1
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC TRANG
I. MỞ ĐẦU 2
1. Lý do chọn đề tài 2
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Phạm vi nghiên cứu 3
4. Đối tượng nghiên cứu 3
5. Phương pháp nghiên cứu 3
II. NỘI DUNG 5
2.1. Cơ sở lí luận của đề tài 5
2.2. Thực trạng của đề tài 5
2.3. Các giải pháp giải quyết vấn đề 5
2.4. Vận dụng cụ thể 6
2.5. Biên soạn một số giáo án mẫu khi sử dụng hình ảnh và sơ đồ
động vào hoạt động dạy học
17
2.5. Biên soạn các câu hỏi kiểm tra đánh giá phát triển năng lực học
sinh thông qua sử dụng sơ đồ khối và hình ảnh động vào nguyên lí
làm việc của động cơ 4 kì
32
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 37
1. Kết luận 37
2. Kiến nghị 37
2
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Thực tế như chúng ta đã thấy, động cơ đốt trong có vai trò rất quan trọng và
được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực như: Nông nghiệp, công nghiệp, ngư
nghiệp, giao thông vận tải, quân sự... Do đó đối với người học sinh phổ thông dù
sau này có lựa chọn nghề nghiệp gắn bó với động cơ đốt trong hay không thì
những hiểu biết về động cơ đốt trong nói chung cũng như nguyên lí làm việc của
các hệ thống trong động cơ đốt trong vẫn luôn gắn liền với đời sống thực tiễn của
họ. Chính vì vậy để có thể hiểu và ghi nhớ sâu sắc hơn về nguyên lí làm việc của
các hệ thống trong động cơ đốt trong là một vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng.
- Kiến thức về nguyên lí làm việc của các hệ thống trong động cơ đốt trong là
nội dung mang tính trừu tượng, học sinh không thể trực tiếp quan sát được. Đề tiếp
thu được nội dung này học sinh phải hình dung, tưởng tượng, phải thực hiện các
thao tác tư duy dưới sự hướng dân của giáo viên. Do đó đã gây ra nhiều khó khăn
cho học sinh trong việc tiếp nhận cũng như hiểu sâu kiên thức của bài học, dẫn đến
sự say mê, yêu thích môn học của học sinh không nhiều, chât lượng và hiệu quả
của giờ học chưa cao.
- Trong khi đó xu hướng lựa chọn nghề nghiệp, sức thuyết phục của chương
trình còn ở mức độ chưa cao và tâm lí coi nhẹ môn học của học sinh..... và còn rất
nhiều lí do khác nữa được đưa ra để biện minh cho thực tế là chất lượng và hiệu
quả của giờ học chưa cao. Song thiết nghĩ, mấu chốt của vấn đề là ở chỗ bản thân
người giáo viên Công nghệ cũng đang dạt theo sự ngại học của học sinh, chưa tích
cực tìm giải pháp nâng cao chất lượng giờ học, quá nặng nề đến việc trang bị kiến
thức mà không thấy kiến thức ấy phải được tổ chức như thế nào để giúp học sinh
tiếp nhận một cách dễ dàng và hứng thú. Hoà nhập với việc đổi mới chương trình,
sách giáo khoa, phương pháp dạy học hiện nay, rút kinh nghiệm giảng dạy từ đồng
nghiệp và bằng thực tế giảng dạy của bản thân, chúng tôi mạnh dạn giới thiệu
chuyên đề: “Sử dụng hình ảnh và sơ đồ động vào giảng dạy phần nguyên lí
làm việc của động cơ, bài hệ thống bôi trơn và hệ thống làm mát ở môn Công
nghệ 11”.
- Đề thực hiện tốt giờ dạy theo tinh thần đổi mới, phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo và hứng thú của học sinh. Bản thân chúng tôi đã không ngừng đổi
mới về tư duy, nhận thức từ khâu soạn giáo án (Thiết kế bài học) cho đến cách sử
dụng thiết bị dạy học, lập phiếu điều tra để nằm bắt tình hình học tập của học sinh,
từ đó điều chỉnh cho phù hợp với thực tế nhà trường và đối tượng học sinh.
Những vấn đề nêu trên vừa là cơ sở để mỗi người giáo viên giảng dạy môn
công nghệ trong nhà trường phổ thông phải có trách nhiệm tìm ra con đường để
hướng dẫn học sinh tiếp nhận và khắc sâu kiến thức về nguyên lí làm việc của các
hệ thống trong động cơ đốt trong một cách chủ động, tích cực, sáng tạo và có hiệu quả.
3
Qua nhiều năm giảng dạy, được giảng dạy hầu hết các lớp bậc THPT chúng
tôi luôn mong muốn làm thế nào để học sinh của mình năng động sáng tạo hơn,
hứng thú trong học tập, giờ học bớt căng thẳng, bớt áp lực, làm sao để các em có
cảm giác “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, để rồi thông qua mỗi giờ học
Công Nghệ các em sẽ nhận được kĩ năng giải quyết một số vấn đề thực tế chứ
không chỉ là những kiến thức khô khan.
Thông qua thực tế giảng dạy, dự giờ học hỏi ở đồng nghiệp bản thân chúng
tôi mạnh dạn sử dụng hình ảnh và sơ đồ động trong dạy phần nguyên lí làm việc
của một số cơ cấu và hệ thống và thấy không khí của mỗi tiết học sôi nổi hẳn lên.
Đến giờ học các em không còn cảm thấy căng thẳng mà rất háo hức mong đợi, học
sinh trong lớp hoạt động tích cực và đồng đều, các em mạnh dạn trình bày ý kiến,
nêu thắc mắc,… từ đó các em tự chiếm lĩnh kiến thức và ghi nhớ một cách bền
vững hơn do đó mà kết quả học tập cũng được nâng cao. Vì vậy, chúng tôi đã chọn
tìm hiểu vấn đề: “sử dụng hình ảnh và sơ đồ động vào giảng dạy phần nguyên
lí làm việc của một số cơ cấu và hệ thống của Động Cơ Đốt Trong ” làm đề tài
sáng kiến của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Sau khi đề tài này hoàn thành sẽ có được một tài liệu tham khảo phục vụ cho
việc dạy học môn Công nghệ 11 phần Động cơ đốt trong. Đề tài là kết quả của quá
trình đầu tự tìm hiểu với mong muốn góp phần vào việc thúc đẩy dạy và học môn
Công nghệ khối 11 ở trường THPT( phần Động cơ đốt trong)
3. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu cách dạy phần nguyên lí làm việc của động cơ của
các hệ thống trong động cơ đốt trong theo hình ảnh động và sơ đồ khối có kết hợp
ứng dụng công nghệ thông tin theo chuẩn kiến thức, kĩ năng và phát triển năng lực
học. Nội dung liên quan đến chương Đại cương về Động cơ đốt trong ở các bài 21,
25, 26, 28, 29.
4. Đối tượng nghiên cứu
Hình thành các hình ảnh và sơ đồ động về nguyên lí làm việc Động cơ đốt
trong 4 kì, Xăng và Điêzen, của một số hệ thống trong động cơ đốt trong để giúp
cho việc dạy học phần nguyên lí làm việc của các hệ thống này đạt hiệu quả cho
học sinh. Giúp các em dễ hiểu, thích thú hơn với bộ môn khô khan và trừu tượng này.
5. Phương pháp nghiên cứu
Giáo viên tự tìm hiếu tải liệu SGK và các tài liệu tham khảo khác từ các
chuyên gia.
- Nghiên cứu các tải liệu liên quan đến các hệ thống trong động cơ đốt trong.
- Quan sát, trao đổi: qua giảng dạy và trao đổi với đồng nghiệp, với những
người giỏi về vấn đề mình nghiên cứu, tôi đã tìm ra phương pháp sơ đồ khối
4
nguyên lí làm việc của các hệ thống trong động cơ đốt trong vào bài dạy nhằm đem
lại hiệu quả giáo dục cao nhất.
Sử dụng 1 số phương pháp nghiên cứu sau:
a. Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết
Nghiên cứu tài liệu, SGK, tìm hiểu thông tin trên mạng Internet để xây dựng
cơ sở lí thuyết, xây dựng địa chỉ tích hợp và soạn giáo án mẫu về tích hợp kiến
thức vào 1 số bài của chương 5, chương 6 môn Công nghệ 11 THPT.
b. Phương pháp trần thuật
Giải thích về nhiệm vụ, nguyên lý, cấu tạo theo yêu cầu từng bài.
c. Phương pháp giảng giải
Giải thích vấn đề, nêu ra các dẫn chứng để học sinh hiểu rõ hơn những kiến
thức mới liên quan đến nhiệm vụ,cấu tạo và Nguyên lý làm việc của động cơ và
các hệ thống.
d. Phương pháp vấn đáp
Giáo viên đưa ra các câu hỏi để học sinh trả lời, cũng có khi học sinh hỏi và
giáo viên trả lời.
e. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
Tiến hành giảng dạy để đánh giá, chia thành hai nhóm: nhóm lớp được dạy
học sử dụng hình ảnh và sơ đồ động cho 2 lớp 11A1, 11D1 và nhóm lớp không áp
dụng nội dung của sáng kiến kinh nghiệm đề ra là 11A2,11D2 . Trong đó, 11A1
chọn 11A2 làm lớp đối chứng, 11D1 chọn lớp 11D2 làm lớp đối chứng.
Sau khi dạy các bài theo kế hoạch, tôi đưa ra một số câu hỏi về nội dung và
tính hiệu quả. Thu kết quả tiến hành đánh giá, so sánh, rút ra kết luận.
f. Phương pháp thống kê, xử lí số liệu
Sau khi thu được kết quả trả lời câu hỏi của học sinh ở hai nhóm lớp đã thực
hiện, tiến hành chấm điểm vá thống kê, xử lí số liệu để đánh giá về mức độ nhận
thức của học sinh để thấy được tính hiệu quả của vấn đề.
5
PHẦN II. NỘI DUNG
2.1.Cơ sở lí luận của đề tài:
Đề tài này một tài liệu hữu ích cho các giáo viên trong việc truyền đạt kiến
thức dễ dàng về phần nguyên lí làm việc của một số cơ cấu và hệ thống Động Cơ
Đốt Trong, đồng thời sẽ giúp học sinh hệ thống hóa từng bước trong nguyên lí làm
việc nhằm giảm độ phức tạp, trừu tượng của phần nguyên lí làm việc.
Việc sử dụng hình ảnh và sơ đồ động trong dạy học môn Công Nghệ nhằm
nâng cao hứng thú học tập của học sinh, phát huy tính tích cực trong học tập môn
Công Nghệ ở trường THPT đặc biệt trong các các hoạt động nhóm, giúp các em có
sự yêu thích, hứng thú hơn với môn học khô khan này.
2.2 Thực trạng của đề tài: Phương pháp dạy phần nguyên lí của Động cơ
và một số hệ thống trong động cơ đốt trong hiện nay.
Phương pháp dạy phần nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong động
cơ đốt trong hiện nay là: Giáo viên hướng dẫn học sinh làm việc bằng cách thông
qua một số câu hỏi gợi mở, học sinh nghiên cứu sách giáo khoa, quan sát sơ đồ cấu
tạo rồi tiến hành tư duy, hình dung, tưởng tượng và rút ra nguyên lí làm việc của hệ
thống dưới dạng lí thuyết. Kiến thức về nguyên lí làm việc của các hệ thống trong
động cơ đốt trong là những lí thuyết trừu tượng, khó hiểu, khó nhớ và các em chưa
được tiếp cận nên chúng thường mờ nhạt và trừu tượng. Do đó học sinh rất khó
khăn trong quá trình tiếp nhận cũng như khắc sâu kiến thức vừa nghiên cứu.
2.3. Cách giải quyết vấn đề: Phương pháp sử dụng hình ảnh và sơ đồ động
để dạy phần nguyên lí làm việc của động cơ và của một số hệ thống trong phần
động cơ đốt trong.
Bản chất của quả trình dạy học là quá trình tổ chức hoạt động nhận thức cho
học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên nhằm đạt mục đích dạy học. Quá trình
nhận thức diễn biến theo con đường mà LêNin đã chỉ rõ: “ Từ trực quan sinh động
đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn, đó là con đường biện
chứng của sự nhận thức chân lí, nhận thức thực tại khách quan’’.
Nguyên lí làm việc của một số hệ thống trong động cơ đốt trong là những
kiên thức lí thuyêt, chúng thường mờ nhạt, trừu tượng, chưa tác động mạnh vào
các giác quan. Do đó, kí ức khó ghi nhận và tái hiện lại khi cần thiết. Vì vậy cần
phải cụ thể hóa, vật chất hóa, làm cho lí thuyết được cụ thể hơn, sâu sắc hơn và có
tính thuyết phục hơn. Từ đó học sinh có thể dễ dàng tiếp nhận kiến thức và khắc
sâu vấn đề lí thuyết vừa nghiên cứu.
Ở đây chúng tôi không có tham vọng đưa ra một cách dạy mới thay thế cách
dạy phong phú đa dạng mà lâu nay giáo viên vẫn thường sử dụng và còn tiếp tục
sử dụng. Chúng tôi chỉ xin giới thiệu một cách dạy kết hợp giữa phương pháp
truyền thống với những yêu câu mới. Đó là “Sử dụng hình ảnh và sơ đồ động khi
