MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài :.......................................................................................1
2. Mục đích của đề tài :...................................................................................1
3. Nhiệm vụ thực hiện đề tài: .........................................................................1
4. Phương pháp nghiên cứu:............................................................................2
5. Phạm vi, đối tượng và thời gian nghiên cứu: .............................................2
PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
.........................................................................................................................2
I. Cơ sở lí luận:................................................................................................2
II. Cơ sở thực tiễn: ..........................................................................................2
III. Tìm hiểu thực trạng:.................................................................................2
IV.Biện pháp và các cách ứng dụng: ..............................................................4
V. Kết quả thực hiện có so sánh đối chứng: ...................................................18
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ:...........................................19
1. Kết luận :....................................................................................................19
2. Các đề xuất và khuyến nghị:.......................................................................20
“Giúp trẻ lớp 1 phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói trong môn
Tiếng Việt”
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1.Lí do chọn đề tài :
Như chúng ta đã biết chương trình môn Tiếng Việt bậc Tiểu học nói
chung và lớp 1 nói riêng yêu cầu coi trọng cả bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết
trong dạy học Tiếng Việt. Trong đó 2 kĩ năng nghe - nói đã được quan tâm một
cách thoả đáng . Thông qua luyện nói sẽ giúp các em mạch dạn hơn, tự tin hơn
trong giao tiếp. Biết nói năng lưu loát rõ ràng, có nội dung, có lô gích, có hình
ảnh đúng ngữ pháp Tiếng Việt và giúp học sinh có khả năng sử dụng các loại
câu phong phú trong lời nói. Đặc biệt là kĩ năng sử dụng các trợ từ, liên từ ….lời
nói có sắc thái biểu cảm. Đồng thời qua luyện nói học sinh có cơ hội để thể hiện
những tâm tư tình cảm và nuôi dưỡng những ước mơ hoài bão của mình. Luyện
nói cho học sinh giúp học sinh có khả năng sử dụng từ đúng nghĩa trong từng
hoàn cảnh phát ngôn. Thông qua đó giáo viên nắm bắt được mức độ phát triển tư
duy của mỗi học sinh ở từng giai đoạn cụ thể. Qua luyện nói còn giúp các em có
lời nói hay cử chỉ đẹp thể hiện nếp sống thanh lịch văn minh của người Việt
Nam nói chung và người con của thủ đô Hà Nội nói riêng:
“ Chẳng thơm cũng phải hoa nhài
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”.
- Ý thức được vai trò của việc sử dụng ngôn ngữ biểu cảm trong giao tiếp, thể
hiện được nếp sống thanh lịch văn minh của người Hà Nội. Và qua nhiều năm
trực tiếp giảng dạy lớp đầu cấp tôi thấy các em không biết diễn đạt hết ý của
mình có tới trên 90 % các em chưa tự tin trong giao tiếp nên tôi đã lựa chọn và
nghiên cứu đề tài:
“Giúp trẻ lớp 1 phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói trong
mônTiếng Việt”.
2. Mục đích của đề tài :
- GV tìm ra những biện pháp phù hợp nhằm giúp trẻ: trước hết mạnh dạn hơn
trong giao tiếp, tiếp đó là rèn những kĩ năng, thói quen dùng lời nói biểu cảm
trong giao tiếp, trong các giờ luyện nói của các tiết Học Vần (Tập Đọc) trong
chương trình SGK lớp 1 và giúp HS yêu thích môn Tiếng Việt .
- Học sinh mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp với bạn bè nói chung và có ý thức tự
phê, tự chữa, tự đánh giá …
- HS có kĩ năng trong giao tiếp và nâng cao tính tự giác trong học tập .
2/20
“Giúp trẻ lớp 1 phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói trong môn
Tiếng Việt”
- Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học phân môn Học Vần (Tập Đọc) lớp 1
theo hướng lấy học sinh làm trung tâm.
- Giúp học sinh có lời nói hay, cử chỉ đẹp và thể hiện nếp sống thanh lịch văn
minh.
3. Nhiệm vụ:
- Nghiên cứu các bài Học Vần và Tập Đọc trong môn Tiếng Việt lớp 1.
- Nâng cao chất lượng rèn kĩ năng nói cho học sinh.
- Đưa ra một số biện pháp giúp học sinh luyện nói được tốt hơn.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp điều tra – so sánh
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp phân tích tổng hợp.
- Phương pháp thực hành luyện tập.
5. Phạm vi, đối tượng và thời gian nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu phần luyện nói trong giờ Học Vần và Tập Đọc.
- Đề tài này được tham khảo từ những năm học trước và tiến hành thực hiện
trong năm học 2018 – 2019 với học sinh lớp 1 trường Tiểu học Phú Cường.
PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận:
- Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan troxng nhâyt cuza xa{ hôxi loa|i ngươ|i. Ngôn
ngữ tồn tại dưới dạng: nói và viết. Kĩ năng noyi la| ki{ năng râyt quan trọng trong
giao tiêyp cuza con ngươ|i. Không chỉ giayo viên ma| ngay caz khi nghe ngươ|i khayc
noyi đuyng,noyi đuz, noyi troxng tâm sẽ giuyp ngươ|i nghe dễ hiêzu nôxi dung câu chuyêxn.
Ngươ|i coy gioxng noyi truyê|n cazm sẽ dễ đi va|o lòng ngươ|i hơn. Đặc biệt đối với
giáo viên mà có giọng nói mạch lạc, truyền cảm thu hút được học sinh nghe
giảng tiết dạy thành công hơn. Do đó cần phải giáo dục, rèn luyện lời nói của
các em ngay từ nhỏ, từ các lớp đầu cấp Tiểu học để sau này các em có thói quen
cư xử đúng mực, lịch sự trong giao tiếp. Việc giáo dục lời nói từ xa xưa ông cha
ta rất trú trọng, thường giáo dục con cháu qua các câu ca dao tục ngữ như:
“Học ăn, học nói, học gói, học mở.”
II. Cơ sở thực tiễn:
- Hệ thống chủ điểm của các bài luyện nói vừa mang tính khái quát vừa mang
tính trừu tượng, góp phần cung cấp cho học sinh những hiểu biết về thiên nhiên,
xã hội, con người. Qua các bài chủ đề về luyện nói, học sinh được cung cấp
thêm về vốn từ ngữ, vốn diễn đạt và những hiểu biết về các chủ đề luyện nói đơn
3/20
“Giúp trẻ lớp 1 phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói trong môn
Tiếng Việt”
giản. Từ đó năng cao trình độ văn hóa nói chung và trình độ Tiếng Việt nói
riêng.
III. Tìm hiểu thực trạng:
Trường Tiểu học tôi đang dạy nằm ở địa bàn dân cư có mặt bằng dân trí
chưa cao. Do chưa có sự quan tâm chu đáo, chặt chẽ của cha mẹ nên các em học
sinh ở đây thực tế rất đáng quan tâm đó là các em ngại giao tiếp, giao tiếp kém
hoặc có thì nói năng cộc lốc, không biết cách diễn đạt hết ý của mình.
Nghiên cứu thực trạng trẻ lớp 1 hiện nay có kiến thức, ý thức ra sao trong
giao tiếp hàng ngày cũng như sự bày tỏ quan điểm nhận thức của bản thân, trước
những vấn đề mà trẻ phải tự bộc lộ bản thân qua những lời nói, lời phát biểu trả
lời theo nội dung bài học và sự giao tiếp với mọi người xung quanh ở trường, ở
lớp.
Sau khi tôi nhận nhiệm vụ dạy lớp 1, tôi tiến hành điều tra khảo sát thực
tế 102 học sinh của 3 lớp: 1A,1B, 1C tại trường Tiểu học Phú Cường. Qua thăm
lớp dự giờ tôi thấy học sinh rất sợ học môn Tiếng Việt, không thích học môn
Tiếng Việt nhất là phần luyện nói. Khi khảo sát tôi thấy số trẻ nói năng chưa
mạch lạc chiếm một tỉ lệ tương đối lớn.
Số liệu cụ thể tại lớp 1B tôi chủ nhiệm là:
Mức độ
Số trẻ
được điều tra
Rất mạch lạc Mạch lạc Chưa mạch lạc
Sl % Sl % Sl Sl
34 0 3 8.8 31 91,2
- Qua phiếu điều tra và trực tiếp trao đổi với phụ huynh học sinh cũng như
trao đổi với hai đồng chí giáo viên chủ nhiệm lớp 1A, 1C thì thấy rất rõ rằng số
trẻ nói chưa mạch lạc chủ yếu rơi vào những trẻ thiếu các hình thức khẩu ngữ
mang tính chuẩn mực, trẻ ít có điều kiện để thực hành ngôn ngữ. Những trẻ này
ít có điều kiện trò chuyện giao tiếp với bạn bè cũng như với người lớn. Khi được
hỏi, những bậc cha mẹ của các trẻ này thường trả lời là ít khi đọc truyện hoặc kể
chuyện cho con nghe trước khi đi ngủ hoặc là họ không trò chuyện chơi với con
vì công việc quá bận rộn hoặc không có thói quen này .
- Thông qua thực tế lớp mình phụ trách và các đồng nghiệp trong khối chúng
tôi đều có chung một nhận xét là trẻ nói năng không mạch lạc thường rơi vào
những trẻ trầm tính, ít nói có khi là rất ngại nói trước đông người nếu gọi trẻ nói
thì thường nói nhỏ, không tự tin, ấp úng cô phải sửa rất nhiều. Đây chính là cốt
lõi vấn đề vì sao phần luyện nói trong môn Tiếng Việt nói chung rất khó với học
sinh. Trẻ lớp 1, trước khi đến trường đã: “ biết nghe, biết nói” Tiếng Việt, song
4/20
“Giúp trẻ lớp 1 phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói trong môn
Tiếng Việt”
vẫn chưa thật sự thành thạo và thực tế hoạt động nói năng của các em vẫn còn
hạn chế, vốn ngôn ngữ tiếp nhận được trước khi đến trường còn ít ỏi… , vốn
sống còn ít. Mà học sinh lớp 1 lần đầu tiên được tiếp xúc với chữ cái, học âm-
vần, luyện nói thành câu, đoạn, do đó vốn từ của học sinh còn rất ít, khả năng
diến đạt còn hạn chế nên khi luyện nói thì đây cũng là một trở ngại không nhỏ
đối với các em. Mặt khác học sinh lớp 1 chưa đi xa nhiều, khả năng nhìn nhận,
quan sát sự việc xung quanh còn rất hạn chế, do tâm lí còn rụt rè, e ngại, sợ nói
sai ý của giáo viên, sợ bạn bè chê cười nên học sinh cũng rất ít thể hiện mình…
- Xuất phát từ thực trạng trên mà tôi trăn trở phải làm như thế nào để giúp
trẻ khắc phục được những khó khăn này. Tôi tự tìm cho mình một giải pháp đó
là:
“Giúp trẻ lớp 1 phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói trong
môn Tiếng Việt” làm đề tài nghiên cứu của mình.
IV. Biện pháp và các cách ứng dụng:
Muốn giúp trẻ phát triển lời nói mạch lạc thông qua phần luyện nói, trước
tiên tôi phải nắm được yêu cầu kỹ năng nói đối với học sinh lớp 1. Sau đó tôi
thống kê nội dung dạy kỹ năng luyện nói và nhất là phần luyện nói tổng hợp
trong chương trình Tiếng Việt lớp 1 tôi đã và đang dạy. Cụ thể:
* Về yêu cầu kỹ năng nói đối với học sinh lớp 1:
+ Phát âm đúng, rõ các âm, vần và tiếng được học (trừ các tiếng có vần khó ít
dùng) và chữa các lỗi về phát âm theo hướng dẫn của giáo viên.
+ Phát âm liền mạch một lời nói (không lặp, không thiếu tiếng), biết nói to đủ
nghe trong giờ học tiếng Việt và các giờ học khác.
*. Về nội dung dạy kỹ năng luyện nói trong chương trình Tiếng Việt lớp 1:
+Phần Học Vần: cuối mỗi bài đều có phần luyện nói theo chủ đề.
+ Phần luyện nói tổng hợp được bố trí các bài theo tuần với 3 chủ điểm lớn: Nhà
trường , Gia đình, Thiên nhiên- Đất nước (từ tuần 23 trở về sau). Qua nội dung
các bài học , học sinh vừa được ôn các chữ cái đã học (các âm, vần, các chữ thể
hiện âm, vần) vừa được học cái mới ( vần khó, chữ viết hoa, luật chính tả).
Các bài học trong tuần đều tập trung vào chủ điểm của tuần đó nhằm tạo ra sự
tích hợp. Việc quay vòng chủ điểm này không phải là sự lặp lại y hệt mà vòng
sau phát triển, mở rộng hơn vòng trước. Từ những yêu cầu về kỹ năng nói đối
với học sinh lớp 1 tôi đã đưa ra giải pháp khắc phục cho phù hợp đối với học
sinh và giúp học sinh phát triển ngôn ngữ nói ngay từ đầu cấp học.
Ngoài việc học hỏi đồng nghiệp tôi còn sử dụng những phương pháp:
- Phương pháp quan sát.
5/20