Sổ tay Hệ thống âm thanh – GV. Nguyễn Văn Nhu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hệ thống âm thanh là một thiết bị để tạo ra môi trường làm việc thoải mái cho người lái giống như điều hoà không khí. Các bản nhạc từ đĩa CD hoặc chương trình phát thanh âm nhạc từ hệ thống âm thanh sẽ làm cho người lái được thoải mái. Người lái cũng cần có các thông tin về tình trạng về hệ thống giao thông cũng như thông tin về thời sự. Cùng tìm hiểu về vị trí, chức năng, nguyên lý hoạt động cũng như các loại hệ thống âm thanh có trên ô tô qua Sổ tay Hệ thống âm thanh sau đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay Hệ thống âm thanh – GV. Nguyễn Văn Nhu

Sổ tay HỆ THỐNG ÂM THANH Giảng viên: Nguyễn Văn Nhu Đơn vị công tác: Trường ĐH CN Giao thông vận tải Điện thoại: 0975.910.620 Website: http://uttcar.com
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t 1. Kh¸i qu¸t HÖ thèng ©m thanh lµ mét thiÕt bÞ ®Ó t¹o ra m«i trêng lµm viÖc tho¶i m¸i cho ngêi l¸i gièng nh ®iÒu hoµ kh«ng khÝ. C¸c b¶n nh¹c tõ ®Üa CD hoÆc ch¬ng tr×nh ph¸t thanh ©m nh¹c tõ hÖ thèng ©m thanh sÏ lµm cho ngêi l¸i ®îc tho¶i m¸i. Ngêi l¸i còng cÇn cã c¸c th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng vÒ hÖ thèng giao th«ng còng nh th«ng tin vÒ thêi sù. ë hÖ thèng ©m thanh cña « t«, ngêi ta trang bÞ chñ yÕu lµ chøc n¨ng thu sãng ra®i« vµ ch¹y b¨ng c¸t xÐt. Tuy nhiªn do tÝnh u viÖt cña c«ng nghÖ kü thuËt sè, ë c¸c ®êi xe gÇn ®©y cã trang bÞ ®Çu ®Üa CD ®Ó cã thÓ dïng c¸c tÝn hiÖu kü thuËt sè. (1/2) 2. HÖ thèng ©m thanh stereo V× ngêi ta cã hai tai nªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc nguån ph¸t ©m thanh ngay c¶ khi ta nh¾m m¾t . §ã lµ v× híng cña ©m thanh cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn sù kh¸c biÖt vÒ ©m lîng cña ©m thanh hay lµ thêi gian trÔ khi tai ph¶i vµ tai tr¸i nhËn ©m thanh. V× c¸c tai ë phÝa bªn tr¸i vµ phÝa bªn ph¶i cña ®Çu, nªn cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c híng cña ©m thanh theo ph¬ng n»m ngang nhng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh híng cña ©m thanh theo ph¬ng th¼ng ®øng. Ngoµi ra dÔ nhÇm lÉn víi ©m thanh ®îc ph¸t ra tõ phÝa tríc vµ phÝa sau ®ång thêi còng rÊt khã x¸c ®Þnh híng cña ©m thanh cã tÇn sè thÊp. HÖ thèng ©m thanh Stereo sö dông kh¶ n¨ng ®Þnh híng cña con ngêi còng nh ®é lín vµ ®é trÔ cña ©m thanh tõ c¸c loa bªn tr¸i vµ bªn ph¶i ®Ó t¹o ra sù c¶m nhËn ©m thanh thùc ba chiÒu. (2/2) Kh¸i qu¸t CÊu t¹o CÊu t¹o cña hÖ thèng ©m thanh kh¸c nhau tuú theo lo¹i xe vµ cÊp néi thÊt. Trong mét sè trêng hîp, kh¸ch hµng lùa chän c¸c bé phËn cña hÖ thèng ©m thanh ë n¬i b¸n hµng, nh×n chung cã c¸c bé phËn ®©y. 1. Radio ¡ng ten thu sãng Radio ®îc truyÒn ®i tõ ®µi ph¸t thanh vµ chuyÓn thµnh tÝn hiÖu ©m thanh råi göi tíi bé khuyÕch ®¹i. PhÇn lín c¸c Radio ngµy nay ®Òu cã thÓ nhËn sãng AM/FM vµ cã mét bé dß sãng ®iÖn tö ®îc ®iÒu khiÓn b»ng mét m¸y tÝnh nhá. 2. M¸y quay b¨ng/ ®Üa CD M¸y quay b¨ng ®äc tÝn hiÖu analog trªn b¨ng tõ vµ göi tÝn hiÖu ©m thanh tíi bé khuyÕch ®¹i. ThiÕt bÞ nµy cã chøc n¨ng tù ®éng quay ngîc vµ chøc n¨ng chän tù ®éng .v.v. §Çu ®äc CD ®äc tÝn hiÖu sè trªn ®Üa quang råi thùc hiÖn sù chuyÓn ®æi D-A (sè/Analog) vµ göi ©m thanh tíi bé khuyÕch ®¹i. V× sö dông tÝn hiÖu sè nªn ©m thanh cña ®Üa CD râ h¬n so víi b¨ng tõ. Mét trong nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n cña ®Üa CD lµ chóng ta cã thÓ lùa chän bµi h¸t rÊt nhanh. 3. Bé khuyÕch ®¹i Bé khuyÕch ®¹i ®îc dïng ®Ó khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu tõ Radio, b¨ng tõ, ®Üa CD... vµ göi tÝn hiÖu nµy tíi c¸c loa. 4. Loa Loa ®îc dïng ®Ó chuyÓn tÝn hiÖu ®iÖn ®· ®îc khuyÕch ®¹i thµnh dao ®éng ©m thanh trong kh«ng khÝ. §Ó nghe ®îc tÝn hiÖu ©m thanh Stereo nhÊt thiÕt ph¶i cã 2 loa. -1-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Kh¸i qu¸t C¸c ®Æc ®iÓm HÖ thèng ©m thanh trªn « t« còng nh hÖ thèng ©m thanh ë trong nhµ. Tuy nhiªn hÖ thèng ©m thanh sö dông trªn « t« cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc khã kh¨n h¬n. Sau ®©y lµ mét sè ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng ©m thanh nµy. 1. HÖ thèng sö dông ®iÖn ¾c qui cña « t« HÖ thèng ©m thanh « t« sö dông ®iÖn tõ ¾c qui cña xe. §iÖn ¸p cña hÖ thèng lµ 12 V (hoÆc 24V). 2. HÖ thèng ph¶i chÞu t¸c ®éng cña giao ®éng xe vµ bôi HÖ thèng ©m thanh trªn « t« ®îc thiÕt kÕ ®Ó chÞu c¸c dao ®éng vµ bôi bÆm khi xe ch¹y trªn ®êng xÊu.v.v. 3. §é nh¹y cña hÖ thèng rÊt tèt Bé thu sãng Radio ®îc thiÕt kÕ cã ®é nh¹y cao ®Ó cã thÓ nhËn ®îc tÝn hiÖu khi xe ch¹y qua khu vùc cã sãng Radio yÕu. §é m¹nh cña sãng Radio thay ®æi tuú theo vÞ trÝ. ThiÕt bÞ thu sãng Radio ®îc trang bÞ mét m¹ch (AGC) ®Ó ®iÒu chØnh sù thay ®æi nµy. (1/2) 4. DÔ ®iÒu khiÓn HÖ thèng ©m thanh trªn « t« ®îc ®iÒu khiÓn rÊt dÔ dµng khi l¸i xe. Bé thu sãng Radio cã c¬ cÊu nót bÊm vµ chøc n¨ng tù ®éng dß sãng 5. §é nh¹y c¶m thÊp víi c¸c nhiÔu ®iÖn Trªn « t« cã rÊt nhiÒu thiÕt bÞ nh hÖ thèng ®¸nh löa, hÖ thèng n¹p vµ m« t¬ cã thÓ t¹o ra nhiÔu ®iÖn (tiÕng ån do ®iÖn). HÖ thèng ©m thanh trªn « t« cã rÊt nhiÒu m¹ch ®iÖn tö ®Ó ng¨n kh«ng cho nh÷ng nhiÔu ®iÖn nµy lät vµo hÖ thèng. 6. Ýt nh¹y c¶m víi khÝ hËu nãng l¹nh NhiÖt ®é bªn trong ca bin vÒ mïa hÌ rÊt cao (trªn 800C). MÆt kh¸c nhiÖt ®é bªn trong cabin vÒ mïa ®«ng l¹i rÊt thÊp (díi -200C). HÖ thèng ©m thanh trªn « t« ®îc thiÕt kÕ ®Ó lµm viÖc tèt trong sù thay ®æi nhiÖt ®é réng nµy . (2/2) Radio Nguyªn lý ho¹t ®éng cña Radio 1. Kh¸i qu¸t M¸y thu Radio lùa chän ch¬ng tr×nh mong muèn tõ rÊt nhiÒu ®µi ph¸t. Trong d¶i sãng ph¸t thanh, Radio ®ã cã b¨ng AM vµ FM. M¸y thu sÏ nhËn c¸c sãng nµy vµ ph©n biÖt gi÷a b¨ng AM vµ FM m¸y thu Radio cã thÓ nhËn c¶ c¸c sãng thuéc b¨ng AM vµ FM cã hai nóm dß sãng cho c¸c b¨ng AM vµ FM. ViÖc lùa chän c¸c b¨ng nµy ®îc thùc hiÖn b»ng mét nóm ®iÒu khiÓn. V× «t« di chuyÓn qua rÊt nhiÒu vÞ trÝ nh thµnh phè, thÞ trÊn, n«ng th«n vµ miÒn nói nªn ®é m¹nh cña sãng Radio mµ m¸y thu nhËn ®îc qua ¨ng ten còng thay ®æi rÊt lín. Do ®ã hÖ thèng Radio trªn xe ph¶i cã ®é nh¹y cao ®Ó cã thÓ nhËn ®îc tÝn hiÖu Radio ë nh÷ng n¬i che khuÊt bëi c¸c toµ nhµ hoÆc c¸c ngän nói. ViÖc gi¶m tiÕng ån kh«ng cÇn thiÕt ®îc tÝn hiÖu bëi c¸c m¹ch AGC-ATC-ASC (1/3) -2-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio Nguyªn lý lµm viÖc cña Radio 2. Chøc n¨ng cña Radio Ngoµi viÖc lùa chän c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t thanh th«ng qua ¨ng ten Radio cßn lo¹i bá nh÷ng sãng mang tÝn hiÖu ®iÖn (sãng mang + tÝn hiÖu ©m thanh) ®Ó t¹o ra tÝn hiÖu ©m thanh. Qu¸ tr×nh nµy ®îc gäi lµ sù gi¶i ®iÒu biÕn. TÝn hiÖu ©m thanh cña ©m nh¹c vµ giäng nãi truyÒn tõ ®µi ph¸t ®îc trén víi sãng mang vµ trë thµnh tÝn hiÖu ®iÒu biÕn. Do ®ã ®Ó chuyÓn tÝn hiÖu nµy thµnh tÝn hiÖu ©m nh¹c vµ giäng nãi, cÇn thiÕt ph¶i lo¹i bá sãng mang vµ chØ gi÷ l¹i tÝn hiÖu ©m thanh. V× viÖc ph¸t sãng FM sö dông ph¬ng ph¸p Stereo nªn tÝn hiÖu kh¸c nhau gi÷a bªn ph¶i vµ bªn tr¸i ®îc truyÒn ®i. Do ®ã, m¸y thu Radio FM còng ph¶i cã chøc n¨ng ®Ó ph©n biÖt tÝn hiÖu ®îc tæng hîp ®èi víi bªn tr¸i vµ bªn ph¶i. V× tÝn hiÖu ©m thanh do m¸y thu nhËn ®îc lµ rÊt yÕu nªn cÇn cã bé khuyÕch ®¹i ®Ó khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu nµy ®ñ cho loa ph¸t ra ©m thanh. Bé khuyÕch ®¹i nµy cã thÓ ®îc ®Æt ngay trong m¸y thu mµ còng cã thÓ ®Ó rêi gièng nh bé Stereo. (2/3) Radio Nguyªn lý lµm viÖc cña Radio 3. B¨ng sãng AM vµ FM ViÖc ph¸t c¸c sãng ë b¨ng AM vµ FM kh¸c nhau ë ph¬ng ph¸p ®iÒu biÕn (ph¬ng ph¸p trén gi÷a tÝn hiÖu ©m thanh vµ sãng mang). AM lµ ch÷ viÕt t¾t cña ®iÒu biÕn theo biªn ®é tøc lµ thay ®æi biªn ®é cña sãng mang theo tÝn hiÖu ©m thanh. FM lµ ch÷ viÕt t¾t cña ®iÒu biÕn theo tÇn sè tøc lµ biÕn ®æi tÇn sè sãng mang theo tÝn hiÖu ©m thanh. Ta thÊy cã mét sè sù kh¸c nhau sau ®©y khi so s¸nh sãng ph¸t thanh AM vµ FM. -3-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio Chøc n¨ng cña Radio 1. Chøc n¨ng thiÕt lËp tríc ch¬ng tr×nh B»ng c¸ch lu tr÷ sãng ph¸t thanh vµo nót ®Æt tríc “Preset”, ngêi ta sö dông cã thÓ lùa trän ch¬ng tr×nh mµ m×nh thÝch b»ng c¸ch nhÊn vµo nót nµy. 2. Chøc n¨ng t×m kiÕm tù ®éng (SEEK) B»ng c¸ch Ên vµo nót chän sãng, c¸c tÇn sè nhËn ®îc sÏ thay ®æi theo thø tù. Khi hÖ thèng x¸c ®Þnh ®îc ®é m¹nh nhÊt ®Þnh cña sãng Radio nhËn ®îc nã sÏ dõng viÖc t×m kiÕm vµ ph¸t ra ch¬ng tr×nh cña ®µi ph¸t. (1/2) 3. Chøc n¨ng RDS (HÖ thèng d÷ liÖu Radio) RDS lµ hÖ thèng truyÒn sè liÖu sö dông c¸c kªnh trèng cña sãng FM vµ lµ dÞch vô th«ng tin ®Ó truyÒn c¸c sè liÖu cã Ých kh¸c nhau hoÆc th«ng tin kh¸c díi d¹ng v¨n b¶n Radio. ë chøc n¨ng RDS, trong chøc n¨ng nµy th× chøc n¨ng linh ho¹t nhÊt lµ AF. ViÖc sö dông chøc n¨ng nµy cho phÐp tù ®éng chuyÓn sang tr¹m ph¸t kh¸c cã cïng ch¬ng tr×nh khi t×nh tr¹ng nhËn sãng tõ tr¹m ph¸t hiÖn t¹i xÊu ®i. B»ng c¸ch sö dông chøc n¨ng PTY tÇn sè sÏ tù ®éng ®iÒu chØnh theo ®µi ph¸t ®ang ph¸t ch¬ng tr×nh yªu thÝch. Chóng ta cã thÓ thÊy c¸c chøc n¨ng ngµy mét ph¸t triÓn cao cña Radio. (1) Chøc n¨ng AF (thay ®æi tÇn sè) "§µi ph¸t cã ®îc ph¸t cïng mét ch¬ng tr×nh trªn c¸c tÇn sè kh¸c nhau" Chøc n¨ng nµy cung cÊp th«ng tin vÒ tÇn sè cña ®µi ph¸t ®ang truyÒn cïng mét ch¬ng tr×nh mµ ngêi sö dông thu tõ c¸c khu vùc l©n cËn. (2) Chøc n¨ng PTY (lo¹i ch¬ng tr×nh) " x¸c ®Þnh néi dung ch¬ng tr×nh" Chøc n¨ng nµy ph©n lo¹i c¸c ch¬ng tr×nh nhËn ®îc lµ g× vµ nhËn d¹ng chóng. VÝ dô khi ngêi sö dông muèn nghe tin thêi sù th× m¸y thu cã thÓ tù ®éng t×m kiÕm ®µi ph¸t ch¬ng tr×nh thêi sù. Gîi ý: RDS cã nhiÒu chøc n¨ng h¬n so víi nh÷ng g× ®· nªu ë trªn. Tham kh¶o híng dÉn sö dông ®Ó biÕt thªm chi tiÕt. (2/2) Radio Nguyªn lý cña ¡ng ten 1. Kh¸i qu¸t ¡ngten lµ cöa vµo tÝn hiÖu cña Radio vµ v× vËy nã lµ mét phÇn rÊt quan träng ®Ó t¸i t¹o ©m thanh tèt. 2. C¸c lo¹i ¡ngten Hai lo¹i ¨ngten sau ®©y ®îc sö dông trªn « t« lµ: ¡ngten cÇn vµ ¡ngten in s½n ë kÝnh sau. ¡ngten cÇn cã thÓ ®îc chia ra thµnh c¸c lo¹i sau: Lo¹i l¾p ë ba®ê sèc tríc hoÆc sau vµ lo¹i l¾p ë nöa trÇn xe phÝa sau. ¡ngten lo¹i m«t¬ cã thÓ tù ®éng dùng lªn h¹ xuèng khi bËt vµ t¾t c«ng t¾c. Lo¹i ¡ngten in s½n ë kÝnh sau cã s¬n dÉn ®iÖn trªn kÝnh sau. §Æc ®iÓm cña lo¹i ¡ngten nµy lµ kh«ng ph¶i n©ng lªn h¹ xuèng nh ¡ngten cÇn, kh«ng g©y tiÕng ån do giã vµ tuæi thä cao kh«ng bÞ gÊp hoÆc cä s¸t. (1/5) -4-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio Nguyªn lý cña ¨ng ten 3. ¡ngten vµ ®é nh¹y thu sãng Sãng Radio do ¨ngten b¾t ®îc lµ nh÷ng tÝn hiÖu ®iÖn cã cêng ®é ®iÖn rÊt yÕu ®îc truyÒn tíi Radio th«ng qua cuén d©y ®iÖn gäi lµ c¸p ®ång trôc. §Ó thu ®îc sãng Radio vµo ¨ng ten, chiÒu dµi cña nã ph¶i b»ng nöa chiÒu dµi bíc sãng cña Radio. (vÝ dô khi ®µi ph¸t sãng ë b¨ng sãng AM víi tÇn sè1300 KHz, th× ¡ngten cÇn ph¶i cã chiÒu dµi lµ 115 m ). Kh«ng thÓ ®Æt mét ¨ngten dµi nh vËy trong «t«, nhng ¨ngten trang bÞ trªn « t« cÇn ph¶i dµi tíi møc cã thÓ ®îc. Khi dïng ¨ngten cÇn, ®Ó nghe ®îc ©m thanh cã chÊt lîng tèt th× cÇn ph¶i kÐo dµi hÕt ¨ngten. Trong trêng hîp ¡ngten in s½n ë kÝnh sau, ngay c¶ mét vÕt xíc nhá ë chç in còng lµm cho ®é nh¹y gi¶m ®i. (2/5) 4. ¡ngten vµ tiÕng ån TÝn hiÖu ®iÖn do ¨ngten b¾t ®îc ®i vµo radio th«ng qua lâi d©y cña c¸p ®ång trôc. NÕu cã bÊt kú mét ©m thanh nµo kh¸c ngoµi sãng radio ®îc ®a vµo th× sÏ cã tiÕng ån trong xe radio vµ viÖc nghe ch¬ng tr×nh radio sÏ rÊt khã kh¨n. C¸c trang thiÕt bÞ ®iÖn trªn xe nh hÖ thèng ®¸nh löa, hÖ thèng n¹p vµ m« t¬ ®iÖn t¹o ra rÊt nhiÒu tiÕng ån kh¸c nhau. §Ó ng¨n tiÕng ån nµy lâi d©y cña c¸p ®ång trôc ®îc bäc mét líp b¶o vÖ. Líp b¶o vÖ d¹ng líi nµy ng¨n chÆn tiÕng ån vµ tiÕp ®Êt. Gîi ý khi söa ch÷a: Khi d©y bäc kh«ng ®îc tiÕp ®Êt tèt, th× sÏ t¹o ra tiÕng ån. (3/5) 5. ¡ngten in trªn kÝnh §©y lµ lo¹i ¨ngten ®îc in trªn kÝnh hËu cña xe cã h×nh d¹ng nh ®îc chØ ra ë bªn c¹nh. (C¸c h×nh d¹ng ¨ng ten nµy kh¸c nhau tuú theo kiÓu xe). C¸c tÝn hiÖu ®iÖn ®îc ¨ngten thu ®îc ph¶i ®îc khuyÕch ®¹i bëi bé khuyÕch ®¹i do nguyªn nh©n sau ®©y: -5-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio Nguyªn lý cña ¨ng ten 6. ¡ngten FM linh ho¹t HÖ thèng ¡ngten nµy duy tr× t×nh tr¹ng thu tÝn hiÖu tèt b»ng c¸ch kÕt hîp hai ¨ngten ®Ó lo¹i bá t×nh tr¹ng nhËn tÝn hiÖu xÊu nh tÝn hiÖu t¨ng dÇn hoÆc gi¶m dÇn. Nh×n chung lo¹i ¨ng ten nµy cã mét ¨ng ten chÝnh vµ mét ¨ng ten phô. Khi ®é nh¹y cña ¨ngten chÝnh kÐm th× hÖ thèng sÏ so s¸nh ®é nh¹y gi÷a ¨ng ten chÝnh vµ ¨ng ten phô ®Ó chän ra ®é nh¹y tèt h¬n. 7. ¡ngten trªn trÇn xe ¡ngten trÇn xe chØ dµi b»ng 1/8 ¨ngten cÇn th«ng thêng do ®ã nã kh«ng ch¹m vµo ®êng hÇm hoÆc cöa ra vµo chç ®ç xe. V× thiÕt bÞ nµy ®Ó n©ng cao ®é nh¹y lªn mét bé khuyÕch ®¹i ¨ngten ®îc l¾p ®Æt lªn ®Õ cña ¨ngten do ®ã nã cã thÓ nhËn sãng radio tèt nh c¸c ¨ngten cÇn th«ng thêng. §©y lµ lo¹i ¨ng ten cã thÓ th¸o rêi. Khi ¨ngten bÞ háng cã thÓ th¸o ra b»ng c¸ch vÆn ngîc theo kim ®ång hå. (5/5) Radio Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thu sãng radio 1. Kh¸i qu¸t V× radio cña xe phô thuéc vµo chiÒu dµi ¡ngten vµ tiÕng ån cña xe, nªn diÖn tÝch phñ sãng mµ xe cã thÓ nhËn ®îc c¸c ch¬ng tr×nh cña ®µi ph¸t lµ rÊt nhá. TiÕng ån ë ®©y lµ tiÕng ån xung. Nh×n chung sãng FM cho ta chÊt lîng ©m thanh tèt. Tuy nhiªn, v× « t« còng ho¹t ®éng ë nh÷ng n¬i mµ sãng radio yÕu nªn ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng. 2. Sãng ph¸t thanh AM (1) M« t¶ tiÕng ån Sãng ph¸t thanh AM dÔ ¶nh hëng bëi tiÕng ån xung qu¹nh. NÕu cã tia löa ®iÖn ë n¬i cã sãng radio hoÆc ë nh÷ng n¬i nh gÇn tÝn hiÖu giao th«ng, ®êng d©y ®iÖn hoÆc ®êng tÇu ®i, th× dÔ g©y ra ån nhiÔu. Ngoµi ra, hÖ thèng ©m thanh « t« còng dÔ ¶nh hëng bëi tiÕng ån ®iÖn t¹o ra bëi c¸c bé phËn cña « t« n¬i cã l¾p ®Æt hÖ thèng ©m thanh nh bugi, cuén d©y ®¸nh löa vµ m¸y ph¸t ®iÖn. C¸c tiÕng ån tõ c¸c hiÖn tîng tù nhiªn hoÆc c¸c nguån kh¸c th× cã thÓ dÔ dµng tr¸nh ®îc. (1/6) (2) ViÖc t¹o ra tiÕng ån do ®iÖn Khi dßng ®iÖn ch¹y trong c¸c thiÕt bÞ ®iÖn (®Æc biÖt lµ c¸c cuén d©y) mµ c¸c thiÕt bÞ nµy ®îc ®ãng ng¾t b»ng c¸c c«ng t¾c hay r¬le, th× tia löa ®iÖn sÏ ®îc t¹o ra gi÷a c¸c ®iÓm tiÕp xóc. C¸c tia löa nµy t¹o ra c¸c xung ®iÖn kh«ng mong muèn gäi lµ "tiÕng ån" hoÆc "nhiÔu" sÏ ®îc bæ sung vµo dßng ®iÖn ®ang ch¹y trong d©y dÉn nèi víi c¸c tiÕp ®iÓm cña c«ng t¾c hay r¬le. C¸c nguån g©y tiÕng ån kh¸c cã thÓ lµ m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu, c¸c dßng ®iÖn xung ®îc t¹o ra tõ ECU ®éng c¬.v.v. Nh÷ng nhiÔu ®iÖn nµy cã ¶nh hëng ngîc l¹i tíi hÖ thèng ©m thanh « t« g©y ra tiÕng ån ë loa. (2/6) -6-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thu sãng radio (3) C¸c biÖn ph¸p chèng nhiÔu ®iÖn (tiÕng ån) HÖ thèng ®¸nh löa §iÖn ¸p cao ®îc t¹o ra tõ cuén cao ¸p ®îc truyÒn tíi bugi th«ng qua c¸c d©y cao ¸p. §iÖn ¸p cao nµy t¹o ra xung nhiÔu rÊt m¹nh ë cuén d©y cao ¸p vµ bugi. NhiÔu ®iÖn nµy lan to¶ vµo n¾p cap« vµ tõ ®ã ®i vµo ¨ngten radio. §Ó ng¨n chÆn viÖc t¹o ra nhiÔu nµy, c¸c biÖn ph¸p sau ®©y cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn. · D©y cao ¸p Dïng lâi trë kh¸ng hoÆc lâi cuèn lµm lâi cña d©y cao ¸p ®Ó chuyÓn thµnh phÇn nhiÔu nµy cña dßng ®iÖn thµnh nhiÖt n¨ng. · C¸c bugi lo¹i cã ®iÖn trë Mét ®iÖn trë ®îc cÊy vµo lâi cña bugi ®Ó gi¶m nhÑ thµnh phÇn nhiÔu ®iÖn. · TiÕp m¸t n¾p cap« Ngêi ta dïng gi¶m chÊn n¾p cap« lµm b»ng cao su dÉn ®iÖn ®Ó nèi n¾p cap« víi th©n xe Gîi ý: Mét sè xe cã trang bÞ bé läc nhiÔu ®iÖn cho cuén ®¸nh löa trªn ®éng c¬. (3/6) Cßi Khi cßi ho¹t ®éng, t¹o ra nhiÔu ®iÖn t¹i c¸c ®iÓm ®ãng ng¾t cßi. §Ó gi¶m nhiÔu ®iÖn nµy, ngêi ta l¾p mét biÕn trë song song víi tiÕp ®iÓm cßi. -7-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thu sãng radio M« t¬ g¹t níc Khi m« t¬ g¹t níc ho¹t ®éng, t¹o ra nhiÔu ®iÖn t¹i chæi ®iÖn cña m« t¬. Do nhiÔu ®iÖn t¹o ra ë chæi than, nªn ph¶i l¾p mét tô ®iÖn trong m¹ch ®iÖn. NhiÔu ®iÖn ®îc hÊp thô bëi ®iÖn trë vµ chuyÓn thµnh nhiÖt. ë mét sè xe, cuén c¶m øng ®îc nèi vµo bªn ngoµi m« t¬. Bé t¹o nh¸y ®Ìn xinhan Khi bé t¹o nh¸y ®Ìn xinhan ho¹t ®éng, tiÕp ®iÓm r¬le cña bé t¹o nh¸y ®ãng më liªn tôc. KÕt qu¶ lµ t¹o ra nhiÔu ®iÖn ë tiÕp ®iÓm r¬le vµ cuén d©y. Ngêi ta nèi mét tô ®iÖn ®Ó ng¨n kh«ng cho nhiÔu ®iÖn t¹o ra trong m¹ch cung cÊp ®iÖn (4/6) (4) HiÖn tîng sãng ph¸t thanh yÕu dÇn VÒ ban ®ªm khi ph¶n x¹ cña tÇng ®iÖn li trë nªn m¹nh h¬n, sãng ph¶n x¹ vµ sãng lan truyÒn trùc tiÕp tõ ¨ng ten cña ®µi ph¸t g©y nhiÔu lÉn nhau vµ ©m thanh cña giäng nãi cã thÓ thay ®æi. HiÖn tîng nµy gäi lµ hiÖn tîng tÝn hiÖu sãng gi¶m dÇn. V× sù ph¶n x¹ cña tÇng ®iÖn ly lµm cho khu vùc phñ sãng cña sãng ph¸t thanh AM trë nªn réng h¬n tÝn hiÖu tõ ®µi ph¸t thanh cã thÓ g©y nhiÔu (5/6) 3. Sãng ph¸t thanh FM Sãng ph¸t thanh FM kh¸c víi sãng ph¸t thanh AM. Sù ¶nh hëng cña nhiÔu trong khu vùc phñ sãng lµ rÊt thÊp vµ kh«ng cã ph¶n x¹ cña tÇng ®iÖn ly. KÕt qu¶ lµ hiÖn tîng tÝn hiÖu sãng gi¶m dÇn kh«ng x¶y ra nhng hiÖn tîng nhiÔu nh ©m thanh gi¶m dÇn hoÆc hiÖn tîng sãng ph¶n x¹ cã thÓ x¶y ra. (1) HiÖn tîng ©m thanh gi¶m dÇn V× tÇn sè cña sãng radio FM cao nªn nã bÞ ph¶n x¹ bëi ®åi nói hoÆc c¸c c«ng tr×nh b»ng bª t«ng. Khi « t« ch¹y trong c¸c khu vùc nµy sãng radio trë nªn rÊt yÕu, ©m thanh cã thÓ mÊt ®ét ngét vµ nhiÔu nÆng cã thÓ x¶y ra. HiÖn tîng nµy ®îc gäi lµ hiÖn tîng sãng ©m thanh gi¶m dÇn. (2) HiÖn tîng ®a ®êng truyÒn do ph¶n x¹ Khi nhËn sãng ph¸t thanh FM, sãng radio ®îc truyÒn trùc tiÕp tõ ¨ng ten cña ®µi ph¸t vµ ph¶n x¹ bëi c¸c vËt c¶n råi truyÒn tíi m¸y thu. Sãng trùc tiÕp vµ sãng ph¶n x¹ cïng truyÒn mét lóc. Chóng g©y nhiÔu lÉn nhau vµ do ®ã t¹o ra nhiÔu còng nh sù mÐo mã tÝn hiÖu. HiÖn tîng nµy gäi lµ hiÖn tîng ®a ®êng truyÒn do ph¶n x¹. (6/6) -8-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio KiÓm tra ¨ngten 1. KiÓm tra ¨ngten (khi bËt radio) BËt radio vµ kho¸ ®iÖn ë vÞ trÝ ACC vµ kiÓm tra c¸c h¹ng môc sau ®©y: (1) KiÓm tra c¸p ¨ngten xem cã bÞ ®øt m¹ch kh«ng Xoay nóm ©m lîng vÒ vÞ trÝ cùc ®¹i. Cä m¹nh kim lo¹i vµo cét ¨ngten ®Ó kiÓm tra xem cã tiÕng loÑt xoÑt ph¸t ra tõ loa kh«ng. NÕu cã tiÕng kªu vµ xoÑt ph¸t ra tõ loa th× m¹ch c¸p ¨ngten kh«ng bÞ ®øt. (2) KiÓm tra cét ¨ngten xem cã bÞ láng kh«ng Dß tÝn hiÖu tõ tr¹m ph¸t radio sãng AM. Dïng ngãn tay gâ nhÑ vµo cét ¨ngten vµ kiÓm tra xem cã tiÕng kªu ph¸t ra tõ loa kh«ng. NÕu cã tiÕng kªu ph¸t ra tõ loa th× cét ¨ngten bÞ láng (3) KiÓm tra ®é nh¹y cña ¨ngten B¾t tÝn hiÖu yÕu tõ tr¹m radio ph¸t sãng AM. Dïng tay n¾m vµo cét ¨ngten. NÕu ©m thanh to lªn th× ®é nh¹y cña ¨ngten kÐm. NÕu ©m thanh nhá dÇn hoÆc kh«ng thay ®æi th× ®é nh¹y cña ¨ngten lµ tèt. Gîi ý: Kh«ng ®îc ®Ó cho c thÓ ch¹m vµo th©n xe khi kiÓm tra ¨ng ten. (1/3) 2. KiÓm tra ¨ng ten (c¸p ¨ng ten kh«ng nèi víi m¸y thu radio) (1) §o ®iÖn trë gi÷a cét ¨ng ten vµ xe §iÖn trë: Vµo kho¶ng vµi MΩ hoÆc lín h¬n. Gîi ý: ViÖc kiÓm tra nh trªn còng gièng nh kiÓm tra ®iÖn trë gi÷a vá bäc nhiÔu vµ lâi d©y cña c¸p ¨ng ten. Th«ng thêng, tô ®iÖn ®îc nèi vµo lâi d©y cña c¸p ¨ngten. Do ®ã ®iÖn trë gi÷a vá bäc nhiÔu vµ lâi d©y kh«ng thÓ ®o ®îc ë phÝa ®Çu nèi cña c¸c ¨ng ten. (2) §o ®iÖn trë gi÷a vá bäc cña c¸p ®ång trôc víi th©n xe §iÖn trë: Nhá h¬n 4 – 5 Ω. Gîi ý: -9-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Radio KiÓm tra ¨ng ten 3. Thay thÕ cét ¨ng ten « t« (lo¹i c¸p r¨ng vµ b¸nh r¨ng) Trong trêng hîp sö dông ¨ng ten m« t¬ cã c¸p r¨ng vµ b¸nh r¨ng, c¸p r¨ng vµ b¸nh r¨ng ®îc sö dông ®Ó kÐo dµi vµ thu ng¾n cét ¨ng ten. Lo¹i ¨ngten nµy cã thÓ dÔ dµng thay thÕ b»ng c¸ch xoay m« t¬. Tuy nhiªn, qui tr×nh ®Ó th¸o cét ¨ng ten lo¹i cã chiÒu cao thay ®æi h¬i kh¸c so víi lo¹i cã chiÒu cao kh«ng thay ®æi ®îc. ViÖc thay thÕ cét ¨ng ten cÇn ph¶i cã mét ngêi ®Ó bËt vµ t¾t radio theo lÖnh cña kü thuËt viªn ®ang xö lý cét ¨ng ten. (3/3) Bé khuyÕch ®¹i vµ Loa Bé khuyÕch ®¹i 1. Kh¸i qu¸t TÝn hiÖu ©m thanh tõ b¨ng c¸t xÐt, hoÆc m¸y thu ra®i« lµ rÊt yÕu, do ®ã chóng ta kh«ng thÓ nghe ®îc trùc tiÕp tõ loa. Bé khuyÕch ®¹i lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó khuyÕch ®¹i ©m thanh tõ m¸y quay b¨ng hoÆc tõ m¸y thu ra®i« sau ®ã chuyÓn tíi loa. §èi víi c¸c m¸y thu vµ m¸y quay b¨ng th«ng thêng, bé khuyÕch ®¹i ®îc ®Æt ngay bªn trong. Tuy nhiªn, gÇn ®©y mét sè bé khuyÕch ®¹i ®îc thiÕt kÕ thµnh mét bé phËn trong hÖ thèng ©m thanh. 2. CÊu t¹o cña bé khuyÕch ®¹i Bé khuÕch ®¹i gåm cã khuyÕch ®¹i ®iÒu khiÓn (còng thêng gäi lµ khuyÕch ®¹i s¬ bé) vµ khuyÕch ®¹i c«ng suÊt (còng cßn gäi lµ khuyÕch ®¹i chÝnh). Mét sè bé khuyÕch ®¹i ®îc thiÕt kÕ ®éc lËp mét sè ®îc ®Æt ngay trong m¸y thu vµ m¸y quay b¨ng. Trong sãng ph¸t thanh Stereo, cã hai lo¹i tÝn hiÖu do vËy cÇn ph¶i cã hai bé khuyÕch ®¹i. §èi víi lo¹i bèn loa th× hÖ thèng Stereo cÇn ph¶i cã bèn bé khuyÕch ®¹i. (1/2) 3. Bé khuyÕch ®¹i ®iÒu khiÓn Bé khuyÕch ®¹i ®iÒu khiÓn ®îc dïng ®Ó ®iÒu khiÓn khuyÕch ®¹i c«ng suÊt. Nã ®îc ®Æt tríc khuyÕch ®¹i c«ng suÊt. Nã chuyÓn m¹ch tÝn hiÖu ®Çu vµo gi÷a radio vµ m¸y quay b¨ng vµ ®iÒu khiÓn ©m lîng, c©n b»ng ©m thanh, t«ng giäng. v.v. Nh×n chung viÖc ®iÒu khiÓn t«ng giäng gåm cã hai lo¹i lµ giäng trÇm vµ giäng cao. Trong trêng hîp nµy ®é m¹nh cña giäng trÇm vµ giäng cao cã thÓ ®iÒu khiÓn ®éc lËp. 4. KhuyÕch ®¹i c«ng suÊt Bé khuyÕch ®¹i c«ng suÊt khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu tõ bé khuyÕch ®¹i ®iÒu khiÓn víi mét hÖ sè æn ®Þnh vµ ph¸t thanh ë loa. Do ®ã khi tÝn hiÖu tõ bé khuyÕch ®¹i ®iÒu khiÓn yÕu, th× ©m thanh ë loa còng yÕu khi tÝn hiÖu tõ bé khuyÕch ®¹i ®iÒu khiÓn khoÎ, th× ©m thanh ë loa còng to. 5. C«ng suÊt cña bé khuyÕch ®¹i C«ng suÊt cña bé khuyÕch ®¹i cho biÕt møc ®é ©m thanh to nhá mµ loa cã thÓ ph¸t ra vµ ®îc ®o b»ng ®¬n vÞ o¸t (W). Do ®ã, c«ng suÊt cµng cao th× ©m thanh cµng lín. ë hÖ thèng ©m thanh trªn «t« c«ng suÊt cÇn thiÕt ®Ó ngêi l¸i cã thÓ nghe ®îc chØ lµ vµi o¸t nhng ngêi ta dïng bé khuyÕch ®¹i tíi 20-30 o¸t. §ã lµ v× sö dông bé khuyÕch ®¹i cã c«ng suÊt lín sÏ lµm cho ©m thanh Ýt bÞ mÐo vµ dÔ chÞu. (2/2) -10-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh Bé khuyÕch ®¹i vµ Loa Loa 1. Kh¸i qu¸t Loa chuyÓn tÝn hiÖu ®îc khuyÕch ®¹i ë bé khuyÕch ®¹i thµnh ©m thanh. HÖ thèng loa gåm cã loa ë d¶i tÇn sè thÊp (©m trÇm), loa ë d¶i tÇn sè trung, loa ë d¶i tÇn sè cao vµ loa ë toµn bé d¶i tÇn (Loa toµn tÇn). Ngoµi ra cßn cã c¸c loa hai mµng vµ loa ba mµng: Loa hai mµng, th× t¸ch tÇn sè ph¸t l¹i thµnh hai d¶i tõ thÊp ®Õn trung b×nh vµ cao vµ ©m thanh ë loa tÇn sè thÊp vµ loa tÇn sè cao ®Ó t¹o ra ©m thanh chÊt lîng cao ë mét loa. MÆt kh¸c loa cã ba mµng t¸ch tÇn sè thµnh ba d¶i thÊp, trung b×nh vµ cao. 2. CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña loa Lùc tõ trêng t¹o ra bëi nam ch©m ®îc truyÒn tíi ®Üa thÐp vµ cùc trung t©m vµ ®îc truyÒn dÉn qua kho¶ng trèng h×nh trô gi÷a c¸c cùc. MÆt kh¸c cã mét cuén d©y chuyÓn ®éng lªn xuèng tù do trong kho¶ng trèng nµy. Cuén d©y chuyÓn ®éng nµy ®îc nèi víi mµng loa. Khi tÝn hiÖu (dßng ®iÖn) ®îc khuyÕch ®¹i bëi cuén d©y chuyÓn ®éng ®i qua, th× cuén d©y ®éng chuyÓn ®éng lªn xuèng theo dßng ®iÖn vµ t¹o ra ©m thanh. 3. Trë kh¸ng cña loa Trë kh¸ng cña loa lµ gi¸ trÞ ®iÖn trë cña loa øng víi tÝn hiÖu ®Çu vµo vµ cã thÓ nh×n thÊy ë phÝa cùc ®Çu vµo. Gi¸ trÞ nµy cho thÊy ®Æc tÝnh ®îc chØ ra ë ®å thÞ bªn tr¸i vµ nã ®¹t gi¸ trÞ cùc ®¹i ë mét ®iÓm nhÊt ®Þnh ë d¶i tÇn sè thÊp. Trë kh¸ng mµ tÇn sè cña nã cao h¬n tÇn sè cùc ®¹i vµ trë kh¸ng cã gi¸ trÞ thÊp nhÊt ®Çu tiªn ®îc gäi lµ trë kh¸ng danh nghÜa. Nh×n chung, c¸c gi¸ trÞ trë kh¸ng lµ 4 «m vµ 8 «m lµ phæ biÕn vµ cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng víi trë kh¸ng ra tõ bé khuyÕch ®¹i. 4. §Çu vµo cùc ®¹i cho phÐp §©y lµ mét chØ sè vÒ giíi h¹n c«ng suÊt ®Çu ra tøc thêi cùc ®¹i mµ víi c«ng suÊt nµy kh«ng lµm r¸ch loa, ®¬n vÞ cña nã lµ o¸t (W). Do ®ã chØ sè nµy cµng lín, th× thiÕt bÞ cµng cã kh¶ n¨ng chÞu ®îc dßng ®iÖn lín. NÕu gi¸ trÞ ®Çu vµo cùc ®¹i cho phÐp qu¸ nhá th× loa rÊt rÔ háng. Do ®ã khi l¾p ®Æt loa hoÆc bé khuyÕch ®¹i phi tiªu chuÈn th× ph¶i tiÕn hµnh thao t¸c rÊt cÈn thËn. (2/2) Bé khuyÕch ®¹i vµ Loa KiÓm tra loa Th¸o d©y loa ra khái m¸y thu ra®i« hoÆc bé khuyÕch ®¹i vµ kiÓm tra c¸c môc sau: 1. §o ®iÖn trë cña mçi loa §o ®iÖn trë gi÷a c¸c cùc d¬ng vµ cùc ©m cña loa. Gi¸ trÞ ®iÖn trë ph¶i lµ: -11-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh M¸y quay b¨ng M« t¶ 1. Kh¸i qu¸t M¸y quay b¨ng gåm cã m¹ch ®iÖn ®Ó chuyÓn ©m nh¹c hoÆc giäng nãi ghi trªn b¨ng tõ ë d¹ng tÝn hiÖu tõ thµnh tÝn hiÖu ®iÖn vµ c¬ cÊu ®Ó dÉn ®éng b¨ng. CÊu t¹o c¬ b¶n cña m¸y quay b¨ng cã thÓ nghe nh¹c ë d¹ng ©m thanh Stereo còng gièng nh m¸y ph¸t thanh sãng FM. RÊt nhiÒu m¸y quay b¨ng lµ mét thiÕt bÞ ®îc trang bÞ kÌm víi bé khuyÕch ®¹i, radio sãng AM/FM, ®Çu ®äc ®Üa CD v.v… 2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y quay b¨ng ¢m nh¹c hay giäng nãi ®îc chuyÓn thµnh tÝn hiÖu ®iÖn nhê mét Micr«ph«n vµ ®a vµo m¸y quay b¨ng. M¸y quay b¨ng ghi nh÷ng tÝn hiÖu ®iÖn nµy lªn b¨ng c¸t xÐt ë d¹ng tÝn hiÖu tõ. Khi më b¨ng c¸t sÐt ®· ghi nµy trªn m¸y quay b¨ng, th× tÝn hiÖu tõ cña b¨ng c¸t sÐt ®îc chuyÓn thµnh tÝn hiÖu ®iÖn. TÝn hiÖu nµy ®îc khuyÕch ®¹i bëi bé khuyÕch ®¹i vµ truyÒn tíi loa t¹o thµnh ©m thanh víi mét c«ng suÊt nµo ®ã. (1/1) M¸y quay b¨ng Nguyªn lý thu ph¸t 1. Ph¸t l¹i ViÖc ph¸t l¹i b¨ng c¸t sÐt ngîc l¹i víi qu¸ tr×nh thu nhng sö dông cïng mét c¬ cÊu nh khi thu b¨ng. §Ó b¨ng tõ ®· ghi tiÕp xóc víi ®Çu tõ vµ cho b¨ng tõ ch¹y qua ®Çu tõ víi mét tèc ®é kh«ng ®æi nh khi thu sÏ t¹o ra mét lùc ®iÖn ®éng tû lÖ víi lùc tõ vµ híng cña tõ trêng trong cuén d©y cña ®Çu tõ. Sãng tÝn hiÖu cña lùc ®iÖn ®éng sÏ gièng víi tÝn hiÖu ©m thanh cña qu¸ tr×nh ghi. TÝn hiÖu nµy ®îc khuyÕch ®¹i bëi bé khuyÕch ®¹i råi truyÒn tíi loa råi ph¸t ra ©m thanh. (1/2) 2. C¬ cÊu kÐo b¨ng cña m¸y quay b¨ng §Ó ph¸t l¹i mét c¸ch chÝnh x¸c ©m thanh ®· ghi th× cÇn ph¶i kÐo b¨ng c¸t sÐt víi mét tèc ®é kh«ng ®æi (4,76 cm/gi©y). C¬ cÊu kÐo b¨ng c¸t sÐt víi tèc ®é kh«ng ®æi, têi kÐo ®ang quay mét tèc ®é kh«ng ®æi, tú b¨ng b»ng mét con l¨n cao su (con l¨n tú) vµ kÐo b¨ng ra tõ èng cuén phÝa nh¶ b¨ng. Mét c¬ cÊu phanh ®îc bè trÝ ë èng nh¶ b¨ng vµ c¬ c¨ng còng ®îc bè trÝ ë ®©y ®Ó tr¸nh lµm tuét b¨ng. èng cuén b¨ng ph¶i kÐo b¨ng b»ng têi kÐo mµ kh«ng ®Ó chïng b¨ng. Tuy nhiªn, v× tèc ®é quay ë phÝa kÐo b¨ng thay ®æi theo lîng b¨ng kÐo, nªn khíp nèi truyÒn chuyÓn ®éng quay tíi èng cuén b¨ng trong khi lùc kÐo cña m« t¬ bÞ trît vµ do ®ã b¨ng ®îc cuén l¹i víi mét tèc ®é kh«ng ®æi. (2/2) -12-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh M¸y quay b¨ng B¨ng c¸t sÐt 1. Kh¸i qu¸t Cã nhiÒu lo¹i b¨ng c¸t sÐt kh¸c nhau nh ®îc chØ ra ë bªn tr¸i. §Ó sö dông hiÖu qu¶ b¨ng, cÇn ph¶i l¾p bé c©n b»ng (thiÕt bÞ hiÖu chØnh) vµo m¸y quay b¨ng. Lo¹i b¨ng c¸t xÐt ®îc chØ ra trªn th©n m¸y, nhng nã ®îc ph©n biÖt bëi lç ph¸t hiÖn. Khi b¨ng c¸t sÐt ®îc ®a vµo r·nh, th× m¸y quay b¨ng tù ®éng x¸c ®Þnh vµ ®ãng m¹ch cña bé c©n b»ng. (1/1) M¸y quay b¨ng B¶o dìng vµ söa ch÷a b¨ng vµ m¸y quay b¨ng 1. B¶o dìng m¸y quay b¨ng Khi sö dông m¸y quay b¨ng trong mét thêi gian dµi c¸c h¹t tõ ë b¨ng, c¸c vËt ngo¹i lai, bôi v.v... cã thÓ dÝnh vµo c¸c chi tiÕt nh têi kÐo vµ b¸nh tú tiÕp xóc víi b¨ng. KÕt qu¶ lµ ®Çu tõ hoÆc b¸nh tú kh«ng thÓ tiÕp xóc hoµn toµn víi b¨ng, lµm cho mÊt sù nh¹y c¶m vÒ chuyÓn ®æi tÝn hiÖu ®iÖn tõ dÉn ®Õn chÊt lîng ©m thanh kÐm hoÆc ©m thanh mÐo vµ rung. §Ó ng¨n chÆn hiÖn tîng nµy, cÇn ph¶i lµm s¹ch c¸c chi tiÕt kÐo b¨ng b»ng dÎ s¹ch. CÊt gi÷ b¨ng ë n¬i s¹ch sÏ (1/2) 2. Chó ý khi dïng b¨ng c¸t xÐt vµ m¸y quay b¨ng §Ó ng¨n sù gi¶m sót chÊt lîng b¨ng vµ nh÷ng sù cè do chÝnh b¨ng c¸t sÐt g©y ra, cÇn ph¶i chó ý nh÷ng ®iÒu sau ®©y: (1) Khi kh«ng sö dông b¨ng ph¶i cÊt gi÷ b¨ng trong vá cña nã. (2) Sö dông c¸c b¨ng c¸t sÐt ng¾n h¬n 90 phót (C90) C¸c b¨ng c¸t sÐt C120 (víi 120 phót) rÊt máng vµ dÔ bÞ gi·n lµm cho chÊt lîng ©m thanh kÐm. (3) Lu«n lu«n ®¶m b¶o b¨ng ®îc cuén chÆt. NÕu b¨ng bÞ láng th× sÏ lµm viÖc kh«ng tèt. (4) Lu ý r»ng chØ ®îc xö lý söa ch÷a vá b¨ng. Kh«ng ®îc sê vµo b¨ng tõ, v× cã thÓ lµm cho nã bÞ bÈn dÉn ®Õn chÊt lîng ©m thanh kÐm. (5) Kh«ng ®îc sö dông b¨ng c¸t xÐt cã nh·n dÔ bÞ bong. Nh·n cã thÓ bÞ bong ë trong m¸y hoÆc cã thÓ lµm cho viÖc kÐo b¨ng vµ nh¶ b¨ng khã kh¨n (6) Kh«ng ®îc cÊt gi÷ b¨ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sau ®©y: -13-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh M¸y quay ®Üa CD (§Çu CD) M« t¶ 1. Kh¸i qu¸t §Çu ®Üa CD cã thÓ lµ mét d¹ng m¸y chuyÓn ®æi D/A ®Ó chuyÓn c¸c tÝn hiÖu ©m nh¹c vµ giäng nãi ®îc ghi ë d¹ng kü thuËt sè trªn ®Üa CD thµnh tÝn hiÖu analog nguyªn b¶n. V× tÝn hiÖu sè kh«ng bÞ suy biÕn trong qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ tÝn hiÖu, viÖc lÆp l¹i qu¸ tr×nh ghi sÏ lµm cho hÖ sè S/N bÞ xÊu ®i nh tÝn hiÖu analog vµ do ®ã kh«ng lµm gi¶m d¶i lµm viÖc hiÖu qu¶. 2. §Üa CD “CD” lµ mét ký hiÖu tiªu chuÈn ®îc thèng nhÊt toµn cÇu ®îc d¸n vµo bªn tr¸i. Do ®ã ®Üa CD hoÆc ®Çu ®äc ®Üa CD mµ kh«ng cã dÊu nµy, th× nã kh«ng ph¶i lµ ®Üa tiªu chuÈn. CD lµ mét ®Üa cã ®êng kÝnh ngoµi 120 mm (hoÆc 80 mm) vµ dµy 1,2 mm vµ lµ mét bé ghi lo¹i gän gåm 3 líp: nhùa trong suèt (P«ly cacbonnat), líp mµng ph¶n quang b»ng nh«m vµ mµng b¶o vÖ b»ng nhùa. C¸c d÷ liÖu vÒ ©m nh¹c ®îc ghi ë d¹ng sè vµ ®îc thÓ hiÖn bëi sù hiÖn diÖn vµ v¾ng, cã hoÆc kh«ng cã c¸c lç. Mçi lç réng 0,5 mm vµ dµi tõ 0,9 tíi 3,3 mm vµ s©u 0,11 mm vµ h×nh thµnh nªn ®êng xo¾n ngîc chiÒu kim ®ång hå tõ trong ra ngoµi ®Üa. ë ®iÓm b¾t ®Çu cöa ®êng (trong cïng) lµ néi dung ®Üa (tæng sè bµi h¸t, tæng sè thêi gian, vÞ trÝ cña mçi bµi h¸t v.v.) tøc lµ tãm t¾t c¸c sè liÖu vÒ ©m nh¹c ®îc ghi trªn ®Üa CD. Sè lîng ®êng vµ thêi gian ®îc thÓ hiÖn vµ sù lùa chän còng nh t×m kiÕm bµi h¸t còng ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng th«ng tin nµy. (1/1) §Çu CD Nguyªn lý ho¹t ®éng cña ®Çu CD 1. Kh¸i qu¸t §Çu CD ®äc tÝn hiÖu ®iÖn theo cêng ®é cña ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu b»ng c¸ch ph¸t ra mét tia laze lªn c¸c lç cña tÝn hiÖu sè ®îc ghi trªn ®Üa CD. 2. §Çu ®äc quang häc §Çu ®äc quang häc lµ mét chi tiÕt nã sÏ ph¸t ra chÝnh x¸c mét tia laze vµo c¸c hèc (lç) trªn ®Üa CD vµ nhËn ¸nh s¸ng ph¶n x¹. Khi tia laze ®Ëp vµo vÞ trÝ kh«ng cã hèc gÇn nh 100% tia s¸ng bÞ ph¶n x¹ vµ quay trë vÒ ®ièt quang. Tuy nhiªn, khi tia laze ®Ëp vµo hèc do nhiÔu nªn chØ kho¶ng 30% tia s¸ng quay trë vÒ ®ièt quang. Cêng ®é cña ¸nh s¸ng nhËn ®îc bëi ®ièt quang vµ dßng ®iÖn t¹o ra ®îc sö dông nh lµ nh÷ng tÝn hiÖu ©m thanh. 3. Servo kiÓm tra ®Çu ®äc quang häc Servo kiÓm tra ®Çu ®äc quang häc ®îc sö dông ®Ó kiÓm tra ®Çu ®äc quang häc trªn c¸c r·nh cña ®Üa CD theo chiÒu quay cña ®Üa vµ lu«n gi÷ cho c¸c thÊu kÝnh héi tô ë trong ph¹m vi hiÖu chØnh cña servo kiÓm tra. Nã còng cã chøc n¨ng ®Ó dÞch chuyÓn mét c¸ch nhanh chãng ®Çu ®äc quang häc tíi ®êng r·nh cÇn t×m khi t×m kiÕm. (1/1) -14-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh §Çu CD Nguyªn lý ho¹t ®éng cña ®Çu ®Üa CD 4. Servo CLV (vËn tèc dµi kh«ng ®æi) Trªn ®Üa CD, c¸c d÷ liÖu vÒ ©m nh¹c ®îc ghi víi vËn tèc dµi kh«ng ®æi. V× vËy, khi ®äc c¸c tÝn hiÖu cÇn ph¶i ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu ®i qua ®Çu ®äc quang häc víi tèc ®é kh«ng ®æi b»ng c¸ch thay ®æi vËn tèc quay cña ®Üa CD. Khi ®Çu ®äc quang häc ë vÞ trÝ sau cïng cña ®Üa CD, th× vËn tèc cao (500 vßng/phót) vµ khi ®Çu ®äc ë ngoµi cïng cña ®Üa CD, th× vËn tèc gãc thÊp (200 vßng/phót). Servo CLV ho¹t ®éng ®Ó vËn tèc dµi kh«ng ®æi nhê tÝn hiÖu tæng hîp ghi trªn ®Üa CD. 5. Qu¸ tr×nh xö lý d÷ liÖu §Üa CD sö dông mét m¹ch hiÖu chØnh ®Æc biÖt ®Ó ®iÒu chØnh hay bï vµ chuyÓn ®æi tÝn hiÖu analog khi thùc hiÖn viÖc ph¸t l¹i ngay c¶ khi cã vÕt xíc nhá hay t¹p chÊt ngo¹i lai ghi trªn ®Üa. (2/2) §Çu CD Nguyªn lý ho¹t ®éng cña bé ®æi ®Üa CD tù ®éng Bé ®æi ®Üa CD tù ®éng Bé ®æi ®Üa CD tù ®éng thay ®Üa CD tù ®éng thay ®Üa vµ ph¸t l¹i ©m thanh ë d¹ng sè b»ng viÖc ®Æt ng¨n ®Üa vµo vÞ trÝ cã thÓ cho ®Üa vµo ®îc. Bé ®æi ®Üa tù ®éng gåm cã ®Çu ®äc quang häc ®Ó ®äc c¸c tÝn hiÖu trªn ®Üa vµ c¬ cÊu ®æi ®Üa ®Ó tù ®éng thay ®Üa trong æ ®Üa.v.v. Cã 2 lo¹i bé ®æi ®Üa CD tù ®éng: Mét lo¹i ®îc thiÕt kÕ ®éc lËp víi Radio, mét lo¹i ®îc kÕt hîp víi Radio thµnh mét khèi. Lo¹i 2 ®îc gäi lµ bé ®æi ®Üa CD tù ®éng d¹ng ngang. (1/1) §Çu CD Chó ý khi dïng ®Üa CD vµ ®Çu CD 1. Chó ý khi dïng ®Çu CD -15-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh §Çu CD Chó ý khi dïng ®Üa CD vµ ®Çu CD 2. Chó ý khi dïng ®Üa ®Üa CD §Çu CD Chó ý khi dïng bé ®æi ®Üa tù ®éng d¹ng ngang 1. Kh¸i qu¸t Khi vËn chuyÓn bé ®æi ®Üa tù ®éng d¹ng ngang, ®Ó tr¸nh h háng do va ch¹m ph¶i ®Æt nã ë d¹ng ‘chÕ ®é SHIP” Chó ý: -16-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh AVC-LAN M« t¶ vÒ AVC - LAN 1. Kh¸i qu¸t AVC – LAN lµ ch÷ ®Çu cña c¸c tõ tÝn hiÖu ©m thanh, tÝn hiÖu Video vµ tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn. §ã lµ mét tiªu chuÈn thèng nhÊt ®îc x©y dùng bëi 6 c«ng ty trong ®ã cã c«ng ty TOYOTA. Tríc ®©y, s¶n phÈm nµy chØ cã thÓ ®îc l¾p r¸p tõ c¸c s¶n phÈm cña mét h·ng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn tõ khi AVC – LAN ®îc ®a vµo sö dông, ngêi ta cã thÓ lùa chän tõng côm cña AVC – LAN vµ kÕt nèi c¸c côm nµy cã thÓ ®îc thùc hiÖn tuú theo ý muèn cña ngêi sö dông miÔn lµ tho¶ m·n tiªu chuÈn ®· ®îc thèng nhÊt. (1/4) AVC-LAN M« t¶ vÒ ACV - LAN 2. §Þa chØ cña AVC - LAN AVC – LAN lµ nguyªn t¾c ®Ó trao ®æi gi÷a c¸c m¸y vi tÝnh ë tõng bé phËn. Cã rÊt nhiÒu bé phËn. Mçi bé phËn vµ chøc n¨ng cña nã ph¶i ®îc ®¸nh sè ®Ó ph©n biÖt víi chóng nhau. C¸c sè nµy ®îc gäi lµ ®Þa chØ. (1) §Þa chØ vËt lý §Þa chØ nµy ®îc ®Æt cho tõng côm (Radio, ®Çu CD, vv...) (2) §Þa chØ l«gic §Þa chØ nµy ®îc ®Æt cho mçi chøc n¨ng (chøc n¨ng dß sãng, chøc n¨ng chuyÓn lÖnh…) [(3) §iÒu khiÓn AVC - LAN Trong AVC – LAN, v× c¸c cÊu h×nh cña c¸c hÖ thèng cã thÓ kh¸c nhau, nªn mçi hÖ thèng ph¶i x¸c ®Þnh cÊu h×nh cña hÖ thèng hiÖn t¹i lµ g×. Do ®ã qu¸ tr×nh ®¨ng ký ®îc thùc hiÖn ®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ ACC cña kho¸ ®iÖn. Qu¸ tr×nh ®¨ng ký chØ ra r»ng mçi côm truy cËp côm chÝnh cã ®Þa chØ vËt lý nhá nhÊt. 4. ChÕ ®é chuÈn ®o¸n C¸c m· chuÈn ®o¸n cña AVC – LAN gåm m· chuÈn ®o¸n chØ ra h háng ®éc lËp cña tõng côm vµ m· chuÈn ®o¸n chØ ra h háng giao tiÕp trong m¹ng. Sù hiÓn thÞ m· chuÈn ®o¸n chØ ra ®Þa chØ vËt lý hay ®Þa chØ l«gÝc cña sù cè. Dùa trªn th«ng tin nµy, hÖ thèng sÏ x¸c ®Þnh ®îc sù cè. Chøc n¨ng chuÈn ®o¸n cña AVC – LAN kh¸c nhau tuú theo côm thiÕt bÞ chÝnh. (1) Khi côm m¸y thu Ra®i« lµ côm thiÕt bÞ chÝnh -17-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh AVC-LAN M« t¶ vÒ ACV - LAN 5. ChÕ ®é chuÈn ®o¸n khëi ®éng Khi côm m¸y thu Radio lµ côm chi tiÕt chÝnh (1) T¾t hÖ thèng ©m thanh vµ sau ®ã xoay kho¸ ®iÖn lªn vÞ trÝ ACC. (2) Trong khi Ên ®ång thêi c¸c nót Preset “1” vµ “6”, tiÕn hµnh nhÊn vµo nót “CD “ 3 lÇn (3) Cã tiÕng bÝp kªu 3 lÇn vµ chÕ ®é nµy ®îc chuyÓn sang chÕ ®é kiÓm tra ho¹t ®éng. Gîi ý: Tham kh¶o tµi liÖu söa ch÷a v× ph¬ng ph¸p khëi ®éng tuú theo côm m¸y thu Radio vµ kiÓu hiÓn thÞ ®a th«ng tin. (4/4) Tham kh¶o C¸c thuËt ng÷ · NhiÔu, xung ®iÖn §©y lµ nhiÔu ®îc t¹o ra tõ kho¸ ®iÖn cña xe, m« t¬ ®iÖn, c«ng t¾c, r¬le vµ ®Ìn chiÕu s¸ng.v.v. · M¹ch AGC (M¹ch ®iÒu khiÓn khuyÕch ®¹i tù ®éng) §©y lµ m¹ch ®iÒu chØnh cêng ®é cña sãng Radio · M¹ch ATC (m¹ch ®iÒu khiÓn t«ng giäng tù ®éng) §©y lµ m¹ch ë sãng thu Radio FM. Khi nhËn sãng Radio FM ©m thanh nhËn ®îc nhá, khã nghe v× sãng Radio yÕu. · M¹ch ASC (m¹ch ®iÒu khiÓn t¸ch tù ®éng) §©y lµ m¹ch ë Radio sãng FM. Khi nhËn ®îc sãng ph¸t thanh Stereo m¹ch nµy sÏ lµm gi¶m tiÕng nhiÔu b»ng c¸ch tù ®éng ®iÒu khiÓn møc ®é ®éc lËp gi÷a c¸c kªnh bªn tr¸i vµ bªn ph¶i tuú theo cêng ®é cña sãng Radio tõ ®µi ph¸t. Trªn c¬ së ®ã sãng m«n« dÔ nghe h¬n sãng Stereo khi sãng Radio yÕu. Khi sãng Radio yÕu ®i, m¹ch nµy sÏ chuyÓn thµnh tõ Stereo sang m«n«. · Tû lÖ S/N (tû lÖ gi÷a nhiÔu vµ tÝn hiÖu) S: Lµ tÝn hiÖu, N: Lµ nhiÔu. Tû lÖ nµy lµ tû sè gi÷a møc ®é tÝn hiÖu vµ ®é ån tÝnh b»ng dB (dªciben). VÝ dô khi tÝn hiÖu lµ 100 vµ nhiÔu lµ 1 th× tØ sè S/N lµ 40dB (dªciben). TØ sè nµy cµng lín th× chÊt lîng cµng tèt. · Bé ®iÒu chØnh c©n b»ng §©y lµ thiÕt bÞ chia b¨ng tÇn (gi÷a d¶i thÊp vµ d¶i cao) cña hÖ thèng ©m thanh thµnh 5-12 b¨ng. ThiÕt bÞ nµy cã thÓ ®iÒu chØnh ¸p lùc ©m thanh cña mçi b¨ng tÇn víi thiÕt bÞ nµy ®Æc tÝnh ©m thanh trong ca bin cã thÓ ®iÒu chØnh mét c¸ch tuú ý theo d¹ng xe hoÆc së thÝch c¸ nh©n. · C¸c côm chi tiÕt Côm chi tiÕt lµ c¸c s¶n phÈm ®îc th¸o ra tõ hÖ thèng Stereo theo tõng chøc n¨ng cña chóng nh loa, radio, ®Çu quay b¨ng, vµ ®Çu ®Üa CD chóng lµ c¸c côm ®éc lËp. (1/4) -18-