1
PHN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Hin nay, nn giáo dc Việt Nam đang thúc đẩy trin khai giáo dc STEM
trong chương trình giáo dục ph thông đ học sinh hướng đến các hoạt động thc
hành và vn dng kiến thức để to ra sn phm hoc gii quyết các vấn đề ca thc
tin cuc sng. Khi được tiếp cn vi c ch đề giáo dc STEM thì hc sinh s
đưc tiếp cn liên ngành trong giáo dc, đó HS sẽ đưc áp dng các kiến thc
khoa hc, công ngh, k thut toán vào trong các bi cnh c th để to ra các
sn phẩm. Thông qua đó HS s đưc n luyện các năng cần thiết ca mt con
ngưi thế h mi, thế h 4.0.
Môn Công ngh 10 mt b môn GV th thiết kế t chức được rt
nhiu các ch đề giáo dục STEM để nâng cao hng thú hc tp b môn, hiu qu
ng dng thc tin rt ln cho HS. Tuy nhiên mt thc tế mà hin nay nhiều trường
đang gp phải đó quan điểm xem b môn này là b môn ph, HS thì không chu
đầu hc tp nghiên cứu. Đặc bit giáo viên ging dy môn này bên cnh mt s
GV được đào tạo chuyên ngành phm k thut nông nghiệp” thì còn đa số là
GV ging dy môn Sinh học được phân công kiêm nhim ging dạy. Đây là những
khó khăn mà làm cho b môn này có th rt nhàm chán trong các tiết hc, các hot
động giáo dc có hiu qu chưa cao.
Bn thân tôi nhiều năm được giao nhim v ging dy b môn này cũng cố
gng tìm các phương pháp, hình thc dy học, trong đó việc thiết kế t chc
các bài hc theo định hướng STEM. Trong s các mục tiêu mà tôi hướng ti trong
các ni dung giáo dục đó lồng ghép thêm các ni dung giáo dc v bo v môi
trường, mt vấn đhin đang là thách thc cho tt c mi chúng ta. Trước thc
trạng môi trường trên trái đất đang ngày càng suy thoái dưới s tác động ca s phát
trin kinh tế xã hội thì con người đóng vai trò then cht trong vic to ra nhng s
thay đổi đó. Do đó vic giáo dc ý thc, trách nhim của HS đi vi bo v môi
trường là mt vấn đề quan trng cp bách ca nn giáo dc.
Vi mục đích mun nâng cao hng thú, hiu qu hc tp b môn ng như rèn
luyn, giáo dc ý thc cho HS biết ng dng các kiến thức đã học được để to ra c
sn phm phc v đời sống nhưng đồng thi có th bo v được môi trường. Vì vy
cho nên hôm nay tôi mun xin chia s mt s kinh nghim ca bn thân v các vn
đề trên vi mọi người thông qua đề tài Thiết kế và t chc mt s ch đề giáo dc
STEM gn vi bo v môi trường trong dy hc b môn Công ngh 10”
2. Mục đích nghiên cứu
- Mục đích: Thiết kết chc mt s d án theo định hướng STEM gn vi
giáo dc bo v môi trường để nâng cao hiu qu dy hc b môn Công ngh 10.
2
- Phm vi nghiên cu: T chc mt s d án định hướng STEM phù hp vi
đặc điểm b môn, đặc đim học sinh, điu kiện nhà trường địa phương đ nâng
cao hiu qu giáo dc toàn din trong dy hc b môn Công ngh 10.
- Phm vi thc hin: Chúng tôi tiến hành thc hin với HS trường THPT Đặng
Thúc Ha, THPT Nguyn Cnh Chân tiến hành thc nghim ti mt s đa
phương trong huyện Thanh Chương.
3. Phương pháp nghiên cu
3.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Nghiên cu SGK Công ngh 10 các tài liệu liên quan, sở lun ca
giáo dc STEM, tích hp giáo dc bo v môi trường thông qua các hoạt động giáo
dc.
- Nghiên cu v các phương pháp dạy hc b môn Công ngh 10 đặc bit
các PPDH tích cc.
- Nghiên cứu các công trình, các đề tài nghiên cu, các ni dung trên
Internet… có liên quan đến đề tài nghiên cu.
3.2. Phương pháp điều tra
- Tiến hành điều tra v hng thú hc tp b môn của HS, các phương pháp
dy hc b môn của GV… thông qua phỏng vấn, trao đổi, phiếu điều tra mt s HS
và GV mt s trường THPT trên địa bàn.
3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Sau khi thiết kế thuyết v các ch đề giáo dc STEM thì tôi áp dng dy
hc ti các lp khi 10 của trường THPT Đặng Thúc Ha và mt s trường THPT
lân cn.
4. Những đóng góp của đề tài
- Nêu ra được nhng mt hn chế khó khăn khi thc hin các ch đề dy hc
STEM trong trường nói chung và ca b môn Công ngh 10 nói riêng.
- Thiết kế t chức được mt s ch đề dy hc STEM ca b môn Công
ngh 10 phù hp với đặc điểm của HS, nhà trường và đa phương.
- Làm tăng hứng thú hc tp b môn
- Các sn phm HS to ra giá tr phc v cuc sống nhưng đng thi góp
phn bo v được môi trường sng xung quanh.
- Thông qua các hoạt động nghiên cu thc hin v STEM trong b môn,
HS có th ch động tiến hành thc hiện các đề tài ln hơn.
3
PHN HAI: NI DUNG
A. CƠ SỞ LUN VÀ THC TIN
1. Cơ sở lý lun
1.1 Tìm hiểu đôi nét về giáo dc STEM.
1.1.1 Khái nim STEM và giáo dc STEM
Theo Wikipedia tthut ng STEM là ch viết tt bng tiếng Anh đ ch các
ngành khoa hc v Science (Khoa hc), Technology ( Công nghệ), Engineering ( Kĩ
thut) và Mathematics (Toán). Có nhiều định nghĩa về STEM như: “ STEM là cách
hiu v thế gii t nhiên và con người nhm nâng cao chất lượng ca cuc sng con
người” hay STEM s dng nhng bng chứng thut toán học để hiu v
thế gii t nhiên và con người nhm nâng cao chất lượng cuc sng của con người”
Giáo dc STEM mt cách tiếp cn liên ngành, liên môn hc trong mt
chương trình đào tạo với các lĩnh vực: khoa hc, công nghệ, kĩ thuật và toán hc.
1.1.2. Mt s đc điểm ca giáo dc STEM
Theo các nhà khoa hc giáo dc thì giáo dc STEM mt s đặc điểm như
sau:
- Tp trung vào tích hp: Giáo dc STEM s tp trung vào tích hp rt nhiu
các môn hc khác nhau, nhiều phương pháp hình thức t chc. Bên cạnh đó
b sung thêm rt nhiu yếu t khác như nghệ thut, xã hội văn học…
- Gn lin vi thc tin: Giáo dc STEM không thiên v thuyết mà thiên v
thc hành, vn dng gii quyết các vấn đề trong thc tin. Thông qua giáo dc
STEM HS s đưc rèn luyn và phát triển các năng lực trong cuc sng.
- Rèn luyn phát triển được rt nhiều năng cho HS: Nhiều năng sẽ đưc
rèn luyn phát triển, đặc bit những năng của thời đại mới như năng
duy phn biện, kĩ năng sáng tạo…
- HS được rèn luyện vượt lên chính mình: Trong quá trình thc hin các d án
thì đòi hỏi HS phi n lc rt nhiu trong vic tiếp cn kiến thức liên quan, đồng
thi vn dng kiến thc và kĩ năng để gii quyết các nhim v đặt ra.
1.1.3. Vai trò ca dy hc STEM
Khi thc hin các ch đề giáo dục STEM thì HS được hình thành và rèn luyn
kiến thức, năng thông qua các đề tài, các bài hc theo ch đề gn lin vi thc
tin cuc sng
1.1.4. Quy trình các bước t chc mt ch đề giáo dc STEM
Qua nghiên cu tài liu liên quan thì mt bài học STEM được xây dng theo
quy trình thiết kế kĩ thuật vi tiến trình bao gồm 8 bước như sau:
4
Cu trúc mt bài hc STEM có th gồm 5 bước chính như sau:
- Hoạt động 1: Xác định vấn đề
- Hoạt động 2: Nghiên cu kiến thc nn liên quan
- Hoạt động 3: Nêu ý ng và la chn thiết kế phù hp nht
- Hoạt động 4: Chế to sn phm
- Hot động 5: Trình bày tho lun v sn phẩm, điều chnh thiết kế ban đầu
Tuy nhiên, tu vào tng ch đề GV th la chn c hoạt động trong
mt tiết. để hoàn thành mt d án thì cn rt nhiu thi gian, tu thuc vào kết
qu đạt được mi tiến hành các ớc khác theo như kế hoch, do vy nhiu lúc ta
có th gp mt s c li vi nhau.
1.2 Tích hp giáo dc bo v môi trường trong giáo dc
1.2.1 Nguyên nhân và thc trạng môi trường hin nay
Vấn đề ô nhiễm môi trường đang một vấn đề nóng, đòi hỏi toàn nhân loi
phi ra sc nghiên cu tìm các giải pháp đ gii quyết vấn đề này. Vit Nam
cũng không ngoại l, tình trng ô nhiễm môi trường đang mức báo động nhiu
ớc 1: Xác định vn đ
c 2: Nghiên cu kiến thc liên quan
ớc 3: Đề xut các gii pháp
c 4: La chn gii pháp
c 5: Thiết kế sn phm
c 6: Th nghim
c 7: Tho lun Đánh giá
ớc 8: Điều chnh sn phm
5
nơi, đặc biệt nơi thành thị, nơi đông dân cư, nơi nhiu nhà máy ng nghip. Mc
các cơ quan ban ngành ra sc kêu gi bo v môi trường, bo v nguồn nước…
nhưng vẻ chưa đ ci thin tình trng ô nhim ngày càng tr nên trm trng
hơn. Vậy đâu là nguyên nhân gây nên các tình trạng trên?
Đầu tiên phi k đến là ý thc ca người dân còn hn chế trong vấn đề này. H
c sinh hot và làm việc và vô tư xả rác bừa bãi, đồng thi cho rng vic bo v môi
trường trách nhim của các ban ngành liên quan. Do đó, họ đã tình gây nh
ng không nh đến vic giáo dục duy bo v i trường cho thế h sau. Bên
cạnh đó sự phát triển như vũ bão của các ngành công nghip, của cơ chế th trường.
Mọi người, mi ngành ra sc nâng cao công sut sn xut, thu li nhun mà không
nghĩ ti vic phát trin bn vng, bo v môi trường. Các nhân t chc không
mun tn mt khon lớn để x lí rác thi nên có nhiều nơi rác thải được x ba bãi,
lén lút ra môi trường.
1.2.2 Tích hp giáo dc bo v môi trường trong ging dy b môn Công
ngh 10 qua các ch đề giáo dc STEM
Vic giáo dc bo v môi trường trong các chương trình giáo dc rt cn
thiết. Thông qua giáo dc thì từng người cộng đồng được trang b kiến thc v
môi trường, ý thc bo v môi trường, năng lc x các vấn đề môi trường. Giáo
dc bo v môi trường còn góp phn hình thành người lao động mới, người ch
tương lai của đất nước.
Giáo dục môi trường được tích hp vào nhiu môn hc trường THPT trong
đó môn Sinh hc, Công ngh 10. Đây những môn hc mà nhiu ni dung
th tích hợp để giáo dc bo v môi trường. Khi thc hin thì vic giáo dc bo
v môi trường có th đưc tích hợp dưới dng lng ghép, liên h hoc thc hin các
d án v bo v môi trường.
Các ni dung trong b môn ng ngh 10 th thc hin theo ch đề giáo
dục STEM đồng thi tích hợp được giáo dc bo v môi trường như:
TT
Ch đề
Ni dung giáo dc bo v môi trường
1
Sn xut
ging cây
trng
Giáo dục HS tăng cường sn xut, nhân nhanh c giống cây để thc
hin phát trin kinh tế nhưng đồng thời tăng lượng cây xanh quanh khu
vực gia đình, địa phương mình sinh sống.
2
Ci tạo đất
xám bc
màu/ đất xói
mòn mnh
trơ sỏi đá/
đất mặn, đất
phèn
Tìm hiu nguyên nhân gây ra các tình trng gây ảnh hưởng nghiêm trng
ti tính cht đất trng. T đó tìm ra được các bin pháp nhm ci to
s dng hiu qu đất bc màu, xói mòn hoặc đất nhim mn nhim phèn.