So sánh vi kẽ trên xoang loại II sử dụng composite răng sau một khối có và không có lớp lót composite lỏng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> SO SÁNH VI KẼ TRÊN XOANG LOẠI II SỬ DỤNG COMPOSITE RĂNG <br /> SAU MỘT KHỐI CÓ VÀ KHÔNG CÓ LỚP LÓT COMPOSITE LỎNG <br /> Cao Ngọc Khánh*, Đinh Thị Khánh Vân*, Bùi Huỳnh Anh* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Đánh giá vi kẽ ở thành nướu của xoang trám loại II sử dụng hệ thống composite răng sau một <br /> khối có và không có lớp lót composite lỏng và so sánh mức độ vi kẽ ở thành nướu của lỗ trám composite loại II <br /> giữa 2 nhóm này. <br /> Phương  pháp: Nghiên cứu in vitro trên ba mươi răng cối nhỏ vĩnh viễn nguyên vẹn. Xoang trám loại II <br /> được sửa soạn dạng hộp với kích thước: chiều ngoài trong 4mm; chiều gần xa 1,5 mm; chiều nhai nướu 4 mm, <br /> thành nướu trên đường nối men‐xê măng tối thiểu 1 mm. Chia ngẫu nhiên ba mươi răng thành 2 nhóm (n=15), <br /> nhóm 1 trám trực tiếp với composite răng sau một khối Tetric® N‐Ceram Bulk Fill, nhóm 2 trám tương tự nhóm <br /> 1 và được lót bằng composite lỏng Tetric N‐Flow. Các răng được trải qua 100 chu kỳ nhiệt tại 2 điểm nhiệt là <br /> 550C và 50C, thời gian ngưng tại mỗi điểm nhiệt là 25 giây, thời gian chuyển đổi là 5 giây. Sau đó, các răng được <br /> trám bít chóp và thoa vecni toàn bộ trừ phục hồi và 1mm mô răng quanh phục hồi để chuẩn bị cho quá trình <br /> nhuộm xanh methylene 2% trong 24 giờ. Cuối cùng, chia đôi các răng theo chiều gần xa dọc qua phục hồi và <br /> quan sát đánh giá sự thâm nhập dung dịch nhuộm dưới kính hiển vi nổi X30. Số liệu thu thập được nhập vào <br /> Excel 2007 và xử lý bằng phần mềm SPSS IBM 20. Sử dụng phép kiểm định phi tham số U – Mann Whitney <br /> cho hai mẫu độc lập. <br /> Kết  quả: Cả 2 nhóm  phục  hồi  bằng  composite  trám  răng  sau  một  khối  Tetric®  N‐Ceram  Bulk  Fill  có  và <br /> không có lớp lót composite lỏng đều cho thấy hiện diện vi kẽ ở thành nướu của phục hồi. Nhóm không lót nhiều <br /> vi kẽ hơn nhóm có lót, sự khác biệt giữa hai nhóm không có ý nghĩa thống kê p = 0,949 (>0,05). <br /> Kết  luận: Phục hồi composite trực tiếp trên xoang loại II sử dụng hệ thống composite trám răng sau một <br /> khối có và không có lớp lót composite lỏng đều không ngăn ngừa hoàn toàn vi kẽ ở thành nướu của phục hồi. <br /> Từ khóa: Composite trám răng sau một khối, composite lỏng, vi kẽ, trám lót. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> COMPARISON OF MICROLEAKAGE IN THE CLASS II RESTORATIONS <br />  USING BULK FILL COMPOSITE WITH OR WITHOUT FLOWABLE LINER <br /> Cao Ngoc Khanh, Dinh Thi Khanh Van, Bui Huynh Anh  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 371 ‐ 375 <br /> Objectives:  The  aim  of  the  study  is  to  evaluate  the  microleakage  in  the  gingival  margins  of  the  class  II <br /> restorations using bulk‐fill composite with or without flowable liner and compare the microleakage in the gingival <br /> margins of the class II restorations between two groups. <br /> Methods  and  materials:  Thirty  sound  premolar  teeth,  extracted  for  orthodontic  purpose  were  stored  in <br /> physiological saline at room temperature. These teeth were prepared with class II restorations standardized to the <br /> following  dimension:  4x1.5x4  mm  and  the  gingival  margin  of  the  restorations  needed  to  place  above  the <br /> cementoenamel junction at least 1mm. The teeth were then randomly divided into 2 groups (n=15). Group 1 was <br /> * Khoa Răng Hàm Mặt, Đại Học Y Dược TP HCM  <br /> Tác giả liên lạc:  Cao Ngọc Khánh  ĐT: 0904350564 <br /> <br /> Răng Hàm Mặt <br /> <br /> Email:  nightwisher1989@gmail.com<br /> <br /> 371<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> restored with Tetric® N‐Ceram Bulk Fill alone. Group 2 was restored with 1 mm flowable liner and Tetric® N‐<br /> Ceram  Bulk  Fill.  The  restorations  were  thermocycled  for  100  cycles  at  50C  and  550C  with  a  dwell  time  of  25 <br /> seconds. Two coats of fingernail varnish were then applied except for an area approximately 1 mm around the <br /> margins  of  the  restoration,  and  the  apex  was  sealed  with  sticky  wax.  The  teeth  were  then  immersed  in  2% <br /> methylene  blue  at  room  temperature  for  24  hours.  The  specimens  were  embedded  to  resin  arcrylic  and  then <br /> sectioned  mesiodistally  across  the  center  of  the  restorations.  The  sectioned  specimens  were  observed  under <br /> stereomicroscope (X30). Data were analyzed using non‐parametric Mann Whitney U test. <br /> Results: There was no statistically significant difference between the groups p=0.949 (>0.05).  <br /> Conclusion: Using bulk‐fill composite with and without flowable liner doesn’t prevent the microleakage in <br /> the gingival margins of the class II restorations. <br /> Key words: bulk‐fill composite, flowable composite, flowable liner, microleakage. <br /> <br /> ĐẶT VẤN Đề <br /> Vi  kẽ  là  một  trong  những  nguyên  nhân <br /> dẫn tới sự thất bại của một phục hồi vì đây là <br /> yếu tố thuận lợi đưa đến sự thâm nhiễm ở bờ <br /> phục  hồi  gây  nhạy  cảm  sau  điều  trị,  đổi  màu <br /> miếng  trám,  sâu  răng  tái  phát,  sút  gãy  miếng <br /> trám,  và  nghiêm  trọng  hơn  là  có  thể  gây  nên <br /> bệnh lý tủy răng(6) . Nhiều phương pháp được <br /> đề nghị để khắc phục vấn đề này như sử dụng <br /> composite  lỏng  để  trám  lót  hay  phương  pháp <br /> trám từng lớp(1,8). Việc trám lót composite lỏng <br /> giảm sự hình thành khoảng trống, tăng độ bền <br /> cho  vật  liệu  dán  đã  được  chứng  minh  qua <br /> nhiều  nghiên  cứu.  Tuy  nhiên,  phương  pháp <br /> trám từng lớp làm nảy sinh những vấn đề mới, <br /> quá trình trám mất nhiều thời gian, đòi hỏi kỹ <br /> thuật,  gia  tăng  khoảng  trống  giữa  các  lớp  vật <br /> liệu(2). Gần đây,  trên  thị  trường  xuất  hiện  một <br /> số  loại  composite  răng  sau  một  khối  trên  nền <br /> nhựa (bulk‐fill resin based composite ‐ Bulk‐fill <br /> RBC). Vật liệu này là composite có độ co ít, độ <br /> cứng  cao,  biến  dạng  chảy  thấp,  độ  sâu  trùng <br /> hợp bằng hoặc hơn 4mm. Với đặc tính cơ học <br /> được  cải  tiến,  khi  thực  hiện  phục  hồi  cho  các <br /> xoang  trám  lớn  bằng  loại  composite  này, <br /> chúng ta có cần đặt lớp lót composite lỏng hay <br /> không?  Để  trả  lời  câu  hỏi  này,  chúng  tôi  tiến <br /> hành  nghiên  cứu  in  vitro  đánh  giá  vi  kẽ  của <br /> phục hồi composite trực tiếp trên xoang loại II <br /> bằng hệ thống composite răng sau một khối có <br /> và không có lớp lót bằng composite lỏng”. Với <br /> mục tiêu nghiên cứu: <br /> <br /> 372<br /> <br /> 1.  Đánh  giá  vi  kẽ  ở  thành  nướu  của  xoang <br /> trám  loại  II  sử  dụng  hệ  thống  composite  răng <br /> sau  một  khối  Tetric®  N_Ceram  Bulk  Fill  Có  và <br /> không có lớp lót bằng composite lỏng.  <br />  2. So sánh mức độ vi kẽ ở thành nướu của lỗ <br /> trám giữa 2 nhóm trên. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Nghiên cứu được thực hiện trên 30 răng cối <br /> nhỏ  vĩnh  viễn  của  người  đã  nhổ,  răng  còn <br /> nguyên vẹn, không sâu, không miếng trám, kích <br /> thước thân răng tương đương nhau. <br /> <br /> Chuẩn bị mẫu <br /> ‐  Làm  sạch  răng  và  bảo  quản  trong  nước <br /> muối  sinh  lý  ở  nhiệt  độ  phòng  trong  vòng  30 <br /> ngày cho đến khi tiến hành nghiên cứu. <br /> ‐ Sửa soạn xoang loại II hình hộp nằm ở phía <br /> xa hoặc phía  gần  bằng  mũi  khoan  trụ  tungsten <br /> 557 với kích thước 4x1,5x4 mm, thành nưới trên <br /> đường nối men‐xê măng tối thiểu 1 mm.  <br /> ‐ Đánh số răng từ 1 đến 30, chia ngẫu nhiên <br /> thành 2 nhóm, mỗi nhóm 15 răng đánh số từ K1 <br /> đến K15 (đối với nhóm 1) và L1 đến L15 (đối với <br /> nhóm  2).  Làm  sạch  xoang,  thổi  nhẹ  cho  khô  bề <br /> mặt. <br /> ‐  Thực  hiện  qui  trình  trám  composite:  xoi <br /> mòn men, xử lý ngà bằng acid phosphoric 36%. <br /> Rửa  nước.  Thổi  khô  men,  ngà  tương  đối.  Thoa <br /> keo dán lên toàn bộ xoang, chờ tối thiểu 20 giây, <br /> thổi  nhẹ  10  giây  và  chiếu  đèn  20  giây.  Đặt  hệ <br /> thống khuôn trám Tofflemire, chêm gỗ. <br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng – Răng Hàm Mặt <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  Nhóm 1: đặt một lượng composite Tetric® <br /> N‐Ceram  Bulk  Fill  hơi  dư  so  với  kích  thước <br /> xoang  trám,  nhồi  và  điêu  khắc  miếng  trám. <br /> Chiếu đèn trong 20 giây từ phía mặt nhai.  <br />  Nhóm 2: lót một lớp composite lỏng Tetric <br /> N‐Flow  dày  khoảng  1  mm  lên  toàn  bộ  thành <br /> nướu.Thực  hiện  phục  hồi  composite  răng  sau <br /> một khối Tetric®N‐Ceram Bulk Fill như nhóm 1. <br /> Tháo  khuôn  trám,  chêm  gỗ,  chiếu  đèn  từ <br /> phía  ngoài  và  trong  trong  20  giây.  Mài  chỉnh <br /> và  đánh  bóng  miếng  trám  .  Sau  đó,  ngâm  tất <br /> cả  mẫu  vào  trong  nước  cất  ở  nhiệt  độ  phòng <br /> trong 24 giờ. <br /> ‐  Thực  hiện  chu  trình  nhiệt:  với  100  chu  kỳ <br /> nhiệt giữa hai mức nhiệt độ là 550C ±10C và 50C <br /> ±10C. Thời gian ngưng tại mỗi  điểm  nhiệt  là  25 <br /> giây  và  thời  gian  chuyển  đổi  là  5  giây.  Bít  kín <br /> chóp răng bằng sáp que. Bôi 2 lớp vecni lên toàn <br /> bộ  răng  trừ  phần  phục  hồi  và  1mm  mô  răng <br /> chung quanh bờ miếng trám. <br /> ‐  Nhuộm  mẫu:  ngâm  mẫu  vào  dung  dịch <br /> xanh methylene 2% trong vòng 24 giờ  <br /> ‐ Làm sạch mẫu: cạo bỏ sáp và làm sạch lớp <br /> vecni,  làm  sạch  lại  bằng  bột  pumice  để  loại  bỏ <br /> dung dịch nhuộm trên bề mặt. Chôn răng trong <br /> khối nhựa trong.  <br /> ‐  Cắt  đôi  răng  theo  chiều  gần  xa  qua  giữa <br /> miếng trám bằng đĩa cắt kim cương tốc độ chậm <br /> có  nước  làm  mát.  Đánh  bóng  mặt  cắt  bằng  tay <br /> với giấy nhám chịu nước cỡ hạt 800‐1200. <br /> ‐ Đánh giá độ thâm nhập dung dịch nhuộm <br /> trên cả 2 nhóm bởi 2 quan sát viên độc lập theo <br /> cùng thang đánh giá và ghi vào phiếu đánh giá <br /> theo mã số của mẫu. Quan sát dưới kính hiển vi <br /> nổi,  độ  phóng  đại  30  lần.  Đánh  giá  độ  theo <br /> thang đánh giá của Ferrari và cs (1996) như sau: <br /> 0: không có sự thâm nhập của chất nhuộm. <br /> 1: sự thâm nhập của chất nhuộm không quá <br /> ½ thành nướu. <br /> 2: sự thâm nhập của chất nhuộm vượt quá ½ <br /> thành nướu nhưng chưa đến thành trục.  <br /> 3: sự thâm nhập của chất nhuộm đến thành <br /> trục. <br /> <br /> Răng Hàm Mặt <br /> <br />  <br /> Hình1: Các mức độ thấm nhập chất nhuộm: độ 1, độ <br /> 2, độ 3, độ 4 (từ trái sang phải, từ trên xuống dưới) <br /> Số liệu thu  thập  được  nhập  vào  Excel  2007, <br /> xử lý bằng phần mềm SPSS IBM 20. <br /> Dùng hệ số kappa để đánh giá độ kiên định <br /> giữa hai quan sát viên. <br /> Sử  dụng  phép  kiểm  định  phi  tham  số  U  – <br /> Mann Whitney. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Bảng 1: Mức độ thâm nhập dung dịch nhuộm ở 2 <br /> nhóm <br /> Nhóm 1<br /> Nhóm 2<br /> Tổng<br /> cộng<br /> <br /> Độ 0<br /> 3<br /> 2<br /> <br /> Độ 1<br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Độ 2<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> 5<br /> <br /> 7<br /> <br /> 9<br /> <br /> Độ 3 Tổng cộng<br /> 5<br /> 15<br /> 4<br /> 15<br /> 9<br /> <br /> 30<br /> <br /> Bảng 2: Xếp hạng vi kẽ ở hai nhóm <br /> Nhóm không lót<br /> Nhóm có lót<br /> <br /> n<br /> 15<br /> 15<br /> <br /> Trung bình hạng Tổng hạng<br /> 15,60<br /> 234,00<br /> 15,40<br /> 231,00<br /> <br /> So  sánh  mức  độ  thâm  nhập  dung  dịch <br /> nhuộm  (mức  độ  vi  kẽ)  giữa  2  nhóm:  nhóm <br /> 1(không có lớp composite lỏng) nhiều vi kẽ hơn <br /> nhóm 2 (có lót composite lỏng), sự khác biệt về <br /> mức  độ  vi  kẽ  giữa  2  nhóm  không  có  ý  nghĩa <br /> thống kê (p= 0,949>0,05). <br /> <br /> 373<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Co trùng hợp là một đặc tính cố hữu của vật <br /> liệu  phục  hồi  trên  nền  nhựa.  Một  trong  các <br /> phương  pháp  giảm  sự  co  do  trùng  hợp  ở  bờ <br /> phục  hồi  là  sử  dụng  lớp  vật  liệu  trung  gian  có <br /> mô‐đun đàn hồi thấp giữa bề mặt xoang trám và <br /> vật liệu phục hồi trên nền nhựa. Các vật liệu này <br /> thường  là  composite  lỏng  quang  trùng  hợp, <br /> dạng  nhựa  lưỡng  trùng  hợp,  GIC  hoặc  các  tác <br /> nhân  dán  ngà(4).  Việc  sử  dụng  một  lớp  vật  liệu <br /> lót  có  mô‐đun  đàn  hồi  thấp  có  tác  dụng  làm <br /> giảm  sự  thay  đổi  về  thể  tích  xảy  ra  trong  quá <br /> trình trùng hợp. Phương pháp này được đề xuất <br /> vào  năm  1996  nhằm  giảm  sự  co  trùng  hợp  ở <br /> phục hồi composite xoang V. Những vật liệu đó <br /> thường  là  loại  composite  lai,  chứa  khoảng  60 <br /> đến  70%  hạt  độn  về  khối  lượng  với  kích  thước <br /> từ 0,7 đến 1 µm. Nhờ đó, chúng có mô‐đun đàn <br /> hồi thấp làm tăng khả năng đàn hồi của lớp vật <br /> liệu  giúp  hấp  thụ  ngẫu  lực  co  trùng  hợp.  Hơn <br /> nữa, composite lỏng  có  độ  giãn  nở  nhiệt  tương <br /> đương với cấu trúc răng giúp giảm ngẫu lực co <br /> cũng  như  vi  kẽ  từ  18  đến  50%  nhưng  không <br /> hoàn  toàn(3).  Swift  và  cs  kết  luận  rằng  việc  sử <br /> dụng composite lỏng có tác dụng giảm vi kẽ một <br /> cách có ý nghĩa. Crimm cho rằng sử dụng lớp lót <br /> bằng nhựa tiền cứng giúp giảm vi kẽ ở bờ nướu <br /> của phục hồi xoang V(4). <br /> Trong  nghiên  cứu  này,  chúng  tôi  sử  dụng <br /> composite  lỏng  Tetric  N‐flow  có  chứa  thành <br /> phần hạt độn khoảng 68% (về khối lượng). Tuy <br /> nhiên,  kết  quả  nghiên  cứu  cho  thấy  mức  độ <br /> thâm  nhập  phẩm  màu  ở  thành  nướu  ở  cả  hai <br /> nhóm khác nhau không có ý nghĩa thống kê với <br /> p  =  0,949  (>0,05).  Đồng  thời  quan  sát  ở  mỗi <br /> nhóm,  số  răng  có  hiện  tượng  thâm  nhập  chất <br /> nhuộm màu độ 1, 2, 3 chiếm tỉ lệ cao ( lần lượt là <br /> 80% và 86,67% ở nhóm không lót và nhóm có lót <br /> composite lỏng). <br /> Các vật liệu phục hồi trên nền nhựa có một <br /> tính chất chung đặc trưng là co trùng hợp. Trong <br /> quá  trình  trùng  hợp,  sự  hình  thành  các  mạng <br /> lưới  polymer  tạo  nên  một  cấu  trúc  “đặc”  hơn <br /> dẫn đến sự co về thể tích hay sự co trùng hợp. <br /> <br /> 374<br /> <br /> Mặc  khác,  phục  hồi  được  “dán”  vào  thành <br /> xoang, do đó sự co thể tích tạo nên một ngẫu lực <br /> co. Điều đó đồng nghĩa, ngẫu lực co càng lớn, sự <br /> co  trùng  hợp  càng  cao.  Trong  nghiên  cứu  này, <br /> chúng tôi sử dụng loại composite trám răng sau <br /> một khối Tetric® N‐Ceram Bulk Fill với đặc tính <br /> co trùng hợp thấp. Tuy nhiên, theo nghiên cứu <br /> của  D.Tantbirojin  và  cs  cho  thấy  vật  liệu <br /> composite co thấp không thật sự làm giảm sự co <br /> trùng hợp. Ngẫu lực co phụ thuộc vào nhiều yếu <br /> tố, trong đó quan trọng là tính chất của vật liệu <br /> phục hồi và loại tác nhân dán(7). Về phần nhóm <br /> có  sử  dụng  lớp  lót  composite  lỏng,  một  vài <br /> nghiên cứu cho thấy hiệu quả giảm vi kẽ ở phục <br /> hồi  composite  xoang  II  khi  sử  dụng  lớp  lót, <br /> trong khi một số khác lại cho kết quả ngược lại. <br /> Sự khác biệt này có thể do tính chất vật lý và cơ <br /> học  khác  nhau  giữa  các  loại  composite  lỏng. <br /> Tính chảy lỏng của vật liệu giúp bao phủ tốt bề <br /> mặt  không  đều  đặn  của  xoang  trám.  Hơn  nữa, <br /> mô‐đun đàn hồi thấp giúp vật liệu có khả năng <br /> hấp thụ lực co tạo ra trong quá trình trùng hợp. <br /> Tuy  nhiên,  composite  lỏng  có  thành  phần  hạt <br /> độn  thấp  và  khung  nhựa  chủ  yếu  là  các <br /> monomer trọng lượng phân tử thấp, dẫn đến sự <br /> co trùng hợp cao(5). <br /> Ở  một  khía  cạnh  khác,  các  loại  composite <br /> hiện nay có sự co thể tích trong quá trình trùng <br /> hợp  khoảng  2,6%  đến  4,8%  (đối  với  Tetric®  N‐<br /> Ceram  Bulk  Fill,  độ  co  trùng  hợp  về  thể  tích  là <br />