SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực

Chia sẻ: Trần Thị Tan | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:31

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài "Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực" là góp phần rèn luyện tính sáng tạo cho các em học sinh. Đồng thời giúp các em tiếp cận tri thức một cách hiệu quả nhất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực

SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. MỤC LỤC Trang 1. MỞ ĐẦU.................................................................................................02 1.1. Lý do chọn đề tài..................................................................................02 1.2. Mục đích nghiên cứu............................................................................03 1.3. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................04 1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu..........................................................................04 1.5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu..............................................................05 2. NỘI DUNG.............................................................................................06 2. 1. Cơ sở lý luận của vấn đề: .................................................................06 2.2. Thực trạng của vấn đề:.......................................................................07 2.2.1. Thuận lợi:..........................................................................................07 2.2.2. Khó khăn: ..........................................................................................10 2.2.3. Phân tích thực trạng việc tổ chức giờ dạy trên lớp của giáo ……….10 2.2.4. Các mặt hạn chế……………………………………………………11 2.3. Các biện pháp cải tiến giờ dạy của giáo viên ......................................12 2.3.1. Phương pháp dạy học nhóm:.............................................................12 2.3.2. Kỹ thuật "Động não" ........................................................................12 2.3.3. Kĩ thuật “Học theo góc”....................................................................13 2.3.4. Kĩ thuật “Khăn trải bàn”……………………………………………13 2.3.5. Kĩ thuật “Các mảnh ghép”................................................................15 2.3.6. Sử dụng bản đồ tư duy.....................................................................16 2.3.7. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề:..........................................17 2.4. Kết quả đạt được:...............................................................................21 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...............................................................22 Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 1 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. 3.1. Kết luận:………………………………………………………………22 3.2. Kiến nghị:………………………………………..……………………22 3.2.1. Đối với phòng giáo dục: ……………………………………………22 3.2.2. Đối với ban giám hiệu………………………………………….…...23 3.2.3. Đối với giáo viên:…………………………………………………...23 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Nhằm thực hiện đào tạo bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục bảo đảm chuẩn hóa về chuyên môn nghiệp vụ nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông góp phần thực hiện đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Tháng 10 năm 2016 tôi được tham gia lớp bồi dưỡng thường xuyên dành cho cán bộ quản lý giáo dục, từ đó tôi càng nhận thức được rằng để xây dựng ngôi trường tôi đang công tác là trường THCS thị trấn Đăk Mâm trở thành thương hiệu nơi đào tạo học sinh chất lượng cao và là nơi đáng tin cậy để phụ huynh chọn lựa nơi học tập cho con em mình. Là một nhà quản lý để làm được điều đó tôi thiết nghĩ phải có đội ngũ GV giỏi về chuyên môn sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, mạnh dạn đổi mới cách dạy và cách học và qua quá trình thực hiện tôi thấy chất lượng đào tạo của trường tôi đã được nâng lên rõ rệt. Cụ thể tôi xin trình bày một số phương pháp và kỹ thuật giảng dạy trường tôi áp dụng như sau: Thế giới đang bước sang giai đoạn phát triển mới trong đó thông tin và tri thức trở thành đầu vào của hệ thống sản xuất thì công tác giáo dục phải quan tâm đến việc truyền thụ những kiến thức khoa học với những phương pháp dạy học tích cực kết hợp những công nghệ mới, tạo ra con Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 2 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. người phát triển toàn diện. Mục đích cuối cùng của giáo dục là đào tạo những con người hữu ích cho xã hội, phải có kiến thức kỹ năng sáng tạo phù hợp với kỷ nguyên phát triển hội nhập, nhưng đồng thời cũng phải có ý thức dân tộc phục vụ cống hiến cho xã hội và phải có sức khoẻ để lao động. Cả ba yêu cầu đào tạo này là một quá trình công phu lâu dài từ một đứa trẻ mới sinh cho đến tuổi trưởng thành. Hiện nay, nền giáo dục Việt Nam chỉ lo đào tạo cái thầy biết hoặc trường muốn dạy chứ không đào tạo cái xã hội cần. Trong những năm gần đây phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đã đi vào chiều sâu và một trong những nội dung được quan tâm nhiều nhất chính là “Dạy và học có hiệu quả, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của học sinh ở mỗi địa phương, giúp các em tự tin trong học tập Như chúng ta đã biết điều đặc biệt quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học chính là rèn luyện, bồi dưỡng khả năng tự học, tự chiếm lĩnh tri thức của chính học sinh. Đó là công việc cần thiết được chú trọng qua từng tiết học, qua từng bài học và qua những hoạt động dạy do người giáo viên tổ chức để học sinh tự tìm ra kiến thức một cách chủ động, sáng tạo, thoải mái trong hoạt động học. Việc dạy phải thực sự gắn bó với việc học; việc dạy có hiệu quả nhất thiết phải được đánh giá từ việc học có hiệu quả. Quan điểm này thường được gọi là quan niệm về “Giáo dục lấy học sinh làm trung tâm” hoặc “Giáo dục hướng về người học”. Dạy học được hiểu là quá trình tương tác giữa dạy của thầy và học của trò, theo hướng tích cực hóa người học, người học là chủ thể của quá trình; trong khi đó, người dạy là người hỗ trợ, hướng dẫn, tạo điều kiện cho người học phát huy nội lực, là tác nhân của quá trình; đó là quan điểm sư phạm tích cực. Giờ dạy ngoài việc cung cấp cho học sinh những kiến Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 3 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. thức cơ bản còn rèn dạy các em nhân cách qua tinh thần, thái độ học tập, tác động đến tư tưởng, tình cảm, đem lại niềm vui và sự hứng thú cho học sinh vì vậy việc vận dụng đổi mới phương pháp và ứng dụng các kỹ thuật dạy học tich cực là vô cùng cần thiết. Để đạt được yêu cầu này , từ khi cải cách giáo dục, thay sách giáo khoa ..., chúng ta đã đổi mới nội dung giáo dục Trung học cơ sở: Thực hiện giảm tải, tăng tính thực hành, tính thực tế, đảm bảo tính vừa sức…Từ mục đích của đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ,Với kinh nghiệm có được và xuất phát từ thực tiển áp dụng các phương pháp , kỹ thuật dạy học tích cực của giáo viên trường THCS thị trấn Đăk Mâm, tôi xin trao đổi về việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp học sinh phát huy tính chủ động tích cực sáng tạo trong giờ học. 1.2. Mục đích nghiên cứu: Mục đích nghiên cứu đề tài này là góp phần rèn luyện tính sáng tạo cho các em học sinh. Đồng thời giúp các em tiếp cận tri thức một cách hiệu quả nhất. Đã qua 5 năm Bộ GD & ĐT triển khai và ban hành hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình giáo dục phổ thông các môn học và đưa ra một số kỹ thuật dạy học tích cực. Nhìn chung các giờ học giáo viên đã chuyển tải kiến thức, học sinh tiếp thu bài học khá sinh động.Tuy nhiên việc vận dụng các kỹ thuật dạy học tích cực vào các môn học trong nhà trường vẫn còn nhiều bất cập, nó phụ thuộc khá nhiều vào các yếu tố như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, trình độ, thói quen học tập của học sinh... THCS thị trấn Đăk Mâm là trường THCS nằm ngay trung tâm thị trấn, trường được thành lập tháng 12 42012, trải qua gần 15 năm xây dựng và Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 4 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. trưởng thành, trường là cái nôi tạo nguồn cán bộ quản lý giáo dục cho huyện nhà. Nhiều năm liền trường là đơn vị giáo dục xuất sắc nhận cờ thi đua của tỉnh, nhà trường đã đạt chuẩn Quốc gia giai đoạn 2, Với đội ngũ giáo viên đã đạt chuẩn và trên chuẩn luôn năng động sáng tạo, mạnh dạn sử dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực, thường xuyên trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau qua dự giờ, thao giảng , hội giảng, hội thi giáo viên dạy giỏi các cấp…. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Áp dụng phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực sáng tạo trong giờ học ở chương trình giảng dạy bậc THCS. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Để nghiên cứu đề tài này tôi sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau: + Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Đọc sách và tài liệu tham khảo có liên quan đến đề tài, để khái quát những vấn đề, làm cơ sở cho vệc nghiên cứu thực tiễn. + Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát theo dõi học sinh hoạt động trong tất cả các giờ đọc hiểu tác phẩm văn học. + Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực nghiệm những biện pháp nhằm rèn luyện tính chủ động, sáng tạo cho học sinh trong thời gian một học kì và so sánh kết quả thực nghiệm với kết quả thực trạng ban đầu chưa thực nghiệm, để đánh giá kết quả của thực nghiệm có thành công hay không. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 5 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. + Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Phương pháp này sử dụng trong mỗi tiết học thông qua kết quả của việc áp dụng PPDH tích cực. + Phương pháp trò truyện: Trong quá trình dạy học tôi thường xuyên trò truyện gần gũi với học sinh, trong giờ học hay ngoài giờ học, nhằm tạo cho học sinh tính tự tin, bạo dạn. Để thăm dò mức độ biểu hiện của từng học sinh, từ đó lập kế hoạch hướng dẫn rèn luyện cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. 1.5. Giới hạn phạm nghiên cứu. Đề tài được áp dụng đối với hoạt động dạy và học tại trường THCS TT Đăk Mâm – huyện Krông Nô – Tỉnh Đăk Nông trong năm học 2013 – 2014 và năm học 2014 – 2015. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 6 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. 2. NỘI DUNG 2. 1. Cơ sở lý luận của vấn đề: Luật giáo dục của nước CHXHCNVN trong điều 4 (yêu cầu về nội dung phương pháp giáo dục) cũng chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực tự giác, chủ động, tư duy, sáng tạo ở người học, bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” (Luật Giáo dục trang 9 1998) Đổi mới phương pháp dạy học là cải tiến những hình thức và cách thức làm việc kém hiệu quả của GV và HS, sử dụng những hình thức và cách thức hiệu quả hơn nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo, phát triển năng lực của học sinh. Cốt lõi của việc đổi mới PPDH ở trường THCS là hướng tới giúp học sinh học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, từ bỏ thói quen học tập thụ động, ghi nhớ máy móc. Luật Giáo dục, điều 24.2, đã ghi: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềmvui, hứng thú học tập cho học * Đặc trưng của các phương pháp dạy học tích cực. a. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh. Trong phương pháp dạy học tích cực, người học đối tượng của hoạt động "dạy", đồng thời là chủ thể của hoạt động "học" được cuốn hút vào Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 7 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá những điều mình chưa rõ chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã được giáo viên sắp đặt. Được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế, người học trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của mình, từ đó nắm được kiến thức kĩ năng mới, vừa nắm được phương pháp "làm ra" kiến thức, kĩ năng đó, không rập theo những khuôn mâu sẵn có, được bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo. Dạy theo cách này thì giáo viên không chỉ giản đơn truyền đạt tri thức mà còn hướng dẫn hành động. Chương trình dạy học phải giúp cho từng học sinh biết hành động và tích cực tham gia các chương trình hành động của cộng đồng. b. Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học. Phương pháp tích cực xem việc rèn luyện phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học. Trong xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh với sự bùng nổ thông tin, khoa học, kĩ thuật, công nghệ phát triển như vũ bão thì không thể nhồi nhét vào đầu óc học sinh khối lượng kiến thức ngày càng nhiều. Phải quan tâm dạy cho học sinh phương pháp học ngay từ bậc Tiểu học và càng lên bậc học cao hơn càng phải được chú trọng 2.2. Thực trạng của vấn đề: Trong các bộ môn ở trường phổ thông trung học nhiều năm nay thực tế đã có nhiều đổi mới đáng kể nhưng vẫn còn có hiện tượng học sinh học theo kiểu cũ: đọc thuộc, sao chép, nói lại ý sách vở thầy cô mà không hoặc ít có sự sáng tạo khi tiếp xúc tác phẩm văn chương. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 8 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. Hiện tượng ít tập trung suy nghĩ, ít tìm tòi ở học sinh phải được khắc phục dần qua những giờ dạy của giáo viên ở trên lớp và cách học của học sinh. Thị trường sách hiện nay: Sách in ấn nhiều, giảng giải cụ thể tác phẩm, học sinh mua về chép lại một cách máy móc mà không suy nghĩ, sáng tạo do đó dẫn đến tình trạng mù kiến thức. 2.2.1. Thuận lợi: Tây Nguyên –Xứ sở của cà phê Việt Nam (chiếm hơn 80% sản lượng cà phê của cả nước). những năm gần đây giá cà phê tăng cao và tương đối ổn định, đời sống của người dân Tây Nguyên nói chung và nhân dân thị trấn Đăk Mâm nói riêng đã được cải thiên rõ rệt, nhu cầu học tập cũng được cộng đồng quan tâm. thị trấn Đăk Mâm có khoảng dưới một vạn dân chủ yếu làm rẫy, làm ruộng sống rải rác trên địa bàn 14 tổ dân phố, bon, buôn. Trường THCS thị trấn Đăk Mâm là trường THCS duy nhất nằm ngay trung tâm thị trấn, trường được thành lập tháng 42012, trải gần 15 năm xây dựng và trưởng thành, trường là cái nôi tạo nguồn cán bộ quản lý giáo dục cho huyện nhà. Nhiều năm liền trường là đơn vị giáo dục xuất sắc, lá cờ đầu trong phong trào thi đua Hai tốt. Trường đạt chuẩn Quốc gia của ngành vào năm 2012. + Nhà trường có đủ cơ cấu về bộ máy tổ chức cán bộ với đội ngũ giáo viên khá mạnh có đạo đức tốt và chuyên môn vững vàng, có tinh thần ham học hỏi. + Năng lực, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, giáo viên , nhân viên ngày càng được nâng cao, tập thể GV nhà trường đồng lòng quyết tâm xây dựng trường đi lên. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 9 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. + Sự phối hợp giữa các lực lượng và ngoài nhà trường đã đồng bộ hơn nhất là sự quan tâm của chính quyền địa phương và hội cha mẹ học sinh . + Nhà trường được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng , chính quyền địa phương , ngành GD&ĐT tạo mọi điều kiện thuận lợi . + Được sự quan tâm chỉ đạo của Sở GD&ĐT đã tạo nhiều điều kiện cho trường như: đầu tư xây dưng cơ sở vật chất phòng học , thiết bị dạy học nên cảnh quan nhà trường ngày càng khang trang hơn . Tổ chức cơ cấu đội ngũ giáo viên: Số CBGV có 49 Đ/c – Cán bộ quản lý : 04 đ/c , trong đó : Ban Giám hiệu: 03 đ/c; Tổng phụ trách: 01; GV đứng lớp : 40 đ/c . Nhân viên hành chính: 04( 01 hợp đồng ); Nữ : 38 đ/c; Nam 11 đ/c, Đảng viên: 13 đ/c; Đại học : 33 đ/c ; Cao đẳng : 16 đ/c . * Đội ngũ giáo viên năm học 20152016: Chia ra Tổn Số Trình độ chuyên môn Số GV thâm GV Gv Tổ CM g Gv giỏi TT niên trên biên ĐH CĐ giỏi GV Tỉnh 10 năm chế Huyện 1 Toán Tin 07 06 05 05 04 04 02 2 Ngữ Văn 07 07 07 04 04 05 02 3 Tiếng Anh 05 05 04 02 03 04 03 4 KHTN 07 06 06 03 03 04 04 5 KHXH 05 04 04 04 04 04 03 6 Năng khiếu 07 07 05 02 03 05 04 Đội ngũ giáo viên của nhà trường 100 % giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn. Bên cạnh giáo viên dạy lâu năm có bề dày kinh nghiệm, nhà trường còn có đông đảo đội ngũ giáo viên trẻ nhiệt tình năng động ham học hỏi, số giáo viên dạy giỏi các cấp chiếm tỉ lệ cao. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 10 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. * Tình hình học sinh năm học 20152016: + Tổng số học sinh toàn trưòng 650 HS biên chế 19 lớp Trong đó : Tuyển sinh vào lớp 6 : 147/125 đạt 117,6 % Nữ Khối Số lớp Số học sinh Số HS nữ Dân tộc Dtộc Khối 6 05 146 69 24 13 Khối 7 04 171 88 19 14 Kkối 8 05 154 91 17 12 Khối 9 05 179 91 15 09 Tổng 19 650 339 75 48 Chất lượng đại trà: Kết quả hai mặt giáo dục Năm học: 2015 2016 Học lực ( 650 hs) Hạnh kiểm ( 650 hs) Giỏi Khá TB Yếu Kém Tốt Khá TB Yếu 102 290 240 18 0 587 57 06 0 15,7 % 44,6% 36,9% 2,8% 0 90,3% 8,8% 0,9% * Xây dựng cơ sở vật chất trường học, thiết bị dạy học: Cơ sơ vật chất của trường khá khang trang, đảm bảo điều kiện dạy và học, tuy nhiên một số thiết bị cũng đã xuống cấp. Nhà trường đang xây dựng kế hoạch làm bờ kè tường rào bao quanh Cơ sở vật chất : có 24 phòng học; 06 phòng bộ môn; SGK tương đối đầy đủ, đáp ứng nhu cầu dạy và học. 2.2.2. Khó khăn: + Trường có nhiều giáo viên trẻ, mới ra trường kinh nghiệm giảng dạy chưa nhiều, việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy cũng còn hạn chế. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 11 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. + Một số học sinh chưa có ý thức học tập, chây lười, phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc học tập của con em mình, ít có điều kiện chăm sóc con cái, còn nhiều học sinh yếu kém. 2.2.3. Phân tích thực trạng việc tổ chức giờ dạy trên lớp của giáo viên ở trường THCS thị trấn Đăk Mâm. Giáo viên nhận thấy đổi mới phương pháp dạy học là rất cần thiết, áp dụng những phương pháp dạy học tích cực trong nhà trường (chủ yếu là tạo tình huống có vấn đề trong dạy học). Những khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất là khó khăn cơ bản trong đổi mới phương pháp dạy học. Theo quan sát của giáo viên, đa số học sinh tích cực hưởng ứng đổi mới phương pháp dạy học . Kết quả cho thấy, thuyết trình và sử dụng sách giáo khoa, tài liệu là nhóm phương pháp được sử dụng nhiều nhất. Ít được sử dụng nhất là nhóm phương pháp dạy học trực quan, một số giáo viên ít sử dụng phương pháp này trong bài giảng của mình. Nguyên nhân là do sự hạn chế về các phương tiện dạy học hiện đại như máy chiếu, dụng cụ thí nghiệm, các phần mềm dạy học...“Không có thầy giỏi, tất sẽ không có trò thông”, thực tế, do giáo viên được tiếp nhận từ nhiều nguồn đào tạo khác nhau vì vậy, trình độ, năng lực sư phạm của một bộ phận giáo viên có ảnh hưởng đến việc đổi mới PPDH. Những giáo viên có năng lực chuyên môn, có kinh nghiệm thường là lớn tuổi nên hạn chế về sức khỏe và việc sử dụng công nghệ thông tin. Một số giáo viên còn nhiều bất cập trong các kỹ năng phân tích, lựa chọn kiến thức cơ bản và trọng tâm. Các kỹ năng xác định lựa chọn và sử dụng PPDH bộ môn, kỹ năng hướng dẫn cách thức cho học sinh học tập, kỹ năng đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng đổi mới... Những yếu tố ấy đã tạo sức ỳ, thói quen cố hữu rất lớn, Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 12 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. rất sâu đậm và là lực cản trong quá trình đổi mới PPDH của người thầy. Lại nữa, đối tượng học sinh không đồng đều trên mọi phương diện cũng như ý thức và mục đích học tập khác nhau nên có ảnh hưởng không nhỏ đến việc đổi mới phương pháp dạy học. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả tiếp thu của học sinh hiện nay vẫn chủ yếu nhằm vào tái hiện và học thuộc, tham về trình bày kiến thức chưa chú ý đến phát hiện, khích lệ tính sáng tạo trong cách làm bài của học sinh Hệ thống giải đáp, ôn tập chẳng qua chỉ là sự nhồi nhét về kiến thức để thi cử chứ chưa dạy cho học viên phương pháp và cách làm bài, cách hệ thống hóa kiến thức. Cho nên để có điểm cao học sinh làm bài theo kiến thức thầy cô dạy và như vậy đã triệt tiêu tính sáng tạo, độc lập tự chủ về kiến thức. 2.2.4. Các mặt hạn chế Bên cạnh những kết quả đạt được, tuy nhiên trong thực tê hiên nay ́ ̣ chất lượng, hiêu qua viêc day hoc vân con la môt vân đê cân phai tiêp t ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̃ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ục đầu tư tìm giải pháp để nâng cao chất lượng dạy và học. Tôi xin đưa ra ̣ ̀ ̉ ̉ ̉ môt vai nguyên nhân đê tham khao, trao đôi: Trươc hêt vê phia Giáo viên ́ ́ ̀ ́ : Giao viên tuy có nhi ́ ều cố gắng trong việc vận dụng phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh, nhưng giáo viên chỉ có thể áp dụng được đôi v ́ ới một số bài, một số tiết và một số bộ phận học sinh. Nguyên nhân một phần là do sĩ số học sinh đông trong một lớp, một phần do một số giáo viên còn ít chịu khó đầu tư vào các tiết dạy, chưa quan tâm tìm tòi những phương pháp giảng dạy phù hợp với từng đối tượng học sinh nên chât l ́ ượng, hiêu qua ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ day hoc cua bô môn chưa thât s ̣ ự như mong muôn. Qua thanh, ki ́ ểm tra cho thấy co r ́ ất nhiều tiêt hoc h ́ ̣ ọc sinh còn thụ động, giờ học ít sinh động Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 13 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ực chi m .Nhiêu hoat đông day hoc tich c ̀ ̉ ơi đ ́ ược sử dung, ch ̣ ưa được đâu t ̀ ư, ̉ ̣ ́ chuân bi đung mức va triên khai đung qui trinh nên ch ̀ ̉ ́ ̀ ưa đat hiêu qua cao. Có ̣ ̣ ̉ nhiều GV trẻ song các thầy, cô còn thiếu kinh nghiệm giảng dạy. Về phía học sinh: Chương trình, sách giáo khoa còn nặng, có nhiều bài quá sức học sinh. Vì vậy, để truyền tải hết nội dung sách giáo khoa theo phân phối chương trình, giáo viên không thể đi sâu giảng kỹ. Thêm nưa, ̃ do môi trường ở nông thôn hoc sinh không co điêu kiên đê ren luyên các ky năng. ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̀ ̣ ̃ 2.3. Các biện pháp cải tiến giờ dạy của giáo viên trường THCS thị trấn Đăk Mâm 2.3.1. Phương pháp dạy học nhóm: Dạy học nhóm còn được gọi bằng những tên khác nhau như: Dạy học hợp tác, dạy học theo nhóm nhỏ, trong đó HS của một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ, trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước toàn lớp. Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt sẽ phát huy được tính tích cực, tính trách nhiệm; phát triển năng lực cộng tác làm việc và năng lực giao tiếp của HS. Phương pháp vấn đáp Vấn đáp là phương pháp trong đó GV đặt ra câu hỏi để HS trả lời, qua đó HS lĩnh hội được nội dung bài học. Căn cứ vào tính chất hoạt động nhận thức, người ta phân biệt các loại PP vấn đáp là vấn đáp tái hiện, vấn đáp tìm tòi, vấn đáp giải thích minh họa. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 14 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. Vấn đáp tái hiện: Yêu cầu HS nhớ lại kiến thức đã biết hoặc tái hiện nội dung miêu tả, nội dung sự kiện... trong bài học. Vấn đáp tái hiện không được xem là PP có giá trị sư phạm cao bởi nó chỉ hướng người học tới tư duy bậc thấp. PP này đắc dụng khi giúp HS tái hiện tri thức tạo cơ sở cho các hoạt động tư duy cấp cao sẽ diễn ra tiếp theo. 2.3.2. Kỹ thuật "Động não" Động não là một kỹ thuật nhằm huy động những tư tưởng mới mẻ, độc đáo về một chủ đề của các thành viên trong thảo luận nhóm. Các thành viên được cổ vũ tham gia một cách tích cực, không hạn chế các ý tưởng. Quy tắc của động não : Không đánh giá và phê phán trong quá trình thu thập ý tưởng của các thành viên; liên hệ với các ý tưởng đã được trình bày; khuyến khích số lượng các ý tưởng; cho phép sự tưởng tượng và liên tưởng. 2.3.3. Kĩ thuật “Học theo góc” Thế nào là kĩ thuật học theo góc Là hình thức tổ chức hoạt động học tập theo đó học sinh thực hiện các nhiệm vụ khác nhau tại các vị trí cụ thể trong không gian lớp học. Đa dạng về nội dung và hình thức hoạt động nhằm kích thích học sinh tích cực học tập thông qua các hoạt động . Tăng cường sự tham gia , nâng cao hứng thú và cảm giác thoải mái ở học sinh. Giúp học sinh học sâu và hiệu quả bền vững. Tương tác mang tính cá nhân cao giữa thầy và trò. Hạn chế học sinh phải chờ đợi. Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 15 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. Cách tiến hành kĩ thuật “học theo góc” Chia học sinh thành 4 nhóm sắp xếp ở bốn góc cùng thực hiện một nội dung và mục tiêu học tập nhưng theo phong cách học khác nhau và sử dụng các phương tiện, đồ dùng học tập khác nhau . Làm Thí nghiệm Đọc tài liệu ( trải nghiệm ) ( phân tích ) Xem băng hình Áp dụng ( quan sát ) ( vận dụng ) 2.3.4. Kĩ thuật “Khăn trải bàn” Thế nào là kĩ thuật “khăn trải bàn”? Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm: Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS Phát triển mô hình có sự tương tác giữa HS với HS Cách tiến hành kĩ thuật “Khăn trải bàn” Hoạt động theo nhóm (4 người /nhóm)(có thể nhiều người hơn) Mỗi người ngồi vào vị trí như hình vẽ minh họa (xem sơ đồ ở file đính kèm) Tập trung vào câu hỏi (hoặc chủ đề,…) Viết vào ô mang số của bạn câu trả lời hoặc ý kiến của bạn (về chủ đề...). Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút Kết thúc thời gian làm việc cá nhân, các thành viên chia sẻ, thảo luận và thống nhất các câu trả lời Viết những ý kiến chung của cả nhóm vào ô giữa tấm khăn trải bàn (giấy A0) Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 16 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. Kĩ thuật “khăn phủ bàn” 1 Viết ý kiến cá nhân nhân Viết ý kiếncá Ý kiến chung của cả Viết ý kiếncá nhóm về chủ đề 4 2 nhân Viết ý kiến cá nhân 3 7 Ví dụ sử dụng kĩ thuật khăn phủ bàn trong dạy học môn công nghệ Giặt Phơi Bảo quản trang phục Cất giữ Là Gương Trang trí nhà ở Tranh ảnh bằng một số đồ Rèm cửa vật Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương Mành 17 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. 2.3.5. Kĩ thuật “Các mảnh ghép” Thế nào là kĩ thuật “Các mảnh ghép”? Là hình thức học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm nhằm: Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp (có nhiều chủ đề) Kích thích sự tham gia tích cực của HS: Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác (Không chỉ hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt lại kết quả vòng 1 và hoàn thành nhiệm vụ ở Vòng 2). Kĩ thuật “Các mảnh ghép” Vòng 1 1 1 1 2 2 2 3 3 3 Vòng 2 1 2 3 1 2 3 1 2 3 10 Cách tiến hành kĩ thuật “Các mảnh ghép” Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 18 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. Vòng 1: Hoạt động theo nhóm, mỗi nhóm được giao một nhiệm vụ (Ví dụ : nhóm 1 : nhiệm vụ A; nhóm 2: nhiệm vụ B, nhóm 3: nhiệm vụ C, …); Đảm bảo mỗi thành viên trong nhóm đều trả lời được tất cả các câu hỏi trong nhiệm vụ được giao, trình bày được kết quả câu trả lời của nhóm. Vòng 2: Hình thành nhóm mới (1 người từ nhóm 1, 1 người từ nhóm 2 và 1 người từ nhóm 3 …), sau khi chia sẻ thông tin vòng 1, nhiệm vụ mới sẽ được giao cho nhóm vừa thành lập để giải quyết và trình bày kết quả nhiệm vụ vòng 2. 2.3.6. Sử dụng bản đồ tư duy Bản đồ tư duy là phương pháp được đưa ra như là một phương tiện mạnh để tận dụng khả năng ghi nhận hình ảnh của bộ não. Đây là cách để ghi nhớ chi tiết, để tổng hợp, hay để phân tích một vấn đề ra thành một dạng của lược đồ phân nhánh. Khác với máy tính, ngoài khả năng ghi nhớ kiểu tuyến tính (ghi nhớ theo 1 trình tự nhất định chẳng hạn như trình tự biến cố xuất hiện của 1 câu truyện) thì não bộ còn có khả năng liên lạc, liên hệ các dữ kiện với nhau. Phương pháp này khai thác cả hai khả năng này của bộ não. Đây là một kĩ thuật để nâng cao cách ghi chép. Bằng cách dùng giản đồ ý, tổng thể của vấn đề được chỉ ra dưới dạng một hình trong đó các đối tượng thì liên hệ với nhau bằng các đường nối. Với cách thức đó, các dữ liệu được ghi nhớ và nhìn nhận dễ dàng và nhanh chóng hơn. Ví dụ bản đồ tư duy trong dạy học môn công nghệ Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 19 Trường THCS TT Đăk Mâm
SKKN: Nâng cao chất lượng giờ dạy qua phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực ở trường THCS. 2.3.7. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề: Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là phương pháp dạy học trong đó GV tạo ra những tình huống có vấn đề, điều khiển HS phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề và thông qua đó chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ năng và đạt được nhũng mục đích học tập khác. Đặc trưng cơ bản của dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề là “tình huống gợi vấn đề”. Tình huống có vấn đề (tình huống gợi vấn đề) là một tình huống gợi ra cho HS những khó khăn về lý thuyết hay thực tiễn mà họ thấy cần có khả năng vượt qua, nhưng không phải ngay tức khắc bằng một thực giải, mà phải trải qua quá trình tích cực suy nghĩ, hoạt động để biến đổi đối tượng hoạt động hoặc điều khiển kiến thức sẵn có. Ví dụ 1: Dạy học bài Truyện Kiều – Văn 9 của Nguyễn Du. Để thấy được tài năng sử dụng ngôn ngữ của thi hào dân tộc Nguyễn Du trong việc khắc họa cảnh ngộ, tâm trạng nhân vật Thúy Kiều nhân vật trong tác phẩm văn học trung đại, đối với HS THCS là việc không dễ. Để tích cực hóa hoạt động học tập của HS, một GV đã sử dụng PP nêu và giải quyết vấn đề bằng cách đặt câu hỏi như sau: Tả chị em Thuý Kiều, Người thực hiện: Lương Thị Xuân Hương 20 Trường THCS TT Đăk Mâm