Sổ tay Hướng dẫn phòng trị bệnh ký sinh trùng, bệnh nội khoa và nhiễm độc ở bò sữa: Phần 2

Phần lưii<br /> BỆNH NỘI KHOA VÀ NHIÊM<br /> <br /> độc<br /> <br /> BỆNH VIÊM PHỔI<br /> <br /> I. PHÂN BỐ<br /> <br /> Bệnh viêm phổi xảy ra phổ biến ở bò nuôi tập trung, cũng<br /> như nuôi gia đình ở hầu hết các nước trên thế giới. Bệnh thường<br /> .phát sinh khi thời tiết thay đổi từ ấm áp sang lạnh. Bê non dưới 1<br /> năm tuổi mắc bệnh với tỷ lệ cao và nặng hon ở bò trưởng thành<br /> (Leroy G. Bicht, 1988).<br /> ở nước ta, bệnh viêm phổi của bê non thấy nhiều trong các<br /> cơ sở nuôi bò sữa trong thời gian từ mùa thu chuyển sang mùa<br /> đông hoặc trong thời tiết lạnh ẩm của đầu mùa xuân.<br /> II. NGUYÊN NHÂN<br /> <br /> 1. Do vi khuẩn<br /> Vi khuẩn tụ huyết trùng Pasteurella pneumonia, vi khuẩn<br /> liên cầu Streptococcus hemolitica, phế cầu Streptococcus<br /> pneumonia, tụ cầu Staphylococcus aureus, Klebsiella sp.,<br /> Haemophilus pleuropneumoniae. Những vi khuẩn này có thể<br /> đon độc hoặc phối họp gây bệnh viêm phổi cho bò.<br /> <br /> 118<br /> <br /> 2. Do ký sinh trùng<br /> <br /> Giun phôi Dictyocaulus viviparus là nguyên nhân quan<br /> trọng gây viêm phổi bò. Ngoài ra, ấu trùng giun đũa Toxocara<br /> vitulorum trong quá trình di hành lên phổi cũng gây tổn thương<br /> và viêm phổi.<br /> 3. Do nấm độc<br /> <br /> Các loài nấm Aspergillus íumigatus, Candida labrata,<br /> Cryptococcus neoíormans cũng gặp trong nhiều trường họp<br /> viêm phổi ở bò, nhất là bê non (David H. Ellis, 1994).<br /> Những nguyên nhân quan trọng trên thường phối họp gây<br /> bệnh nhưng quan trọng và phổ biến hơn là nhóm vi khuẩn gây<br /> bệnh đường hô hấp.<br /> III. ĐẶC ĐIỂM BỆNH LÝ VÀ LÂM SÀNG<br /> 1. Đặc điểm bệnh lý<br /> <br /> Các vi sinh vật gây bệnh chủ yếu là vi khuẩn và nấm thường<br /> xâm nhập qua đường hô hấp của bò do hít thở không khí ô<br /> nhiễm có mang mầm bệnh.<br /> Các ký sính trùng như: ấu trùng giun đũa, giun phổi thường<br /> vào cơ thể qua đường tiêu hoá (ăn uống), xâm nhập vào máu, rồi<br /> di hành lên phổi súc vật. Nhưng ký sinh trùng chỉ là nguyên<br /> nhân gây tổn thương cơ giói (nguyên nhân tiền phát), tạo* điều<br /> kiện cho nhiễm khuẩn thứ phát (Cuningham, 1982).<br /> Súc vật chỉ phát bệnh trong trường họp gặp các điều kiện<br /> ngoại cảnh không thuận lợi (Stress), sức đề kháng giảm thấp.<br /> 119<br /> <br /> Bình thường, người ta vẫn phân lập được vi khuẩn gây bệnh<br /> trong bộ mấy hô hấp của bò như: virut Adeno, Mycoplasma, vi<br /> khuẩn:<br /> Pasteurella pneumonia,<br /> Streptococcus íaecalis,<br /> Staphylococcus aureus... Nhưng chúng chỉ gây bệnh cho bò,<br /> nhất là bê non khi thời tiết chuyển lạnh, thức ăn thiếu và chăm<br /> sóc nuôi dưỡng kém, làm cho súc vật gầy còm, giảm sức đề<br /> kháng (Manninge, 1982).<br /> Các vi sinh vật gây bệnh phát triển và phá hoại tổ chức niêm<br /> mạc mũi, phế quản và mô phổi, các phế nang. Tụ cầu<br /> Staphylococcus hemolitica... dễ dàng xâm nhập vào máu qua<br /> các tổn thưong ở phổi, gây nhiễm trùng huyét (Septicemia).<br /> 2. Triệu chứng lâm sàng<br /> <br /> Súc vật bệnh có thời gian nung bệnh dài ngắn khác nhau do<br /> từng nguyên nhân. Nhưng thòi gian này có thể từ 3-7 ngày. Sau<br /> thời gian nung bệnh, vật bệnh thể hiện các dấu hiệu lâm sàng<br /> đặc trưng:<br /> - Con vật mệt mỏi, ăn kém và sốt cao, thường 40-4l°c, sốt<br /> liên tục trong quá trình bệnh.<br /> - Sau đó, vật bệnh chảy nước mắt, nước mũi liên tục, và thở<br /> khó tăng dần. Bê non thê hiện nằm một chỗ, ngóc cổ thở mạnh,<br /> nhanh và khó khăn. Bệnh nặng sẽ xuất hiện chảy mủ từ mũi con<br /> vật. Vật bệnh ho khoạc từng con. Những ccm ho này xảy ra<br /> nhiều vào đêm khuya và sảng sớm.<br /> - Do tổn thưong phổi, việc tiếp nhận dưỡng khí khó khăn<br /> (thiếu dưỡng khí trong máu) nên mở các niêm mạc mắt, miệng<br /> của vật bệnh thấy đầu tiên đỏ sẫm, sung huyết, sau đó tím tái.<br /> 120<br /> <br /> - Nhiều trường họp bê non có ỉa chảy kế phát, do vi khuẩn<br /> gây bệnh được nuốt theo dớt dãi và mủ xuống hệ thống tiêu hoá,<br /> tiếp tục gây viêm ruột cata. Trong các trường họp này, bê ỉa<br /> chảy nặng và chết nhanh, kết thúc 5-7 ngày.<br /> 3. Bệnh tích<br /> <br /> Mô súc vật ốm hoặc chết, thấy niêm mạc mũi tụ huyết, xuất<br /> huyết, có dịch nhầy, niêm mạc phế quản tụ huyết. Các phế nang<br /> bị sưng, cắt ra trong có dịch và mủ. Màng phổi bị tụ huyết, có<br /> dịch vàng. Các trường hợp bệnh nặng, màng phổi dính vào<br /> xoang ngực. Hệ thống hạch lâm ba hầu và phổi sưng thũng và tụ<br /> huyết. Nếu súc vật có nhiễm trùng huyết thì máu đỏ sẫm và<br /> chậm đông.<br /> IV. DỊCH t I h ọ c<br /> 1. Động vật cảm nhiễm<br /> <br /> Bệnh xảy ra ở bò, bò sữa các giống nhập nội, trâu và một số<br /> thú nhai lại khác như: dê, cừu, hưcm, nai... nhưng tỷ lệ bị bệnh ít<br /> hon ở bò.<br /> Bê non dưới 1 năm tuổi mẫn cảm và bị bệnh nặng hon ở bò<br /> trưởng thành. Khi bị bệnh, bê non bị chét tỷ lệ cao: 60-70% số bị<br /> bệnh. Bò trưởng thành qua thể bệnh cấp tính, chuyển thành mãn<br /> tính kéo dài hàng tháng.<br /> 2. M ùa bệnh<br /> <br /> Bệnh xảy ra khi thời tiết thay đổi từ ấm áp sang lạnh ẩm.<br /> Mùa đông và đầu mùa xuân, bệnh thấy nhiều ở bê non, gây thiệt<br /> hại về kinh tế.<br /> 121<br /> <br /> V. CHẨN ĐOÁN<br /> 1. Chẩn đoán ỉâm sàng<br /> <br /> Căn cứ theo các dấu hiệu lâm sàng: sốt cao kéo dài, thở khó<br /> và ho của súc vật bệnh để chẩn đoán.<br /> 2. Chẩn đoán vi sinh vật<br /> <br /> Nuôi cấy, phân lập vi khuẩn, nấm gây bệnh và virut từ bệnh<br /> phẩm của súc vật ốm.<br /> VI. ĐIỀU TRỊ<br /> <br /> Căn cứ vào các kết quả chẩn đoán nguyên nhân bệnh để xây<br /> dựng các phác đồ thích hợp điều trị cho súc vật bị bệnh. Có thể<br /> sử dụng các phác đồ sau:<br /> PHÁC Đ ồ 1<br /> Viêm phổi do nhiễm khuẩn<br /> <br /> - Thuốc điều trị: Phối họp kháng sinh và Sulíamid.<br /> + Penicillin G hoặc Ampicillin dùng liều: 20.000 Ul/kg thể<br /> trọng/ngày.<br /> + Kanamycin hoặc Streptomycin dùng liều 20mg/kg thể<br /> trọng/ngày.<br /> + Sulfamerazin hoặc Sulfađimezin dùng liều 30-40mg/kg<br /> thể trọng/ngày.<br /> Dùng phối họp 3 loại thuốc liên tục 4-5 ngày.<br /> Kháng sinh tiêm, Sulíamid cho uống hoặc dùng dạng tiêm.<br /> - Thuốc chữa triệu chứng<br /> 122<br /> <br />