1
MỤC LỤC
NỘI DUNG
TRANG
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chon đề tài
5
2. Tính mới, tính sáng tạo của đề tài
5
3. Khả năng, lợi ích thiết thực của đề tài
6
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
7
1.1 Tìm hiểu một số vấn đề chung về trò chơi trong dạy học
môn Địa lí
7
1.2. Định hướng phát triển năng lực cần hình thành cho học
sinh khi vận dụng trò chơi trong dạy học môn Địa lí
9
2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
10
3. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
12
3.1. Biện pháp thiết kế và vận dụng trò chơi trong dạy học môn
Địa lí
12
3.2. Thiết kế và vận dụng sáng tạo trò chơi trong dạy học Địa lí 11
14
3.2.1. Thiết kế và vận dụng trò chơi vào kiểm tra bài cũ
14
3.2.1.1. Trò chơi: “Ô số may mắn” hoặc “Đi tìm bông hoa
may mắn” hay “Ngôi sao may mắn”, “Lá thăm may mắn”
15
3.2.1.2. Trò chơi : “Cùng thi trắc nghiệm”
16
3.2.1.3. Trò chơi: “Đoán ý đồng đội”
16
3.2.1.4. Trò chơi: “Hoàn thành vào SĐTD còn thiếu”
18
3.2.1.5. Trò chơi: “Hoàn thành vào lược đồ trống”
20
3.2.2. Thiết kế và vận dụng trò chơi vào giới thiệu bài mới, giới
thiệu chủ đề sẽ học (Khởi động)
21
3.2.2.1. Trò chơi : “Ô chữ”
21
2
3.2.2.2. Trò chơi: “Khoanh chữ đoán từ tìm chủ đề”
23
3.2.2.3. Trò chơi: “Lật hình”
25
3.2.2.4. Trò chơi: “Hoa Mặt Trời”
26
3.2.2.5. Trò chơi: “Nhận diện hình ảnh”
28
3.2.3. Thiết kế và vận dụng trò chơi vào hình thành tri thức mới
29
3.2.3.1. Trò chơi “Thử tài ghi nhớ”
29
3.2.3.2. Trò chơi: “Người liên lạc”
31
3.2.3.3. Trò chơi: “Tập làm hướng dẫn viên du lịch”, “Tập
làm phóng viên”,...
32
3.2.4. Thiết kế và vận dụng trò chơi vào củng cố, giao về nhà
34
3.2.4.1. Trò chơi: “Hỏi nhanh – đáp gọn”
34
3.2.4.2. Trò chơi: “Chung sức”
35
3.2.5. Thiết kế và vận dụng trò chơi vào tiết thực hành, tiết ôn tập
37
4.2.5.1. Trò chơi: “Ai vẽ nhanh hơn”
37
4.2.5.2. Trò chơi “Đi tìm bông hoa may mắn”
39
3.3. Thực nghiệm sư phạm
41
4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
42
4.1. Đối với giáo viên
42
4.1.1. Định tính
42
4.1.2. Định lượng
42
4.2 Đối với học sinh
43
4.2.1. Định tính
43
4.2.2. Định lượng
43
5. ĐIỀU KIỆN ĐỂ SÁNG KIẾN ĐƯỢC NHÂN RỘNG
44
5.1. Về nhân lực
44
5.2. Về trang thiết bị, kĩ thuật
44
PHẦN III. KẾT LUẬN
1. KẾT LUẬN
46
2. KHUYẾN NGHỊ
47
3
PHỤ LỤC
50
1. PHỤ LỤC 1: Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến của giáo viên
(mẫu khảo sát số 1)
2. PHỤ LỤC 2: Tổng hợp kết quả trưng cầu ý kiến của học sinh
(mẫu khảo sát số 2)
3. PHỤ LỤC 3: Câu hỏi trò chơi ‘Ô SỐ MAY MẮN’
4. PHỤ LỤC 4: Câu hỏi trò chơi ‘CÙNG THI TRĂC NGHIỆM’
5. PHỤ LỤC 5: Câu hỏi trò chơi ‘ HỎI NHANH ĐÁP GỌN’’
6. PHỤ LỤC 6: Tổng hợp kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên sau
khi triển khai áp dụng sáng kiến trong trường (mẫu khảo sát số 3)
7. PHỤ LỤC 7: GIÁO ÁN THỰC NGHIỆM
Bài 9. Nhật Bản – Tiết 1. Tự nhiên, dân cư cà tình hình phát triển
kinh tế
8. PHỤ LỤC 8: MỘT SỐ HÌNH ẢNH CÁC TIẾT DẠY LỚP
THỰC NGHIỆM
4
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
CNTT
Công nghệ thông tin
CSHT
Cơ sở hạ tầng
ĐBSH
Đồng bằng sông Hồng
ĐBSCL
Đồng bằng sông Cửu Long
GV
Giáo viên
GDCD
Giáo dục công dân
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GTVT
Giao thông vận tải
HS
Học sinh
KT-XH
Kinh tế - xã hội
KH-KT
Khoa học kĩ thuật
NL
Năng lực
SGK
Sách giáo khoa
SĐTD
Sơ đồ tư duy
THPT
Trung học phổ thông
UBND
Ủy ban nhân dân
5
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Đổi mới phương pháp dạy học hiện nay trở thành vấn đề cấp thiết đang được
các ngành, các cấp rất quan tâm. Nghị quyết 29 của Ban chấp hành Trung ương
Đảng lần thứ 8 (khóa XI) đã nêu rõ: nội dung trọng tâm của việc đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục phổ thông là đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá
theo định hướng phát triển năng lực của người học.
Hiện nay trong thực tế dạy học nói chung, môn Địa lí nói riêng vẫn còn
nhiều giáo viên dạy học theo phương pháp truyền thống, nặng về truyền đạt kiến
thức “thầy đọc - trò chép” nên chưa phát huy được năng lực tư duy sáng tạo, sự
tích cực và các năng lực cần thiết cho học sinh. Vì vậy đổi mới phương pháp dạy
học là một vấn đề cần thiết.
Trong số những phương pháp dạy học tích cực hóa phát huy năng lực người
học thì vận dụng trò chơi được xem là một trong những phương pháp dạy học hiệu
quả, nhằm tạo hứng thú học tập, nâng cao tình cảm, niềm vui, tạo quá trình tương
tác, thu hút, động viên học sinh tham gia ; rèn kỹ năng giao tiếp, vận động nhanh
nhẹn, khéo léo, ra quyết định, hợp tác, hoạt động theo nhóm, tự giác ; phát triển
năng lực ; tạo cơ hội cho các em thực hành vận dụng những kinh nghiệm, những tri
thức đã học.
Nhận thức được sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra
đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho người học hiện nay nên tôi đã
mạnh dạn nghiên cứu và viết sáng kiến: Thiết kế và vận dụng sáng tạo trò chơi
trong dạy học Địa lí 11 theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
2. Tính mới, tính sáng tạo của đề tài
+ Đã sáng tạo, tự thiết kế và cải tiến một số trò chơi có thể vận dụng linh hoạt hiệu
quả trong nhiều tiết học. Từ đó góp phần khai thác, củng số kiến thức, phát huy sự
chủ động, tích cực, năng lực người học, phù hợp với đổi mới phương pháp dạy học
theo định hướng phát triển năng lực hiện nay.
+ Tất cả các trò chơi đưa ra đều có các bước hướng dẫn thực hiện chi tiết, có minh
chứng cụ thể, dễ hiểu, dễ dàng vận dụng vào nhiều bài học khác nhau.
+ Đưa được hình thức thi trắc nghiệm vào trò chơi phù hợp với đổi mới kiểm tra
đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, phù hợp thi THPT quốc gia. Kết hợp
vận dụng được cả SĐTD, lược đồ, tranh ảnh,… vào trò chơi góp phần phát triển
năng lực chuyên biệt của môn học (năng lực sử dụng sơ đồ, lược đồ, tranh ảnh,…).
+ Đã thiết kế và vận dụng trò chơi trong phần kiểm tra bài cũ, khai thác kiến thức
mới, tiết thực hành, tiết ôn tập mà lâu nay giáo viên thường rất ít sử dụng.