Siêu âm chẩn đoán dị vật mô mềm

CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN DỊ VẬT MÔ MỀM<br /> Vưu Bửu Long1, Lê Quang Trí2<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Siêu âm đã nổi lên như là công cụ được lựa chọn để phát<br /> hiện các dị vật không cản quang, với các dị vật cản quang siêu âm giúp định vị chính<br /> xác hơn. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm: “Đánh giá kết quả siêu âm chẩn<br /> đoán dị vật mô mềm”.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu được tiến hành trên 64 bệnh nhân có dị vật<br /> mô mềm, từ 1/2015 đến 4/18 tại Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình thành phố<br /> Hồ Chí Minh. Đây là một nghiên cứu hồi cứu kết hợp tiến cứu mô tả cắt ngang.<br /> Kết quả: Khi sử dụng siêu âm phát hiện dị vật 64/64 trường hợp đạt hiệu<br /> suất 100%, dù đặc tính của dị vật là gỗ, kim loại hay vật liệu khác. Độ nhạy và<br /> độ đặc hiệu của siêu âm so với phẫu thuật chẩn đoán dị vật là 100%. So sánh<br /> kích thước trung bình cả chiều dài và chiều rộng trên cận lâm sàng (siêu âm và<br /> X quang) với kết quả sau phẫu thuật không thấy có sự khác biệt với P > 0,05<br /> (Chiều rộng P = 0,810; Chiều dài P = 0.912).<br /> Kết luận: Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không đắt tiền, cơ<br /> động và sẵn có cho các mô mềm bề mặt mà không có nguy cơ bức xạ ion hoá. Đối<br /> với tất cả các dị vật, siêu âm có thể hỗ trợ đánh giá các mô mềm xung quanh và<br /> chứng minh các biến chứng mô mềm liên quan.<br /> ULTRASONOGRAPHY FOR DIAGNOSTIC OF SOFT TISSUE<br /> FOREIGN BODIES<br /> ABSTRACT<br /> Overview: Ultrasonography has appeared to be an useful research tool of<br /> <br /> 1<br /> Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình Tp. Hồ Chí Minh<br /> 2<br /> Bệnh viện Quân y 7A Quân khu 7<br /> Người phản hồi (Corresponding): Vưu Bửu Long (vuabuulong@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 12/8/2018, ngày phản biện: 28/8/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/9/2018<br /> <br /> 31<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 15 - 9/2018<br /> <br /> choice to identify non radio-opaque foreign bodies. For radio-opaque foreign<br /> bodies, ultrasonography can locate more precisely. We conducted this study to<br /> evaluate the initial results Ultrasonography for Diagnostic of Soft Tissue Foreign<br /> Bodies.<br /> Patients & Methods: The study was conducted on 64 patients with diagnosis<br /> off foreign bodies in soft tissues, from January 2015 to April 2018 at Ho Chi<br /> Minh City Hospital for Traumatology and Orthopaedics. It is a simultaneously<br /> retrospective and prospective cross-sectional analysis.<br /> Results: the result attained is as follow: the use of ultrasonography detected<br /> 64/64 of foreign bodies with effiency of 100%, nonetheless the material is wood,<br /> metal or other. Sensitivity and specificity in comparison with operational search<br /> for foreign bodies is 100%. Comparison on average length and width between<br /> paraclinical means ( X-ray and ultrasonography) and post-operative results<br /> shows no difference with P > 0.05 ( Width P = 0,810; Length P = 0.912).<br /> Conclusion: Ultrasonography is an inexpensive diagnostic imaging<br /> method, mobile and available for superficial soft tissues without the risk of<br /> ionizing rays. For most foreign bodies, ultrasonography can support the process<br /> of inspecting the local soft tissues and the relating soft tissue complications.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ quang chỉ giúp phát hiện các dị vật mô<br /> mềm cản quang. Trong khi đó, ngoài kim<br /> Dị vật ở vết thương hở là một<br /> loại thì gỗ và thủy tinh là hai loại di vật phổ<br /> trong những vấn đề xuất hiện nhiều tại<br /> biến và không cản quang do đó rất khó để<br /> phòng cấp cứu ở mỗi cơ sở y tế. Tại Mỹ có<br /> phát hiện qua X quang. Thủy tinh không<br /> khoảng 5,7 triệu người đến bệnh viện với<br /> được phát hiện tới 50% số ca được thực<br /> các vấn đề liên quan đến vết thương hở,<br /> hiện bằng X quang, 7,4% số ca dị vật là gỗ<br /> chiếm 4,5% tổng số ca cấp cứu năm 2010.<br /> các loại được phát hiện bằng X quang. Mặt<br /> Trong số đó, dị vật sót lại được tìm thấy từ<br /> khác chẩn đoán hình ảnh trong thực hành<br /> 7% đến 15% số ca nhập cấp cứu với vết<br /> lâm sàng thì chụp cắt lớpvi tính (CT) và<br /> thương hở. Có đến 38% các trường hợp bị<br /> cộng hưởng từ (MRI) có độ nhạy cao tuy<br /> bỏ qua hoặc thiếu sự đánh giá thiết yếu của<br /> nhiên chi phí lại đắt và không mang tính<br /> nhân viên y tế. [1], [4].<br /> phổ biến [2].<br /> X quang luôn là cận lâm sàng đầu<br /> Siêu âm giúp phát hiện dị vật mô<br /> tay và được ưu tiên lựa chọn chẩn đoán<br /> mềm không cản quang như gỗ và thủy<br /> phát hiện dị vật mô mềm. Tuy nhiên, X<br /> <br /> 32<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> tinh. Siêu âm được sử dụng để phát hiện quả phát hiện và điều trị các trường hợp dị<br /> dị vật lần đầu tiên vào năm 1978. Cho đến vật mô mềm bởi y văn và các nghiên cứu<br /> nay siêu âm đã được khẳng định là một trên thế giới. Tuy nhiên tại Việt Nam đến<br /> biện pháp dễ sử dụng,sãn có, rẻ tiền và ít thời điểm hiện tại chưa tìm thấy nghiên<br /> gây nguy cơ. Trong nhiều nghiên cứu đã cứu chính thống nào về độ nhạy và độ đặc<br /> chỉ ra độ nhạy của siêu âm phát hiện dị vật hiệu, cũng như giá trị của siêu âm trong<br /> mô mềm là 95%. Trong các báo cáo trước chẩn đoán dị vật mô mềm đặc biệt là dị vật<br /> đây cho thấy tỉ lệ phần trăm các giá trị mô mềm không cản quang. Với những vấn<br /> tiên đoán dương tính dị vật mô mềm của đề đặt ra nêu trên chúng tôi thực hiện đề<br /> X quang số hóa (CR) và Siêu âm lần lượt tài: “Đánh giá kết quả của siêu âm trong<br /> là 100% và 95% và cho chụp cắt lớp (CT) chẩn đoán dị vật mô mềm tại Bệnh viện<br /> và chụp cộng hưởng từ (MRI) lần lượt là Chấn Thương Chỉnh Hình TP.HCM”.<br /> 95% và 93,8%. Mặt khác, CT có giá trị<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> tiên đoán âm tính là 78,3%, trong siêu âm<br /> NGHIÊN CỨU<br /> là 73,7%, MRI là 70,1% và CR là 53,7%.<br /> Điều này cho thấy, siêu âm tỏ ra vượt trội 2.1 Đối tượng nghiên cứu: Các<br /> về độ nhạy và độ đặc hiệu trong chẩn đoán bệnh nhân (BN) đến khám và điều trị do<br /> xác định dị vật mô mềm. [3], [4]. các vấn đề liên quan đến dị vật mô mềm tại<br /> bệnh viện CTCH TP.HCM từ 1/2014 đến<br /> Mặc dù siêu âm đã được minh<br /> 4/2018.<br /> chứng và công nhận là một biện pháp hiệu<br /> - Cỡ mẫu<br /> Cỡ mẫu ước lượng theo công thức sau đây:<br /> Z(21− α / 2 )p(1 − p )<br /> n=<br /> d2<br /> α: Xác suất sai lầm loại I, với α = 0,05; z1−α : Trị số từ phân phối chuẩn, với độ<br /> 2<br /> <br /> tin cậy 95% thì z1−α =1,96.<br /> 2<br /> <br /> <br /> d: Sai số cho phép, chọn d = 0,03.<br /> p: tỷ lệ bệnh nhân có dị vật mô mềm không cản quang được chẩn đoán xác định<br /> bằng siêu âm. Tham khảo tài liệu y văn, ta chọn p = 0,98 [8] Vậy cỡ mẫu khoảng n = 62<br /> <br /> <br /> <br /> 33<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 15 - 9/2018<br /> <br /> 2.2 Phương pháp nghiên cứu: trường khác nhau.Tốc độ trung bình của<br /> - Nghiên cứu hồi cứu kết hợp tiến sóng siêu âm trong các tổ chức phần mềm<br /> cứu, mô tả cắt ngang v #1540m/s. Biêt được vận tốc truyền khi<br /> đo thời gian đi và về của sóng siêu âm ta<br /> - Máy siêu âm sử dụng trong có thể định vị rõ được bề mặt phản xạ [10].<br /> nghiên cứu là máy siêu âm màu 3D<br /> LOGIQ F8 do Trung quốc sản xuất tháng - Kỹ thuật siêu âm phát hiện dị vật<br /> 5 năm 2014. mô mềm:<br /> <br /> - Máy chụp Xquang sử dụng Đầu dò tần số cao (7,5-10 MHz)<br /> trong nghiên cứu là máy Xquang kỹ thuật được dùng với “stand-off pad” hoặc<br /> số COLLIMARE LLC; Model CML-150- không. Dùng “stand-off pad” nhìn rõ đến<br /> 001-C do Mỹ sản xuất năm 2015. từng mm trên cấu trúc cần khảo sát. Điều<br /> này giúp cho việc quan sát mô mềm một<br /> - Cơ sở vật lý của phương pháp cách chính xác hơn. Dùng gel siêu âm đổ<br /> tạo hình bằng siêu âm vào găng tay có thể tạo ra “stand-off pad”.<br /> Cơ sở của nó chính là sự phản hồi Dị vật thường tăng echo so với<br /> của tia siêu âm từ các tổ chức trong cơ thể, mô mềm xung quanh. Dị vật như gỗ hoặc<br /> sự phản hồi này phụ thuộc vào: nhựa có khuynh hương tạo bóng lưng (đuôi<br /> + Tốc độ truyền của sóng âm trong sao chổi). Dị vật bằng kim loại có khuynh<br /> môi trường . hướng phản quang hay tạo hình ảnh đuôi<br /> + Trở kháng âm của môi trường. sao chổi (comet tail artifact). Vùng tăng<br /> echo được quét qua mặt phẳng ngang và<br /> + Sự hấp thụ của tổ chức . dọc. Qua đó, có thể ước lượng độ sâu, kích<br /> + Thông số (f:A) của sóng siêu âm thước dị vật cũng như mô và mạch máu<br /> và cấu trúc hình học của tồ chức xung quanh [5] [10].<br /> Tốc độ truyền của sóng siêu âm 3. KẾT QỦA VA BAN LUẬN<br /> phụ thuộc vào môi trường truyền,Vận tốc 3.1 Đặc điểm về lâm sàng vết<br /> truyền của sóng siêu âm trong những môi<br /> thương dị vật<br /> Bảng 3.1. Đặc điểm lâm sàng vết thương có dị vật khi nhập viện (n=64)<br /> Đặc điểm lâm sàng Số BN Tỷ lệ (%)<br /> Bình thường 19 29,7<br /> Sưng tấy 13 20,3<br /> Ổ áp xe 27 42,2<br /> Rò mủ 5 7,8<br /> Tổng số 64 100<br /> Nhận xét: Có 27/64 bệnh nhân (BN) bị ổ áp xe ở vết thương có dị vật (42,18<br /> <br /> 34<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> %), 45/64 BN có biểu hiện nhiễm trùng ở vết thương(70,3 %). Tỷ lệ vết thương có dị vật<br /> bị nhiễm trùng còn liên quan tới thời gian nhập viện và đặc tính của dị vật.<br /> Theo Tedric D. Boyse và cộng sự nhiễm trùng mô mềm là một trong những biến<br /> chứng phổ biến nhất của dị vật xâm nhập tính tới thời điểm hiện tại [7].<br /> Bảng 3.2. Tỷ lệ biến chứng, xâm lấn tác động của dị vật (n = 64)<br /> Chỉ số NC Số BN Tỷ lệ (%)<br /> Có 45 70,3<br /> Biến chứng<br /> Không 19 29,7<br /> Mô mềm 60 93,8<br /> Xâm lấn, tác Mô mềm,gân, cơ 2 3,1<br /> động của dị vật Mô mềm, bao khớp 1 1,6<br /> Thần kinh 1 1,6<br /> Nhận xét: Tỷ lệ có biến chứng là 38% dị vật trong mô mềm đã bị bỏ qua<br /> 45/64 BN (70,31 %) và xâm lấn tác động trong lần kiểm tra ban đầu. Dị vật phổ biến<br /> của dị vật chủ yếu là mô mềm 60/64 BN nhất là gỗ, thủy tinh, hoặc mảnh kim loại.<br /> (93,8 %). Chỉ có 15% hoặc ít hơn các dị vật bằng gỗ<br /> Theo Mark.T.Steele và cộng sự dị được phát hiện bằng chụp X quang . Phát<br /> vật không được phát hiện có thể gây biến hiện dị vật là rất quan trọng bởi vì các dị<br /> chứng, bao gồm làm chậm quá trình lành, vật bị giữ lại có thể dẫn đến các biến chứng<br /> nhiễm trùng và tổn thương mô [6]. nghiêm trọng về nhiễm trùng và viêm các<br /> tổ chức lân cận [2].<br /> Theo Anderson và cộng sự có tới<br /> 3.2 Cận lâm sàng phát hiện dị vật mô mềm.<br /> Bảng 3.3. Đặc điểm về cận lâm sàng phát hiện dị vật (n = 64)<br /> Chỉ số NC Số BN Tỷ lệ (%)<br /> Cận lâm sàng Siêu âm 64 100<br /> được sử dụng X-quang + Siêu âm 64 100<br /> Cận lâm sàng phát Siêu âm 64 100<br /> hiện được dị vật X-quang 32 50,0<br /> Số lần sử dụng<br /> 01 lần 64 100<br /> cận lâm sàng<br /> Hình ảnh cận lâm Có 61 95,3<br /> sàng dính kèm Không 3 4,7<br /> <br /> <br /> 35<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 15 - 9/2018<br /> <br /> Nhận xét: Trong nghiên cứu của xác kích thước, hình dáng và vị trí của các<br /> chúng tôi sử dụng cả X-quang và siêu âm dị vật mô mềm. Phẫu thuật tương quan cho<br /> 64/64 BN để phát hiện dị vật.Theo Tedric phép xác nhận sự hiện diện dị vật và các<br /> D. Boyse và cộng sự siêu âm phát hiện biến chứng liên quan đến mô mềm trong<br /> một loạt các dị vật của mô mềm, bao gồm tất cả các trường hợp. Tất cả các dị vật<br /> các mảnh vụn bằng gỗ, thủy tinh, kim loại được phẫu thuật lấy bỏ mà không có biến<br /> và nhựa và đánh giá các biến chứng của chứng sau khi định vị với siêu âm [7].<br /> mô mềm. Siêu âm xác định được chính<br /> Bảng 3.4 Tỷ lệ CLS phát hiện được dị vật theo đặc tính dị vật (n = 64)<br /> Loại dị vật phát hiện<br /> Chỉ số nghiên cứu Kim loại (22) Gỗ (28) Khác (14)<br /> Số BN, (%) Số BN, (%) Số BN, (%)<br /> Siêu âm 22 (100,0) 28 (100,0) 14 (100,0)<br /> Cận lâm sàng<br /> X-quang 22 (100,0) 1 (3,6) 9 (64,3)<br /> Nhận xét: Khi sử dụng siêu âm 95% báo cáo trong các nghiên cứu in vivo.<br /> phát hiện dị vật dù đặc tính của dị vật là Các vật bằng gỗ đã được phát hiện ở cả đốt<br /> gỗ, kim loại hay vật liệu khác thì đều phát ngón và lòng bàn tay, với độ nhạy từ 95%<br /> hiện được dị vật, khi sử dụng X-quang đến 100%. Trong các khớp, khoảng tin cậy<br /> phát hiện dị vật nếu dị vật là kim loại thì từ 80% đến 100%.<br /> phát hiện 100%. Còn nếu đặc tính của dị Trong nghiên cứu của chúng tôi<br /> vật là gỗ, hay vật liệu khác thì phát hiện siêu âm phát hiện dị vật 64/64 BN đạt độ<br /> được dị vật khó khăn hơn 10/42 BN. nhạy và độ đặc hiệu 100%. So với các<br /> Theo Peter W. Bray và cộng sự nghiên cứu trước đây thì tỷ lệ này cao hơn<br /> [8] siêu âm có độ phân giải cao là một hẳn. Theo chúng tôi là do các tác giả trước<br /> phương tiện sẵn có, độ nhạy cao để phát khi nghiên cứu các máy siêu âm sử dụng<br /> hiện dị vật. Độ đặc hiệu cao 99% (CI, 96% thuộc thế hệ trước các thông số kỹ thuật<br /> -100%) cho phép sự hiện diện dị vật được (độ phân giải, tần số đầu dò…) có phần<br /> xác nhận cơ bản cho kết quả dương tính hạn chế so với máy siêu âm sử dụng thuộc<br /> trên siêu âm. Giá trị độ nhạy cho tất cả các thế hệ sau.<br /> phép đo, 94%, so sánh thuận lợi với giá trị<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 36<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> 3.3. Kích thước trung bình của dị vật trên cận lâm sàng và phẫu thuật<br /> Bảng 3.5. So sánh kích thước của dị vật trên cận lâm sàng và phẫu thuật (n = 64)<br /> Chỉ số NC Cận lâm sàng Phẫu thuật p<br /> Chiều Nhỏ nhất 0,80 1,00<br /> rộng Lớn nhất 10,00 10,00<br /> <br /> (mm) Trung bình 2,68 ± 2,28 2,86 ± 2,29 0,810<br /> <br /> Chiều dài Nhỏ nhất 1,50 1,00<br /> Lớn nhất 70 70<br /> (mm) Trung bình 12,14 ± 11,59 11,81 ± 11,41 0,912<br /> Nhận xét: So sánh kích thước trung bình cả chiều dài và chiều rộng trên<br /> siêu âm và Xquang với kết quả sau phẫu thuật không thấy có sự khác biệt với P<br /> > 0,05 ( Chiều rộng P = 0,810; Chiều dài P = 0.912).<br /> 3.4. So sánh khả năng phát hiện dị vật giữa X-quang và Siêu âm<br /> Bảng 3.6 X-quang phát hiện dị vật theo tính chất dị vật (n=64)<br /> Tính chất dị vật<br /> Chỉ số nghiên cứu Không cản quang Cản quang Tổng<br /> Số BN, (%) Số BN, (%)<br /> Không 30 (83,3) 2 (7,1) 32<br /> XQ phát hiện dị vật 6 26<br /> Có 32<br /> (16,7) (92,9)<br /> Tổng 36 28 64<br /> Độ nhạy(Se) = 92,9%; Độ đặc hiệu(Sp) = 83,3%;<br /> Tỷ lệ âm tính giả = 6,2%; Tỷ lệ dương tính giả = 18,7%<br /> Nhận xét: X-quang phát hiện 92,9% dị vật cản quang: kim loại, xương,<br /> gạch đá (26/28 trường hợp), các trường hợp không phát hiện được do kích thước<br /> dị vật quá nhỏ; và phát hiện 16,7% (6/36 trường hợp) dị vật không cản quang,<br /> do kích thước dị vật lớn. Độ nhạy = 92,9%; Độ đặc hiệu = 83,3%; Tỷ lệ âm tính giả<br /> = 6,2%; Tỷ lệ dương tính giả = 18,7%.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 37<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 15 - 9/2018<br /> <br /> Bảng 3.7 So sánh khả năng phát hiện dị vật X-quang và Siêu âm (n=64)<br /> Siêu âm phát hiện dị vật<br /> Chỉ số nghiên cứu Không Có Tổng<br /> Số BN, (%) Số BN, (%)<br /> Không 0 32 (50) 32<br /> XQ phát hiện dị vật<br /> Có 0 32 (50) 32<br /> Tổng 0 64 64<br /> Nhận xét: Siêu âm phát hiện X-quang phát hiện dị vật phụ thuộc<br /> 100% các dị vật (64/64 BN). Trong khi vào đặc tính cản quang của dị vật mà<br /> Xquang chỉ phát hiện 50,% dị vật (32/32 còn phụ thuộc vào cả kích thước dị vật.<br /> BN). Với dị vật cản quang kích thước nhỏ<br /> Theo nghiên cứu của Prakash cũng làm hạn chế khả năng phát hiện<br /> Sharma và cộng sự [9] tại một bệnh của X-quang, mặt khác, X-quang cũng<br /> viện Nhi ở Tây Nepal (2015) với mục có thể phát hiện dị vật khi kích thước<br /> đích là để đánh giá độ nhạy của siêu dị vật không cản quang lớn.<br /> âm phát hiện và mô tả các vị trí khu Kết quả so sánh khả năng phát<br /> trú của dị vật mô mềm ở trẻ em. Tất hiện dị vật giữa Siêu âm và X-quang<br /> cả các BN được thực hiện cả chụp X ở bảng 3.28 cho thấy, Siêu âm có khả<br /> quang và siêu âm. Độ nhạy và độ đặc năng phát hiện tới 100% dị vật mô<br /> hiệu của siêu âm chẩn đoán dị vật là mềm, không phân biệt tính chất và kích<br /> 100%. Xquang chỉ phát hiện 15% số dị thước dị vật. Như vậy, có thể thấy Siêu<br /> vật không cản quang. [11] âm có ưu thế hơn so với X-quang trong<br /> Kết quả thống kê ở bảng 3.6 phát hiện dị vật mô mềm, không phân<br /> cho thấy, khả năng phát hiện theo tính biệt tính chất và kích thước dị vật.<br /> chất cản quang và không cản quang 4. KẾT LUẬN<br /> của dị vật trên X-quang, cho Độ nhạy =<br /> - Tỷ lệ dị vật là gỗ có 28/64 BN<br /> 92,9%; Độ đặc hiệu = 83,3%; Tỷ lệ âm tính<br /> (43,8 %), kim loại là 22/ 64 BN (34,4 %);<br /> giả = 6,2%; Tỷ lệ dương tính giả = 18,7%.<br /> dị vật là gỗ và kim loại là chủ yếu (50/64<br /> Bằng X-quang phát hiện 92,9% dị vật<br /> BN) chiếm 78,12 %. Dị vật là kim loại<br /> cản quang, là các loại dị vật: kim loại,<br /> không có biểu hiện nhiễm trùng khi nhập<br /> xương, gạch đá (26/28 TH); và phát<br /> viện là 11/22 BN (50 %), dị vật là gỗ có<br /> hiện 16,7% (6/36 TH) dị vật không cản<br /> biểu hiện nhiễm trùng (ổ áp xe) khi nhập<br /> quang. Kết quả này cho thấy sử dụng<br /> viện là 17/28 BN (60,7 %). Có một dị vật<br /> 38<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> là 55/64 BN (85,9 %) và số lượng dị vật X-quang phát hiện dị vật phụ thuộc<br /> phát hiện trên cận lâm sàng và phẫu thuật vào đặc tính cản quang của dị vật mà<br /> là trùng khớp nhau. còn phụ thuộc vào cả kích thước dị vật.<br /> - Siêu âm phát hiện dị vật 64/64 Với dị vật cản quang kích thước nhỏ<br /> BN đạt hiệu xuất 100%, dù đặc tính của cũng àm hạn chế khả năng phát hiện<br /> dị vật là gỗ, kim loại hay vật liệu khác. X của X-quang, mặt khác, X-quang cũng<br /> quang phát hiện dị vật nếu dị vật là kim có thể phát hiện dị vật khi kích thước<br /> loại thì X quang phát hiện 22/22 BN đạt dị vật không cản quang lớn.<br /> hiệu xuất 100%. Còn nếu đặc tính của dị Kết quả so sánh khả năng phát<br /> vật là gỗ, hay vật liệu khác thì phát hiện hiện dị vật giữa Siêu âm và X-quang<br /> dị vật khó khăn hơn cụ thể dị vật là gỗ X ở bảng 3.28 cho thấy, Siêu âm có khả<br /> quang phát hiện 1/28 BN (3,57 %), vật năng phát hiện tới 100% dị vật mô<br /> liệu khác (Gạch, đá, thủy tinh. nhựa… ) X mềm, không phân biệt tính chất và kích<br /> quang phát hiện 9/14 BN (64,28 %). thước dị vật. Như vậy, có thể thấy Siêu<br /> - Kích thước trung bình của dị vật âm có ưu thế hơn so với X-quang trong<br /> đo trên hình ảnh cận lâm sàng và sau phẫu phát hiện dị vật mô mềm, không phân<br /> thuật về chiều rộng là 2,68 ± 2,28 và 2,86 biệt tính chất và kích thước dị vật. Độ<br /> ± 2,29mm và chiều dài là 12,14 ± 11,59 nhạy và độ đặc hiệu của siêu âm so với<br /> và 11,81 ± 11,41mm. So sánh kích thước phẫu thuật chẩn đoán dị vật là 100%.<br /> trung bình cả chiều dài và chiều rộng trên TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cận lâm sàng (siêu âm và X quang) với kết<br /> 1. Michael Orlinsky MD, Aaron<br /> quả sau phẫu thuật không thấy có sự khác<br /> A. Bright MD (2006) “The utility of<br /> biệt ( Chiều rộng P = 0,810; Chiều dài P<br /> routine x-rays in all glass-caused wounds,”<br /> = 0.912).<br /> American Journal of Emergency Medicine<br /> - Khả năng phát hiện theo tính , vol. 24, p. 233–236.<br /> chất cản quang và không cản quang<br /> 2. Mark A. Anderson, William L.<br /> của dị vật trên X-quang, cho Độ nhạy =<br /> Newmeyer III, Eugene S. Kilgore (1982)<br /> 92,9%; Độ đặc hiệu = 83,3%; Tỷ lệ âm tính<br /> “Diagnosis and Treatment of Retained<br /> giả = 6,2%; Tỷ lệ dương tính giả = 18,7%.<br /> Foreign Bodies in the Hand,” The<br /> Bằng X-quang phát hiện 92,9% dị vật<br /> American Journal of Surgery, vol. 144, pp.<br /> cản quang, là các loại dị vật: kim loại,<br /> 63-67.<br /> xương, gạch đá (26/28 BN); và phát<br /> hiện 16,7% (6/36 BN) dị vật không cản 3. Joshua Davis, Byron Czerniski,<br /> quang. Kết quả này cho thấy sử dụng Arthur Au et al (2015) “Diagnostic<br /> <br /> 39<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 15 - 9/2018<br /> <br /> Accuracy of Ultrasonography in Retained (2001) US of Soft-Tissue Foreign Bodies<br /> Soft Tissue Foreign Bodies: A Systematic and Associated Complications with<br /> Review and Meta-analysis,” ACADEMIC Surgical Correlation,” RadioGraphics ,<br /> EMERGENCY MEDICINE , vol. 22, p. vol. 21, p. 1251–1256.<br /> 777–787. 8. Peter W. Bray, MD, James L.<br /> 4. Dan Schlager, MD*,Arthur B Mahoney, MD, Joan P. Campbell (1995)<br /> Sanders, MD,Donna Wiggins, MD et al “Sensitivity and Specificity of Ultrasound<br /> (1991) “Ultrasound for the Detection of in the Diagnosis of Foreign Bodies in the<br /> Foreign Bodies,” Annals of Emergency Hand,” The Journal of Hand Surgery , vol.<br /> Medicine , vol. 20, pp. 189-191. 20A, pp. 661-666.<br /> 5. MH Aras, O Miloglu, C 9. R. Crawford, A. B. Matheson<br /> Barutcugil et al (2010) “Comparison (1989) “Clinical value of ultrasonography<br /> of the sensitivity for detecting foreign in the detection and removal of radiolucent<br /> bodies among conventional plain foreign bodies,” Injury: the British Journal<br /> radiography, computed tomography and of Accident Surgery , vol. 2O, no. 6, pp.<br /> ultrasonography,” Dentomaxillofacial 341-343.<br /> Radiology , vol. 39, p. 72–78. 10. Võ Tấn Đức, Nguyễn Quang<br /> 6. Mark T. Steele MD,* Luan V. Thái Dương (biên dịch) (2004) “ Siêu âm<br /> Tran MD, WilliamaA. Watson et al (1998) chẩn đoán ” Nhà xuất bản Y học chi nhánh<br /> Retained Glass Foreign Bodies in Wounds: thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Predictive Value of Wound Characteristics, 11. Royal Children’s Hospital<br /> Patient Perception, and Wound Melbourne (2007) Clinical practice<br /> Exploration,” AMERICAN JOURNAL guidelines: management of tetanus-<br /> OF EMERGENCY MEDICINE , vol. 16, prone wounds. Accessed April 23, 2007,<br /> no. 7, pp. 627-630. at:http://www.rch.org.au/clinicalguide/<br /> 7. Tedric D. Boyse, MD, David P. cpg.cfm?doc_id=5221.<br /> Fessell, MD, Jon A. Jacobson, MD et al<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 40<br />