MỤC LỤC
Phần 1: Đặt vấn đề ............................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 1
3. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 2
4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................................... 2
5. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 2
6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................. 2
Phần 2: Nội dung nghiên cứu................................................................................ 3
Cơ sở lý luận về việc xây dựng chuyên đề HĐTNST của học sinh trong dạy học
công nghệ .................................................................................................................. 3
1.1. Tổng quan về các vấn đề nghiên cứu ............................................................... 3
1.2. Hoạt động dạy học trải nghiệm sáng tạo .......................................................... 4
1.2.1. Khái niệm .................................................................................................. 4
1.2.2. Đặc điểm .................................................................................................... 4
1.2.3. Nội dung hoạt động trải ngiệm sáng tạo trong Công nghệ ............................. 5
1.2.4. Một số hình thức HĐTNST trong dạy học Công nghệ ................................... 5
1.2.5. Phương pháp tổ chức HĐTNST ................................................................. 6
1.2.6. Quy trình tổ chức HĐTNST ....................................................................... 6
2. Thiết kế 1 số hoạt động DHTNST trong dạy học các kiển thức phần “ĐCĐT”
công nghệ 11 ...................................................................................................... 9
2.1. Các hoạt động trải nghiệm có thể triển khai trong phần “ĐCĐT” Công nghệ
11 ............................................................................................................................ 9
2.2. Một số hoạt động trải nghiệm tiêu biểu .......................................................... 12
3. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm ............................... 41
4. Giải pháp thực hiện ............................................................................................. 42
5. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm ................................................................... 43
Phần 3: Kết luận và kiến nghị ............................................................................... 46
1. Kết luận ............................................................................................................. 46
2. Kiến nghị .......................................................................................................... 47
Tài liệu tham khảo ................................................................................................... 49
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
CNTT Công nghệ thông tin
ĐCĐT Động cơ đốt trong
HĐTNST Hoạt động trải nghiệm sáng tạo
CCPPK Cơ cấu phân phối khí
HTKĐ Hệ thống khởi động
HTNL Hệ thống nhiên liệu
SGK Sách giáo khoa
THPT Trung học phổ thông
DH Dạy học
PP Phương pháp
PPDH Phương pháp dạy học
PPCT Phân phối chương trình
GV Giáo viên
HS Học sinh
TN Thực nghiệm
ĐC Đối chứng
TNSP Thực nghiệm sư phạm
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Trong giai đoạn giáo dục hiện nay, đổi mới phương pháp nhằm nâng cao chất
lượng dạy học là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Một trong những quan điểm đổi
mới giáo dục và đào tạo ở nước ta là: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy
và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chuyển mạnh quá trình giáo
dục chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất
người học. Học đi đôi với hành, lý luận gắn bó với thực tiễn. Khắc phục lối truyền
thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Chuyến từ học chủ yếu trên lớp sang tổ
chức các hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa,
nghiên cứu khoa học…đặc biệt nhấn mạnh hình thức học tập trải nghiệm”.
Các hoạt động trải nghiệm giúp học sinh tăng cường khả năng quan sát, học
hỏi và cọ xát với thực tế, thu lượm và xử lí thông tin từ môi trường xung quanh từ
đó đi đến hành động sáng tạo và biến đổi thực tế mà các em quan sát được. Hoạt
động trải nghiệm cũng làm cho nội dung giáo dục không bị bó hẹp trong chương
trình sách giáo khoa mà gắn liền với thực tiễn đời sống xã hội. Việc dạy học gắn lý
thuyết với thực tiễn giúp học sinh trong quá trình trải nghiệm thể hiện được giá trị
bản thân, thiết lập được mối quan hệ cá nhân với cá nhân khác và với tập thể, mối
quan hệ giữa môi trường học tập và môi trường sống.
Công nghệ là một môn học vừa có tính ứng dụng vừa có tính trừu tượng cao.
Nội dung môn học phản ánh những đối tượng cụ thể (vật phẩm, thao tác, quy trình
kỹ thuật – công nghệ…), vừa phản ánh những tri thức có tính trừu tượng (khái
niệm, nguyên lý kỹ thuật…). Đặc biệt, trong phần động cơ đốt trong công nghệ 11
nội dung có tính thực tiễn, tính tổng hợp , tích hợp rất cao. Vì vậy việc tổ chức các
hoạt động trải nghiệm cho học sinh là rất cần thiết và đặc biệt quan tâm.
Tuy nhiên phần lớn giáo viên và học sinh hiện nay trong quá trình dạy và học
môn Công nghệ phổ biến vẫn là cách dạy thông báo kiến thức định sẵn, cách học
thụ động sách vở, tình trạng chung vẫn là thầy đọc trò chép, vấn đáp tái hiện, giảng
giãi xen kẽ…ít chú trọng trong việc đổi mới về dạy học nhằm hướng tới phát triển
các năng lực mà học sinh cần có trong cuộc sống như: năng lực tự học, năng lực
hợp tác, năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin…
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tôi đã chọn đề tài: “Tổ chức hoạt động
trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần động cơ đốt trong Công nghệ 11
THPT”, với mong muốn nghiên cứu sâu hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng
phương pháp dạy học nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học .
2. Mục đích nghiên cứu
- Đề xuất nội dung và quy trình dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận dạy học
trải nghiệm cho học sinh THPT, góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học môn Công
nghệ cũng như phát triển năng lực của học sinh trường THPT.
2
- Rèn luyện cho học sinh kĩ năng làm việc theo nhóm một cách có hiệu quả từ
đó hình thành năng lực hợp tác trong học tập và trong công việc hàng ngày.
- Định hướng cho học sinh cách tìm tòi, khai thác các tài liệu liên quan đến
vấn đề học tập và định hướng cách khai thác thông tin từ tài liệu thu thập được một
cách có hiệu quả.
- Giúp học sinh tự tin giao tiếp trước đám đông và khả năng thuyết trình các
sản phẩm do chính các em tìm tòi.
3. Đối tượng nghiên cứu
Hệ thống kiến thức về phần động cơ đốt trong.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Các phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và nghiên cứu các tài liệu có liên
quan đến đề tài. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong dạy học Công nghệ 11.
Các năng lực HS đạt được thông qua hoạt động trải nghiệm.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, thăm lớp, dự giờ, trao đổi
với GV và HS. Điều tra, khảo sát tình hình sử dụng dạy học theo các hoạt động trải
nghiệm hiện nay. Thực nghiệm sư phạm. Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được quy trình xây dựng và tổ chức dạy học trải nghiệm sáng
tạo phần động cơ đốt trong một cách hợp lý và khoa học thì sẽ phát triển được
năng lực của học sinh THPT, qua đó nâng cao chất lượng dạy học.
6. Những đóng góp của đề tài
- Về mặt lý luận: Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lí luận về thiết kế và tổ chức các
hoạt động trải nghiệm trong dạy học Công nghệ ở trường THPT nói chung và
Công nghệ lớp 11 nói riêng.
- Về mặt thực tiễn: Cung cấp những giá trị cụ thể về mức độ thành công của
việc đưa giáo án lồng ghép tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào thực
tiễn giảng dạy Công nghệ THPT.
3
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VIỆC XÂY DỰNG CHUYÊN ĐỀ HOẠT ĐỘNG TRẢI
NGHIỆM SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CÔNG NGHỆ.
1.1. Tổng quan về các vấn đề cần nghiên cứu
Trong chương trình đổi mới về giáo dục, các hoạt động tập thể, hoạt động
ngoài giờ, hoạt động dạy học trên lớp sẽ phong phú hơn về nội dung, phương pháp
và hình thức tổ chức, đặc biệt mỗi hoạt động phải phù hợp với mục tiêu phát triển
những phẩm chất, năng lực nhất định của học sinh, nghĩa là học sinh được học từ
trải nghiệm, tiếp thu kiến thức, kinh nghiệm thông qua các hoạt động thực tế thay
vì đọc lý thuyết trên giấy. Học từ trải nghiệm hay hoạt động trải nghiệm gần giống
với học thông qua làm, qua thực hành nhưng học qua làm nhấn mạnh về thao tác
kỹ thuật còn học qua trải nghiệm giúp người học không những có được năng lực
thực hiện mà còn có những trải nghiệm về cảm xúc, ý chí... Học qua làm chú ý đến
những quy trình, động tác, kết quả chung cho mọi người học nhưng học qua trải
nghiệm chú ý gắn kinh nghiệm với cảm xúc cá nhân.
Hoạt động trải nghiệm trong nhà trường cần được thực hiện là hoạt động có
động cơ, có đối tượng để chiếm lĩnh, được tổ chức bằng các việc làm cụ thể của
học sinh, được thực hiện thực tế, được sự định hướng của nhà trường, của giáo
viên. Qua trải nghiệm thực tiễn, người học sẽ có được những kiến thức, kỹ năng, ý
chí nhất định. Sự sáng tạo sẽ được hình thành khi phải giải quyết các nhiệm vụ
thực tiễn, cần phải vận dụng kiến thức, kỹ năng đã có để giải quyết vấn đề, ứng
dụng trong tình huống mới, không theo chuẩn đã có. Hoặc nhận biết được vấn đề
trong các tình huống tương tự, nhận ra chức năng mới của mối tương quan đã biết
để đưa ra hướng giải quyết mới cho một vấn đề.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giúp học sinh vận dụng những tri
thức, kỹ năng, thái độ đã học từ nhà trường, sách vở kết hợp với những kinh nghiệm
sẵn có của bản thân vào trong thực tiễn cuộc sống một cách sáng tạo. Không chỉ
hình thành và phát triển các phẩm chất và năng lực chung của chương tình giáo dục,
hoạt động trải nghiệm sáng tạo còn tập trung hình thành, phát triển các năng lực đặc
thù cho học sinh như năng hực tổ chức hoạt động, năng lực tổ chức và quản lý cuộc
sống, năng lực tự nhân thức và tích cực hóa bản thân, năng lực định hướng và lựa
chọn nghề nghiệp. Chính vì vậy mà hoạt động trải nghiệm sáng tạo đã được chú
trong nghiên cứu và được thực hiện ở nhiều nước trên thế giới.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo sử dụng các hình thức và phương pháp chủ
yếu như thực địa, tham quan, câu lạc bộ, hoạt động xã hội, diễn đàn, giao lưu, hội
thảo, trò chơi, cắm trại, thực hành lao động...
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong môn Công nghệ ở trường phổ thông đã
và đang được nghiên cứu. Cho đến nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu việc tổ chức
hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông. Nhưng
chưa có đề tài nào nghiên cứu “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần
động cơ đốt trong Công nghệ 11 THPT”.
