i
SỞ GD – ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4
---------- ----------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC TRONG DẠY
HỌC ĐỊA LÍ 11, BÀI 12: HIỆP HỘI CÁC QUỐC GIA ĐÔNG NAM Á
(ASEAN) – TIẾT 1, ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC
SINH.
LĨNH VỰC: ĐỊA LÍ
Đồng tác giả: 1. Đậu Thị Thu Hà
2. Hoàng Thị Hà
Tổ: Khoa học Xã hội. Nhóm Địa lí
Địa chỉ gmail: hoanghagv712gmail.com.
Số ĐT: 0919551045 - 0962513866
Nghệ An, tháng 4 năm 2024
ii
MỤC LỤC...........................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... iii
PHẦN 1. MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 2
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2
5. Tính mới, cải tiến và đóng góp của đề tài ......................................................... 3
PHẦN 2. NỘI DUNG .......................................................................................... 3
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN CỦA ĐỀ TÀI ...................... 3
I. Cơ sở lí luận ....................................................................................................... 3
1.Khái niệm và các nội dung liên quan ................................................................. 3
1.1 Phương pháp dạy học theo góc ....................................................................... 3
1.2. Năng lực tự học .............................................................................................. 5
2. Quy trình dạy học theo góc ............................................................................... 6
2.1. Giai đoạn chuẩn bị .......................................................................................... 6
2.2. Tổ chức dạy học theo góc ............................................................................. 8
II. Cở sở thực tiễn .................................................................................................. 9
1. Thực trạng dạy học theo góc tại các trường THPT trên địa bàn huyện .......... 10
2. Thực trạng dạy học theo góc tại trường THPT Diễn Châu 4 .......................... 11
3. Khảo sát mức độ cấp thiết và tính khả thi của đề tài ..................................... 13
Tiểu kết chương 1 ............................................................................................. 15
Chương 2. SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DHTG ............................................ 16
1. Đề xuất quy trình dạy học theo góc “Bài 12 .................................................. 16
2. Kế hoạch bài học có sử dụng phương pháp dạy học theo góc ........................ 21
Tiểu kết chương 2 ............................................................................................. 33
Chương 3. THỰC NGHIỆM ............................................................................ 33
1. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 33
2. Đối tượng thực nghiệm ................................................................................... 33
3.Tiến hành thực nghiệm ..................................................................................... 33
4. Kết quả thực nghiệm ....................................................................................... 34
4.1. Kết quả phân tích định lượng ....................................................................... 34
4.2. Kết quả phân tích định tính .......................................................................... 36
Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 37
PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 38
1.Kết luận ............................................................................................................ 38
iii
2. Kiến nghị ......................................................................................................... 38
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 41
PHỤ LỤC ............................................................................................................. a
Phụ lục 1. Phiếu hỏi ý kiến giáo viên ................................................................... a
Bảng kết quả khảo sát giáo viên ............................................................................ d
Phụ lục 2. Phiếu hỏi ý kiến học sinh ..................................................................... f
Bảng kết quả khảo sát học sinh ............................................................................. h
Phụ Lục 3. Đề kiểm tra thực nghiệm .................................................................... i
Phụ lục 4. Tờ nguồn phiếu học tập ....................................................................... k
Một số hình ảnh tiết học ........................................................................................ o
Một số sản phẩm học sinh ..................................................................................... q
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Đối chứng
ĐC
Đánh giá
ĐG
Dạy học theo góc
DHTG
Giáo viên
GV
Học sinh
HS
Kĩ thuật dạy học
KTDH
Năng lực tự học
NLTH
Phong cách học tập
PCHT
Phiếu học tập
PHT
Phương pháp dạy học
PPDH
Sách giáo khoa
SGK
Trung học phổ thông
THPT
Thực nghiệm
TN
1
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
- Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học để phù hợp với bối
cảnh trong nước và quốc tế
Năm học 2023 - 2024 là năm học thứ hai thực hiện Chương trình giáo dục phổ
thông (GDPT) 2018 đối với cấp Trung học phổ thông (THPT), áp dụng cho lớp 10,
11. Trải qua thời gian thực hiện, đã có nhiều tín hiệu tích cực cho thấy sự thay đổi
mạnh mẽ từ học sinh đến đội ngũ giáo viên…
Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới là giúp học sinh hình thành
và phát triển những yếu tố căn bản; đặt nền móng cho sự phát triển hài hòa về thể
chất và tinh thần, phẩm chất và năng lực; định hướng chính là giáo dục về giá trị gia
đình, quê hương, cộng đồng và những thói quen, nề nếp cần thiết trong học tập và
sinh hoạt, trở thành người học sinh tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp
và học tập suốt đời. Đồng thời, có những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để
trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động cần cù, sáng tạo, đáp ứng
nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước
trong thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới.
Do đó, việc thay đổi nội dung, chương trình, kiến thức giảng dạy là cần thiết, phù
hợp với thực tế.
- Xuất phát từ thực trạng dạy và học Địa lý tại trường THPT Diễn Châu 4
Thông qua kết quả thăm dò ý kiến GV cùng với việc dự giờ đồng nghiệp, có
thể thấy tình trạng sử dụng PPDH tích cực trong dạy học nói chung và dạy học theo
chủ đề trong dạy học Địa lý nói riêng chúng ta là: Hầu hết các GV đã quan tâm sử
dụng đến công tác đổi mới PPDH và tích cực sử dụng các PPDH tích cực trong dạy
học bộ môn Địa lý THPT. Đồng thời GV đã nhận thấy được sự cần thiết và rất cần
thiết của việc thiết kế và dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh trong
bộ môn Địa lý THPT. Tuy vậy, giáo viên sử dụng phương pháp dạy học theo góc và
việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực như thế nào cho hiệu quả phù hợp với
từng đối tượng học sinh thì vẫn còn nhiều hạn chế.
Qua điều tra cho thấy, việc học sinh thích được tự học, tự tìm tòi, khám phá
là khá nhiều, nhưng các em vẫn cảm thấy khá lúng túng, khó khăn khi học Địa lý
theo chương trình mới.
- Xuất phát từ vai trò phương pháp dạy học theo góc trong dạy học phát
triển năng lực học sinh
Dạy học theo góc là một trong những PPDH được phát triển mạnh mẽ ở các
nước phương Tây từ cuối thế kỉ XX. Ngoài việc đáp ứng các PCHT của người học,
DHTG còn tạo sự hứng thú, thoải mái, tăng tính tự giác, tích cực trong học tập cho
người học đồng thời giúp người dạy đánh giá và phát triển được các năng lực của
HS.
2
Tuy nhiên, qua kết quả điều tra thực tiễn về mức độ sử dụng PPDH và KTDH
của GV, chúng tôi nhận thấy các GV sử dụng nhiều nhất là phương pháp vấn đáp,
thuyết trình, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề. Các phương pháp phát huy tính
tích cực HS sử dụng còn hạn chế. Đặc biệt đối với DHTG thì hầu như chưa được
GV sử dụng thường xuyên. Các GV vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong việc thiết kế
và tổ chức DHTG, vì thế mà việc phát triển năng lực chưa đạt hiệu quả cao.
- Xuất phát từ đặc điểm nội dung “Bài 12: Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á-
Tiết 1- Địa lý 11”
Trong chương trình Địa lý 11, Bài 12 với nhiều kiến thức khá trừu tượng và vi
mô nhưng cũng nhiều mới mẻ, gợi cho HS hứng thú tìm hiểu kiến thức và áp dụng
vào thực tế bài học.
Nội dung này có nhiều con đường để tiếp cận như: Dựa trên phân tích lí thuyết,
quan sát tranh ảnh; video, vận dụng giải thích. Nếu vận dụng tốt phương pháp DHTG
sẽ phát huy được đa phong cách học của HS, tạo được điều kiện HS khắc sâu kiến
thức.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định chọn và nghiên cứu đề tài:
“Sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong dạy học Địa lí 11, Bài 12: Hiệp
hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) – Tiết 1, để phát triển năng lực tự học
cho học sinh”
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng dạy học theo hướng phát
triển năng lực học sinh ở trường THPT Diễn Châu 4 trong những năm gần đây, để
tìm ra một số phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp nhất nhằm phát triển năng lực
tự học cho học sinh.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng: HS lớp 11
- Phạm vi: trường THPT Diễn Châu 4
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
- Nghiên cứu các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đổi mới chương trình giáo
dục phổ thông nói chung và đổi mới hình thức, PPDH, kiểm tra, đánh giá nói riêng.
Nghiên cứu các công trình khoa học, tài liệu liên quan đến DHTG.
- Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung kiến thức Hiệp hội các quốc gia
Đông Nam Á (ASEAN)
4.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Xây dựng phiếu khảo sát với GV và HS, tiến hành khảo sát qua nội dung sau:
- Thực trạng sử dụng PPDH, KTDH của GV trong dạy học nhằm phát triển năng lực
cho HS.