BÁO CÁO K T QUẾ Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
1.L i gi i thi uờ ớ ệ
Kênh hình trong sách giáo khoa Đa lí nói chung và sách giáo khoa Đa lí 11 nóiị ị
riêng ch a đng m t l ng ki n th c r t l n c a t ng bài h c. Ch ng trình vàứ ự ộ ượ ế ứ ấ ớ ủ ừ ọ ươ
n i dung sách giáo khoa Đa lí 11 cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c v kháiộ ị ấ ọ ữ ế ứ ề
quát n n kinh t - xã h i th gi i, đa lí m t s khu v c và qu c gia trên th gi i.ề ế ộ ế ớ ị ộ ố ự ố ế ớ
Đây là nh ng không gian đa lí mà h c sinh r t khó có c h i ti p c n và tìm hi uữ ị ọ ấ ơ ộ ế ậ ể
tr c ti p. Vì v y, vi c khai thác, phát hi n các ki n th c t kênh hình (đc bi t làự ế ậ ệ ệ ế ứ ừ ặ ệ
các b n đ, nh ch p,…) có ý nghĩa r t quan tr ng đi v i vi c h c t p môn Đa líả ồ ả ụ ấ ọ ố ớ ệ ọ ậ ị
11 c a h c sinh. Tuy nhiên, t th c t d y h c nhi u năm cho th y, vi c h c sinhủ ọ ừ ự ế ạ ọ ề ấ ệ ọ
bi t cách khai thác và s d ng kênh hình trong sách giáo khoa Đa lí 11 còn nhi uế ử ụ ị ề
h n ch và đt hi u qu ch a cao. T th c t đó, b n thân tôi đã vi t sáng ki nạ ế ạ ệ ả ư ừ ự ế ả ế ế
kinh nghi m: ệ“H ng d n h c sinh khai thác có hi u qu kênh hình trong sáchướ ẫ ọ ệ ả
giáo khoa Đa lí 11 (chu n)”,ị ẩ nh m góp m t ph n nh c a mình trong vi c “b iằ ộ ầ ỏ ủ ệ ồ
d ng cho các em ph ng pháp t h c, rèn luy n kĩ năng v n d ng ki n th c vàoưỡ ươ ự ọ ệ ậ ụ ế ứ
th c ti n” nh đi u 24 Lu t Giáo d c đã trình bày khi nói v ph ng pháp giáo d cự ễ ư ề ậ ụ ề ươ ụ
ph thông.ở ổ
2. Tên sáng ki n:ế
“H ng d n h c sinh khai thác có hi u qu kênh hình trong sách giáoướ ẫ ọ ệ ả
khoa Đa lí 11 (chu n)”,ị ẩ
3. Tác gi sáng ki n:ả ế
- H và tên: Tr n Th Khánh Lyọ ầ ị
- Đa ch tác gi sáng ki n: Tr ng THPT Ngô Gia T – L p Th ch – Vĩnh Phúcị ỉ ả ế ườ ự ậ ạ
- S đi n tho i: 0979907917ố ệ ạ
Email: tranthikhanhly.gvnggiatu@vinhphuc.edu.vn
4. Ch đu t t o ra sáng ki nủ ầ ư ạ ế
5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:ự ụ ế
Trên c s th c ti n nhi u năm d y h c Đa lí 11, b n thân nh n th y ở ở ự ễ ề ạ ọ ị ả ậ ấ vi c h cệ ọ
sinh bi t cách khai thác và s d ng kênh hình trong sách giáo khoa Đa lí còn nhi uế ử ụ ị ề
h n ch và đt hi u qu ch a caoạ ế ạ ệ ả ư ; đ tài cung c p m t s kinh nghi m h ng d nề ấ ộ ố ệ ướ ẫ
h c sinh ọkhai thác và s d ng có hi u qu kênh hình trong sách giáo khoa Đa lí 11.ử ụ ệ ả ị
6. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đu:ế ượ ụ ầ ầ Ngày 15/09/ 2019 đn nay.ế
7. Mô t b n ch t c a sáng ki n:ả ả ấ ủ ế
- V n i dung c a sáng ki nề ộ ủ ế
7.1 C s lí lu nơ ở ậ
- Giúp h c sinh bi t cách phân tích các b n đ, l c đ đ khai thác có hi uọ ế ả ồ ượ ồ ể ể
qu ki n th c. Đng th i, h c sinh d n hình thành kĩ năng đc kênh hình đ ápả ế ứ ồ ờ ọ ầ ọ ể
d ng vào các lĩnh v c trong xã h i.ụ ự ộ
- N i dung c a sách giáo khoa Đa lí nói chung và sách giáo khoa Đa lí 11 nói ộ ủ ị ị
riêng th ng đc trình bày b ng kênh ch và kênh hình. ườ ượ ằ ữ Kênh hình trong sách giáo
khoa Đa lí là bao g m các s đ, l c đ, b n đ, nh ch p, bi u đ, tranh v và ị ồ ơ ồ ượ ồ ả ồ ả ụ ể ồ ẽ
các b ng s li u,... Chúng có tính tr c quan cao và tính di n gi i lôgic trong d y ả ố ệ ự ễ ả ạ
h c đa lí. ọ ị
Kênh hình trong sách giáo khoa Đa lí 11 khá phong phú v i nhi u lo i khác nhau,ị ớ ề ạ
ch y u là các s đ, l c đ, nh ch p, b ng s li u, bi u đ, b ng ki n th c.ủ ế ơ ồ ượ ồ ả ụ ả ố ệ ể ồ ả ế ứ
C th , ụ ể sách giáo khoa Đa lí 11 g m có:ị ồ
- H th ng b n đ, l c đ: 30 cái, ch y u ph n đa lí các qu c gia, m tệ ố ả ồ ượ ồ ủ ế ở ầ ị ố ộ
s khu v c trên th gi i. H th ng b n đ g m có b n đ t nhiên, b n đ dân cố ự ế ớ ệ ố ả ồ ồ ả ồ ự ả ồ ư
và c b n đ kinh t - xã h i c a các n c, châu l c.ả ả ồ ế ộ ủ ướ ụ
- Bi u đ cũng đy đ các d ng nh ng t p trung ch y u là bi u đ tròn,ể ồ ầ ủ ạ ư ậ ủ ế ể ồ
c t, mi n v i 10 bi u đ; th hi n c c u, s chuy n d ch c c u và so sánh sộ ề ớ ể ồ ể ệ ơ ấ ự ể ị ơ ấ ự
phát tri n c a các hi n t ng kinh t - xã h i c a các n c.ể ủ ệ ượ ế ộ ủ ướ
- H th ng tranh nh nhi u h n c v i 33 tranh nh; đây là nh ng hình nhệ ố ả ề ơ ả ớ ả ữ ả
r t sinh đng, th hi n đc nh ng đc tr ng c v t nhiên, dân c , kinh t c aấ ộ ể ệ ượ ữ ặ ư ả ề ự ư ế ủ
các n c và khu v c.ướ ự
- So v i sách giáo khoa Đa lí l p 10 thì sách giáo khoa Đa lí 11 ít s đ h nớ ị ớ ị ơ ồ ơ
nhi u, ch v i 7 s đ. S đ cũng g m nhi u lo i nh s đ c u trúc, s đ lôgicề ỉ ớ ơ ồ ơ ồ ồ ề ạ ư ơ ồ ấ ơ ồ
và s đ đa đ h c.ơồị ồọ
Ngoài ra, sách giáo khoa Đa lí 11 g m có r t nhi u b ng s li u th ng kê vàị ồ ấ ề ả ố ệ ố
các b ng ki n th c. B ng s li u th ng kê, b ng ki n th c b n thân nó v a là kênhả ế ứ ả ố ệ ố ả ế ứ ả ừ
2
ch , v a là kênh hình ch a đng nhi u ki n th c đa lí, đc bi t là các b ng s li uữ ừ ứ ự ề ế ứ ị ặ ệ ả ố ệ
th ng kê, nó cũng là m t d ng ki n th c t ng t các bi u đ đa lí.ố ộ ạ ế ứ ươ ự ể ồ ị
Kênh hình trong sách giáo khoa Đa lí nói chung và ịsách giáo khoa Đa lí 11 nóiị
riêng là m t b ph n quan tr ng v i ch c năng v a minh h a cho ki n th c đcộ ộ ậ ọ ớ ứ ừ ọ ế ứ ượ
trình bày b ng kênh ch v a t nó ch a đng m t l ng ki n th c l n và quanằ ữ ừ ự ứ ự ộ ượ ế ứ ớ
tr ng trong t ng bài h c. Nh đã trình bày ph n trên, cọ ừ ọ ư ở ầ h ng trình và n i dungươ ộ
sách giáo khoa Đa lí 11 cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c v khái quát n nị ấ ọ ữ ế ứ ề ề
kinh t - xã h i th gi i, đa lí m t s khu v c và qu c gia trên th gi i. Đây làế ộ ế ớ ị ộ ố ự ố ế ớ
nh ng không gian đa lí mà h c sinh r t khó có c h i ti p c n và tìm hi u tr cữ ị ọ ấ ơ ộ ế ậ ể ự
ti p. Vì v y, vi c h ng d n h c sinh khai thác kênh hình (đc bi t là các b n đ,ế ậ ệ ướ ẫ ọ ặ ệ ả ồ
nh ch p,…) trong sách giáo khoa Đa lí 11 có nhi u ý nghĩa: ả ụ ị ề
- Kích thích tính tích c c, ch đng trong h c t p c a h c sinh. Nh đó h cự ủ ộ ọ ậ ủ ọ ờ ọ
sinh hi u và n m ki n th c, kĩ năng c a bài h c m t cách đy đ, v ng ch c h n.ể ắ ế ứ ủ ọ ộ ầ ủ ữ ắ ơ
- Phát tri n h c sinh kh năng t duy đa lí, t duy liên h t ng h p.ể ở ọ ả ư ị ư ệ ổ ợ
- Góp ph n hình thành kĩ năng tìm, x lý và thông báo thông tin trên c s đóầ ử ơ ở
mà có ph ng pháp h c t p đa lí, phát tri n năng l c t h c - m t năng l c quanươ ọ ậ ị ể ự ự ọ ộ ự
tr ng c n thi t c a con ng i trong th i đi công nghi p hoá, th i đi thông tin,ọ ầ ế ủ ườ ờ ạ ệ ờ ạ
n n kinh t tri th c…ề ế ứ
Ngoài ra vi c h ng d n h c sinh khai thác kênh hình trong sách giáo khoaệ ướ ẫ ọ
Đa lí 11 còn có tác d ng giúp h c sinh có thêm ph ng ti n trong h c t p môn Đaị ụ ọ ươ ệ ọ ậ ị
lí (khi không có đ b n đ treo t ng, t p b n đ th gi i ho c h c sinh ng i vủ ả ồ ườ ậ ả ồ ế ớ ặ ọ ồ ở ị
trí quá xa so v i b ng,…), giúp h c sinh t đánh giá k t qu h c t p c a mình vớ ả ọ ự ế ả ọ ậ ủ ề
các m t kĩ năng, t duy đa lí.ặ ư ị
7.2. C s th c ti nơ ở ự ễ
B ng 1. T ng h p k t qu thăm dò ý ki n v vi c tích h p ki n th c đa lí đaả ổ ợ ế ả ế ề ệ ợ ế ứ ị ị
ph ng (ĐLĐP) vào d y h c đa lí l p 11ươ ạ ọ ị ớ
ST
TN i dung l y ý ki n thăm dòộ ấ ế Ph ng án tr l iươ ả ờ Ý ki nế
GV (%)
1
Theo anh (ch ), vi c khai thác ki nị ệ ế
th c t kênh hình trong SGK đa lí 11 có ýứ ừ ị
nghĩa nh th nào?ư ế
- C n thi tầ ế 90
- Không c n thi tầ ế 10
2
Anh (ch ) khai thác ki n th c t kênhị ế ứ ừ
hình trong SGK đa lí 11 ch y u nh mị ủ ế ằ
m c đích gì?ụ
-Gi i thích, minhả
ho cho bài h cạ ọ 35
- B sung ki n th cổ ế ứ
ĐLĐP cho h c sinhọ30
- Làm cho bài gi ngả
có tính thuy t ph cế ụ 20
- Giáo d c tình yêuụ
quê h ng cho HSươ 15
3
Theo anh (ch ) đánh giá thì vi c khai thácị ệ
ki n th c t kênh hình trong SGK đa líế ứ ừ ị
11 có nh h ng nh th đi v i tâm lýả ưở ư ế ố ớ
c a h c sinh?ủ ọ
- H ng thúứ70
- Bình th ngườ 20
- Phân tán 10
4
Anh (ch ) khai thác ki n th c t kênhị ế ứ ừ
hình trong SGK đa lí 11 m c đ nào?ị ở ứ ộ
- Th ng xuyênườ 25
- Đôi khi 65
- Không bao giờ10
5
Anh (ch ) th ng s d ng bi n pháp nàoị ườ ử ụ ệ
đ đa khai thác ki n th c t kênh hìnhể ư ế ứ ừ
trong SGK đa lí 11 ?ị
- L ng ghépồ70
- Tích h pợ30
6
Anh (ch ) th ng s d ng ngu n tài li uị ườ ử ụ ồ ệ
nào nh t đ khai thác ki n th c t kênhấ ể ế ứ ừ
hình trong SGK đa lí 11?ị
- Sách và các tài li uệ
ĐLĐP60
-Phát thanh,
truy n hình, báo chíề10
- Các website và ph nầ
m m trên Internetề10
- Ki n th c th c tế ứ ự ế
c a b n thânủ ả 20
7
Anh (ch ) th ng s d ng nhóm ph ngị ườ ử ụ ươ
pháp nào đ khai thác ki n th c t kênhể ế ứ ừ
hình trong SGK đa lí 11 ?ị
-Nhóm các ph ngươ
pháp truy n th ng,ề ố
dùng l i đ trình bàyờ ể
65
-Nhóm các ph ngươ
pháp h ng d n HSướ ẫ
tích c c, ch đng khaiự ủ ộ
thác tri th c ĐL v iứ ớ
các ph ng ti n tr cươ ệ ự
quan
35
4
8
Anh (ch ) th ng s d ng hình th c d yị ườ ử ụ ứ ạ
h c nào khai thác ki n th c t kênh hìnhọ ế ứ ừ
trong SGK đa lí 11?ị
- N i khoáộ55
- Ngo i khoáạ20
- T h cự ọ 25
7.3.Th c tr ngư ạ
B ng 2.ả T ng h p k t qu kh o sát vi c n m ki n th c qua ổ ợ ế ả ả ệ ắ ế ứ khai thác ki nế
th c t kênh hình trong SGK đa lí 11 tr ng THPTứ ừ ị ở ườ
Tr ngườ
THPT
SL HS đi uề
tra Đi m sể ố Đi m TBể
ki m traể
D i TB ướ
(< 5đi m)ể
T.bình
(đi m 5, 6)ể
Khá
(đi m 7, 8)ể
Gi iỏ
(> 8 đi m)ể
Ngô Gia Tự50 15 16 15 4 6,1
Trên c s phân tích và t ng h p các phi u đi u tra, tôi rút ra m t s nh n xétơ ở ổ ợ ế ề ộ ố ậ
nh sau:ư
-Các giáo viên đu đng ý cho r ng c n ph i khai thác ki n th c t kênhề ồ ằ ầ ả ế ứ ừ
hình trong SGK đa lí 11ị cho h c sinh b i nó có vai trò h t s c quan tr ng trong vi cọ ở ế ứ ọ ệ
giáo d c th h tr . ụ ế ệ ẻ
-Tuy nhiên, đa s giáo viên th ng l y các ví d có s n trong SGK đ minhố ườ ấ ụ ẵ ể
ho , gi i thích cho các n i dung ki n th c bài h c. Ho c ch l y nh ng s v t,ạ ả ộ ế ứ ọ ặ ỉ ấ ữ ự ậ
hi n t ng đa lí chung chung, không đc tr ng cho m t đa ph ng c th , xaệ ượ ị ặ ư ộ ị ươ ụ ể ở
h c sinh và trên ph m vi r ng đ minh ho cho các bài gi ng. Trong khi đó các sọ ạ ộ ể ạ ả ự
v t, hi n t ng t ng t có r t nhi u đa ph ng thì h u nh không bao giậ ệ ượ ươ ự ấ ề ở ị ươ ầ ư ờ
đc nh c t i. ượ ắ ớ
-Cũng qua đi u tra th y r ng đa s giáo viên không s d ng các ki n th cề ấ ằ ố ử ụ ế ứ
này th ng xuyên trong các bài lên l p, m t s nh còn không bao gi đa vào cácườ ớ ộ ố ỏ ờ ư
bài gi ng. ả
7.4. Các gi i phápả
7.4.1. B i d ng nâng cao nh n th cồ ưỡ ậ ứ
*) Đi v i giáo viênố ớ
H ng d n h c sinh khai thác kướ ẫ ọ ênh hình trong sách giáo khoa Đa lí 11 ịph i cóả
hi u quệ ả cao, đáp ng các yêu c u v n i dung và ph ng pháp ứ ầ ề ộ ươ d y h c ạ ọ đc quượ y
đnh trong ch ng trình giáo d c.ị ươ ụ T p trung vào vi c s d ng kênh hình nh m tậ ệ ử ụ ư ộ
ngu n ki n th c, h n ch dùng theo cách minh hồ ế ứ ạ ế aọ ki n th c.ế ứ Vì v y, gậiáo viên
c nầ l u ý m t s v n đ sauư ộ ố ấ ề :