu ch y cùng chi u). V2 ố Vì đã ch n tàu 1 làm v t m c ta xem tàu1 đ ng yên còn tàu 2

’’ so v i tàu 1. ớ

ể chuy n đ ng v i v n t c t

’ và V2 ồ t qua t m m t hành khách ng i

ầ ắ ậ ố ng đ i V ể ượ ng mà tàu 2 đi đ v ộ ả Qu ng đ

ộ ọ ớ ậ ố ươ ườ trên tàu 1 chính là đ dài c a tàu 2.

ề c chi u

ủ ề ộ ể Khi hai tàu chuy n đ ng cùng chi u ” = = 60 (s) T = S2/V2 ượ ộ ể Khi hai tàu chuy n đ ng ng ’ = = 20 (s). T = S2/V2

ườ i trên đoàn tàu 2.

ố ậ ố ươ

ng đ i c a tàu 1 so v i tàu 2 là ượ ớ c chi u)

ố ủ ạ ạ ề

ứ ậ TH2: Ng ọ ậ Ch n tàu 2 làm v t m c v n t c t ’ = V1+ V2 = 10+ 20 = 30 m/s ( Khi hai tàu ch y ng ề V1 ” = V2 V1 =2010 = 10 m/s ( Khi hai tàu ch y cùng chi u). V1 ể Vì đã ch n tàu 2 làm v t m c ta xem tàu2 đ ng yên còn tàu 1chuy n

’’ so v i tàu 2. ớ

ọ ớ ậ ố ươ

ắ ầ ể ượ ồ t qua t m m t hành khách ng i ộ đ ng v i v n t c t ả Qu ng đ ố ’ và V1 ố ng đ i V ng mà tàu 1 đi đ v

ộ ườ trên tàu 2 chính là đ dài c a tàu 1.

ề ầ

= = 90 (s)

ủ ộ ể Khi hai t u chuy n đ ng cùng chi u ” T = S1/V1

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ượ ề c chi u

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ộ ể ’ = = 30 (s). T = S1/V1

ườ ắ

ộ : Trên sân ga, m t đi b d c theo đ ườ ề

1 = 160 giây, n u ng ầ

ộ ọ ớ i này đi cùng chi u v i đoàn tàu thì đoàn tàu v ế ượ ườ ờ ườ i này đi ng

ặ

ặ ặ ầ ặ ờ ộ ng s t, bên m t đoàn ượ t qua ớ ề c chi u v i ế 2 = 80 lúc g p đ u tàu đ n lúc g p đuôi tàu là t ế ừ lúc g p đ u tàu đ n lúc g p đuôi tàu trong các

Khi hai tàu chuy n đ ng ng Ví d 2ụ ế tàu. N u ng i này trong th i gian t ng ừ ờ đoàn tàu thì th i gian t giây. Hãy tính th i gian t ườ tr a)Ng b)Tàu đ ng yên, ng

ộ i đi b đi d c bên đoàn tàu. ậ ố ươ ươ ng pháp v n t c t ố ) ng đ i

ườ ọ ậ ố ủ t là v n t c c a ng ậ i và tàu khi ch n sân ga làm v t ợ ng h p: ườ ứ i đ ng yên nhìn tàu đi qua ọ ườ ứ ử ụ HD:(S d ng ph ầ ượ 1 , V2 l n l

ườ ậ ố ươ ậ ố ố ủ ớ i làm v t m c khi đó v n t c t ng đ i c a tàu so v i ng ườ i

G i Vọ m c.ố ọ Ch n ng s là:ẻ

ượ

’ = V1 +V2 N u tàu và ng ế ” = V2 V1 N u tàu và ng ế

ườ ườ c chi u ề ể ể ộ ộ ề i chuy n đ ng ng i chuy n đ ng cùng chi u.

’’ = = 160 (*) ’ = = 80 = 2 (cid:0)

(cid:0) ượ V2 V2 Theo bài ra ta có: S /V2 S /V2 c S= 320 V ế V2 = 3V1 th vào (*) ta đ

ờ ườ ứ a)Th i gian mà đoàn tau đi qua khi ng i đ ng yên.

ờ Ta = = = 106,6 (s). ườ ứ i đi qua đoàn tàu khi tàu đ ng yên.

b) Th i gian mà ng Tb = = = 320 (s)

Ộ

Ậ

Ể

Ề

ể BÀI TOÁN V T THAM GIA NHI U CHUY N Đ NG (chuy n

ộ

ng).

ấ

ể ộ ộ ậ c chi u ( bài toán v t chuy n đ ng ng

ươ ph ộ đ ng cùng ph ể ậ đ l p h ph

ươ đ ng cùng ph ố ậ ố ươ ề ọ ph ng pháp truy n th ng (ch n trái đ t làm v t m c) ợ ậ ố ườ ứ ợ ụ ng h p , cùng Áp d ng công th c h p v n t c: = + trong tr ề ậ ậ ể ể ng, cùng chi u (bài toán v t chuy n đ ng xuôi dòng ) và v t chuy n ượ ượ ề ng , ng c dòng) ẩ ố ng trình hai n s .

ươ ế

ướ ọ

D ng toán này có liên quan đ n ph n gi ớ ng trình toán l p 8 h c sinh ch a đ ả ế ạ

ầ ả ệ i h ph ọ ư ượ c h c nên tr ổ ợ ế ầ ậ ứ ượ ọ ư ng trình nh ng c khi cho i quy t lo i toán này thì giáo viên c n b tr ki n th c toán ệ c h

ấ ể ả ượ ế ớ ư ươ

ề i ra đ ạ ủ ế ạ ộ

ướ ẫ ọ

ề ố ươ ệ ươ ạ ươ trong ch ọ h c sinh gi ọ cho h c sinh l p 8.Do đó r t nhi u h c sinh tuy đã l p ra đ ả c k t qu sau cùng ng trình nh ng không th gi ph ủ ể Lo i bài toán ch y u trong d ng này là bài toán chuy n đ ng c a ặ ầ ng d n h c sinh cách đ t ậ c theo v t m c. ca nô trên dòng sông do đó giáo viên c n h ướ ậ ố ủ v n t c c a thuy n, n

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ơ ọ

ể ộ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” c là V

x = V1 + V2

ớ ờ

ậ ố ủ ậ ố ủ ậ ố ủ ậ ố ủ ượ

n = V1 V2 1 = 0

ớ ướ 1 + V n t c c a ca nô so v i dòng n ướ c so v i b sông là V + V n t c c a dòng n 2 ớ ờ + V n t c c a ca nô so v i b khi xuôi dòng V ớ ờ + V n t c c a ca nô so v i b khi ng ắ Khi canô t c dòng V t máy, trôi theo sông thì v ư * L u ý:

ộ ặ ể ượ Ví d 1ụ : Ca nô đang ng

ị

ổ ặ ạ ữ

ế ấ ủ

ể ậ ố ủ ỗ c dòng qua đi m A thì g p m t bè g trôi ướ ỏ ế c. Sau sông. Ca nô đi ti p 40 phút, do h ng máy nên b trôi theo dòng n ạ i đu i theo bè và g p bè t 10 phút s a xong máy, ca nô quay l i B. Cho ố ổ bi t AB = 4,5km, công su t c a ca nô không đ i trong su t quá trình chuy n đ ng. Tính v n t c c a dòng n

ươ i theo ph

c là V

ướ

ướ c. ố ) ề ng pháp truy n th ng ớ ướ 1 c so v i b sông là V 2 x = V1 + V2

ả ậ ố ủ ậ ố ủ ậ ố ủ ậ ố ủ

n = V1 V2 2 (km).

c dòng V ượ c 2/3V

n = 2/3(V1 V2 ) (km)

ượ c 2/3V

ậ

ượ ỏ ờ ữ ả ộ HD ( Gi + V n t c c a ca nô so v i dòng n ớ ờ + V n t c c a dòng n + V n t c c a ca nô khi xuôi dòng V ượ + V n t c c a ca nô khi ng Sau t1= 40 phút = 2/3h Bè trôi đ Ca nô ng c dòng đ V y lúc h ng máy ca nô cách bè : S = 2/3(V1 V2 ) + 2/3V2 = 2/3 V1. Trong th i gian s a máy, chúng cùng trôi nên kho ng cách không

đ i.ổ

x = V1+V2.

ữ ớ ậ ố

ổ ị

ữ

c ch y ươ ố ể ả Sau khi s a máy ca nô xuôi dòng v i v n t c V ờ Th i gian ca nô đu i k p bè là t ờ ả Kho ng th i gian gi a hai l n ca nô g p bè là t= + + = 1,5 h. ậ ố ướ V n t c n ử ụ S d ng ph

’ = = = = h. ặ ầ ả : V2 = = 3 (km/h) ậ ố ươ ng pháp v n t c t

ng đ i đ gi ế i quy t bài

toán trên

ố ậ c làm v t m c thì lúc đó bè luôn luôn đ ng yên.

ướ ả ờ Ch n n G i v n t c c a ca nô trên n

ề

ạ ờ ứ c không ch y là V. Th i gian ca nô 1 = 40 phút, Lúc đó ca nô cách bè m tộ : t2 = 10 phút, kho ngả ề ạ ư i ( Đi v h l u)

ọ ướ ọ ậ ố ủ ồ ượ ng ngu n là t đi ra xa bè v phía th ờ đo n Sạ 1 = V.t Trong th i gian ca nô trôi theo dòng ư ẫ ữ cách gi a ca nô và bè v n nh cũ. Th i gian ca nô quay l dĩ nhiên là 40 phút , t c tứ 3= 40 phút.

ờ ậ ổ

1+t2+t3= 40+10+40 = 90 phút = 1,5 h 2 = = 3 (km/h)

ờ ớ ờ

ố ự ộ ộ V y t ng th i gian bè trôi t = t Trong th i gian này bè trôi (so v i b ) V BÀI TOÁN THANG CU NỐ . Ví d 1 ụ M t thang cu n t

ừ ầ ư đ ng đ a khách t ờ

ấ ầ ệ t ng tr t lên l u ấ Nêu ỏ ế ờ c lên đ u thì m t th i gian là 40 s. H i n u

ạ ừ ờ

ứ ướ ả ươ ườ ử ầ ệ ọ ị trong siêu th ( Khách đ ng yên trên thang ) m t th i gian 1 phút. ề thang ch y mà khách b ầ thang ng ng thì khách ph i đi lên l u trong th i gian bao lâu? ng pháp v n t c t ng t ố ) ậ ố ươ ng đ i ầ ầ t ng tr t lên t ng l u. ử ụ HD:(S d ng ph ả G i S là qu ng đ

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ể ộ

ơ ọ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ườ

ậ ố ủ ấ ọ ầ ượ t là v n t c c a thang và ng i khi ch n trái đ t làm

ậ v t m c.

ể ậ ố ọ V1, V2 l n l ố Theo bài ra ta có Khi thang và ng

’ = 40( V1 + V2 ) (**)

ậ ố ươ ố i cùng di chuy n ta ch n thang cu n làm v t m c ố ườ ớ S= V1.t1 = 60 V1 (*) ườ ố ủ ng đ i c a ng thì v n t c t i so v i thang cu n là

V1 = 2V2 (cid:0) ầ S = 120V2 ờ ấ

’ = V1+V2 . V2 Theo bài ra ta có ’. T2 S = V2 1 = 40V1 + 40V2 (cid:0) ừ T (*) và (**) ta có 60 V ạ ộ ừ Khi thang ng ng ho t đ ng thì hành khách đi lên l u m t th i gian T2 = = = 120 s Ví d 2ụ : M t thang cu n t

ộ ừ ầ ư đ ng đ a khách t

ị ầ ế ứ

ế ườ

ầ ệ t ng tr t lên l u ờ 1 = 1 ờ ấ ả i khách đó ph i m t th i ườ ồ i khách đó

ấ ươ

ố ự ộ trong siêu th . N u khách đ ng yên trên nó thì lên l u trong th i gian t ộ ể phút. N u thang không chuy n đ ng thì ng ỏ ế gian t2 = 3 phút. H i n u thang chuy n đ ng, đ ng th i ng ả cũng đi trên nó thì ph i m t bao lâu đ ng ử ụ HD:(S d ng ph G i Vọ 1, V2 l n l ậ ườ ọ i khi ch n trái ầ ố ấ đ t làm v t m c. S là qu ng đ

i đó đi lên l u. ng đ i ố ệ ế ầ t ng tr t đ n t ng l u. ườ ứ ộ i đ ng yên)

T1 = (cid:0)

(**)

ờ ể ộ ầ ể ườ ố ) ậ ố ươ ng pháp v n t c t ậ ố ủ ầ ượ t là v n t c c a thang cu n, ng ừ ầ ườ ả ng t ể S = V1.t1 = 1.V1 (*) ộ ườ ứ

ừ

ườ

Theo bài ra ta có: ( Thang chuy n đ ng , ng Thang đ ng yên còn ng T2 = (cid:0) T (*) và (**) ta có V Khi ng ậ ố ậ ố ươ ề ườ ể i chuy n đ ng S = V2. t2 = 3.V2 1 = 3V2 ọ ộ i và thang cu n chuy n đ ng cùng chi u, ta ch n thang ố ớ ố ủ ố ng đ i c a ng i đ i v i thang

ể ố cu n làm v t m c thì lúc đó v n t c t cu n làố

’ = V1 +V2 = 3V2 + V2 = 4V2

ườ ộ ờ ố ả Khi c ng ể i và thang cu n cùng chuy n đ ng thì th i gian đi lên

’= = (phút).

ầ ẻ : l u s là

Ề

ở

ộ ườ 1= 22,5 km/h, c a ng ặ i đi b ườ ượ ộ

ạ

ậ ố ươ ố ) ng đ i

T3 = S/V2 Ể Ộ BÀI TOÁN CHUY N Đ NG TRÒN Đ U Ví d 1:ụ M t ng ạ ộ ườ ộ ộ ộ ậ i đi b và m t v n đ ng viên đi xe đ p cùng ể ở ộ ị ề ng tròn chu vi C m t đ a đi m, và đi cùng chi u trên m t đ kh i hành ộ ườ ủ ườ ậ ố ủ ạ = 1800m. v n t c c a ng i đi xe đ p là v ỏ ộ ườ c m t vòng thì g p ng là v2 = 4,5 km/h. H i khi ng i đi i đi b đi đ ặ ể ị xe đ p m y l n. ng pháp v n t c t ế

ộ ớ ạ ộ i đi b là đ ng yên so v i ng ậ ố ủ i đi xe đ p. V n t c c a

ứ ườ ườ ờ ấ ầ Tính th i gian và đ a đi m g p nhau? ươ ử ụ i:(ả S d ng ph Gi ể ườ ờ i đi b đi h t m t vòng là: t = 1,8/4,5 = 0,4 h Th i gian đ ng ộ ườ ườ Coi ng ớ ạ i đi xe đ p so v i ng ộ i đi b là: ng

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ườ ườ ườ ớ V = v1 – v2 = 22,5 – 4,5 = 18 km/h. ộ i đi b là: Quãng đ ủ ng c a ng

ố ườ S vòng ng ộ i đi b là: ạ i đi xe đ p đi đ

ườ ậ

ườ ặ ạ i đi xe đ p so v i ng S = Vt = 0,4. 18 = 7,2 km. ườ ớ ượ c so v i ng n = = 7,2/1,8 = 4 (vòng) ầ ộ ạ i đi b 4 l n. i đi xe đ p g p ng ườ ộ i đi b thì ng ườ i ạ i đi xe đ p g p ng

ộ

ộ ế ườ ườ ớ ặ ườ V y ng ớ ế Khi đi h t 1 vòng so v i ng ạ ườ ng. cu i đo n đ ạ i đi xe đ p đi h t m t vòng so v i ng ộ i đi b là:

ứ ấ ặ ấ ộ ờ ị

ầ đ u tiên là

ứ ầ ặ ấ ộ ờ ị

ầ đ u tiên là

ứ ầ ặ ấ ộ ờ ị

ầ ở ố đi b 1 l n ờ Th i gian ng t’ = = 1,8/18 = 0,1 h V y:ậ ầ L n g p th nh t sau khi xu t phát m t th i gian là 0,1h cách v trí 0,1.4,5 = 0,45 km L n g p th hai sau khi xu t phát m t th i gian là 0,2h cách v trí 0,2.4,5 =0, 9 km L n g p th ba sau khi xu t phát m t th i gian là 0,3h cách v trí 0,3.4,5 = 1,35 km ầ đ u tiên là

ứ ư ầ ấ ộ ị ặ L n g p th t ờ sau khi xu t phát m t th i gian là 0,4h cách v trí

ầ đ u tiên là

ả ướ ủ ể Các kho ng cách trên đ ộ ng chuy n đ ng c a hai 0,4.4,5 = 1,8 km ượ c tính theo h

ng i.ườ

ấ

ớ ậ ố ể ạ Ví d 2ụ : Lúc 4h30 phút hai xe đ p cùng xu t phát cùng m t đi m ộ t là

ộ ổ ầ ượ trên m t vòng tròn đua bán kính 250m v i v n t c không đ i l n l 32,5km/h và 35 km/h, h iỏ :

ầ ấ ỗ a. L n d u tiên hai xe g p nhau lúc m y gi ờ ? Khi đó m i xe đi

ượ ầ ườ đ c quãng đ ?

ặ ng bao nhiêu km ễ ờ ầ ?

ể ươ ố ề ả

ặ b. Trong th i gian bi u di n 1,5 km hai xe g p nhau bao nhiêu l n HD ( Gi ) ng pháp truy n th ng i theo ph ộ a) Chu vi c a m t vòng đua

ủ R = 2.3,14.250 = 1570m = 1,57km.

ừ ặ ầ ế ầ ấ ả khi xu t phát đ n khi g p l n đ u, thì qu ng

C= 2(cid:0) ờ G i t là th i gian t ượ ủ ườ ọ ng đi đ đ :

ầ ượ ủ ầ ả ng đi đ

ỗ c c a m i xe là S1 = V1 t = 32,5t S2 = V2t = 35t ặ ơ ứ ườ Vì hai xe g p nhau l n đ u tiên nên qu ng đ ủ ấ ẻ ớ ằ

c c a xe ứ th hai s l n h n xe th nh t đúng b ng chu vi c a vòng đua , do đó ta có

32,5t + 1,57 = 35t (cid:0) t = 0,628 (h) = 38 phút

S1 + C = S2 (cid:0) ặ ậ

ố ầ ặ ờ V y hai xe g p nhau lúc 4h30 phút + 38 phút = 5h 8phút. b) S l n hai xe g p nhau trong th i gian 1,5h

N = = 2,4 l n.ầ

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ặ ố ầ ầ ố

ủ ặ

ậ Do s l n g p nhau c a hai xe là s nguyên nên N = 2 (l n). V y ầ ậ ố ươ ờ ử ụ ố ể ả trong th i gian 1,5h hai xe g p nhau 2 l n. ươ ng pháp v n t c t ng đ i đ gi ế i quy t bài S d ng ph

toán

ọ ậ ố ươ ố ớ ố ủ

ng đ i c a xe 2 đ i v i xe 1 là ’ = V2 V1 = 35 32,5 = 2,5 km/h

ớ ậ ố ươ ế ặ ậ ờ Ch n xe 1 thì v n t c t V2 ứ ọ Khi đã ch n xe 1 làm v t m c thì ta xem xe 1 đ ng yên còn xe 2 ’ đ n g p xe 1. V y th i gian mà ố ậ ố ng đ i V

ộ chuy n đ ng v i v n t c t ặ xe 2 đ n g p xe 1 là

t = C/V2

ặ

ể ế ’ = = 0,628 (h) = 38 phút ậ V y hai xe g p nhau lúc 4h30 phút + 38 phút = 5h 8phút. ố ầ ặ ờ

N = = 2,4 l n.ầ

ố ầ ặ ầ ậ

ủ ặ ầ ờ b) S l n hai xe g p nhau trong th i gian 1,5h ố Do s l n g p nhau c a hai xe là s nguyên nên N = 2 (l n). V y trong th i gian 1,5h hai xe g p nhau 2 l n.

Ề

Ậ

Ể

Ộ

ƯƠ

PH

ạ ừ ế ổ

BÀI TOÁN NHI U V T THAM GIA CHUY N Đ NG CÙNG NG Ví d 1ụ . ườ Ba ng

i đi xe đ p t ứ

ườ ứ ấ

ớ ậ ố ộ ấ ườ

ườ ờ ườ i th ng ng là V 1 i trên 30 phút. ườ ớ i i th 3 v i hai ng

ườ nh t và ng = 10km/h , V2 = 12km/h. Ng Kho ng th i gian gi a hai l n g p nhau c a ng tr A đ n B v i v n t c không đ i. Ng ớ ậ ố ươ ứ ấ i th hai cùng xu t phát m t lúc v i v n t c t ườ i th 3 xu t phát sau hai ng ữ ứ ủ ầ ứ ậ ố ủ i th 3. ứ ả ặ ướ c là t = 1h. Tìm v n t c c a ng

ươ ng pháp v n t c t

ậ ố ươ ượ ố ) ng đ i c sau 30 phút. ng mà xe 1 và xe 2 đi đ

ọ ố ậ ố ươ ố ủ ớ ử ụ HD: (S d ng ph ườ ả Qu ng đ S1 = V1 = .10 = 5 (km) S2 = V2 = .12 = 6 (km). ậ Ch n xe 1 làm v t m c v n t c t ng đ i c a xe 3 so v i xe 1 s ẽ

’ = V3 V1 ổ ị ố

là:

’ 1 = S1/V3 ố ủ

ậ ố ươ ờ ọ ớ V3 ẽ Th i gian mà xe 3 đu i k p xe 1 s là: t ậ Ch n xe 2 làm v t m c v n t c t ng đ i c a xe 3 so v i xe 2 s ẽ

là:

ờ ẽ

2 23V3 + 120 = 0.

ả

” = V3 V2 ổ ị ờ 1 = ( V3 12) (V3 10) = 6(V3 12)5(V3 10) V3 ng trình trên ta đ

3 = 15 km/h

ượ ả V3 ” 2 = S2/V3 Th i gian mà xe 3 đu i k p xe 2 s là: t ặ ầ ữ Theo bài ra kho ng th i gian gi a hai l n g p nhau là t= 1h hay T = t1 t2 (cid:0) (cid:0) (cid:0) ươ Gi i ph c V .

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ơ ọ

ể ộ

ộ ờ sáng m t ng

ờ ườ ớ ậ ố

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ừ ắ i đi xe g n máy t cách A 300km, v i v n t c V

ề ố thành ph A v phía ộ m t xe 1= 50km/h. Lúc 7 gi

ớ ậ ố Ví d 2ụ thành ph B ô tô đi t

2= 75km/h. ờ

ặ

ộ ườ

ng có m t ng ạ ườ ỏ trên. Bi i đi xe đ p kh i hành lúc 7 h. H i.

ườ i đó đi theo h i đi xe đ p? ướ ng nào?

ố ả ẫ ề ng truy n th ng) ử ụ i: ( s d ng ph

ặ ờ

ắ

S1= V1.(t 6) = 50.(t6) S2= V2.(t 7) = 75.(t7) ế ườ ườ ườ ổ ộ : Lúc 6 gi ố ở ề ừ B v phía A v i v n t c V ấ ỏ và cách A bao nhiêu km? a. H i hai xe g p nhau lúc m y gi ề ạ ườ i đi xe đ p, lúc nào cũng cách đ u hai xe b. Trên đ ở ế ằ t r ng ng ậ ố ủ ạ V n t c c a ng ườ Ng ướ ươ H ng d n gi ọ a/ G i t là th i gian hai xe g p nhau Quãng đ Quãng đ Quãng đ ng mà xe g n máy đã đi là : ng mà ô tô đã đi là : ng t ng c ng mà hai xe đi đ n g p nhau.

(cid:0)

ặ AB = S1 + S2

t = 9 (h) S1=50. ( 9 6 ) = 150 km

AB = 50. (t 6) + 75. (t 7) (cid:0) 300 = 50t 300 + 75t 525 (cid:0) 125t = 1125 (cid:0) (cid:0) ặ ạ ị ậ ặ V y hai xe g p nhau lúc 9 h và hai xe g p nhau t i v trí cách A:

150km và cách B: 150 km. ầ ủ ườ ộ

ườ i đi b lúc 7 h. ắ ể ờ ị b/ V trí ban đ u c a ng ắ Quãng đ

ườ ườ ả ắ ờ i đi xe g n máy và ng Kho ng cách gi a ng i đi ôtô lúc 7 gi .

ế ng mà xe g n m y đã đi đ n th i đi m t = 7h. AC = S1 = 50.( 7 6 ) = 50 km. ữ CB =AB AC = 300 50 =250km. ạ ườ ườ i trên nên: Do ng

125

(cid:0) (cid:0) . DB = CD = i đi xe đ p cách đ u hai ng CB 2 ề 250 2

ườ Do xe ôtô có v n t c ậ ố V2=75km/h > V1 nên ng ả ạ i đi xe đ p ph i

ướ h ng v phía A.

i đi xe đ p luôn cách đ u hai ng

ườ ầ ờ ườ ờ ả ặ ọ i đ u nên h ph i g p i đi xe . Nghĩa là th i gian ng ề ạ i đi m G cách B 150km lúc 9 gi

ề ườ Vì ng ể ạ nhau t ạ đ p đi là: t = 9 7 = 2giờ

ườ ượ Quãng đ ng đi đ c là:

DG = GB DB = 150 125 = 25 km

ườ ạ ậ ố ủ V n t c c a ng

5,12

h .

25 2

(cid:0) (cid:0) V3 = (cid:0) i đi xe đ p là. DG t

ử ụ ươ ậ ố ươ ố ể ả S d ng ph ng pháp v n t c t ng đ i đ gi ế i quy t bài

toán

ườ ể ắ ắ ờ Quãng đ ế ng mà xe g n m y đã đi đ n th i đi m t = 7h.

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ườ ả ắ ườ ờ Kho ng cách gi a ng i đi xe g n máy và ng i đi ôtô lúc 7 gi .

AC = S1 = 50.( 7 6 ) = 50 km. ữ CB =AB AC = 300 50 =250km. ạ ườ ườ Do ng i trên nên:

125

(cid:0) (cid:0) . DB = CD = i đi xe đ p cách đ u hai ng CB 2 ề 250 2

ộ Theo bài ra thì ng

ả ượ ườ ề i đi b ph i đi ng ề c chi u v i xe máy hay ng

ậ ố ươ ố ủ ố ng đ i c a xe máy

ớ so v i ng ậ 13 = V1 + V3

ố ủ ớ ng đ i c a ô tô so v i ng

ộ ẻ i đi b s là :V ườ ặ ườ ế

23 = V2 V3. ộ i đi b thì t i đi b . theo bài ra thì

ườ i đi b lúc nào cũng cách đ u ô tô và xe máy và ớ ộ ườ i đi V2 > V1 do đó ng ướ ế ừ ộ B đ n A. b có h ng đi t ộ ườ ọ i đi b làm v t m c thì v n t c t Ch n ng ộ ẽ ườ i đi b s là: V ậ ố ươ V n t c t ờ ọ G i t là th i gian mà xe máy đã đi đ n khi g p ng ộ ườ ế ặ

ườ

V1 + V3 = V2 V3 (cid:0) 2V3 = V2 V1

ờ cũng là th i gian mà ô tô đã đi đ n lúc g p ng ề ộ i đi b luôn cách đ u ô tô và xe máy nên: ng SCD = SBD (cid:0) V13 .t = V23 .t (cid:0) (cid:0)

Ặ

ấ

ể V3 = = = 12,5 (km/h) Ể Ộ ườ ớ ậ ố ươ ứ ặ

ắ ầ ộ ộ

ặ ạ ớ ấ i và g p xe 1… và l

ặ i xe 2, sau khi g p xe 2 nó quay l ộ ặ

ặ ạ ớ ườ BÀI TOÁN CHUY N Đ NG L P. Ví d 1ụ : Trên quãng đ ng dài 100 km có 2 xe 1 và 2 cùng xu t phát ộ và chuy n đ ng g p nhau v i v n t c t ng ng là 30 km/h và 20 km/h. ừ ể xe 1 cùng lúc hai xe chuy n đ ng thì có m t con Ong b t đ u xu t phát t ớ ạ i xe bay t i bay t ế ậ ể 2. Con Ong chuy n đ ng l p đi l p l t v n i t ố ủ t c c a con ong là 60Km/h. tính quãng đ

ươ ậ ố ươ ặ i khi hai xe g p nhau. Bi ng Ông bay?. ố ) ng đ i ng pháp v n t c t

ử ụ i:(ả S d ng ph ứ ậ ố ủ ớ ớ

’ = = 2 h

ể ặ ờ

ể ằ ộ Gi Coi xe 2 đ ng yên so v i xe 1. thì v n t c c a xe 2 so v i xe 1 là V’ = V2 + V1 = 50 Km/h Th i gian đ 2 xe g p nhau là: t = S/V ờ Vì th i gian Ong bay b ng th i gian hai xe chuy n đ ng. Nên quãng

ườ ờ ng Ong bay là: đ

ạ

ở ớ ậ ố ượ ề ạ

ườ

So = Vo t = 60.2 = 120 Km ầ Ví d 2:ụ T i hai đ u A và B c a đo n đ ộ ộ c = 16km/h. Trên đ ạ ạ ng đi nó g p ng ả ế ớ ậ ố i A v i v n t c V ứ ạ ạ i và c ch y đi, ch y l

ạ ườ ườ ủ ng dài 5km có hai ng i c chi u nhau v i v n t c V A = cùng kh i hành cùng m t lúc ch y ng ạ ấ ớ ề 12km/h , VB = 8km/h. M t con chó cùng xu t phát và ch y cùng chi u v i ậ ặ ườ ườ i B thì l p ng ặ ư ế ứ t c quay l i nh th cho đ n khi c ba cùng g p nhau.

ả ườ ng mà chó đã ch y

ườ

ổ a) Tính t ng qu ng đ ủ ổ ặ b) Ch g p nhau c a hai ng ươ ậ ố ươ Gi

i di chuy n t ạ i cách A bao nhiêu ố ) ng đ i ố ậ i B làm v t m c . V n t c t ố ng đ i

ủ c a ng ậ ố ươ ’ = VA + VB = 12+ 8 = 20 km/h

ng pháp v n t c t ể ạ ẻ i B s là: V ườ ặ ườ ớ ể ể ử ụ i: (ả S d ng ph ọ a) Ch n ng ườ ườ i A so v i ng ờ Th i gian đ hai ng i g p nhau khi di chuy n là

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ể ộ ơ ọ ’ = = 0,25 (h).

ờ ặ ổ ờ

i đã đi và g p nhau chính là t ng th i gian mà ườ i.

T= SAB /VA ườ Th i gian mà 2 ng ạ con chó đã ch y gi a hai ng ả ậ ạ ữ ườ V y qu ng đ ng mà con chó đã ch y là:

ặ ị ườ ộ b) V trí g p nhau c a hai ng

S = VC . T = 16 . 0,25 = 4 (km). ủ ạ i cách A m t đo n: SA = VA . T = 12 . 0,25 = 3 (km)

Ậ

ờ ủ ổ ể

ỉ ế ượ ộ ậ ố ng đ

ố ệ ậ ố ệ ố ộ

ọ ể ậ ố ươ

ấ ệ ậ ng đ i này đ tính ra đ dài qu ng đ ế ả ng tìm đ

ọ ố ậ ề ờ ậ

ấ ệ

ố ươ ng pháp v n t c t NH N XÉT: ả ơ ơ ọ Trong c h c c đi n c a Niu T n thì th i gian và đ dài qu ng ệ ườ c xem là tuy t đ i trong các h quy chi u ch có v n t c là có đ ổ ượ ể c tùy thu c vào vi c ch n v t làm m c (V n t c là th thay đ i đ ộ ố ườ ố ươ ng ng đ i). Dùng v n t c t t ượ ạ ượ ớ c hay th i gian trong h quy chi u m i sau đó l y các đ i l ố ấ ụ này v n d ng vào bài toán truy n th ng khi ch n trái đ t làm v t m c ế (H quy chi u trái đ t) ử ụ Khi s d ng ph

ậ

ố ậ ượ

ọ ệ ể ọ ộ ế ạ

i chuy n đ ng theo v n t c t ậ ố ể

ế ớ

ử ụ ươ ố

ể ộ

ươ ề

ố ộ ể ậ

ộ

”= V1 V2.

ể ộ ể

ố

ể ộ

ề ộ ”= V1 V2. ề ượ c chi u thì V ậ ố ậ ậ ố ươ ố ọ ỏ ậ ố ươ ể ả ng đ i chúng ta có th gi i ặ ế ễ ộ ậ ộ ể quy t d dàng bài toán hai v t chuy n đ ng g p nhau. Khi ch n m t v t ậ ế ứ c xem là đ ng yên trong h quy chi u làm v t m c thì v t ta ch n đó đ ể ặ ậ ố ươ ậ ớ m i, v t còn l ng đ i di chuy n đ n g p ố ệ ộ ư ậ ừ ọ ậ ượ c ch n làm m c. Nh v y t hai v t chuy n đ ng trong h quy v t đ ươ ệ ế ộ ể ộ ậ ở chi u này tr thành m t v t chuy n đ ng trong h quy chi u m i. T ng ủ ậ ố ươ ự ư ậ ng pháp v n t c t nh v y khi s d ng ph t ng đ i chúng ta c ng có ậ ề ế ễ ể ả i quy t d dàng các bài toán nhi u v t cùng tham gia chuy n đ ng. th gi ế ậ ố ươ ậ ệ ử ụ Vi c s d ng ph ng đ i bi n bài toán nhi u v t ng pháp v n t c t ơ ể ộ chuy n đ ng thành bài toán có ít v t chuy n đ ng h n. ề ượ Bài toán xe, tàu thì khi chúng chuy n đ ng ng c chi u thì V’ = V1 + V2 ; khi chúng chuy n đ ng cùng chi u thì V ề ể Bài toán thang cu n thì khi chúng chuy n đ ng cùng chi u thì V’ = V1 + V2 ; khi chúng chuy n đ ng ng Khi xét v n t c t ậ ng đ i ta nên ch n v t có v n t c nh làm v t

ố ớ ể

m c m i đ cho V” luôn không âm ụ ươ ấ ằ Qua các ví d trên ta nh n th y r ng vi c s d ng ph

ố ả ậ ộ ng đ i bài toán gi

ố

ờ ậ

ề ờ ơ ả

ờ ố i truy n th ng dùng l ư ậ ễ ẫ ờ ệ ử ụ ậ ng pháp v n ế ử ụ ơ i m t cách nhanh ch ng h n và ít s d ng ki n ả ả ậ ố ươ ớ i v n t c t ng đ i chúng ta ph i ế ặ ẹ i hay Ý đ p mang đ c thù v t lí. N u ề ờ ả i ít , tính toán nhi u, xa r i b n ệ ế i ta d d n đ n quan ni m

ườ ộ ố ạ

ủ ng

ượ ả ị ng h c sinh, xác đ nh đ c kh năng lĩnh c đ i t

ồ ưỡ ố ượ ứ ủ ừ ọ ọ ộ h i và t p h p ki n th c c a t ng h c sinh.

ố ố ươ t c t ơ ứ th c toán h n. Tuy nhiên v i cách gi ư i h n nh ng đây là l dùng nhi u l ề ta dùng cách gi ề ầ ấ ậ ch t v t lí. Sau nhi u l n xa r i nh v y ng ậ ợ ườ ằ r ng v t lí là tr ng h p riêng c a m t s lo i bài toán nào đó. Trong quá trình b i d ạ ượ Phân lo i đ ế ợ ọ ạ

ứ ẽ ọ ở ớ ị ế ượ ờ ở ậ ọ ố ể Ki m tra h c sinh trong su t quá trình d y h c. ơ ị Đ nh l ng th i gian, đ n v ki n th c s h c l p và nhà.

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ế

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ề Bu i 1 giáo viên truy n đ t lí thuy t và ph

ươ ng pháp gi ọ ẫ ậ ậ ạ ộ ố i bài t p m u và ra m t s bài t p cho h c sinh t ả ạ i d ng ự ả gi i trên

ổ ả toán và gi l pớ .

ậ ạ ầ ổ ọ

ế sinh v nhà làm

ổ ả ả ế i bài t p ậ ở

ắ nhà, gi

ứ ế ế

ệ ố ế ả ằ ạ

thành m t h th ng nh m giúp các em có kh năng h th ng l ứ th c ch

ề ầ ộ

ả ề ể ủ ữ ạ ầ ợ

ậ ọ K t thúc bu i h c này giáo viên ra bài t p d ng này yêu c u h c ề ọ ầ Bu i 2 giáo viên yêu c u h c sinh trình bày k t qu gi ả ắ ủ ọ i đáp các th c m c c a h c sinh ứ ừ ạ D y theo t ng mãng ki n th c và liên k t các mãng ki n th c đó ộ ệ ố ế i ki n ươ ng trình. ụ Ví d : Sau m t chuyên đ giáo viên c n có các bài kh o sát. Đó là ậ ổ nh ng bài t p t ng h p có đ y đ các d ng trong chuyên đ đ cho làm ề quen v i nhi u d ng bài t p.

ọ ứ

ọ làm bài. ả ứ ế ậ ớ ổ ợ i bài b sung ki n th c m i t p h p

ế

ki n th c . ể ệ ế ứ ụ ớ ạ ự H c sinh nghiên c u và t Giáo viên và h c sinh : Gi ứ Ki m tra th

ạ ườ ể

ấ

ả ế t trên gi y , ki m tra tr c ti p trên l p . ộ T ch c các cu c kh o sát ch t l ọ ậ ớ ố ừ ng trong su t t ng chuyên đ ề

ố ( t ng)

ụ ề ng xuyên ki n th c truy n th , rèn luy n liên t c, ỷ ứ không gián đo n đ giúp các em hình thành k năng h c t p. Hình th c ể ể ể ự ế này có th ki m tra vi ấ ượ ứ ổ ể ợ ồ ưỡ ả ầ i thi u ít nh t 3 l n kh o sát trên đ t b i d ượ ự ồ ưỡ ể ng thu hút đ

ấ Đ quá trình b i d ả ầ ờ ồ ộ

ữ ể ế ề

ướ ọ ỏ ủ ọ c s quan tâm, h c h i c a h c ỡ ắ ế sinh thì th y ph i luôn luôn đ ng viên khuy n khích , đ ng th i nh c nh ộ nh ng sai sót đó là m t đi u không th thi u. c khi đi thi

ộ ố ề ướ ủ ệ c

ả i m t s đ thi c a các năm tr ữ ạ ng cho các em nh ng d ng bài t p s g p trong bài thi.

ữ ả ọ Tr ọ Cho h c sinh rèn luy n gi ướ ậ ẽ ặ ị Đ nh h ệ Rèn luy n b n lĩnh , tâm lí v ng vàng cho h c sinh

ự ề ệ III. KÕT qu¶ . Qua 5 năm th c hi n đ tài 20092010, 20102011, 20112012 ,

ượ ế ả ư c k t qu nh sau:

ả

ả ấ ồ ộ 2012 2013, 2013 2014 tôi đã thu đ K t quế ả 3 gi Năm h cọ 20092010 i cá nhân (gi i nh t đ ng đ i lí 8)

ả ả ộ ồ 20102011 3 gi i cá nhân ( gi i ba đ ng đ i lí 8)

ả ế ồ ộ 20112012 2 gi ứ i cá nhân (x p th 5 đ ng đ i lí 8)

ả ả ồ ộ 20122013 4 gi i cá nhân (gi i nhì đ ng đ i lí 8)

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ả ả ồ ộ 20132014 4 gi i cá nhân (gi i nhì đ ng đ i lí 8)

Ệ

Ọ ễ ừ ự ỏ ng h c sinh gi ữ i trong nh ng

ọ ồ ưỡ ự ọ ỏ ụ ể IV. BÀI H C KINH NGHI M ọ ồ ưỡ ụ T th c ti n áp d ng công tác b i d ệ năm qua tôi đã đúc rút ra bài h c kinh nghi m sau: ạ ng h c sinh gi ế Xây d ng k ho ch b i d i c th ngay t ừ ầ đ u

năm h c.ọ

ệ ứ ầ ủ ậ ọ ồ t và nâng cao nh n th c t m quan tr ng c a công tác b i

ưỡ ỏ ố ớ ọ d i đ i v i h c sinh.

Quán tri ọ ng h c sinh gi ố ế ợ ấ ượ ể ớ Ph i k t h p v i các giáo viên khác đ nâng cao ch t l ng giáo

ụ ạ d c đ i trà.

ự

ứ

ợ ạ ả ể ồ ưỡ ệ ọ

ả ệ

ạ ấ ạ

ườ ọ ủ

ọ

t khai thác kh năng v n có c a ng ể ự ợ ủ ậ ọ ố ụ ộ ể ả ộ ợ ệ ườ ả i có năng l c, có kinh nghi m Giáo viên b i d ng ph i là ng ề ế ổ ớ ọ ạ ậ ụ t t ch c, đi u gi ng d y, say mê nhi t tình, t n t y v i h c sinh, bi ế ề ờ ả ứ ạ ộ khi n ho t đ ng d y h c h p lí v th i gian và ki n th c, ph i phát huy ỏ ư ậ ọ ế h t kh năng chuyên môn, luôn luôn h c h i, s u t p các tài li u có liên ồ ươ ạ ế ồ ưỡ ớ quan và đam mê v i công tác b i d ng trình b i ng, có k ho ch, ch ồ ụ ể ưỡ ng c th , tránh d y chay, thích gì d y n y, không ôm đ m trong các d ộ ế ả ế ế ạ t d y, bi ti t huy đ ng i h c, bi ổ ạ ứ s c m nh t ng h p c a t p th , ph huynh h c sinh. ể Tuy n ch n và xây d ng đ i tuy n b môn ph i phù h p năng

ủ ọ ế ở khi u và s thích c a h c sinh.

Ậ Ế C. K T LU N

Ủ Ề 1. Ý NGHĨA C A Đ TÀI

ồ ưỡ ọ ỏ ụ ọ ệ ộ ở B i d ng h c sinh gi i là m t nhi m v tr ng tâm các tr ườ ng

ấ ượ ổ ọ ỏ ỉ ph thông. Ch t l ng h c sinh gi ự ọ ậ i không ch đánh giá năng l c h c t p

ể ệ ộ ủ ự ọ ỗ ồ ủ c a h c sinh mà còn th hi n năng l c, trình đ c a m i giáo viên b i

ưỡ ấ ượ ườ d ng nói riêng và ch t l ụ ủ ng giáo d c c a nhà tr ng nói chung. Thành

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ọ ỏ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ệ

ộ ể ủ tích h c sinh gi i là cái đích c a vi c nâng cao trình đ hi u bi ế ở ỗ m i t

ấ ượ ọ ầ ầ ấ c p h c và góp ph n nâng cao ch t l ng toàn ph n.

ứ ế ơ Giúp ng ườ ọ ự i h c t tin h n trong quá trình tìm ki m tri th c, tích lũy

ượ ứ ể ề ệ ế đ ủ c nhi u ki n th c, phát tri n trí thông minh là trách nhi m chung c a

ồ ưỡ ụ ệ ọ ỏ các nhà giáo d c. Tuy nhiên vi c b i d ng h c sinh gi ề ơ i không h đ n

ỏ ự ổ ự ủ ộ ễ ế ả gi n, d dàng, nó đòi h i s n l c, quy t tâm cao c a đ i ngũ và cán b ộ

ế ề ả ầ ỏ ộ qu n lý. Qua đ tài này, tôi xin góp thêm m t ph n nh vào ti ng nói

ồ ưỡ ủ ề ọ ỏ chung c a giáo viên v "Công tác b i d ng h c sinh gi i".

ự ề ề ắ ạ ắ ờ ế Vì th i gian, năng l c có h n nên đ tài ch c ch n còn nhi u khi m

ệ ượ ế ồ ứ ổ khuy t. Kính mong các đ ng nghi p l ng th và đóng góp b sung đ ể

ượ ỏ ế ơ ả ề đ tài có tính kh thi cao. Tôi xin đ c bày t lòng bi ủ t n chân thành c a

mình.

Ữ Ế Ị 2. NH NG KI N NGH .

ụ ổ ứ ọ ỏ ườ Phòng giáo d c nên t ch c thi h c sinh gi i th ng xuyên qua

ố ớ hàng năm cho các kh i l p.

ườ ầ ư ờ ề ả ơ Nhà tr ng ph i quan tâm nhi u h n công tác này, đ u t th i gian,

ự ế ạ ộ ờ ị ữ kinh phí và đ ng viên k p th i nh ng giáo viên tr c ti p d y b i d ồ ưỡ ng

ầ ấ ẫ ả ề ậ c v v t ch t l n tinh th n.

ự ề ệ ự Giao trách nhi m cho các giáo viên có năng l c v chuyên môn tr c

ồ ưỡ ế ti p b i d ng.

ườ ơ ở ậ ấ ế ị ạ ọ Tăng c ng c s v t ch t, trang thi ệ t b d y h c: mua tài li u

ầ ủ ả ộ tham kh o đ y đ cho các b môn.

ổ ứ ụ ề ả ộ ườ ườ T ch c chuyên đ , h i th o theo c m tr ng, liên tr ể ng đ trao

ồ ưỡ ệ ổ đ i kinh nghi m b i d ng.

Ụ Ụ CÁC M C L C:

ệ ả : 1.Tài li u tham kh o

ươ ả ậ ạ ổ Ph ng pháp gi ng d y v t lý ở ườ tr ậ ng ph thông, t p 1 NXBGD

1979

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

SKKN: Nh ng gi

i pháp nâng cao ch t l

ng b i d

ng h c sinh gi

i môn V t lí

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ươ ả ậ ậ Ph ng pháp gi i bài t p v t lý – NXBGD

ậ ậ ọ ơ ở 500 Bài t p v t lí trung h c c s Phan Hoàng Văn NXB ĐHQG

HCM

ớ ổ ươ ạ ả ậ ậ Đ i m i ph ng pháp d y và gi ậ i bài t p v t lí, t p 2 NXB ĐHQG

ọ ọ ư ậ ậ Bài t p ch n l c và nâng cao v t lí L u Đình Tuân NXBTH HCM

ậ ậ ế ọ ọ 350 Bài t p v t lí ch n l c 8 Vũ Thanh Khi t NXB HN

ể ễ ề ạ ọ ớ Tuy n ch n các đ thi vào l p 10 chuyên líNguy n H nh Phúc NXB

ĐHQG HCM

ụ ụ ổ 2. M c l c t ng quát

Ở Ầ ừ ế ầ ộ Ph n m t: M Đ U : T trang 1 đ n trang 2.

Ộ ừ ế ầ Ph n hai: N I DUNG: T trang 3 đ n trang 20.

Ậ ừ Ế ế ầ Ph n ba: K T LU N: T trang 21 đ n trang 21.

Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Những giải pháp để nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật Lí lớp 8 phần chuyển động cơ học

Chủ đề:

Sáng kiến kinh nghiệm lớp 8

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” A. PhÇn më ®Çu

D y ­ h c không ch d ng l

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ầ

ể ộ

ơ ọ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ồ

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ầ

ể ộ

ơ ọ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ố ượ

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ể ộ

ơ ọ

ầ

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c”

ữ

ả

ấ ượ

ồ ưỡ

ọ

ỏ

ậ

ể ộ

ơ ọ

ầ

D y h c không ch d ng l

ớ l p 8 ph n chuy n đ ng c h c” ọ ườ ộ V t chuy n đ ng đ u trên đ