So sánh Glucose huyết, C ‐ Peptide và Bilan lipid trước và sau ăn bún miến trên người tình nguyện khỏe mạnh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> SO SÁNH GLUCOSE HUYẾT, C‐PEPTIDE VÀ BILAN LIPID TRƯỚC VÀ SAU <br /> ĂN BÚN MIẾN TRÊN NGƯỜI TÌNH NGUYỆN KHỎE MẠNH <br /> Nguyễn Viết Quỳnh Thư*, Trần Ngọc Minh**, Lê Huy Hùng*, Lâm Vĩnh Niên**, Trần Quang Khánh* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt vấn đề: Glucid là thành phần chính gây tăng glucose huyết và triglycerid huyết sau ăn. Sự gia tăng <br /> glucose  huyết  sau  ăn  và  dao  động  glucose  huyết  trong  ngày  được  xem  là  nguyên  nhân  gây  nên  những  biến <br /> chứng mạn tính của bệnh đái tháo đường.  <br /> Mục  tiêu:  So  sánh  mức  tăng  glucose  huyết  và  tải  carbohydrate  (được  đánh  giá  qua  tình  trạng  tăng <br /> triglyceride) sau ăn giữa các sản phẩm tùy chọn như bún, miến và gạo thông thường.  <br /> Phương pháp:Thử nghiệm lâm sàng có can thiệp trên 108 đối tượng tình nguyện không bị đái tháo đường.  <br /> Kết quả: Glucose huyết hai giờ sau ăn chế độ ăn miến và bún khô thấp hơn glucose huyết hai giờ sau ăn chế <br /> độ ăn với cơm nấu từ gạo thông thường có ý nghĩa thống kê. Chế độ ăn với bún khô ít gây tăng glucose huyết <br /> sau ăn nhất. Nồng độ C‐peptide sau ăn với chế độ ăn bún và miến khô thấp hơn nồng độ C‐peptide với chế độ ăn <br /> cơm nấu bằng gạo thông thường.  <br /> Kết luận: miến và bún khô có thể góp phần đa dạng hóa chế độ ăn của bệnh nhân đái tháo đường và giúp <br /> giảm tình trạng tăng glucose huyết sau ăn. <br /> Từ khoá: Glucose huyết, C‐peptide, bilan lipid, đái tháo đường, bún miến. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> COMPARISION OF BLOOD GLUCOSE, C‐PEPTIDE AND LIPID PROFILE  <br /> ON HEALTHY VOLUNTEERS BEFORE AND AFTER CONSUMING COMMON RICE  <br /> AND VERMICELLI OR RICE NOODLE <br /> Nguyen Viet Quynh Thu, Tran Ngoc Minh, Le Huy Hung, Lam Vinh Nien, Tran Quang Khanh <br />  * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 464 ‐ 467 <br /> Background:  Carbohydrates  are  the  major  contributor  to  the  rise  of  postprandial  blood  glucose  and <br /> triglyceride levels. Blood glucose levels after meal and fluctuations of blood glucose have been reported to induce <br /> chronic complications of diabetes.  <br /> Objective  and  method:  We  conducted  this  research  to  compare  the  rise  of  blood  glucose  levels  and <br /> carbohydrate loads (evaluated by the rise of blood triglyceride levels) before and after meals with common rice and <br /> rice noodle or vermicelli. A total of 108 participants volunteered into the trial. <br /> Result: Postprandial blood glucose levels after meals with vermicelli and rice noodle were significantly lower <br /> than  those  with  common  rice.  The  most  modest  increase  in  postprandial  blood  glucose  levels  was  found  in <br /> subjects with rice noodle. C‐peptide levels were lower after meals with rice noodle and vermicelli and rice noodle <br /> compared with normal rice.  <br /> Conclusion: Vermicelli and rice noodle can be applied in diabetic diets to restrict the rise of postprandial <br /> blood glucose. <br /> Keywords: blood glucose, C‐peptide, lipid profile, diabetes, vermicelli, rice noodle.  <br /> <br /> * Bệnh viện Nguyễn Tri Phương,  <br /> <br /> ** Bộ môn Hóa Sinh, Khoa Y, Đại học Y Dược TPHCM <br /> <br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Viết Quỳnh Thư    <br /> <br /> 464<br /> <br /> ĐT: 0988802216  <br /> <br /> Email: bsquynhthu@gmail.com <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> MỞ ĐẦU <br /> Dinh dưỡng là một thành tố không thể thiếu <br /> trong điều trị bệnh đái tháo đường. Trong khẩu <br /> phần dinh dưỡng dành cho bệnh nhân đái tháo <br /> đường,  lượng  glucid  thường  chiếm  khoảng  50‐<br /> 55% tổng nhu cầu cơ bản. Tuy nhiên glucid lại là <br /> thành  phần  chính  gây  tăng  glucose  huyết  và <br /> triclycerid sau ăn. Sự gia tăng glucose huyết sau <br /> ăn  và  dao  động  glucose  huyết  trong  ngày  lại <br /> được xem là nguyên nhân gây nên những biến <br /> chứng mạn tính của bệnh đái tháo đường thông <br /> qua quá trình sản xuất ra các gốc tự do(1). Do đó, <br /> việc  thay  đổi  chất  lượng  và  thành  phần  glucid <br /> cũng  là  một  vấn  đề  cần  được  quan  tâm  trong <br /> bữa ăn hằng ngày. Tại Á châu nói chung và Việt <br /> Nam nói riêng, gạo và các sản phẩm chế biến từ <br /> gạo vẫn được xem là nền tảng trong chế độ dinh <br /> dưỡng.  Nhằm  mục  đích  làm  giảm  tình  trạng <br /> tăng glucose và triglyceride huyết sau ăn, nhiều <br /> loại gạo khác nhau (ví dụ gạo lứt) cũng đã được <br /> khuyến  cáo  sử  dụng  trong  bữa  ăn  của  bệnh <br /> nhân đái tháo đường như một lựa chọn thay thế <br /> cho gạo thông thường(2,3). Để góp phần đa dạng <br /> hóa sự lựa chọn cho bệnh nhân, nhiều sản phẩm <br /> chế  biến  từ  gạo  như  bún,  miến  cũng  được  đề <br /> nghị trong khẩu phần glucid.  <br /> Mặc dù đã được sử dụng khá rộng rãi, đến <br /> nay vẫn chưa có một báo cáo nào so sánh mức <br /> tăng  glucose  huyết  và  tải  carbohydrate  (được <br /> đánh giá qua tình trạng tăng triglyceride) sau ăn <br /> giữa  các  sản  phẩm  tùy  chọn  như  bún,  miến  và <br /> gạo  thông  thường.  Vì  vậy  chúng  tôi  tiến  hành <br /> nghiên cứu này nhằm mục đích cung cấp số liệu <br /> cho  các  chuyên  gia  dinh  dưỡng  có  thể  tư  vấn <br /> giúp  bệnh  nhân  đa  dạng  hóa  chế  độ  ăn  hằng <br /> ngày để nâng cao chất lượng cuộc sống và chất <br /> lượng điều trị bệnh đái tháo đường.  <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Mục  tiêu  nghiên  cứu  là  so  sánh  tình  trạng <br /> tăng glucose và dung mạo lipid huyết trước và <br /> sau  ăn  giữa  chế  độ  ăn  dùng  gạo  thông  thường <br /> và  chế  độ  ăn  dùng  bún  hoặc  miến  làm  thành <br /> <br /> Nội tiết<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> phần glucid trên các đối tượng khỏe mạnh bình <br /> thường không bị đái tháo đường.  <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Chúng tôi tiến hành thử nghiệm lâm sàng có <br /> can thiệp trên 108 đối tượng tình nguyện không <br /> bị đái tháo đường. Các đối tượng tham gia thử <br /> nghiệm  là  nhân  viên  y  tế  tại  các  Khoa  Nội  tiết, <br /> Khoa  Nhi  và  nhân  viên  tại  Bệnh  viện  Nguyễn <br /> Tri Phương đã được thăm khám sức khỏe định <br /> kỳ và chứng minh là không mắc bệnh đái tháo <br /> đường.  Các  đối  tượng  tham  gia  nghiên  cứu  sẽ <br /> được cho ăn ba bữa ăn sáng với tổng năng lượng <br /> như nhau. Thành phần glucid: lipid: protid cũng <br /> được phân bố  theo chế  độ  ăn  chuẩn.  Ngày  thứ <br /> nhất thành phần glucid sẽ là gạo thông thường <br /> (cơm), ngày thứ hai thành phần glucid sẽ là bún <br /> khô và ngày thứ ba thành phần glucid sẽ được <br /> thay  thế  bằng  miến  khô  với  cùng  trọng  lượng. <br /> Glucose huyết, C‐peptide, cholesterol toàn phần, <br /> HDL‐C,  LDL‐C  và  triglyceride  sẽ  được  xét <br /> nghiệm  vào  lúc  đói  và  hai  giờ  sau  khi  ăn  bằng <br /> máu  tĩnh  mạch.  Các  mẫu  xét  nghiệm  sẽ  được <br /> tập trung và phân tích tại Trung tâm Chẩn đoán <br /> Y khoa MEDIC. Chúng tôi sử  dụng phần  mềm <br /> SPSS 11.0 để  phân tích các số  liệu thống kê. Sự <br /> khác biệt giữa các trị số trung bình của các biến <br /> số glucose huyết, C‐peptide, cholesterol, HDL‐C, <br /> LDL  và  triglyceride  sẽ  được  kiểm  định  bằng <br /> phép kiểm Paired T‐test. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Có 108 đối tượng tình nguyện tham gia thử <br /> nghiệm bao gồm 18 nam và 90 nữ. Độ tuổi trung <br /> bình  là  37,2  ±  11,5  tuổi,  chiều  cao  trung  bình  là <br /> 157,7 ± 6,7 cm, và cân nặng trung bình là 54,3 ± <br /> 9,5 kg. Chỉ số khối cơ thể trung bình của nhóm <br /> đối tượng tham gia nghiên cứu là 22,8 ± 1,7. Các <br /> kết  quả  glucose  huyết  đói,  C‐peptide  và  dung <br /> mạo  lipid  trong  ba  ngày  thử  nghiệm  lâm  sàng <br /> được trình bày trong các bảng sau. <br /> <br /> 465<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Bảng 1: So sánh glucose huyết, C‐peptide, dung mạo <br /> lipid trước và hai giờ sau ăn chế độ ăn với thành phần <br /> glucid là cơm nấu bằng gạo thông thường (N1). <br /> Biến số<br /> Đường huyết (mmol/l)<br /> C-peptide (ng/ml)<br /> Cholesterol toàn phần<br /> (mmol/l)<br /> HDL-C (mmol/l)<br /> LDL-C (mmol/l)<br /> Triglyceride (mmol/l)<br /> <br /> Trước ăn (đói) Hai giờ sau ăn<br /> 4,84 ± 0,86<br /> 5,58 ± 1,14<br /> 2,11 ± 1,14<br /> 5,49 ± 2,30<br /> 4,0 ± 0,94<br /> 5,17 ±1,17<br /> 1,06 ± 0,23<br /> 2,50 ± 0,87<br /> 1,70 ± 0,65<br /> <br /> 1,52 ± 0,27<br /> 3,04 ± 0,95<br /> 1,76 ± 1,88<br /> <br /> (Các số liệu được trình bày theo trung bình ± độ lệch <br /> chuẩn) <br /> <br /> Bảng 2: So sánh glucose huyết, C‐peptide, dung mạo <br /> lipid trước và hai giờ sau ăn chế độ ăn với thành phần <br /> glucid là miến (N2). <br /> Biến số<br /> Đường huyết (mmol/l)<br /> C-peptide (ng/ml)<br /> Cholesterol toàn phần<br /> (mmol/l)<br /> HDL-C (mmol/l)<br /> LDL-C (mmol/l)<br /> Triglyceride (mmol/l)<br /> <br /> Trước ăn (đói) Hai giờ sau<br /> ăn<br /> 4,88 ± 0,75<br /> 5,04 ± 0,90<br /> 2,27 ± 1,42<br /> 3,79 ± 0,12<br /> 5,47 ± 1,27<br /> 5,39 ± 1,21<br /> 1,44 ± 0,33<br /> 3,26 ± 1,02<br /> 2,03 ± 0,54<br /> <br /> 1,44 ± 0,31<br /> 3,16 ± 1,0<br /> 2,03 ± 2,01<br /> <br /> (Các số liệu được trình bày theo trung bình ± độ lệch <br /> chuẩn) <br /> <br /> Bảng 3: So sánh glucose huyết, C‐peptide, dung mạo <br /> lipid trước và hai giờ sau ăn chế độ ăn với thành phần <br /> glucid là bún khô (N3). <br /> Biến số<br /> Đường huyết (mmol/l)<br /> C-peptide (ng/ml)<br /> Cholesterol toàn phần<br /> (mmol/l)<br /> HDL-C (mmol/l)<br /> LDL-C (mmol/l)<br /> Triglyceride (mmol/l)<br /> <br /> Trước ăn<br /> (đói)<br /> 4,95 ± 0,71<br /> 2,11 ± 0,17<br /> 5,30 ± 1,32<br /> <br /> Hai giờ sau<br /> ăn<br /> 4,83 ± 1,12<br /> 4,05 ± 2,41<br /> 5,18 ± 1,25<br /> <br /> 1,25 ± 0,33<br /> 3,16 ± 0,90<br /> 1,59 ± 1,69<br /> <br /> 1,21 ± 0,33<br /> 3,97 ± 0,33<br /> 1,79 ± 1,56<br /> <br /> (Các số liệu được trình bày theo trung bình ± độ lệch chuẩn) <br /> <br /> Bảng 4: So sánh glucose huyết, C‐peptide, dung mạo <br /> lipid hai giờ sau ăn giữa chế độ ăn với thành phần <br /> gạo thông thường và miến. <br /> Biến số<br /> Đường huyết (mmol/l)<br /> C-peptide (ng/ml)<br /> Cholesterol toàn phần<br /> (mmol/l)<br /> HDL-C (mmol/l)<br /> <br /> 466<br /> <br /> Gạo (N1) Miến (N2)<br /> 5,58 ± 1,14 5,04 ± 0,90<br /> 5,49 ± 2,30 3,79 ± 0,12<br /> <br /> p<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> 5,17 ±1,17 5,39 ± 1,21<br /> <br /> 0<br /> <br /> Biến số<br /> LDL-C (mmol/l)<br /> Triglyceride (mmol/l)<br /> <br /> Gạo (N1) Miến (N2) p<br /> 3,04 ± 0,95 3,16 ± 1,0 0,016<br /> 1,76 ± 1,88 2,03 ± 2,01 0<br /> <br /> (Các số liệu được trình bày theo trung bình ± độ lệch <br /> chuẩn) (Phép kiểm Paired T‐test) <br /> <br /> Bảng 5: So sánh glucose huyết, C‐peptide, dung mạo <br /> lipid hai giờ sau ăn giữa chế độ ăn với thành phần <br /> gạo thông thường và bún khô. <br /> Biến số<br /> Đường huyết (mmol/l)<br /> C-peptide (ng/ml)<br /> Cholesterol toàn phần<br /> (mmol/l)<br /> HDL-C(mmol/l)<br /> LDL-C (mmol/l)<br /> Triglyceride (mmol/l)<br /> <br /> Gạo (N1) Bún khô (N3) p<br /> 5,58 ± 1,14 4,83 ± 1,12<br /> 0<br /> 5,49 ± 2,30 4,05 ± 2,41<br /> 0<br /> 5,17 ±1,17 5,18 ± 1,25 0,925<br /> 1,52 ± 0,27 1,21 ± 0,33<br /> 3,04 ± 0,95 3,97 ± 0,33<br /> 1,76 ± 1,88 1,79 ± 1,56<br /> <br /> 0<br /> 0,475<br /> 0,68<br /> <br /> (Các số liệu được trình bày theo trung bình ± độ lệch <br /> chuẩn) (Phép kiểm Paired T‐test) <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Nhóm đối tượng tham gia nghiên cứu ở độ <br /> tuổi  lao  động,  không  béo  phì.  Các  chỉ  số <br /> glucose  huyết  khi  đói  và  C‐peptide  tương  đối <br /> đồng nhất trong các ngày cho ăn chế độ glucid <br /> khác  nhau.  Glucose  huyết  hai  giờ  sau  ăn  chế <br /> độ ăn với glucid là miến và bún khô thấp hơn <br /> glucose  huyết  hai  giờ  sau  ăn  chế  độ  ăn  với <br /> thành  phần  glucid  là  cơm  nấu  từ  gạo  thông <br /> thường  có  ý  nghĩa  thống  kê.  Chế  độ  ăn  với <br /> thành  phần  glucid  là  bún  khô  ít  gây  tăng <br /> glucose huyết sau ăn nhất. Điều này cũng phù <br /> hợp khi nồng độ  C‐peptide sau ăn với chế độ <br /> ăn  có  thành  phần  glucid  là  bún  và  miến  khô <br /> thấp  hơn  nồng  độ  C‐peptide  với  chế  độ  ăn <br /> cơm nấu bằng gạo thông thường.  <br /> Qua  kết  quả  trên,  có  thể  áp  dụng  để  thay <br /> đổi  thành  phần  glucid  trong  chế  độ  ăn  của <br /> bệnh  nhân  đái  tháo  đường  để  hạn  chế  tình <br /> trạng tăng đường huyết sau ăn. <br /> <br /> KẾT LUẬN <br /> Miến và bún khô có thể được chế biến thành <br /> dạng thực phẩm góp phần đa dạng hóa chế độ <br /> ăn  của  bệnh  nhân  đái  tháo  đường  và  bảo  đảm <br /> giảm thiểu tình trạng tăng glucose huyết sau ăn.  <br /> <br /> 1,52 ± 0,27 1,44 ± 0,31 0,002<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> American  Diabetes  Association  (ADS)  (2001).  “Postprandial <br /> blood glucose” (Consensus Statement). Diabetes Care, 24: 775 – <br /> 778. <br /> Komindr S, et al (2001). “Effect of long‐term intake of Asian food <br /> with  different  glycemic  indices  on  diabetic  control  and  protein <br /> conservation in type 2 diabetes patients.”  J  Med  Assoc  Thai,  84 <br /> (1):85 – 97 or Lancet, 354: 617 – 621, 1999. <br /> <br /> 3.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Phạm  Thị  Thu  Hương  (2011).  “Đánh giá đáp ứng glucose máu <br /> sau bữa ăn có sản phẩm mầm gạo pro‐OH.”  Viện  Dinh  Dưỡng, <br /> Hà Nội. <br /> <br />  <br /> Ngày nhận bài báo: 11/11/2013 <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 26/11/2013 <br /> Ngày bài báo được đăng: 05/01/2014 <br /> <br />  <br /> <br /> Nội tiết<br /> <br /> 467<br /> <br />