BÁO CÁO K T QUẾ Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
1. L i gi i thi u ờ ớ ệ
Trong nh ng năm g n đây, n n giáo d c c a n c ta có nhi u thay đi l n. Giáo d c phữ ầ ề ụ ủ ướ ề ổ ớ ụ ổ
thông có nhi u thay đi đáng k v các v n đ liên quan đn đi m i: th c hi n phân banề ổ ể ề ấ ề ế ổ ớ ự ệ
THPT, hoàn thi n sách giáo khoa, đi m i ph ng pháp d y h c, đánh giá k t qu h c t pệ ổ ớ ươ ạ ọ ế ả ọ ậ
c a h c sinh, gi m t i ch ng trình…ủ ọ ả ả ươ
Tr c đây, giáo viên ch y u s d ng ph ng pháp gi ng d y k t h p v i minh h a theoướ ủ ế ử ụ ươ ả ạ ế ợ ớ ọ
ki u “th y đc – trò chép”. Theo ph ng pháp đi m i, h c sinh gi vai trò trung tâm trongể ầ ọ ươ ổ ớ ọ ữ
quá trình d y h c nh m tích c c hóa ho t đng c a h c sinh theo nguyên t c t khám pháạ ọ ằ ự ạ ộ ủ ọ ắ ự
trên c s t giác, t o đi u ki n ch đng trong ho t đng nh n th c, phát huy năng l c phânơ ở ự ạ ề ệ ủ ộ ạ ộ ậ ứ ự
tích đc bi t ặ ệ kh năng tính toánả c a h c sinh. ủ ọ
Hi n nay, vi c s d ng máy tính c m tay trong vi c tính toán và gi i các các bài toán c aệ ệ ử ụ ầ ệ ả ủ
h c sinh THPT đã tr nên ph bi n. Máy tính c m tay ngoài vi c h tr tính toán các phépọ ở ổ ế ầ ệ ỗ ợ
tính c ng, tr , nhân, chia…còn h tr gi i các bài toán ph c t p nh : h hai ph ng trình, hộ ừ ỗ ợ ả ứ ạ ư ệ ươ ệ
ph ng trình b c nh t ba n….Trên th c t , v n ch a có nhi u tài li u h ng d n s d ngươ ậ ấ ẩ ự ế ẫ ư ề ệ ướ ẫ ử ụ
máy tính c m tay trong vi c gi i các bài toán v t lý, hóa h c, ch y u là tài li u gi i toán.ầ ệ ả ậ ọ ủ ế ệ ả
Trong các k thi t t nghi p THPT, tuy n sinh ĐH – CĐ, B GD - ĐT cũng đã ban hành danhỳ ố ệ ể ộ
m c các lo i máy tính đc s d ng trong phòng thi nh m gi i nhanh các lo i bài toán, gi mụ ạ ượ ử ụ ằ ả ạ ả
t i thi u th i gian làm bài c a h c sinh. Trong quá trình gi i các bài t p v t lý, h c sinh số ể ờ ủ ọ ả ậ ậ ọ ử
d ng máy tính c m tay h tr nhi u trong vi c tính toán nh ng vi c l m d ng máy tính gi iụ ầ ỗ ợ ề ệ ư ệ ạ ụ ả
tr c ti p bài toán có th làm h c sinh b qua nh ng ki n th c c b n nh : quên đi b ng c uự ế ể ọ ỏ ữ ế ứ ơ ả ư ả ử
ch ng, m t d n kh năng ph n x , gi m kh năng t duy, trí nh ngày càng kém vì khôngươ ấ ầ ả ả ạ ả ả ư ớ
th ng xuyên s d ng các ph ng pháp nh m tính, ghi nh . Do đó, đi v i h c sinh kh i 10,ườ ử ụ ươ ẩ ớ ố ớ ọ ố
11 nên h ng d n trên c s h c sinh s d ng máy tính c m tay đ tính và ki m tra k t quướ ẫ ơ ở ọ ử ụ ầ ể ể ế ả
các bài toán đã làm. Đi v i h c sinh kh i 12 ph ng pháp s d ng máy tính c m tay đ gi iố ớ ọ ố ươ ử ụ ầ ể ả
nhanh các bài toán l i là u đi m trong thi tr c nghi m sau khi h c sinh đã n m v ng c sạ ư ể ắ ệ ọ ắ ữ ơ ở
ki n th c và ph ng pháp gi i thông th ng.ế ứ ươ ả ườ
Qua m t vài năm công tác gi ng d y t i Tr ng THPT Nguy n Th Giang ( c s 1), tôiộ ả ạ ạ ườ ễ ị ơ ở
nh n th y r ng h c sinh c a nhà tr ng cũng v p ph i th c tr ng trên. ậ ấ ằ ọ ủ ườ ấ ả ự ạ
Là giáo viên gi ng d y môn V t lý, tôi m nh d n đa ra đ tài này nh m thành l pả ạ ậ ạ ạ ư ề ằ ậ
nhóm h ng d n s d ng và cung c p cho h c sinh m t s kinh nghi m, kĩ năng s d ngướ ẫ ử ụ ấ ọ ộ ố ệ ử ụ
máy tính c m tay Casio đ tính toán, ki m tra nhanh đc k t qu trong vi c gi i bài t p v tầ ể ể ượ ế ả ệ ả ậ ậ
lý THPT. Hi n nay trên th tr ng có nhi u lo i máy tính c m tay h tr gi i bài t p lý nh :ệ ị ườ ề ạ ầ ỗ ợ ả ậ ư
Casio Fx- 500Ms, Casio Fx- 570Ms, CasioFx- 500Es, Casio Fx- 570Es….Máy tính đc sượ ử
d ng thông d ng nh t trong các tr ng THPT là: Casio Fx- 500Ms, Casio Fx- 570Ms.ụ ụ ấ ườ
Nghiên c u đc th c hi n g m hai nhóm đi t ng: nhóm 1 và nhóm 2 g m các em h c sinhứ ượ ự ệ ồ ố ượ ồ ọ
l p 12A2 và 12A4. K t qu cho th y thành tích h c t p môn v t lý c a hai nhóm đi t ngớ ế ả ấ ọ ậ ậ ủ ố ượ
có nh ng chuy n bi n ti n b nhi u so v i năm h c tr c đó.ữ ể ế ế ộ ề ớ ọ ướ
V i vi c s d ng máy tính c m tay đã có nh h ng l n đn k t qu h c t p c a h c ớ ệ ử ụ ầ ả ưở ớ ế ế ả ọ ậ ủ ọ
sinh, vi c rút ng n th i gian làm các bài t p có liên quan s giúp các em có thêm th i gian đ ệ ắ ờ ậ ẽ ờ ể
làm các ph n khác. L p th c nghi m có đi m TB cao h n l p đi ch ng. Đi m s TB c a ầ ớ ự ệ ể ơ ớ ố ứ ể ố ủ
nhóm th c nghi m là 7,87 c a nhóm đi ch ng là 7,03. K t qu c a phép ki m ch ng T-test Pự ệ ủ ố ứ ế ả ủ ể ứ
=0,006 <0,05 cho th y s khác bi t gi a hai nhóm, Đi u đó cho th y vi c s d ng máy tính ấ ự ệ ữ ề ấ ệ ử ụ
c m tay đ gi i bài t p v t lý đã nâng cao k t qu h c t p c a h c sinh.ầ ể ả ậ ậ ế ả ọ ậ ủ ọ
- Trong ch ng trình v t lí l p 12 có m t s bài toán liên quan đn các ki n th c toán có thươ ậ ớ ộ ố ế ế ứ ể
dùng máy tính c m tay đ gi i nhanh m t bài t p v t lý. Đó là: ầ ể ả ộ ậ ậ
1
Ch ng 1: Bài t ng h p dao đngươ ổ ợ ộ
Ch ng 3: Bài toán c ng đi n áp xoay chi u ( VD vi t bi u th c uươ ộ ệ ề ế ể ứ AB khi đã bi t bi u th cế ể ứ
uAM và uMB)
Và bài toán vi t ph ng trình sóng t ng h p t i m t đi m ch ng 2ế ươ ổ ợ ạ ộ ể ở ươ
Đây là nh ng ch ng mà h c sinh th ng g p nh ng khó khăn trong vi c gi i toán,và cũngữ ươ ọ ườ ặ ữ ệ ả
có s câu nhi u nh t trong c c u đ thi t t nghi p và tuy n sinh ố ề ấ ơ ấ ề ố ệ ể nên tôi quy t đnh ch n đế ị ọ ề
tài:“S d ng máy tính c m tay gi i nhanh m t s bài t p t ng h p dao đng, c ng đi nử ụ ầ ả ộ ố ậ ổ ợ ộ ộ ệ
áp xoay chi u v t lý 12ề ậ và ph ng pháp s ph cươ ố ứ ”
2. Tên sáng ki nế:
“S d ng máy tính c m tay gi i nhanh m t s bài t p t ng h p dao đng, c ng đi n ápử ụ ầ ả ộ ố ậ ổ ợ ộ ộ ệ
xoay chi u v t lý 12ề ậ và ph ng pháp s ph cươ ố ứ ”
3. Lĩnh v c áp d ng sáng ki nự ụ ế :
- Môn V t lí l p 12ậ ớ
+ Ch ng 1: Bài t ng h p dao đngươ ổ ợ ộ
+ Ch ng 3: Bài toán c ng đi n áp xoay chi u ( VD vi t bi u th c uươ ộ ệ ề ế ể ứ AB khi đã bi t bi u th cế ể ứ
uAM và uMB)
4. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đuế ượ ụ ầ ầ : ngày 02/ 10 /2017
5. Mô t n i b n ch t sáng ki nả ộ ả ấ ế
5.1. Th c tr ngự ạ
- Qua m t s năm gi ng d y và ôn thi đi h c cho h c sinh tôi th y r ng n u gi iộ ố ả ạ ạ ọ ọ ấ ằ ế ả
theo cách truy n th ng m t khá nhi u th i gian, th m trí còn làm h c sinh lúng túng khi đa raề ố ấ ề ờ ậ ọ ư
k t qu , không tin vào k t qu c a mìnhế ả ế ả ủ
- Khi gi i bài toán t ng h p dao đng khi tính tanả ổ ợ ộ φ sau đó tìm φ h c sinh dùng máy tínhọ
b m th ng không đ ý đn đi u ki n ấ ườ ể ế ề ệ φ [φ1 , φ2]
- H c sinh s g p khó khăn khi ph i t ng h p nhi u dao đng cùng m t lúcọ ẽ ặ ả ổ ợ ề ộ ộ
- Khi g p bài cho dao đng t ng h p và cho dao đng thành ph n yêu c u tìm daoặ ộ ổ ợ ộ ầ ầ
đng thành ph n kia h c sinh th ng lúng túng.ộ ầ ọ ườ
Hàng năm S GD - ĐT, B GD – ĐT th ng t ch c các k thi gi i toán trên máy tínhở ộ ườ ổ ứ ỳ ả
Casio cho các môn đ rèn luy n kh năng s d ng máy tính trong h c sinh. Tuy nhiên dùngể ệ ả ử ụ ọ
máy tính c m tay có th gi i đc nh ng bài toán v t lý nào thì ch a có tài li u nào chínhầ ể ả ượ ữ ậ ư ệ
th c đ c p t i v n đ này.ứ ề ậ ớ ấ ề
5.2. Nguyên nhân.
- Môn v t lý là b môn khá tr u t ng, các ki n th c n u không đc c th hóa thì h c sinhậ ộ ừ ượ ế ứ ế ượ ụ ể ọ
r t khó hi u.ấ ể
- H c sinh ch a hi u rõ bi u di n m t dao đng đi u hòa b ng m t véc t quay. Phép c ng,ọ ư ể ể ễ ộ ộ ề ằ ộ ơ ộ
tr véc t nhi u em còn quên.ừ ơ ề
- H c sinh quên ki n th c toán trong vi c gi i ph ng trình l ng giác.ọ ế ứ ệ ả ươ ượ
- M t s v n đ n u h c sinh đã đc h c v s ph c thì có th hi u đc ngay. Nh ngộ ố ấ ề ế ọ ượ ọ ề ố ứ ể ể ượ ư
ki n th c v s ph c trong môn toán h c sinh đc h c vào kì II l p 12 , trong khi dùng sế ứ ề ố ứ ọ ượ ọ ớ ố
ph c đ gi i toán v t lý thì nh ng ki n th c v t lý áp d ng h c kì I l p 12ứ ể ả ậ ữ ế ứ ậ ụ ở ọ ớ
5.3. Gi i pháp.ả
- Vì các lý do trên nên r t c n có nh ng ph ng pháp gi i nhanh cho các bài t p lo i này gópấ ầ ữ ươ ả ậ ạ
ph n đáp ng yêu c u hình th c thi tr c nghi m hi n nay. ầ ứ ầ ứ ắ ệ ệ
2
- Vi c s d ng máy tính c m tay đ gi i nhanh m t s bài toán v t lý là h t s c c n ệ ử ụ ầ ể ả ộ ố ậ ế ứ ầ thi t,ế
không ch giúp h c sinh tin t ng vào k t qu mà còn giúp h c sinh có thêm th i ỉ ọ ưở ế ả ọ ờ gian đ làmể
các lo i bài t p khác.ạ ậ
5.4. N i dung sáng ki nộ ế
5.4.1 . Ph ng pháp.ươ
a.Khách th nghiên c u.ể ứ
Tôi l a ch n h c sinh l p 12A2 và 12A4 tr ng THPT Nguy n Th Giang ( c s 1), vàự ọ ọ ớ ườ ễ ị ơ ở
chia làm hai nhóm, nhóm I( 12A4) là nhóm th c nghi m, nhóm II (12A2) là nhóm điự ệ ố
ch ngứ
B ng 1.ả Gi i tính và thành ph n dân t c c a HSớ ầ ộ ủ
Nhóm S HS các nhómốDân t cộ
T ng sổ ố Nam NữKinh
Nhóm I 32 10 22 32
Nhóm II 32 24 08 32
- Hai nhóm này các em đều có trình đ g n t ng đng nhau.ộ ầ ươ ươ
Tôi cho h c sinh làm m t bài ki m tra kh o sát tr c tác đng. K t qu ki m tra cho th yọ ộ ể ả ướ ộ ế ả ể ấ
đi m trung bình c a hai nhóm có s khác nhau, do đó tôi dùng phép ki m ch ng T-Test để ủ ự ể ứ ể
ki m ch ng s chênh l ch gi a đi m s trung bình c a 2 nhóm tr c khi tác đng.ể ứ ự ệ ữ ể ố ủ ướ ộ
K t qu :ế ả
B ng 2. ảKi m ch ng đ xác đnh các nhóm t ng đngể ứ ể ị ươ ươ
Đi ch ngố ứ Th c nghi mự ệ
TBC 6,0 6,13
p = 0.18
p = 0.18 > 0,05, t đó k t lu n s chênh l ch đi m s trung bình c a hai nhóm ừ ế ậ ự ệ ể ố ủ th cự
nghi m ệvà đi ch ngố ứ là không có ý nghĩa, hai nhóm đc coi là t ng đng.ượ ươ ươ
Do v y tôi ậs d ng thi t k 2ử ụ ế ế : Ki m tra tr c và sau tác đng đi v i các nhóm t ngể ướ ộ ố ớ ươ
đng (đc mô t b ng 3):ươ ượ ả ở ả
B ng 3.ả Thi t k nghiên c uế ế ứ
NhómKi m tra tr c tácể ướ
đngộTác đngộKi m tra sauể
tác đngộ
N1 O1
D y h c có s d ng máy tính c m tay đạ ọ ử ụ ầ ể
gi i nhanh bài t p v t lýả ậ ậ O3
N2 O2
D y theo ph ng pháp th ng dùng cácạ ươ ườ
công th c đã có ứO4
N1 : nhóm th c nghi m ự ệ N2 : nhóm đi ch ngố ứ
3
b. Quy trình nghiên c uứ
* Chu n b bài c a giáo viênẩ ị ủ :
- nhóm I: Thi t k bài d y v i các bài t p đc s u t m và h ng d n HS dùngỞ ế ế ạ ớ ậ ượ ư ầ ướ ẫ
máy tính c m tay đ gi i nhanh bài t p v t lýầ ể ả ậ ậ .
- nhóm II Thi t k bài d y v i các bài t p đc s u t m và h ng d n HS làm bàiỞ ế ế ạ ớ ậ ượ ư ầ ướ ẫ
theo ph ng pháp truy n th ng. ươ ề ố
* Ti n hành d y th c nghi mế ạ ự ệ :
- Th i gian ti n hành th c nghi m d y vào ti t t ch nờ ế ự ệ ạ ế ự ọ :
B ng 4ả. Th i gian th c nghi mờ ự ệ
Th ngàyứNhómTi t t ch nế ự ọ Tên bài d yạ
Th ứtư
02/10/2017
I TC Ôn t pậ
Th ứsáu
03/01/2018
II TC Ôn t pậ
Giáo án ( ph l c)ụ ụ
c. Đo l ng và thu th p d li uườ ậ ữ ệ
* Ti n hành ki m tra và ch m bàiế ể ấ
+L y k t qu bài ki m tra kh o sát là k t qu tr c tác đngấ ế ả ể ả ế ả ướ ộ (có đ kèm theo ph nề ầ
ph l c c a đ tài).ụ ụ ủ ề
+ Cho h c sinh làm m t bài ki m tra v i s l ng câu và th i gian t ng t làm k tọ ộ ể ớ ố ượ ờ ươ ự ế
qu đánh giá sau tác đng ả ộ (có đ kèm theo ph n ph l c c a đ tài).ề ầ ụ ụ ủ ề
Quy trình ki m tra và ch m bài ki m tra:ể ấ ể
Ra đ ki m tra: 100% Trề ể c nghi m KQ,ắ ệ đáp án sau đó l y ý ki n đóng góp c a cácấ ế ủ
giáo viên trong nhóm V t lý đ b sung, ch nh s a cho phù h p.ậ ể ổ ỉ ử ợ
T ch c ki m tra hai nhóm cùng m t th i đi m, cùng đ. Sau đó t ch c ch m đi mổ ứ ể ộ ờ ể ề ổ ứ ấ ể
theo đáp án đã xây d ng .ự
5.4.2. Phân tích d li u ữ ệ
B ng 5ả. So sánh đi m trung bình bài ki m tra sau tác đngể ể ộ
Đi ch ngố ứ Th c nghi mự ệ
Đi m trung bìnhể7,03 7,78
Đ l ch chu nộ ệ ẩ 0,79 0,86
4
Giá tr P c a T- testị ủ 0.006
Chênh l ch giá tr TB chu n (SMD)ệ ị ẩ 0,9
Nh trên đã ch ng minh r ng k t qu 2 nhóm tr c tác đng là t ng đng. Sau tácư ứ ằ ế ả ướ ộ ươ ươ
đng ki m ch ng chênh l ch đi m trung bình b ng T-Test cho k t qu P = 0.006, cho th y sộ ể ứ ệ ể ằ ế ả ấ ự
chênh l ch gi a đi m trung bình nhóm th c nghi m và nhóm đi ch ng r t có ý nghĩa, t c làệ ữ ể ự ệ ố ứ ấ ứ
chênh l ch k t qu đi m trung bình nhóm th c nghi m cao h n đi m trung bình nhóm điệ ế ả ể ự ệ ơ ể ố
ch ng là không ng u nhiên mà do k t qu c a tác đng.ứ ẫ ế ả ủ ộ
Chênh l ch giá tr trung bình chu n SMD = ệ ị ẩ
Đi u đó cho th y m c ề ấ ứ đ nh h ng c a tác đng khi s d ng ộ ả ưở ủ ộ ử ụ máy tính c m tay đầ ể
gi i nhanh bài t p v t lýả ậ ậ đã đc ki m ch ngượ ể ứ .
Tr c tác đngướ ộ Sau tác đngộ
L p ớth c nghi mự ệ 6,13 7,87
L p ớđi ch ngố ứ 6,00 7,07
Hi u sệ ố 0,13 0,80
Bi u đ so sánh đi m trung bình tr c tác đng và sau tác đng c a nhóm th c nghi m và ể ồ ể ướ ộ ộ ủ ự ệ
nhóm đi ch ngố ứ
5.4.3. K ho ch ế ạ nghiên c a khoa h c s ph m ng d ngứ ọ ư ạ ứ ụ
Tên đ tài: ề“S d ng máy tính c m tay gi i nhanh m t s bài t p t ng h p dao đng,ử ụ ầ ả ộ ố ậ ổ ợ ộ
c ng đi n áp xoay chi u v t lý 12ộ ệ ề ậ và ph ng pháp s ph cươ ố ứ ”
B cướ Ho t đngạ ộ
5