SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƢỜNG THPT QUỲ CHÂU
=====*=====
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài
VẬN DỤNG GIÁO DỤC STEM TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ
BẢO QUẢN, CHẾ BIẾN LƢƠNG THỰC, THỰC PHẨM -
CÔNG NGHỆ 10 NHẰM PHÁT HUY PHẨM CHẤT
VÀ NĂNG LỰC HỌC SINH
BỘ MÔN: CÔNG NGHỆ 10
Tên tác giả: LÊ THỊ THU TRÀ
Tổ: Khoa học tự nhiên
Năm thực hiện: Năm học 2021 - 2022
Số điện thoại: 0987 815 584
1
MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ..........................................................................................2
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................2
2. Mục đích nghiên cứu............................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................................3
4. Tính mới, đóng góp của đề tài...............................................................................3
PHẦN II: NỘI DUNG.............................................................................................4
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn.....................................................................................4
1. Cơ sở lí luận..........................................................................................................4
2. Cơ sở thực tiễn.......................................................................................................6
II. Xây dựng chủ đề minh họa theo hƣớng giáo dục STEM..............................10
1. Tiến trình bài học STEM theo quy trình thiết kế kỹ thuật...................................10
2. Khung kế hoạch dạy học chủ đề theo định hướng STEM...................................10
3. Xây dựng bài dạy cụ thể......................................................................................16
III. Tổ chức thực nghiệm......................................................................................23
1. Mục đích..............................................................................................................23
2. Nội dung thực nghiệm.........................................................................................23
3. Phương pháp thực nghiệm...................................................................................23
4. Kết quả và xử lí kết quả thực nghiệm..................................................................23
PHẦN III: KẾT LUẬN.........................................................................................29
1. Kết luận...............................................................................................................29
2. Kiến nghị.............................................................................................................29
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................31
PHỤ LỤC...............................................................................................................32
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
TN
Thực nghiệm
ĐC
Đối chứng
THPT
Trung học phổ thông
2
Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài.
Trong thực tiễn giảng dạy Công nghệ 10 THPT tôi nhận thấy kiến thức công
nghệ có rất nhiều ứng dụng trong thực tiễn. Tuy nhiên do học sinh có tâm lí coi
môn Công nghệ là môn phụ nên không tập trung học, không có hứng thú với môn
học này.
Việc tách rời các môn học làm cho học sinh thiếu đi tính ứng dụng vào thực
tiễn. Đa số học sinh chỉ nắm được lí thuyết nhưng việc vận dụng vào giải quyết các
vấn đề thực tiễn dù là nhỏ còn gặp khó khăn. Hay nói cách khác, học sinh của
chúng ta còn thiếu nhiều kỹ năng giải quyết tình huống thực tế. Đặc biệt sắp tới
môn Công nghệ là môn học bắt buộc thì vấn đề này càng thêm quan trọng.
Mục tiêu của giáo dục hiện nay là giúp học sinh phát huy được tính tích cực,
chủ động và sáng tạo; phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí và đặc thù môn học; bồi
dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức vào thực tiễn, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Dạy học theo định
hướng STEM là giải pháp tốt để thực hiện mục tiêu này, giúp quá trình học tập của
học sinh đạt kết quả cao nhất.
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ảnh hưởng sâu rộng vào mọi mặt đời sống
xã hội, trong đó có giáo dục. Vì thế đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp,
học sinh phải thay đổi cách học. Do vậy, vai trò của giáo viên phải chuyển đổi từ
“dạy cái gì”, “điều gì” sang dạy cho học sinh “phải làm gì” và “làm như thế nào”;
học sinh phải tìm tòi, nghiên cứu để giải quyết vấn đề được đặt ra.
Công nghệ 10 là môn học tích hợp nhiều lĩnh vực khoa học và gắn với nhiều
hoạt động thực tiễn, đặc biệt là phần “Bảo quản và chế biến lương thực, thực
phẩm”, rất thuận lợi cho việc dạy học STEM, phù hợp với định hướng đổi mới căn
bản giáo dục Việt Nam theo hướng phát triển năng lực ở người học nhằm đáp ứng
những đòi hỏi của xã hội hiện đại.
Để thực hiện tốt giáo dục STEM ở trường THPT cũng là cách thức thu hút
học sinh yêu thích hơn về bộ môn, thu hút học sinh học, tìm tòi lựa chọn nghề phù
hợp thuộc lĩnh vực STEM, các ngành nghề có nhu cầu cao về nguồn nhân lực
trước sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ hiện đại 4.0. Vì vậy bản thân tôi lựa
chọn đề tài “Vận dụng giáo dục STEM trong dạy học chủ đề Bảo quản, chế
biến lƣơng thực, thực phẩm - Công nghệ 10 nhằm phát huy phẩm chất và
năng lực học sinh”. Tuy nhiên đề tài này không tránh được thiếu sót, bản thân tôi
rất mong được sự giúp đỡ của các đồng nghiệp, cùng các em học sinh để hoàn
thiện hơn.
2. Mục đích nghiên cứu.
Đặc thù bộ môn và đặc điểm tâm lý của học sinh lớp 10 khi mới bước chân
vào THPT còn e ngại nên đề tài này giúp các em không chán nản mà yêu thích bộ
3
môn hơn, phát huy năng lực hợp tác, rèn luyện kỹ năng vận dụng vào thực tiễn,
phát huy năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề của học sinh.
Việc tổ chức dạy học STEM còn giúp học sinh liên môn kiến thức để đa
dạng sản phẩm, tạo điều kiện cho các em được tham gia đánh giá lẫn nhau, từ đó
phát triển được kỹ năng đánh giá và tự đánh giá. Ngoài ra còn giúp các em nâng
cao ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khỏe
cho bản thân.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
Vận dụng quy trình thiết kế giáo dục STEM để thiết kế chủ đề dạy học
STEM trong dạy học phần “Bảo quản, chế biến lương thực, thực phẩm”, Công
nghệ 10 - THPT nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
Phạm vi: Giáo viên giảng dạy môn Công nghệ 10 và học sinh trường THPT
Quỳ Châu.
4. Tính mới, đóng góp của đề tài.
Dạy học theo định hướng giáo dục STEM giúp học sinh vừa có được những
kiến thức khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Từ đó
làm mất đi khoảng cách giữa lí thuyết và thực tiễn, tạo ra những con người làm
việc năng động, sáng tạo đáp ứng yêu cầu của thời đại công nghệ mới.
Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, học sinh được đặt trước một tình
huống thực tiễn có vấn đề. Để giải quyết vấn đề đó, học sinh phải tìm tòi, nghiên
cứu kiến thức ở các môn học có liên quan và sử dụng chúng để hoàn thành nhiệm
vụ đặt ra.
Giáo dục STEM tạo cho người học một phong cách học tập mới. Người học
đóng vai trò là nhà sáng chế, cần phải hiểu rõ thực chất của các kiến thức cần trang
bị; phải biết cách tìm tòi, mở mang kiến thức; phải biết cách chỉnh sửa lại cho phù
hợp với vấn đề mà người học đang cần giải quyết.
4
Phần II: NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
1. Cơ sở lí luận
1.1. Khái niệm dạy học STEM
STEM là thuật ngữ xuất phát từ phương pháp giảng dạy và học tập tích hợp
nội dung và các kỹ năng khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.
STEM là tích hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực, rèn luyện tư duy sáng tạo
giúp học sinh đi đến nguồn gốc vấn đề. Biến kiến thức tưởng chừng như khô khan
trở thành các giải pháp mắt thấy, tai nghe, tay chạm hay nói cách khác là những
bằng chứng và kỹ thuật toán học để hiểu về thế giới tự nhiên và con người, nhằm
nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh.
Nói đến STEM người ta định hướng mô hình giáo dục mới, học sinh được
học đi đôi với hành. STEM đã góp phần nuôi dưỡng đam mê khoa học, sự yêu
thích sáng tạo của thầy và trò. Bên cạnh đó khi STEM phát triển đồng nghĩa với
văn hóa học cũng được coi trọng hơn, khi các bạn học sinh trải nghiệm tìm tòi,
nghiên cứu kiến thức thông qua các kênh báo, internet...
Đối với bộ môn Công nghệ, việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
tiếp cận năng lực, đặc biệt chú trọng định hướng phát triển năng lực thông qua thực
tế hoạt động dạy học cho mỗi nội dung, mỗi chủ đề học tập là trọng tâm của
chương trình mới. Nếu chỉ dạy theo kiến thức sách giáo khoa và theo chuẩn kiến
thức, kỹ năng thì khả năng gây hứng thú, phát triển năng lực, tìm hiểu thiên nhiên,
vận dụng thực tế còn thấp.
Như vậy, mục tiêu giáo dục STEM không nhằm đào tạo ngay ra những nhà
khoa học hay để tạo ra các sản phẩm có tính cạnh tranh, mà nhằm tạo ra những con
người tương lai có đầy đủ phẩm chất, năng lực, bản lĩnh để thích nghi với cuộc
sống hiện đại. Giáo dục STEM giúp học sinh phát triển các năng lực chuyên môn
tích hợp, khơi dậy niềm đam mê khám phá, học tập cho học sinh giúp các em phát
triển hơn và hoàn thiện bản thân mình.
1.2. Xu thế tất yếu của dạy học STEM trong thời gian tới
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 định hướng phát triển phẩm chất và
năng lực học sinh. Mục tiêu của chương trình nhằm trả lời câu hỏi: Học xong
chương trình học sinh làm được gì? Chính vì vậy mà cần phải đổi mới phương
pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực
học sinh. Các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học cần phải để học sinh tìm
hiểu và giải quyết được vấn đề thực tiễn, thông qua đó tiếp thu tri thức một cách
chủ động.
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có
nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện việc đổi mới giáo dục trong đó liên
