BI NỆ PHÁP T CH C TRÒ CH I TOÁN H C NH MỔ Ứ Ơ Ọ Ằ
NÂNG CAO H NG THÚ H C T PỨ Ọ Ậ VÀ PHÁT TRI N M T S NĂNGỂ Ộ Ố
L C TOÁN H CỰ Ọ CHO H C SINH L P 3Ọ Ớ
1. Lí do th c hi n bi n pháp ự ệ ệ
1.1. Trong ch ng trình giáo d c Ti u h c, môn Toán có vai trò quan tr ngươ ụ ể ọ ọ
đi v i s hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh.ố ớ ự ể ọ Nó là môn c n thi t choầ ế
ng i lao đng, c n thi t đ các em h c t p các môn h c khác. Vi c d y h cườ ộ ầ ế ể ọ ậ ọ ệ ạ ọ
môn Toán góp ph n b i đp ki n th c, kĩ năng toán h c, rèn luy n phát tri n ócầ ồ ắ ế ứ ọ ệ ể
sáng t o và các ph m ch t, năng l c cho h c sinh.ạ ẩ ấ ự ọ Vì v y, giáo viên ph i t oậ ả ạ
đc h ng thú h c t p cho các em, lôi cu n các em tham gia vào ho t đng h cượ ứ ọ ậ ố ạ ộ ọ
t p.ậ
1.2. Tu i h c trò v i đc đi m h n nhiên, hi u đng luôn b cu n hút b iổ ọ ớ ặ ể ồ ế ộ ị ố ở
nh ng trò ch i m i l . D ng nh , các em luôn tranh th th i gian đ đcữ ơ ớ ạ ườ ư ủ ờ ể ượ
ch i. Nh ng giây phút đó giúp các em c m th y tho i mái và ph n ch n h n.ơ ữ ả ấ ả ấ ấ ơ
Chính vì v y, các em luôn háo h c, s n sàng hòa mình vào nh ng trò ch i. Đậ ứ ẵ ữ ơ ể
các em “ch i mà h c, h c mà ch i”ơ ọ ọ ơ nh m lôi cu n các em vào ho t đng, giáoằ ố ạ ộ
viên ph i ch đng tìm tòi nh ng cách th c m i trong vi c t ch c ho t đngả ủ ộ ữ ứ ớ ệ ổ ứ ạ ộ
h c. Ph ng pháp t ch c trò ch i toán h c là m t ph ng pháp r t hi u qu ,ọ ươ ổ ứ ơ ọ ộ ươ ấ ệ ả
thu hút s t p trung cao đ c a h c sinh.ự ậ ộ ủ ọ
1.3. Th c t hi n nay ự ế ệ đã có m t s tác gi nghiên c u v vi c thi t k và sộ ố ả ứ ề ệ ế ế ử
d ng trò ch i d y h c d i các góc đ và các b môn khác nhau. Nh ng tác giụ ơ ạ ọ ướ ộ ộ ữ ả
đó đã ch ra đc l i ích c a trò ch i mang l i trong d y h c toán và gi i thi uỉ ượ ợ ủ ơ ạ ạ ọ ớ ệ
m t s trò ch i h c t p ộ ố ơ ọ ậ s d ng trong d y h c môn Toán Ti u h c. ử ụ ạ ọ ở ể ọ T t cấ ả
đu kh ng đnh s c n thi t ph i ề ẳ ị ự ầ ế ả t o h ng thú h c toán ạ ứ ọ cho h c sinhọ. Tuy
nhiên, r t ít tác gi đi sâu đa ra ấ ả ư bi n pháp t ch c trò ch i toán h c nh thệ ổ ứ ơ ọ ư ế
nào cho hi u qu , đ nâng cao h ng thú h c t p cho h c sinh l p 3. ệ ả ể ứ ọ ậ ọ ớ
1.4. M t khác, ặvi c ệlàm th nào đ ế ể các em v a lĩnh h i tri th c m t cách dừ ộ ứ ộ ễ
dàng v a c ng c , kh c sâu ki n th c m t cách v ng ch c; ừ ủ ố ắ ế ứ ộ ữ ắ ti t h c v a nhế ọ ừ ẹ
nhàng, v a h p d n đ các em đc vui ch i trong nh ng gi h c h ng ngày;ừ ấ ẫ ể ượ ơ ữ ờ ọ ằ
làm sao đ ểbi n các ti t h c toán căng th ng, gò bó tr thành ti t h c h p d nế ế ọ ẳ ở ế ọ ấ ẫ
mà các em ch đi, s n sàng hòa mình cùng giáo viên đ lĩnh h i tri th cờ ợ ẵ ể ộ ứ , đngồ
th i phát huy tính t giác,ờ ự tích c c, sáng t o c a ng i h c không ch là bănự ạ ủ ườ ọ ỉ
khoăn c a cá nhân tôi mà là n i trăn tr c a r t nhi u giáo viên ti u h c. ủ ỗ ở ủ ấ ề ể ọ
V i nh ng lí do trên, tôi quy t đnh l a ch n ớ ữ ế ị ự ọ “Bi nệ pháp t ch c trò ch iổ ứ ơ
toán h c nh m nâng cao h ng thú h c t p ọ ằ ứ ọ ậ và phát tri n m t s năng l cể ộ ố ự
toán h c ọcho h c sinh l p 3”.ọ ớ
2. M c đích th c hi n bi n phápụ ự ệ ệ
Thi t k , xây d ng đc h th ng trò ch i m i th c hi n trong d y h cế ế ự ượ ệ ố ơ ớ ự ệ ạ ọ
môn Toán; đa ra m t s kĩ thu t t ch c trò ch i toán h c đt hi u qu đ h cư ộ ố ậ ổ ứ ơ ọ ạ ệ ả ể ọ
sinh ch đng chi m lĩnh tri th c, th hi n đc kh năng c a mình tr c m iủ ộ ế ứ ể ệ ượ ả ủ ướ ọ
ng i, đng th i phát tri n m t s ph m ch t và năng l c toán h c các em,ườ ồ ờ ể ộ ố ẩ ấ ự ọ ở
góp ph n nâng cao ch t l ng d y h c môn Toán.ầ ấ ượ ạ ọ
3. C s lí lu nơ ở ậ
3.1. C s khoa h cơ ở ọ
Theo Nguy n Quang U n ễ ẩ H ng thúứ là thái đ đc bi t c a cá nhân đi v iộ ặ ệ ủ ố ớ
đi t ng nào đó, th hi n s chú ý t i đi t ng, khao khát đi sâu nh n th cố ượ ể ệ ở ự ớ ố ượ ậ ứ
tìm hi u đi t ng, nó có ý nghĩa đi v i cu c s ng và có kh năng mang l iể ố ượ ố ớ ộ ố ả ạ
khoái c m trong quá trình ho t đng. ả ạ ộ
H ng thú h c t pứ ọ ậ là thái đ c a h c sinh đi v i ho t đng h c t p. Các emộ ủ ọ ố ớ ạ ộ ọ ậ
b chinh ph c v m t tình c m và có ý th c t giác trong h c t p vì nh ng ho tị ụ ề ặ ả ứ ự ọ ậ ữ ạ
đng h c t p đó m i m và h p d n, cu n hút các em.ộ ọ ậ ớ ẻ ấ ẫ ố
Trò ch i h c t pơ ọ ậ là m t trong nh ng hình th c d yộ ữ ứ ạ h cọ nh m phát huy tínhằ
tích c c, ch đng, sáng t o c aự ủ ộ ạ ủ h cọ sinh. Thông qua trò ch i h c t p, có thơ ọ ậ ể
phát tri n ể ở h cọ sinh nhi u năng l c chung và năng l c đc thù b môn, nh :ề ự ự ặ ộ ư
năng l c h p tác, gi i quy t v n đ, v n d ng ki n th c, s d ng ph ngự ợ ả ế ấ ề ậ ụ ế ứ ử ụ ươ
ti nệ h c t p…ọ ậ
Đcặ đi m tâm sinh lí l a tu i h c sinh Ti u h cể ứ ổ ọ ể ọ : Hi u đng, d nh , dế ộ ễ ớ ễ
quên, thích tìm hi u, khám phá nh ng cũng chóng nhàm chán, giáo viên c n đaể ư ầ ư
ra ph ng pháp d y h c phù h p “H c mà ch i, ch i mà h c” t o s h p d n,ươ ạ ọ ợ ọ ơ ơ ọ ạ ự ấ ẫ
thu hút các em tham gia h c t p.ọ ậ
3.2. C s pháp líơ ở
Ch ng trình t ng th Ban hành theo Thông t 32/2018/TT-BGDĐT nêu rõ:ươ ổ ể ư
Giáo d c toán h c góp ph n hình thành và phát tri n cho h c sinh các ph m ch tụ ọ ầ ể ọ ẩ ấ
ch y u, năng l c chung và năng l c toán h c; phát tri n ki n th c, kĩ năng thenủ ế ự ự ọ ể ế ứ
ch t và t o c h i đ h c sinh đc tr i nghi m, v n d ng toán h c vào th cố ạ ơ ộ ể ọ ượ ả ệ ậ ụ ọ ự
ti n. Giáo d c toán h c t o l p s k t n i gi a các ý t ng toán h c, gi a Toánễ ụ ọ ạ ậ ự ế ố ữ ưở ọ ữ
h c v i th c ti n, gi a Toán h c v i các môn h c và ho t đng giáo d c khác.ọ ớ ự ễ ữ ọ ớ ọ ạ ộ ụ
TT22/2016/TT-BGDĐT k t h p v i TT30 v vi c đánh giá h c sinh cũng đãế ợ ớ ề ệ ọ
ch rõ: ngoài vi c hình thành ki n th c kĩ năng cho h c sinh thì ng i giáo viênỉ ệ ế ứ ọ ườ
còn chú tr ng phát tri n c ph m ch t, năng l c cho h c sinh.ọ ể ả ẩ ấ ự ọ
Công văn 4612/BGDĐT-GDTrH v vi c h ng d n th c hi n ch ng trìnhề ệ ướ ẫ ự ệ ươ
giáo d c ph thông hi n hành theo đnh h ng phát tri n năng l c và ph m ch tụ ổ ệ ị ướ ể ự ẩ ấ
h c sinh t năm h c 2017-2018 đã ch rõ dành nhi u th i gian trên l p cho h cọ ừ ọ ỉ ề ờ ớ ọ
sinh luy n t p, th c hành, trình bày, th o lu n, b o v k t qu h c t p c aệ ậ ự ả ậ ả ệ ế ả ọ ậ ủ
mình.
3.3. C s th c ti nơ ở ự ễ
Ý t ng s d ng trò ch i v i m c đích d y h c đã đc các nhà nghiên c uưở ử ụ ơ ớ ụ ạ ọ ượ ứ
trên th gi i quan tâm và đc các nhà s ph m đa vào s d ng. Đc bi t, ế ớ ượ ư ạ ư ử ụ ặ ệ ở
n c ta, có nhi u tác gi nghiên c u v vi c thi t k và s d ng trò ch i d yướ ề ả ứ ề ệ ế ế ử ụ ơ ạ
h c d i các góc đ và các b môn khác nhau. ọ ướ ộ ộ Th c t , m t s ự ế ộ ố giáo viên cho
r ng khó có th t ch c trò ch i trong môn Toán, ằ ể ổ ứ ơ nhi uề giáo viên n u t ch cế ổ ứ
thì ch s d ng trò ch i ỉ ử ụ ơ đ c ng c ki n th c c a ti t h c, trò ch i ch a liênể ủ ố ế ứ ủ ế ọ ơ ư
k t đn bài h c, các hình th c trò ch i ch a phong phú khi n h c sinh nhàmế ế ọ ứ ơ ư ế ọ
chán, tham gia h c t p ọ ậ m t cách ộth đng.ụ ộ Trò ch i toán h c có vai trò r t to l nơ ọ ấ ớ
trong vi c nâng cao h ng thú h c t p giúp các em ch đng chi m lĩnh tri th cệ ứ ọ ậ ủ ộ ế ứ
m t cách nhanh chóng và hi u qu . Vì v y, mu n t ch c trò ch i trong mônộ ệ ả ậ ố ổ ứ ơ
Toán thành công, giáo viên c n ph i trang b cho mình ầ ả ị bi nệ pháp t ch c tròổ ứ
ch i h p lí, phát huy tác d ng c a m i trò ch i.ơ ợ ụ ủ ỗ ơ
4. Quá trình th c hi n bi n pháp.ự ệ ệ
4.1. N m v ng đc đi m tâm sinh lý c a h c sinh, t đó l a ch n thi t kắ ữ ặ ể ủ ọ ừ ự ọ ế ế
trò ch i sao cho m i l , h p d nơ ớ ạ ấ ẫ
H c sinh l p 3 d thích nghi và ti p nh n cái m i, h ng thú v i nh ngọ ớ ễ ế ậ ớ ứ ớ ữ
cái m i l .ớ ạ đ tu i này s t p trung, chú ý lâu dài c a các em ch a cao,Ở ộ ổ ự ậ ủ ư
tính hi u đng b c l rõ nét. Vì v y, trong quá trình l a trò ch i toán h c,ế ộ ộ ộ ậ ự ơ ọ
đòi h i giáo viên ph i ch n đc trò ch i có tính m i l nh ng cũng v aỏ ả ọ ượ ơ ớ ạ ư ừ
đm b o ki n th c cho h c sinh, kh i g i s tò mò c a các em.ả ả ế ứ ọ ơ ợ ự ủ
Khi thi t k , chúng ta có th l a ch n m t trong 2 cách:ế ế ể ự ọ ộ
M t là c i biên d a trên trò ch i s n cóộ ả ự ơ ẵ : Trò ch i h c t p có th đcơ ọ ậ ể ượ
thi t k l i t nh ng trò ch i s n có trong sinh ho t hàng ngày (trò ch i Đoànế ế ạ ừ ữ ơ ẵ ạ ơ
k t, Truy n đi n, Ti p s c...) ho c t nh ng gameshow đa d ng hi n nay trênế ề ệ ế ứ ặ ừ ữ ạ ệ
đài truy n hình (Ai là tri u phú, chi c nón kì di u, rung chuông vàng...). Thôngề ệ ế ệ
th ng, giáo viên ph i ch nh s a cách ch i cho phù h p v i đi u ki n c a l pườ ả ỉ ử ơ ợ ớ ề ệ ủ ớ
h c, đi u đó cũng khi n trò ch i c i biên có y u t m i l , giúp h c sinh h ngọ ề ế ơ ả ế ố ớ ạ ọ ứ
thú tham gia ch i và nh n th c bài h c t trò ch i đó.ơ ậ ứ ọ ừ ơ
Ví d :ụ Khi d y bài “B ng đn v đo đ dài” tôi đã s d ng trò ch i Ai là ạ ả ơ ị ộ ử ụ ơ
tri u phú trên VTV3 và c i biên n i dung đ c ng c m i quan h gi a các ệ ả ộ ể ủ ố ố ệ ữ
đn v đo, cách đi đn v đo d i hình th c tr c nghi m. Khi s d ng trò ch iơ ị ổ ơ ị ướ ứ ắ ệ ử ụ ơ
này các em r t hào h ng.ấ ứ
Hai là sáng t o theo n i dung h c t pạ ộ ọ ậ : Đây là cách th c sáng t o khó khănứ ạ
nh t nh ng khi trò ch i đc hình thành thì bài h c tr u t ng tr nên r t nấ ư ơ ượ ọ ừ ượ ở ấ ấ
t ng và không khí h c t p h t s c sôi n i, hào h ng đi v i h c sinh. Đi uượ ọ ậ ế ứ ổ ứ ố ớ ọ ề
này cũng kh ng đnh tài năng s ph m c a ng i giáo viên.ẳ ị ư ạ ủ ườ
Khi d y bài chia s có ba ch s cho s có m t ch s trang 72 Toán 3 tôiạ ố ữ ố ố ộ ữ ố
đã s d ng n i dung bài t p 3 đ sáng t o trò ch i Vòng quay kì di u. Trongử ụ ộ ậ ể ạ ơ ệ
vòng quay kì di u s đánh s th t 1,2,3,4... n u vòng quay d ng l i s nàoệ ẽ ố ứ ự ế ừ ạ ở ố
thì h c sinh s đa ra đáp án t ng ng v i ô tr ng có đánh s t ng ng đã bọ ẽ ư ươ ứ ớ ố ố ươ ứ ị
n k t qu . Tr l i đúng s nh n đc ph n th ng.ẩ ế ả ả ờ ẽ ậ ượ ầ ưở
Đi v i bài này tôi cho h c sinh làm vi c cá nhân sau đó huy đng k t quố ớ ọ ệ ộ ế ả
qua trò ch i khi n h c sinh r t h ng thú, giúp các em rèn luy n trí nh , khơ ế ọ ấ ứ ệ ớ ả
năng trình bày, chia s , b o v k t qu h c t p c a b n thân tr c l p, đngẻ ả ệ ế ả ọ ậ ủ ả ướ ớ ồ
th i ng i qu n trò còn đc rèn luy n s nhanh nh n, kh năng x lí các tìnhờ ườ ả ượ ệ ự ẹ ả ử
hu ng h c t p trong trò ch i.ố ọ ậ ơ
4.2. L a ch n trò ch i phù h p v i bài h c ự ọ ơ ợ ớ ọ đ khai thác ki n th c c nể ế ứ ầ
đt và phát tri n m t s năng l c toán h cạ ể ộ ố ự ọ cho h c sinh.ọ
4.2.1. L a ch n t ch c trò ch i trong m t ho t đng c a ti t h c.ự ọ ổ ứ ơ ộ ạ ộ ủ ế ọ
Khi l a ch n, ự ọ thi t k trò ch i toán h c, chúng ta c n nghiên c u kĩ, xácế ế ơ ọ ầ ứ
đnh m c tiêu c a bài h c là gì? T ch c trò ch i nh m m c đích gì? Ph i d aị ụ ủ ọ ổ ứ ơ ằ ụ ả ự
vào n i dung bài h c, đi u ki n th i gian trong m i ộ ọ ề ệ ờ ỗ ho t đngạ ộ c th đ thi tụ ể ể ế
k các trò ch i cho phù h p. ế ơ ợ
a) Ho t đng kh i đngạ ộ ở ộ
Trò ch i toán h c s d ng trong ho t đng kh i đng sơ ọ ử ụ ạ ộ ở ộ ẽ t o h ng thú ạ ứ h c t pọ ậ
cho h c sinhọ, là ph ng ti n đ giáo viên phát tri n kĩ năng gi i quy t v n đươ ệ ể ể ả ế ấ ề
cho các em, k t n i ki n th c đã có t đó đi vào bài m i m t cách h p d n.ế ố ế ứ ừ ớ ộ ấ ẫ
Ví d :ụ Khi d y bài ạLuy n t p trang 89ệ ậ , Toán 3, đ kh i đng cho ti t h c tôi đãể ở ộ ế ọ
t ch c trò ch i ổ ứ ơ Ai nhanh? Ai đúng? đ các em ôn t p l i cách tính chu vi hìnhể ậ ạ
vuông và chu vi hình ch nh t. Trong trò ch i này, tôi đã cho h c sinh s d ngữ ậ ơ ọ ử ụ
th đáp án và ng d ng ph n m m plicker đ quét mã khi n h c sinh r t thíchẻ ứ ụ ầ ề ể ế ọ ấ
thú, t o m t tâm th t t đ các em b c vào ti t h c.ạ ộ ế ố ể ướ ế ọ
b) Ho t đng khám pháạ ộ
Thông qua trò ch i đ h c sinh phát hi n v n đ, t khám phá lĩnh h i ki n th c ơ ể ọ ệ ấ ề ự ộ ế ứ
cho chính mình.
Ví d :ụ Khi d y bài Luy n t p trang 142, bài t p 2, tôi đã t ch c trò ch iạ ệ ậ ở ậ ổ ứ ơ
Ô c a bí m tử ậ .
Lu t ch i: Có 6 ô c a bí m t, các ô c a n ch a m t con s , n u ng i ch iậ ơ ử ậ ử ẩ ứ ộ ố ế ườ ơ
đc đúng s đó s chi n th ng và nh n đc m t ph n quà.ọ ố ẽ ế ắ ậ ượ ộ ầ
Sau khi h c sinh l t m h t các ô c a tôi s g i m (Khi đc s có 5 ch sọ ậ ở ế ử ẽ ợ ở ọ ố ữ ố
ta đc th nào?) đ h c sinh nêu quy t c đc s có 5 ch s . Trong trò ch i, cácọ ế ể ọ ắ ọ ố ữ ố ơ
em đc rèn ượ kĩ năng đc s có 5 ch s , đc chia s v i các b n trong l p,ọ ố ữ ố ượ ẻ ớ ạ ớ
khi n các em m nh d n, t tin h n và qua đó phát tri n năng l c giao ti p, năngế ạ ạ ự ơ ể ự ế
l c ngôn ng .ự ữ
c) Ho t đng th c hànhạ ộ ự
Trò ch i h c t p th ng đc s d ng đ huy đng k t qu bài làm c a h c ơ ọ ậ ườ ượ ử ụ ể ộ ế ả ủ ọ
sinh.
Ví dụ: Khi d y bài ạGam trang 65, bài t p 1, tôi cho h c sinh làm bài cáở ậ ọ
nhân vào phi u h c t p sau đó huy đng v i trò ch i ế ọ ậ ộ ớ ơ Hái hoa dân chủ. M iỗ
bông hoa n ch a m t câu h i t ng ng v i a/b/c ho c d sách giáo khoa,ẩ ứ ộ ỏ ươ ứ ớ ặ ở
h c sinh l a ch n s c a bông hoa và tr l i, chia s , trao đi n i dung bài h c,ọ ự ọ ố ủ ả ờ ẻ ổ ộ ọ
b o v k t qu h c t p c a b n thân.ả ệ ế ả ọ ậ ủ ả