Sổ tay thực hành hộ sinh trung học (Phần 3)

Chia sẻ: Romano Romano | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

174
lượt xem 30
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Động thai (dọa sẩy thai) thường diễn ra trước 20 tuần tuổi với các hiện tượng như chảy máu âm đạo, đau bụng. Tuy nhiên, hầu hết thai nghén kiểu này đều có thể phát triển đủ tháng mà không cần điều trị. Phân biệt dọa sẩy thai và sẩy thai Dọa sẩy thai: Thường có xuất huyết âm đạo và đau bụng, nhưng thai nhi vẫn còn sống và chưa bị đẩy ra khỏi buồng tử cung. Cổ tử cung vẫn đóng kín, hoặc mở nhưng các thành phần của thai chưa bị tụt ra. Nếu bệnh nhân vẫn tiếp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay thực hành hộ sinh trung học (Phần 3)

+ Ra m¸u tõ tö cung: m¸u ra Ýt hoÆc nhiÒu, ®á sÉm M«n häc 16 hoÆc ®á t−¬i lÉn m¸u côc, cã khi b¨ng huyÕt. Ch¨m sãc bµ mÑ thêi kú + Toµn th©n: MÖt mái, lo l¾ng, mÊt ngñ, thiÕu m¸u, m¹ch nhanh, huyÕt ¸p h¹ nÕu m¸u ch¶y nhiÒu. thai nghÐn + Cã hoÆc kh«ng cã c¬n co tö cung. PhÇn 1. KÕ ho¹ch ch¨m sãc + Cæ tö cung cßn dµi, ®ãng kÝn hoÆc ®· xo¸ më. + Tö cung to t−¬ng ®−¬ng víi tuæi thai. Ch¨m sãc thai phô sÈy thai 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc 1. NhËn ®Þnh − Ng−êi bÖnh mÖt mái, mÊt ngñ do lo l¾ng vÒ t×nh 1.1. NhËn ®Þnh chung tr¹ng thai nghÐn bÊt th−êng. − + C¸c yÕu tè vÒ tiÒn sö bÖnh tËt, tiÒn sö s¶n - phô Nguy c¬ s¶y thai do ra m¸u ©m ®¹o. khoa nhiÒu khi cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn lÇn sÈy − Ng−êi bÖnh thiÕu m¸u hoÆc suy tuÇn hoµn do ch¶y thai nµy. m¸u (khi thai ®ang sÈy hoÆc ®· sÈy thai). + TiÒn sö bÖnh tËt: Ng−êi bÖnh bÞ m¾c c¸c bÖnh tim − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn buång tö cung do sãt rau hoÆc m¹ch, bÖnh thËn, bÖnh nhiÔm khuÈn (®Æc biÖt lµ can thiÖp thñ thuËt kh«ng ®¶m b¶o v« khuÈn... c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn ®Æc hiÖu nh−: giang mai, Toxoplasma...). 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc + TiÒn sö s¶n - phô khoa: Ng−êi bÖnh cã thÓ bÞ s¶y − Gi¶m lo l¾ng, mÖt mái vµ mÊt ngñ: thai, thai chÕt trong tö cung... trong c¸c lÇn cã thai tr−íc. §«i khi ®−îc ph¸t hiÖn khèi u vµ dÞ d¹ng ë bé + Quan t©m ®éng viªn ng−êi bÖnh. phËn sinh dôc. + Gióp ®ì ng−êi bÖnh trong c¸c sinh ho¹t th−êng + C¸c yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn sèng, sinh ho¹t hµng ngµy ngµy, cho ng−êi bÖnh ¨n uèng ®Çy ®ñ chÊt dinh cña thai phô. d−ìng, thøc ¨n dÔ tiªu. + Theo dâi m¹ch, huyÕt ¸p, da – niªm m¹c, s¾c mÆt. 1.2. NhËn ®Þnh t×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña ng−êi bÖnh: + §au tøc nÆng vïng h¹ vÞ, ®au mái l−ng hoÆc ®au + Thùc hiÖn thuèc an thÇn theo y lÖnh. bông tõng c¬n. 83 84
− − Gi¶m nguy c¬ sÈy thai: Cho ng−êi bÖnh uèng thuèc an thÇn: Diazepam, gardenal (nÕu cã chØ ®Þnh). + H−íng dÉn ng−êi bÖnh nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng − khi cßn ®au bông vµ ra m¸u. §Æt ng−êi bÖnh n»m nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng, h−íng dÉn hoÆc trî gióp ng−êi bÖnh vËn ®éng nhÑ nhµng + H−íng dÉn ng−êi bÖnh ¨n uèng ®ñ chÊt, thøc ¨n khi cÇn thiÕt. dÔ tiªu sÏ phßng chèng ®−îc t¸o bãn. − + Theo dâi dÊu hiÖu ®au bông, ra m¸u vµ c¸c rèi H−íng dÉn hoÆc cho ng−êi bÖnh ¨n thøc ¨n giÇu ®¹m, dÔ tiªu, ¨n thªm rau qu¶ t−¬i. lo¹n kÌm theo. − + Thùc hiÖn thuèc gi¶m co, thuèc néi tiÕt theo y lÖnh. Theo dâi biÓu hiÖn ®au bông vµ ra m¸u ©m ®¹o. − − Gi¶m møc ®é ch¶y m¸u khi thai ®ang sÈy hoÆc ®· Tiªm (hoÆc uèng) thuèc néi tiÕt hoÆc gi¶m co: sÈy: Progesteron, papaverin, spasmagil...(theo y lÖnh). + ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh vµ dông cô kÞp thêi, phô gióp − §Æt ng−êi bÖnh n»m trªn bµn theo t− thÕ s¶n khoa, thÇy thuèc lµm thñ thuËt. vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, th«ng ®¸i, tr¶i v¶i + Thùc hiÖn thuèc gi¶m ®au, thuèc t¨ng co, thuèc (s¨ng), tiªm thuèc gi¶m ®au, chuÈn bÞ bé dông cô n¹o thai. Phô gióp thÇy thuèc lµm thñ thuËt. chèng rèi lo¹n ®«ng m¸u, chèng thiÕu m¸u vµ suy tuÇn hoµn...theo y lÖnh. − §Æt ng−êi bÖnh n»m ®Çu thÊp sau khi n¹o. + Theo dâi sè l−îng- mµu s¾c m¸u trong vµ sau n¹o. − §Õm m¹ch, ®o huyÕt ¸p trong vµ sau n¹o. − Gi¶m nguy c¬ nhiÔm khuÈn sau n¹o: − Theo dâi sè l−îng, mµu s¾c m¸u ch¶y ra tõ ©m ®¹o. + Theo dâi nhiÖt ®é, sè l−îng - mµu s¾c - mïi cña s¶n − Thùc hiÖn y lÖnh tiªm (hoÆc uèng): Oxytocin, dÞch. transamin, truyÒn dÞch hoÆc m¸u nÕu cã chØ ®Þnh. + H−íng dÉn, trî gióp ng−êi bÖnh vÖ sinh bé phËn − §o nhiÖt ®é hµng ngµy. sinh dôc ngoµi hµng ngµy. − Quan s¸t, ®¸nh gi¸ vÒ sè l−îng- mµu s¾c-mïi cña + Thùc hiÖn kh¸ng sinh theo y lÖnh. m¸u ra ©m ®¹o. 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc − VÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi. − Hái th¨m vÒ gia ®×nh, søc kháe vµ bÖnh tËt cña ng−êi − Tiªm hoÆc cho ng−êi bÖnh uèng kh¸ng sinh theo y bÖnh. Nãi vÒ kh¶ n¨ng chuyªn m«n ®Ó ng−êi bÖnh lÖnh. yªn t©m tin t−ëng. 85 86
− MÖt mái, mÊt ngñ, ¨n uèng kÐm, hoa m¾t chãng mÆt. 5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc NÕu khèi thai vì g©y ch¶y m¸u nhiÒu ng−êi bÖnh cã − Ch¨m sãc cã hiÖu qu¶ khi: biÓu hiÖn sèc mÊt m¸u. + Ng−êi bÖnh tho¶i m¸i, ¨n ngñ ®−îc, ®ì mÖt mái, ®ì − Ra m¸u ©m ®¹o Ýt mét, ®á sÉm, cã khi cã c¶m gi¸c thiÕu m¸u, ®au bông vµ ch¶y m¸u gi¶m dÇn, thai mãt ®¹i tiÖn, tiÓu tiÖn... ®−îc b¶o tån. − §au bông ©m Ø vïng h¹ vÞ hoÆc ®au bông d÷ déi. + Ng−êi bÖnh ®−îc can thiÖp thñ thuËt kÞp thêi, kh«ng x¶y ra biÕn chøng trong vµ sau n¹o. 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc − Ch¨m sãc ch−a cã hiÖu qu¶ khi: − Ng−êi bÖnh mÖt mái, mÊt ngñ do lo l¾ng, do ®au + Ng−êi bÖnh cßn lo l¾ng, mÊt ngñ, mÖt mái, thiÕu bông, ra huyÕt hoÆc sî ph¶i can thiÖp phÉu thuËt. m¸u, thai bÞ sÈy. − Ng−êi bÖnh thiÕu m¸u thiÕu hôt tuÇn hoµn do ch¶y + X¶y ra biÕn chøng trong vµ sau n¹o. m¸u. 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc ch¨m sãc thai phô chöa ngoµi tö cung 3.1. Gi¶m lo l¾ng, mÊt ngñ cho ng−êi bÖnh 1. NhËn ®Þnh − §éng viªn, ch¨m sãc ng−êi bÖnh trong thêi gian theo dâi hoÆc chê ®îi phÉu thuËt. 1.1. TiÒn sö − Thùc hiÖn thuèc an thÇn theo y lÖnh. Viªm phÇn phô cÊp hoÆc m¹n tÝnh, n¹o hót thai nhiÒu lÇn, tiÒn sö mæ chöa ngoµi tö cung. 3.2.Gi¶m thiÕu m¸u vµ rèi lo¹n tuÇn hoµn 1.2. BÖnh sö − ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh ®Ó x¸c ®Þnh bÖnh sím vµ phÉu thuËt kÞp thêi. − ChËm kinh hoÆc rèi lo¹n kinh nguyÖt, ra m¸u kÐo dµi. − Båi phô khèi l−îng tuÇn hoµn tr−íc, trong vµ sau − §au bông ©m Ø vïng h¹ vÞ, cã c¬n ®au tréi lªn, ®au phÉu thuËt. nhiÒu nh− ngÊt xØu. 1.3. HiÖn t¹i 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc − Toµn tr¹ng: Da, niªm m¹c, s¾c mÆt, dÊu hiÖu sinh tån. − Hái vÒ t×nh tr¹ng bÖnh tËt vµ søc kháe. 87 88
− §Æt ng−êi bÖnh n»m nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng, lau ng−êi b»ng n−íc Êm, ch¨m sãc thai phô Chöa trøng − VÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, thay b¨ng vÖ sinh, v¸y s¹ch trong thêi gian theo dâi vµ chê ®îi phÉu thuËt. 1. NhËn ®Þnh − ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh ®Ó kh¸m vµ siªu ©m, lÊy n−íc 1.1. Sè lÇn cã thai tiÓu ®Ó thö HCG, lÊy m¸u ®Ó lµm xÐt nghiÖm c¬ b¶n. − 1.2. Tuæi vµ tiÒn sö: Tuæi khi cã thai trªn 40 hoÆc d−íi 20, ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh tr−íc mæ vµ chuyÓn ng−êi bÖnh tiÒn sö bÞ chöa trøng, thai chÕt trong tö cung, sÈy thai. lªn phßng mæ, bµn giao ng−êi bÖnh cho nh©n viªn nhµ mæ. 1.3. Toµn tr¹ng: Da, niªm m¹c, s¾c mÆt, dÊu hiÖu sinh tån. − TruyÒn m¸u cïng nhãm vµ c¸c dung dÞch thay thÕ. 1.4. BÖnh sö vµ hiÖn t¹i Tiªm thuèc chèng sèc theo y lÖnh. − Ra m¸u tù nhiªn, Ýt mét, kÐo dµi dai d¼ng, lóc ®á − §o huyÕt ¸p, ®Õm m¹ch, quan s¸t mµu s¾c da, niªm t−¬i, lóc ®á sÉm. NÕu m¸u ra nhiÒu ®á t−¬i, lÉn m¸u m¹c ... tr−íc trong vµ sau mæ. côc th−êng lµ do sÈy trøng. − Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi. − Buån n«n, n«n nhiÒu, kh«ng ¨n uèng ®−îc, phï, lo l¾ng, mÊt ngñ. 5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc − Ng−êi gÇy sót thiÕu m¸u cã khi m¹ch nhanh, huyÕt ¸p h¹, hoa m¾t chãng mÆt. 5.1. HiÖu qu¶ ch¨m sãc tèt khi − Ho, khã thë tøc ngùc. − Ng−êi bÖnh an t©m tin t−ëng, ®ì lo l¾ng, mÊt ngñ. − Thu håi tö cung. − §−îc x¸c ®Þnh bÖnh sím, phÉu thuËt kÞp thêi. − Nang hoµng tuyÕn − ThiÕu m¸u Ýt, kh«ng bÞ suy tuÇn hoµn. − Sau n¹o hoÆc sÈy trøng m¸u ©m ®¹o ra nhiÒu hoÆc rong huyÕt do tö cung co håi kÐm do sãt trøng hoÆc 5.2. HiÖu qu¶ ch¨m sãc ch−a tèt khi do biÕn chøng ¸c tÝnh. − Ng−êi bÖnh lo l¾ng, mÊt ngñ, thiÕu m¸u, rèi lo¹n 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc tuÇn hoµn. − − Ng−êi bÖnh mÖt mái, ngñ kÐm do lo l¾ng vÒ t×nh §−îc x¸c ®Þnh bÖnh muén, phÉu thuËt kh«ng kÞp tr¹ng thai nghÐn bÊt th−êng. thêi. 89 90
− − Nguy c¬ biÕn chøng ung th− rau: ThiÕu m¸u hoÆc suy tuÇn hoµn do rong huyÕt hoÆc ch¶y m¸u nhiÒu. + X¸c ®Þnh yÕu tè nguy c¬ cao. − Nguy c¬ biÕn chøng sau sÈy hoÆc sau n¹o thai trøng, + Theo dâi sù thu håi tö cung, c¸c dÊu hiÖu kh¸c: Hoa biÕn chøng ung th− nguyªn bµo nu«i. m¾t, nhøc ®Çu khã thë. − + ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh siªu ©m vµ xÐt nghiÖm n−íc Nguy c¬ nhiÔm khuÈn do rong huyÕt kÐo dµi. tiÓu ®Þnh l−îng HCG. 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc + H−íng dÉn ng−êi bÖnh kh¸m l¹i theo lÞch vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai trong thêi gian theo dâi. 3.1. Gi¶m lo l¾ng, mÖt mái, mÊt ngñ − 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc Gi¶i thÝch, ®éng viªn, n©ng cao thÓ tr¹ng, chÕ ®é ¨n lo·ng dÔ tiªu. − Th¨m hái, khÝch lÖ ®éng viªn ng−êi bÖnh, cho ng−êi − Thùc hiÖn thuèc an thÇn theo y lÖnh. bÖnh ¨n uèng ®Çy ®ñ. − Ng−êi bÖnh ®−îc uèng thuèc an thÇn: Diazepam, 3.2. Gi¶m thiÕu m¸u, ch¶y m¸u trong vµ sau n¹o trøng Rotunda (theo y lÖnh). − ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh, dông cô, phô gióp thÇy thuèc − ChuÈn bÞ vµ phô gióp thÇy thuèc n¹o hót trøng. n¹o trøng sím. − Thùc hiÖn y lÖnh: TruyÒn dung dÞch oxytocin trong − Thùc hiÖn y lÖnh truyÒn dung dÞch t¨ng co, tiªm qu¸ tr×nh n¹o cho ®Õn khi hÕt ra m¸u. TruyÒn m¸u thuèc t¨ng co trong vµ sau n¹o. Båi phô khèi l−îng cïng nhãm vµ c¸c dung dÞch thay thÕ nÕu cã suy tuÇn tuÇn hoµn nÕu cã suy tuÇn hoµn. hoµn. Tiªm c¸c thuèc kh¸c nh− transamin, oxytocin − Theo dâi t×nh tr¹ng toµn th©n, biÓu hiÖn ch¶y m¸u, theo y lÖnh. sù thu håi tö cung trong vµ sau n¹o. − Quan s¸t s¾c mÆt, ®o huyÕt ¸p, ®Õm m¹ch, x¸c ®Þnh 3.3. Gi¶m nguy c¬ biÕn chøng thu håi tö cung, ®¸nh gi¸ vÒ sè l−îng m¸u ch¶y trong vµ sau n¹o. − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn: + Theo dâi toµn tr¹ng, s¾c mÆt, da niªm m¹c. + Theo dâi nhiÖt ®é, mµu s¾c vµ mïi cña s¶n dÞch, sù + §o nhiÖt ®é ph¸t hiÖn sím sèt sau n¹o. co håi tö cung. + §¸nh gi¸ mµu s¾c vµ mïi cña s¶n dÞch. + Thùc hiÖn kh¸ng sinh theo y lÖnh. + X¸c ®Þnh yÕu tè nguy c¬ cao: MÑ lín tuæi, chöa + H−íng dÉn hoÆc lµm vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi. trøng lÆp l¹i... 91 92
+ Theo dâi sè l−îng, thêi gian ra m¸u, sù thu håi tö 1.2. T×nh tr¹ng bÖnh lý cung, kÝch th−íc nang hoµng tuyÕn. − Cã biÓu hiÖn thai ph¸t triÓn: Bông to lªn, cã dÊu + Thùc hiÖn y lÖnh. hiÖu nghÐn, thai m¸y… + LÊy n−íc tiÓu ®Þnh l−îng HCG theo lÞch. − BiÓu hiÖn thai chÕt: HÕt nghÐn, bông nhá dÇn, ra m¸u ©m ®¹o, thai kh«ng m¸y, vó c−¬ng tiÕt s÷a. + H−íng dÉn ng−êi bÖnh kh¸m l¹i theo lÞch, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai 2 n¨m sau n¹o trøng. 1.3. CËn l©m sµng − Siªu ©m thÊy h×nh ¶nh thai chÕt. 5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc − XÐt nghiÖm m¸u: Fibrinogen gi¶m. 5.1. Ch¨m sãc cã hiÖu qu¶: Ng−êi bÖnh tho¶i m¸i, ¨n uèng ®−îc, t¨ng c©n, hÕt thiÕu m¸u, kh«ng x¶y ra biÕn 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc chøng trong vµ sau n¹o. Ng−êi bÖnh ®−îc kh¸m l¹i ®Çy ®ñ theo lÞch, kh«ng cã biÕn chøng, kh«ng cã thai trong 2 n¨m − MÖt mái do lo l¾ng, mÊt ngñ v× t×nh tr¹ng thai theo dâi. nghÐn bÊt th−êng. 5.2. Ch¨m sãc ch−a cã hiÖu qu¶: Ng−êi bÖnh mÖt mái, − ThiÕu m¸u hoÆc suy tuÇn hoµn do ch¶y m¸u trong thiÕu m¸u, sót c©n, xuÊt hiÖn biÕn chøng trong vµ sau hoÆc sau sÈy (hoÆc sau n¹o). n¹o; kh«ng ®−îc kh¸m l¹i ®Çy ®ñ. − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn sau s¶y, sau n¹o thai chÕt trong tö cung. ch¨m sãc thai phô Thai chÕt trong tö cung 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc 1. NhËn ®Þnh 3.1. Gi¶m mÖt mái do lo l¾ng mÊt ngñ cho ng−êi bÖnh 1.1. TiÒn sö bÖnh tËt − §éng viªn ng−êi bÖnh an t©m, ¨n uèng t¨ng ®¹m, nghØ ng¬i tuyÖt ®èi. − MÑ m¾c bÖnh néi khoa m¹n tÝnh, bÖnh nhiÔm khuÈn, − nhiÔm ®éc thai nghÐn, nhiÔm ®éc ho¸ chÊt… Thùc hiÖn thuèc an thÇn theo y lÖnh − Thai chÕt trong tö cung, thai dÞ d¹ng, thai bÊt ®ång 3.2. Gi¶m thiÕu m¸u hoÆc suy tuÇn hoµn nhãm m¸u víi mÑ… − ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh, dông cô ®Ó tiÕn hµnh thñ thuËt − Toµn tr¹ng: Da, niªm m¹c, s¾c mÆt, dÊu hiÖu sinh tån. kÞp thêi. 93 94
− − Tiªm thuèc t¨ng co, thuèc chèng rèi lo¹n ®«ng m¸u: Thùc hiÖn thuèc t¨ng co, thuèc chèng rèi lo¹n ®«ng Oxytocin, transamin theo y lÖnh. m¸u, m¸u vµ c¸c dÞch thay thÕ theo y lÖnh. − − TruyÒn m¸u hoÆc c¸c dÞch thay thÕ theo y lÖnh. Theo dâi m¹ch, huyÕt ¸p, sù thu håi tö cung, sù ra m¸u ©m ®¹o. − Tiªm kh¸ng sinh theo y lÖnh. 3.3. Gi¶m nguy c¬ nhiÔm khuÈn 5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc − Theo dâi th©n nhiÖt. 5.1. HiÖu qu¶ ch¨m sãc tèt − Theo dâi s¶n dÞch vÒ sè l−îng, mïi, mµu s¾c. − Ng−êi bÖnh ®ì lo l¾ng, ngñ ®−îc. − Thùc hiÖn thuèc kh¸ng sinh theo y lÖnh. − Ng−êi bÖnh ®ì thiÕu m¸u, kh«ng xÈy ra biÕn chøng − H−íng dÉn hoÆc lµm vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi. (nhiÔm khuÈn hoÆc ch¶y m¸u). 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc 5.3. HiÖu qu¶ ch¨m sãc ch−a tèt − − Hái th¨m vÒ t×nh tr¹ng søc kháe, gi¶i thÝch vÒ t×nh Ng−êi bÖnh cßn lo l¾ng, mÊt ngñ. tr¹ng thai, ®éng viªn ®Ó ng−êi bÖnh an t©m tin t−ëng. − Ng−êi bÖnh vÉn thiÕu m¸u hoÆc cã biÕn chøng (ch¶y − Cho ng−êi bÖnh ¨n uèng ®Çy ®ñ chÊt dinh d−ìng, ¨n m¸u hoÆc nhiÔm khuÈn). t¨ng ®¹m, n»m nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng. − Ng−êi bÖnh ®−îc n¹o thai chÕt trong tö cung sím, ch¨m sãc thai phô Rau tiÒn ®¹o ph¸t hiÖn kÞp thêi biÕn chøng ch¶y m¸u. − §Õm m¹ch, ®o huyÕt ¸p, ®o nhiÖt ®é, theo dâi mµu 1. NhËn ®Þnh s¾c da, niªm m¹c. − − TiÒn sö: Kh¸m sù thu håi tö cung, ®¸nh gi¸ sè l−îng, mµu s¾c cña m¸u vµ s¶n dÞch. + BÖnh tËt − + Thai nghÐn H−íng dÉn hoÆc vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, ®ãng khè s¹ch. + §iÒu kiÖn sèng, sinh ho¹t hµng ngµy, phong tôc tËp − Tiªm hoÆc cho ng−êi bÖnh uèng thuèc an thÇn: qu¸n nh−: ®Î nhiÒu, ®Î dµy, n¹o hót thai nhiÒu lÇn… Diazepam, Rotulda…theo y lÖnh. − Toµn tr¹ng: Da, niªm m¹c, s¾c mÆt, dÊu hiÖu sinh tån. 95 96
− − §Õm nhÞp tim thai ph¸t hiÖn suy thai §au bông, ra m¸u ©m ®¹o, tÝnh chÊt ra m¸u ©m ®¹o. − − H−íng dÉn cho s¶n phô ¨n ®ñ chÊt dinh d−ìng, thøc §¹i, tiÓu tiÖn ¨n ¨n dÔ tiªu, kh«ng ¨n c¸c chÊt kÝch thÝch vµ gia vÞ − C¸c xÐt nghiÖm − Cho s¶n phô n»m nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng − 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc Lµm vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi ngµy 3 lÇn, thay v¸y ¸o, kh¨n vÖ sinh v« khuÈn − Ng−êi bÖnh mÖt mái, lo l¾ng vÒ bÖnh do mÊt m¸u − Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c. − Nguy c¬ ch¶y m¸u, thiÕu m¸u do rau b¸m kh«ng ®óng vÞ trÝ 5. §¸nh gi¸ − Nguy c¬ thai kÐm ph¸t triÓn, ®Î non do mÊt m¸u − HiÖu qu¶ ch¨m sãc tèt − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn do ch¶y m¸u kÐo dµi S¶n phô ®−îc ch¨m sãc theo dâi ®Çy ®ñ, ®−îc ®iÒu trÞ kÞp thêi vµ chÝnh x¸c; m¹ch, huyÕt ¸p æn ®Þnh, sè l−îng 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc m¸u ra Ýt, tim thai tèt. Ng−êi bÖnh ®ì lo l¾ng, ngñ ®−îc. Ng−êi bÖnh gi¶m thiÕu m¸u, kh«ng xÈy ra biÕn chøng − Cho s¶n phô n»m nghØ tuyÖt ®èi, dïng thuèc gi¶m co. (nhiÔm khuÈn hoÆc ch¶y m¸u). − Theo dâi toµn tr¹ng, theo dâi ra m¸u, sù ph¸t triÓn − HiÖu qu¶ ch¨m sãc ch−a tèt cña thai. + Ng−êi bÖnh cßn lo l¾ng, mÊt ngñ. − H−íng dÉn chÕ ®é ¨n, n©ng cao thÓ tr¹ng + Ng−êi bÖnh cßn thiÕu m¸u hoÆc cã biÕn chøng (ch¶y − VÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, vÖ sinh th©n thÓ m¸u hoÆc nhiÔm khuÈn, tim thai cã thÓ bÞ suy, thai kÐm ph¸t triÓn). − Thùc hiÖn y lÖnh ch¨m sãc thai phô Rau bong non 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc − §Õm m¹ch, ®o nhiÖt ®é, huyÕt ¸p, ®Õm nhÞp thë, quan s¸t da, niªm m¹c, s¾c mÆt, ghi phiÕu theo dâi, 1. NhËn ®Þnh ph¸t hiÖn thiÕu m¸u, sèc. − TiÒn sö: − Xem sè l−îng m¸u ra ©m ®¹o, mµu s¾c, thêi gian + BÖnh tËt, ®iÒu kiÖn sinh sèng, ®iÒu kiÖn lao ®éng. − N¾n tö cung xem ng«i thai cã bÊt th−êng kh«ng 97 98
+ Thai nghÐn − §au do t×nh tr¹ng rau bong non g©y nªn − − Sù hiÓu biÕt cña ng−êi bÖnh vÒ rau bong non Nguy c¬ tæn th−¬ng cho thai do ch¶y m¸u vµ bong rau − Møc ®é lo l¾ng, møc ®é khã chÞu cña ng−êi bÖnh − ThiÕu hôt n−íc vµ ®iÖn gi¶i do ch¶y m¸u − TÝnh chÊt ®au bông: + Thêi gian c¬n ®au 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc + TÇn sè c¬n ®au − Cho ng−êi bÖnh n»m nghØ hoµn toµn t¹i n¬i yªn tÜnh, + Møc ®é ®au tho¸ng, Êm. + VÞ trÝ ®au − Theo dâi toµn tr¹ng, theo dâi ra m¸u, tim thai, møc ®é ®au bông vµ sù co cøng cña tö cung. − C¬n co tö cung: − + Thêi gian Cung cÊp th«ng tin cho ng−êi bÖnh vÒ rau bong non + TÇn sè − Gi¶i thÝch cho ng−êi chång vµ gia ®×nh ng−êi bÖnh + C−êng ®é − Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶m ®au kh«ng dïng + Tr−¬ng lùc c¬ tö cung ngoµi c¬n co tö cung thuèc nÕu thÝch hîp. − − VÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, vÖ sinh th©n thÓ Theo dâi tim thai liªn tôc, nh»m ®¸nh gi¸: + NhÞp tim thai c¬ b¶n − Thùc hiÖn y lÖnh kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. + Thay ®æi nhÞp tim thai c¬ b¶n 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc + Sù thay ®æi nhÞp tim thai vµ kiÓu thay ®æi ( DIP ) + Thêi gian håi phôc sau nhÞp chËm cña tim thai − Cung cÊp th«ng tin cho ng−êi bÖnh vÒ rau bong non: − + Nguyªn nh©n TÝnh chÊt, sè l−îng m¸u ra ©m ®¹o − Sù thay ®æi chiÒu cao tö cung, vßng bông 30phót/lÇn + BiÓu hiÖn − CËn l©m sµng. + ¶nh h−ëng cña rau bong non tíi cuéc ®Î + HËu qu¶ cã thÓ cã cho mÑ, cho con 2. C¸c vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc − Tr−íc khi tiÕn hµnh bÊt cø can thiÖp nµo trªn ng−êi − Ng−êi bÖnh mÖt mái, lo l¾ng, thiÕu hôt kiÕn thøc vÒ bÖnh cÇn gi¶i thÝch cho ng−êi chång vµ gia ®×nh ng−êi vÊn ®Ò rau bong non. bÖnh nh÷ng vÊn ®Ò sau: 99 100
+ V× sao ph¶i tiÕn hµnh can thiÖp 5. §¸nh gi¸ + C¸ch thøc tiÕn hµnh − HiÖu qu¶ ch¨m sãc tèt: + KÕt qu¶ cã thÓ ®¹t ®−îc ViÖc ch¨m sãc ®−îc ®¸nh gi¸ lµ tèt khi c¸c dÊu hiÖu ®−îc − theo dâi s¸t, ph¸t hiÖn sím c¸c diÔn biÕn bÊt th−êng vµ b¸o Sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p gi¶m ®au kh«ng dïng c¸o kÞp thêi. Thùc hiÖn y lÖnh chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶. thuèc nÕu thÝch hîp: − + Thay ®æi t− thÕ HiÖu qu¶ ch¨m sãc ch−a tèt: + Ng−êi bÖnh cßn lo l¾ng, mÊt ngñ, kh«ng ®−îc theo + Kü thuËt th− gi·n dâi s¸t, kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc sím c¸c dÊu hiÖu bÊt + C¸ch thë th−êng ®Ó xö trÝ kÞp thêi. − B¸o cho b¸c sü mäi thay ®æi cña tim thai + Ng−êi bÖnh cã biÕn chøng. − ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph−¬ng tiÖn, thuèc cÊp cøu trÎ ng¹t ch¨m sãc thai phô do¹ ®Î non vµ ®Î non − B¸o cho b¸c sü mäi thay ®æi cña c¸c dÊu hiÖu sinh tån cña ng−êi bÖnh vµ c¸c thay ®æi ë tö cung nh−: + Tö cung kh«ng mÒm sau khi hÕt c¬n co tö cung 1. NhËn ®Þnh + Ng−êi bÖnh ®au bông ngµy cµng t¨ng 1.1. TiÒn sö + Ng−êi bÖnh thay ®æi ý thøc hoÆc hµnh vi C¸c yÕu tè vÒ tiÒn sö bÖnh tËt, tiÒn sö s¶n phô khoa + M¸u ra ©m ®¹o t¨ng nhiÒu khi cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn lÇn sÈy thai nµy. + L−îng n−íc tiÓu gi¶m + TiÒn sö bÖnh tËt: Ng−êi bÖnh bÞ m¾c c¸c bÖnh tim − Cho ng−êi bÖnh n»m nghØ hoµn toµn t¹i n¬i yªn tÜnh, m¹ch, bÖnh thËn, bÖnh nhiÔm khuÈn toµn th©n vµ nhiÔm khuÈn ®−êng sinh dôc, bÖnh bÐo ph×, cao tho¸ng, Êm huyÕt ¸p, nhiÔm ®éc thai nghÐn... − ChuÈn bÞ ng−êi bÖnh, vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh vïng + TiÒn sö s¶n - phô khoa: C¸c bÊt th−êng cña tö cung mæ, vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi, gi¶i thÝch cho nh−: tö cung dÞ d¹ng, tö cung cã u x¬, hë cæ tö cung. ng−êi bÖnh vµ gia ®×nh, chuÈn bÞ dông cô vµ ph−¬ng C¸c bÖnh lý khi cã thai: rau tiÒn ®¹o, rau bong non, tiÖn cho mæ cÊp cøu lÊy thai. ®a èi, thiÓu èi, ®a thai… − Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh x¸c. 101 102
+ C¸c sang chÊn vµo vïng bông: Ng·, bÞ ®¸nh ®Ëp, bÞ − Nguy c¬ nhiÔm khuÈn trong nh÷ng tr−êng hîp bÞ rØ èi. phÉu thuËt. 3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc + C¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi: ThiÕu ¨n, nghÌo ®ãi, lao ®éng vÊt v¶. − Gi¶m lo l¾ng, mÖt mái vµ mÊt ngñ: 1.2. T×nh tr¹ng hiÖn t¹i cña ng−êi bÖnh + Quan t©m ®éng viªn ng−êi bÖnh. + Gióp ®ì thai phô trong c¸c sinh ho¹t th−êng ngµy, Do¹ ®Î non: cho thai phô ¨n uèng ®Çy ®ñ chÊt dinh d−ìng, thøc + §au mái l−ng hoÆc ®au bông tõng c¬n do c¬n co tö ¨n dÔ tiªu. cung, dÇn dÇn ®au t¨ng lªn. + Theo dâi m¹ch, huyÕt ¸p, da, niªm m¹c, s¾c mÆt. + KÌm theo ®au bông, cã thÓ ra m¸u, hoÆc cã thÓ chØ + Thùc hiÖn thuèc theo y lÖnh. ra nhµy hång. + Cæ tö cung cßn dµi, ®ãng kÝn, tim thai vÉn ®Ëp ®Òu. − Gi¶m nguy c¬ do¹ ®Î non, ®Î non: + Tö cung to t−¬ng ®−¬ng víi tuæi thai. + H−íng dÉn thai phô nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng khi cßn ®au bông vµ ra m¸u. §Î non: + H−íng dÉn thai phô ¨n uèng ®ñ chÊt, thøc ¨n dÔ + Toµn th©n: MÖt mái, lo l¾ng, mÊt ngñ, t©m lý s¶n tiªu vµ phßng chèng ®−îc t¸o bãn. phô kh«ng æn ®Þnh. + Theo dâi dÊu hiÖu ®au bông, ra m¸u vµ c¸c rèi lo¹n + C¬n co tö cung ngµy mét t¨ng, cæ tö cung xo¸ më dÇn kÌm theo. + Thµnh lËp ®Çu èi. + Thùc hiÖn thuèc theo y lÖnh. + Tim thai vÉn ®Ëp ®Òu. − Gi¶m nguy c¬ nhiÔm khuÈn trong vµ sau ®Î nÕu cã rØ èi: + ¨n uèng, nghØ ng¬i, vÖ sinh. + Theo dâi mÇu s¾c, mïi n−íc èi. + Theo dâi nhiÖt ®é, sè l−îng- mµu s¾c-mïi cña s¶n 2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc dÞch. − Ng−êi bÖnh mÖt mái, mÊt ngñ do lo l¾ng vÒ t×nh + H−íng dÉn, trî gióp thai phô vÖ sinh bé phËn sinh tr¹ng thai nghÐn. dôc ngoµi hµng ngµy. − Nguy c¬ do¹ ®Î non, ®Î non do ra m¸u ©m ®¹o vµ cã + Thùc hiÖn kh¸ng sinh theo y lÖnh. c¬n co tö cung. 103 104
− Theo dâi s¸t sù chuyÓn d¹, chuÈn bÞ ®Çy ®ñ dông cô, 4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc ph−¬ng tiÖn, thuèc, tiÕn hµnh ®ì ®Î nh− b×nh th−êng. 4.1. Do¹ ®Î non − Chó ý ®Çy ®ñ ph−¬ng tiÖn cÊp cøu ch¨m sãc s¬ sinh non yÕu ng¹t. − Hái th¨m vÒ gia ®×nh, søc kháe vµ bÖnh tËt cña thai − phô. Cho thai phô biÕt vÒ kh¶ n¨ng chuyªn m«n ®Ó Ch¨m sãc mÑ cÇn theo dâi s¸t ®Ó ph¸t hiÖn tai biÕn thai phô yªn t©m tin t−ëng. ch¶y m¸u sau khi sinh. − − Theo dâi toµn tr¹ng: Quan s¸t da, niªm m¹c, s¾c H−íng dÉn hoÆc cho thai phô ¨n thøc ¨n giÇu ®¹m, mÆt, ®o huyÕt ¸p, ®o nhiÖt ®é, ®Õm m¹ch vµ ghi dÔ tiªu, ¨n thªm rau qu¶ t−¬i. H−íng dÉn vËn ®éng phiÕu ch¨m sãc. sau ®Î ®Ò phßng bÕ s¶n dÞch. − − Cho thai phô n»m nghØ tuyÖt ®èi t¹i gi−êng, khuyªn VÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh r¨ng miÖng, vÖ sinh bé thai phô n»m nghiªng nhiÒu h¬n vÒ bªn tr¸i, h−íng phËn sinh dôc ngoµi, thay kh¨n vÖ sinh v« khuÈn ®Ó dÉn hoÆc trî gióp thai phô vËn ®éng nhÑ nhµng khi ®Ò phßng nhiÔm khuÈn. cÇn thiÕt. − NÕu chuyÓn s¬ sinh non yÕu lªn tuyÕn trªn th× thùc − hiÖn theo ph−¬ng ph¸p chuét tói. H−íng dÉn cho bµ H−íng dÉn hoÆc cho thai phô ¨n thøc ¨n giÇu ®¹m, mÑ c¸ch ch¨m sãc vµ nu«i con. dÔ tiªu, ¨n thªm rau qu¶ t−¬i. − Thùc hiÖn thuèc theo y lÖnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi.. − Theo dâi biÓu hiÖn ®au bông vµ ra m¸u ©m ®¹o. − Theo dâi t×nh tr¹ng thai: Sù ph¸t triÓn cña thai, cö 5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc ®éng cña thai, ®Õm nhÞp tim thai vµ ghi phiÕu theo dâi. 5.1. Ch¨m sãc cã hiÖu qu¶ khi − Thùc hiÖn thuèc theo y lÖnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ kÞp − thêi. Thai phô tho¶i m¸i, ¨n ngñ ®−îc, ®ì mÖt mái, ®au bông vµ ra m¸u gi¶m dÇn, thai ®−îc b¶o tån ®Õn khi 4.2. §Î non ®ñ th¸ng. − Gi¶i thÝch cho thai phô vµ gia ®×nh t×nh tr¹ng thai − NÕu chuyÓn d¹ ®Î non, thai phô ®−îc can thiÖp thñ kh«ng thÓ gi÷ ®−îc, ®éng viªn ®Ó thai phô yªn t©m. thuËt kÞp thêi, kh«ng x¶y ra biÕn chøng trong vµ sau ®Î, s¬ sinh ®−îc ch¨m sãc tèt. − Theo dâi toµn tr¹ng: Quan s¸t da, niªm m¹c, s¾c mÆt, ®o huyÕt ¸p, ®o nhiÖt ®é, ®Õm m¹ch vµ ghi 5.2. Ch¨m sãc ch−a cã hiÖu qu¶ khi: Thai phô kh«ng phiÕu ch¨m sãc. tho¶i m¸i, lo l¾ng, ¨n ngñ kÐm, mÖt mái, ®au bông vÉn cßn ra m¸u, thai khã ®−îc b¶o tån ®Õn khi ®ñ th¸ng… 105 106