Sự cố môi trường và khả năng ứng phó của cộng đồng dân tộc tại huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh

Nghiên c u<br /> <br /> S C MÔI TR NG VÀ KH N NG NG PHÓ C A C NG<br /> NG DÂN T C T I HUY N HOÀNH B , T NH QU NG NINH<br /> Nguy n M nh Kh i1, V ình Tu n1,<br /> Lê Th Thu Thanh2, Bùi Th Hu 1, Nguy n Th H ng H nh3<br /> 1<br /> Tr ng i h c Khoa h c T nhiên, i h c Qu c gia Hà N i<br /> 2<br /> H c vi n Dân t c, y ban Dân t c<br /> 3<br /> Tr ng i h c Tài nguyên và Môi tr ng Hà N i<br /> Tóm t t<br /> Hoành B là huy n a d ng v thành ph n dân t c: Dao (Thanh Y, Thanh Phán),<br /> Sán Dìu, Kinh, Tày, Hoa,… nên i s ng v n hóa c a huy n khá phong phú. ây là a<br /> bàn có a hình i núi ti p giáp bi n có di n tích i núi chi m t i 87% di n tích t<br /> nhiên và có che ph t 61,1%. Do a hình có d c l n nên th ng b nh h ng<br /> c a m a l , c bi t là các s c môi tr ng nh l quét và s t l t. K t qu i u tra<br /> kh o sát 250 ng i dân và 50 cán b a ph ng t i huy n Hoành B cho th y, ng i<br /> dân ã nh n th c c các nguyên nhân gây ra s c môi tr ng t i a ph ng là<br /> do con ng i tàn phá r ng tuy nhiên nh n th c này m i ch t p trung ng i dân có<br /> trình h c v n cao (64,7%). Bên c nh ó, ng i dân c ng ã có nh ng ho t ng<br /> nh m gi m thi u tác ng s c môi tr ng tr c th i i m x y ra: Liên t c xem d<br /> báo th i ti t (90,5%) và s tán khi th y không an toàn (78,6%); trong th i i m x y<br /> ra: Ch p hành s ch o c a chính quy n trong c u h , c u n n (79,1%) và u tiên<br /> ng c u tính m ng con ng i (65,1%); sau th i i m x y ra: D n d p v sinh n i và<br /> môi tr ng nh m h n ch phát sinh d ch b nh (91,8%); Ch m sóc ph c h i cây tr ng<br /> (74,1%),... i u ó cho th y, ng i dân ã có nh ng hi u bi t khá y v công tác<br /> ng phó v i s c nh ng i t ng có h c v n cao, c n có nh ng ch ng trình nâng<br /> cao n ng l c cho ng i dân h c v n th p, c bi t là nh ng ng i không bi t ch .<br /> T khóa: S c môi tr ng; L quét; S t l t; Dân t c thi u s ; Hoành B<br /> Abstract<br /> Environmental incidents and response ability of local ethnic minorities in Hoanh<br /> Bo district, Quang Ninh province<br /> Hoanh Bo is a district with diversity culture where many ethnic groups such as<br /> Dao (Thanh Y, Thanh Phan), San Diu, Kinh, Tay, Hoa reside,... Hoanh Bo is a coastal<br /> mountainous district. 87% of total district areas are mountains and hills with a 61,1%<br /> tree coverage. Due to the slope terrain, Hoanh Bo is often a ected by environmental<br /> incidents such as flash floods and landslides. The results of a survey on 250 local people<br /> and 50 o cers in Hoanh Bo showed that majority of people with high education level<br /> (64,7%) were aware that destroying the forest causes environmental incidents by. Local<br /> people also involve in activities to minimize the impact of environmental incidents<br /> before the its happening such as continuously watch the weather forecast (90,5%)<br /> and evacuate when it is unsafe (78,6%); during incident happening such as follow<br /> the instructions of the authorities in rescue (79,1%) and prioritize to rescue human<br /> life (65,1 %); after the incidents such as clean up the environment to limit disease<br /> spreading (91,8%); replant trees (74,1%). These results show that the knowledge in<br /> 19<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br /> Nghiên c u<br /> <br /> incident preparing and response are quite adequate in group with high education level.<br /> Hence, it is necessary to develop communication and awareness raising programs in<br /> environmental incidents response for low-educated people, especially illiterate group.<br /> Keyword: Environmental incidents; Flash floods; Landslides; Hoanh Bo;<br /> Quang Ninh.<br /> 1. tv n cho các s c môi tr ng (SCMT) di n ra<br /> Hoành B là m t huy n có nhi u dân ngày càng kh c li t và b t ng trên di n<br /> t c cùng sinh s ng, g m m t s các dân r ng. Các s li u báo cáo v nh ng thi t<br /> t c ch y u là các dân t c ít ng i nh : h i v ng i và tài s n do SCMT trong 5<br /> Dao (Thanh Y, Thanh Phán), Sán Dìu, n m g n ây cho th y, SCMT t i huy n<br /> Kinh, Tày, Hoa,... v i l ch s v n hoá Hoành B ang t ng lên k c v s l ng<br /> lâu i. Bên c nh ó, huy n có a hình c ng nh c ng , c bi t là i v i s<br /> a d ng, thu c lo i a hình i núi ti p c l quét, tr t l t.<br /> giáp bi n, a hình th p d n t B c xu ng Trong bài báo này trình bày k t qu<br /> Nam, càng g n bi n thì i núi càng th p nghiên c u th c tr ng s c môi tr ng và<br /> d n và xen k vùng t b ng, t o ra m t s n ng l c c a c ng ng trong ng phó v i<br /> a d ng và k t h p gi a phát tri n kinh t SCMT, t ó a ra các gi i pháp nh m<br /> mi n núi v i trung du ven bi n. Di n tích nâng cao n ng l c c a c ng ng dân t c<br /> i núi r t l n chi m t i 87% di n tích thi u s huy n Hoành B trong ng phó<br /> t nhiên và có che ph c a r ng t v i các SCMT.<br /> 61,1%, t tr ng i núi tr c chi m 6,4% 2. Ph ng pháp nghiên c u<br /> di n tích t nhiên c a huy n. L ng m a<br /> trung bình n m khá l n 2.016 mm/n m, 2.1. Ph ng pháp t ng h p, phân<br /> n m m a cao nh t 2.818 mm, th p nh t tích s li u và tài li u th c p<br /> 870 mm. Mùa m a kéo dài t tháng 5 n i u tra, thu th p tài li u, s li u v<br /> tháng 10, chi m t i 89% t ng l ng m a i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i và th c<br /> c n m. Mùa khô t tháng 11 n tháng tr ng c ng nh các thi t h i do SCMT<br /> 4 n m sau, tháng ít m a nh t là tháng 12. di n ra trên a bàn huy n Hoành B<br /> Do a hình ph c t p, d c l n cùng trong 5 n m g n ây.<br /> v i l ng m a l n nên th ng b xói mòn 2.2. Ph ng pháp ánh giá nhanh<br /> trong mùa m a l gây nh h ng n h có s tham gia c a ng i dân<br /> sinh thái r ng và màu m c a t, c<br /> bi t là l quét và tr t l t. Thông qua các ph n h i c a ng i<br /> dân trong các bu i g p tr c ti p (h p<br /> Hi n nay, di n tích r ng ã giao cho<br /> nhóm, i u tra, ph ng v n) có ánh giá<br /> các h dân, doanh nghi p s n xu t ch<br /> s b .<br /> y u tr ng keo l y g , vòng tu i cây t 5<br /> - 7 n m, sau ó khai thác ng lo t nh 2.3. Ph ng pháp i u tra b ng<br /> h ng tr c ti p n sinh thái, xói mòn, b ng h i<br /> t b c màu, nh h ng n kh n ng Xây d ng 2 m u phi u i u tra,<br /> phát tri n c a r ng khi n vi c tích n c 01 m u phi u dành cho cán b qu n lý<br /> c a các h ch a, sông su i không m c p huy n và c p xã, 01 m u phi u i u<br /> b o. Bên c nh ó, tình tr ng ch t phá r ng tra dành cho các h dân c trên a bàn<br /> u ngu n v n di n ra trên a bàn khi n i u tra.<br /> 20<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br />  Nghiên c u<br /> <br /> i u tra t ng s 300 phi u, trong ó c n bão s 05 (Jebi) và s 14 (Haiyan)<br /> có 50 phi u cán b và 250 phi u ng i gây thi t h i v tài s n v i t ng giá tr trên<br /> dân trên a bàn. 10 t ng [5]. N m 2017, huy n Hoành<br /> K t qu i u tra nh m ánh giá th c B ch u nh h ng c a 03 c n bão: s 1,<br /> tr ng SCMT và n ng l c c a c ng ng 3, 7 và t m a l n di n ra t ngày 05/6<br /> trong ng phó v i SCMT, t ó a ra n ngày 22/7, t ng thi t h i 11.776 tri u<br /> các gi i pháp nh m nâng cao n ng l c c a ng và 2,3 ha r ng [2]<br /> c ng ng dân t c thi u s huy n Hoành Ngày 13 và 14 tháng 8 n m 2017,<br /> B trong ng phó v i các SCMT. m a l n làm x y ra 16 i m s t l t i<br /> huy n Hoành B [3]; ngày 27 tháng 6 n m<br /> 2.4. Ph ng pháp th ng kê<br /> 2018 l quét trên a bàn huy n gây ch t<br /> S li u c x lý trên ph n m m ng i [4],… Các s c này ngày càng có<br /> SPSS ánh giá nh n th c, n ng l c c a xu h ng gia t ng v s l ng, c ng<br /> c ng ng thông qua th ng kê t n su t. c ng nh m c thi t h i.<br /> 2.5. Ph ng pháp tham v n Bên c nh ó, t i huy n Hoành B còn<br /> chuyên gia xu t hi n nhi u lo i SCMT khác nh m a<br /> Tham kh o ý ki n c a các chuyên á, cháy r ng, rét m, ô nhi m do khai<br /> gia, cán b a ph ng cùng v i k t qu thác khoáng s n,… nh ng các tác ng<br /> i u tra ánh giá chính xác và th c do l quét và tr t l t t i a ph ng<br /> t h n. v n gây nh h ng và thi t h i l n nh t v<br /> ng i và tài s n.<br /> 3. K t qu nghiên c u và th o lu n<br /> 3.2. Thông tin v nhóm i t ng<br /> 3.1. Các lo i s c môi tr ng x y kh o sát<br /> ra ph bi n t i a ph ng<br /> Nhóm i t ng kh o sát có thành<br /> Theo k t qu t ng h p báo cáo k t ph n dân t c nh sau: ng i Dao chi m<br /> qu phòng ch ng thiên tai t n m 2013 42,7%, ng i Sán Dìu (24,7%), ng i<br /> cho th y, hàng n m t i Hoành B u x y Tày (2,2%), ng i M ng (1,1%). M i<br /> ra các tr n l quét và s t l t ch y u dân t c u có nét v n hóa riêng và t p<br /> t p trung vào tháng 6 - 8 v i m c thi t quán riêng c a mình, tuy nhiên do s ng<br /> h i khác nhau [1]. C th : N m 2013, tình trên cùng a bàn huy n nên thu nh p c a<br /> hình th i ti t có nhi u di n bi n ph c t p, ng i dân ây ch y u d a vào nông<br /> gây nh h ng không nh n i s ng nghi p và tr ng r ng. Theo thông tin kh o<br /> và s n xu t c a nhân dân. Huy n Hoành sát, t l ng i dân có thu nh p chính d a<br /> B ã ch u nh h ng tr c ti p c a 02 vào các ngu n nh sau:<br /> B ng 1. Các ngu n thu nh p chính c a ng i dân<br /> <br /> STT Ngu n thu nh p T l (%)<br /> 1 Tr ng tr t 29,2<br /> 2 Lâm nghi p 22,7<br /> 3 Làm thuê 21,6<br /> 4 Ch n nuôi 19,5<br /> 5 Buôn bán 7,0<br /> <br /> 21<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br /> Nghiên c u<br /> <br /> a s ng i dân huy n Hoành B có ng i dân tham gia tr ng r ng s n xu t<br /> thu nh p t tr ng tr t, tuy nhiên, n u so v a có tác d ng b o v r ng l i v a có<br /> sánh v i nhi u a ph ng khu v c mi n ch c n ng ch ng các SCMT.<br /> núi khác thì Hoành B là huy n có t l 3.3. Nh n th c c a c ng ng<br /> ng i dân có thu nh p t tr ng r ng khá 3.3.1. Nguyên nhân SCMT<br /> cao (22,7%). ây có th xem là l i th K t qu i u tra tìm hi u v nguyên<br /> c a huy n Hoành B trong gi m thi u các nhân c a SCMT trên i t ng ng i dân<br /> thi t h i do l quét, s t l t khi v n ng c th hi n qua b ng 2.<br /> B ng 2. ánh giá c a ng i dân v nguyên nhân c a s c môi tr ng<br /> Ti u h c Trung h c c s Trung h c ph thông<br /> Do t nhiên sinh ra 46,7% 30,4% 29,4%<br /> Con ng i tàn phá thiên nhiên (Phá r ng) 33,3% 65,2% 64,7%<br /> Do s bi n i khí h u 66,7% 69,6% 70,6%<br /> Nhìn nh n v nguyên nhân c a ho c các thi t h i c a ng i dân u do<br /> SCMT ng i dân có s khác nhau theo t nó sinh ra và ít ch u tác ng c a con<br /> trình h c v n: 46,7% ng i dân có ng i. Trong khi nhóm trình h cv n<br /> trình Ti u h c cho r ng nguyên nhân cao thì l i cho r ng ng c l i, nguyên<br /> c a SCMT là do t nhiên nó sinh ra, trong nhân ch y u l quét, s t l t là do con<br /> khi t l này i v i trình Trung h c ng i phá r ng ch không ph i t nhiên<br /> c s và Trung h c ph thông th p h n sinh ra. Nguyên nhân Bi n i khí h u u<br /> (30,4% và 29,4%). i v i nguyên nhân c a s ng i dân cho là nguyên nhân<br /> con ng i tàn phá thiên nhiên, ch 33,3% chính, tuy nhiên theo k t qu h p nhóm<br /> ng i dân trình Ti u h c th a nh n cho th y, a s ng i dân các trình<br /> nguyên nhân này, trong khi t l này các h c v n u không hi u b n ch t c a Bi n<br /> trình cao h n l n h n h n. Tuy nhiên, i khí h u. i u khi n ng i dân ch n<br /> nguyên nhân do s bi n i khí h u thì áp án này là do Thu t ng Bi n i khí<br /> t l này các trình h c v n không có h u c nh c n nhi u trên các kênh<br /> s khác nhau nhi u. i u này cho th y, thông tin i chúng và nó gây ra s th t<br /> trình h c v n th p, ng i dân th ng th ng c a th i ti t, c a các hi n t ng<br /> cho r ng các hi n t ng trong t nhiên th i ti t c c oan.<br /> 3.3.2. D oán s thay i s l ng các s c môi tr ng<br /> <br /> T ng lên<br /> 1% 13%<br /> 6%<br /> Gi m xu ng<br /> <br /> <br /> Không thay i<br /> <br /> 80%<br /> Không bi t<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1: D oán c a ng i dân v s thay is l ng các s c môi tr ng<br /> <br /> 22<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br />  Nghiên c u<br /> <br /> a s ng i dân c kh o sát u có Tuy nhiên, v n còn s l ng không<br /> th i gian sinh s ng t i a ph ng khá dài nh (6%) cho r ng các SCMT ang có xu<br /> (Trên 15 n m: 91,5%) nên nh ng d oán h ng gi m i. ánh giá này không h n<br /> v s thay i s l ng các SCMT t i a ch a úng, n u xét trên ph ng di n các<br /> ph ng c ng d a trên s chiêm nghi m lo i s c cháy r ng thì l i th y, s l ng<br /> cu c s ng c a b n thân trong nhi u n m các s c cháy r ng nhi u n m tr c<br /> qua. 80% s ng i c h i u cho r ng ây khá nhi u, nh ng càng v sau ng i<br /> s l ng các s c môi tr ng có xu th dân c t p hu n v ph ng th c phòng<br /> t ng lên, b i vì trong nhi u n m g n ây, ch ng cháy r ng và b o v r ng s n<br /> s l ng này ang có chi u h ng gia xu t nên s l ng các v cháy r ng gi m<br /> t ng và thi t h i gây cho ng i dân ngày h n ho c n u có thì m c nh .<br /> càng l n.<br /> 3.4. N ng l c c a c ng ng<br /> 3.4.1. N ng l c ti p c n thông tin<br /> B ng 3. Cách ti p nh n thông tin c a ng i dân<br /> STT Ngu n thông tin T l (%)<br /> T nh ng ng i làm công tác qu n lý t i a ph ng (huy n/xã/<br /> 1 60,9<br /> thôn/b n)<br /> 2 T các cu c h p dân c 50,0<br /> 3 T các báo cáo chuyên môn theo nh k , tài li u tham kh o 23,4<br /> 4 T kinh nghi m b n thân ho c c a t p th 37,5<br /> 5 T các cu c nói chuy n trao i thông th ng 39,1<br /> 6 T ài phát thanh truy n hình 81,3<br /> 7 T báo chí, bài vi t 48,4<br /> 8 T báo m ng, ngu n Internet 46,9<br /> 9 Ngu n khác 1,6<br /> Ngu n ti p nh n thông tin v SCMT 3.4.2. Chu n b c a ng i dân tr c<br /> c a ng i a ph ng khá a d ng và nhi u s c<br /> hình th c. Trong ó, ngu n thông tin c Ng i dân ã ch ng trong chu n<br /> s l ng l n ng i dân ti p c n c là t b ng phó v i các s c môi tr ng, khi<br /> nh ng ng i làm công tác qu n lý t i a nh n c các thông tin v kh n ng x y ra<br /> ph ng (huy n/xã/thôn/b n) (60,9%) và t SCMT t i a ph ng, ng i dân ã liên t c<br /> ài phát thanh truy n hình (81,3%) ho c t theo dõi d báo th i ti t (90,5%); s tán khi<br /> các cu c h p dân c (50%). th y không an toàn (78,6%) và còn nhi u<br /> Nh v y có th th y, m c dù ng i ho t ng khác nh m h n ch n m c th p<br /> dân có nhi u ph ng th c ti p c n thông nh t các thi t h i do SCMT gây ra.<br /> tin, nh ng các ngu n thông tin c as 3.4.3. Chu n b trong khi x y ra s c<br /> ng i dân ti p c n l i là nh ng ngu n tin Khi trong khu v c ang di n ra<br /> th ng. Trong khi nh ng ngu n thông SCMT, ng i dân t ra khá th n tr ng<br /> tin nh : t báo chí, bài vi t, t báo m ng, trong vi c b o m an toàn tính m ng<br /> ngu n Internet thì ít ng i dân ch ng tr c tác ng tr c ti p c a SCMT nh :<br /> theo dõi. Tránh xa khu v c ang b s c , Ch p<br /> 23<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br /> Nghiên c u<br /> <br /> hành s ch o c a chính quy n trong b o v sinh trong n u ng, ng i dân ph i<br /> c u h , c u n n (79,1%) và u tiên ng có ph ng th c x lý n c. a s ng i<br /> c u tính m ng con ng i (65,1%) ho c dân ã bi t x lý n c b ng Cloramin B<br /> các nh h ng khác nh : X lý n c u ng (936,4%), sau ó un n u n, ho c h ng<br /> (75,6%) và Gi v sinh môi tr ng nh m n cm a n u ng (30,5%), nh ng v n<br /> h n ch phát sinh d ch b nh (74,4%). còn 20,5% ng i dân n c b n t l ng<br /> Trong khi x y ra SCMT thì th ng c n r i l y n c trong un n u ho c th m<br /> các ngu n n c b nhi m b n không m chí l y n c su i dùng ngay (6%).<br /> 90.5%<br /> Liên t c theo dõi d báo th i ti t<br /> 78.6%<br /> Di d i tà i s n qua n tr ng<br /> 66.7%<br /> 61.9% D tr l ng th c, thu c men<br /> 57.1%<br /> 53.6% 53.6%<br /> Di d i àn gia súc, gia c m<br /> S tán khi th y không an toàn<br /> Ki m tra , gia c l i nhà c a<br /> Thu ho ch cá c lo i nông s n<br /> 1.2% Không làm gì<br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2: Vi c làm c a ng i dân v chu n b ng phó tr c s c môi tr ng<br /> B ng 4. Các ph ng th c x lý n c trong khi x y ra s c môi tr ng<br /> STT Ph ng th c x lý n c T l (%)<br /> 1 L y n c su i dùng ngay 6,0<br /> 2 H ng n c m a n u ng 30,5<br /> 3 n c t l ng c n r i l y n c trong un n u 20,5<br /> 4 X lý n c b ng phèn và Cloramin B (ho c Cloramin T) un n u 36,4<br /> 5 i c p phát n c 6,6<br /> <br /> 3.4.4. Sau s c môi tr ng<br /> Các ho t ng c a ng i dân sau SCMT nh : D n d p v sinh n i và môi<br /> tr ng nh m h n ch phát sinh d ch b nh, Tiêm phòng d ch b nh cho gia súc, gia c m,<br /> Ch m sóc, ph c h i cây tr ng, tr ng cây, b o v r ng, x lý ngu n n c u ng. K t qu<br /> i u tra ph ng v n v i 250 phi u trên i t ng ng i dân c th hi n qua b ng 5.<br /> B ng 5. Các ho t ng c a ng i dân sau s c môi tr ng<br /> STT Ho t ng sau SCMT T l (%)<br /> 1 D n d p v sinh n i và môi tr ng nh m h n ch phát sinh d ch b nh 91,8<br /> 2 Tiêm phòng d ch b nh cho gia súc, gia c m 70,6<br /> 3 Ch m sóc, ph c h i cây tr ng 74,1<br /> 4 Tr ng cây, b o v r ng 64,7<br /> 5 X lý ngu n n c u ng 77,6<br /> K t qu b ng 5 cho th y, nhanh chóng ph c h i môi tr ng và n nh cu c<br /> s ng, ng i dân ã ti n hành nhi u ho t ng: D n d p v sinh n i và môi tr ng<br /> nh m h n ch phát sinh d ch b nh (91,8%); Ch m sóc ph c h i cây tr ng (74,1%);<br /> Tr ng cây, b o v r ng (64,7%); X lý ngu n n c u ng (77,6%). i u này cho th y,<br /> 24<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br />  Nghiên c u<br /> <br /> ng i dân ã có kh n ng ng phó, h n ho c chu n b l ng th c dài ngày. Ngoài<br /> ch t i a các thi t h i v tài s n, v t nuôi ra, còn nhi u h dân v n d a vào các<br /> và phòng kh n ng x y ra các s c ph ng th c xem th i ti t truy n th ng<br /> môi tr ng ti p theo. nh nhìn tr i mây (46,4%), xem ng thái<br /> c a côn trùng, bò sát, ti ng ng t cây,<br /> 3.5. Kinh nghi m c a c ng ng<br /> á l n,… M c dù các c n c này c ng có<br /> 3.5.1. Kinh nghi m d báo s c ph n úng nh ng l i không h u hi u. N u<br /> môi tr ng d a và xem ng thái c a ng v t ho c<br /> Các c n c ng i dân Hoành B ti ng á l n, n c ch y, ti ng ng t cây<br /> d báo SCMT r t a d ng, nh ng các thì s c ã x y ra r t nhanh ngay sau ó<br /> c n c c ng i dân tin t ng và áp và r t khó thoát ra kh i khu v c, còn<br /> d ng nhi u nh t là nghe d báo th i ti t n u xem tr i mây thì th ng ch d báo<br /> (91,7%), loa phát thanh thôn b n (46,4%). tr c kho ng 1 ngày ho c ôi khi không<br /> Ng i dân cho r ng, khi d báo th i ti t chính xác.<br /> có m a l n và dài ngày thì kh n ng x y 3.5.2. Kinh nghi m xây nhà<br /> ra l quét và tr t l t là r t cao, ng i Sau khi ã ph i tr i qua nhi u SCMT,<br /> dân s có nh ng chu n b tr c: không ng i dân ã úc rút c kinh nghi m<br /> qua l i nh ng n i d x y ra l quét (các xây nhà. K t qu i u tra v kinh nghi m<br /> p tràn, sông su i,…), nh ng n i x y xây d ng nhà c a ng i dân trên a bàn<br /> ra s t l t (s n núi, các taluy t,…), huy n Hoàng B c th hi n qua hình 4.<br /> <br /> 91.7% Côn trùng và bò sát<br /> <br /> ng v t<br /> <br /> Ti ng ng t câ y<br /> <br /> Ti ng á l n, n c ch y<br /> 46.4% 46.4%<br /> Tr ng, sao<br /> 32.1% Tr i, mâ y<br /> <br /> 19.0% 19.0% 19.0% Nghe d báo th i ti t<br /> 15.5%<br /> T loa phát tha nh c a thôn b n<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3: Kinh nghi m d báo s c môi tr ng<br /> <br /> <br /> 89.0<br /> G n các b su i<br /> <br /> <br /> Chân núi, chân i<br /> <br /> <br /> S n i, núi<br /> <br /> <br /> các bãi t<br /> 2.4 4.9 3.7 b ng, r ng, cao<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 4: Kinh nghi m ch n v trí xây nhà<br /> <br /> <br /> 25<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br /> Nghiên c u<br /> <br /> K t qu i u tra cho th y, sau khi ã tán khi th y không an toàn (78,6%); trong<br /> tr i qua nhi u SCMT, a s ng i dân cho th i i m x y ra: ch p hành s ch o<br /> r ng nên xây nhà nh ng bãi t b ng, c a chính quy n trong c u h , c u n n<br /> r ng, cao (89%) s tránh c s t l và l (79,1%) và u tiên ng c u tính m ng con<br /> quét, tuy nhiên v n còn nhi u ng i dân ng i (65,1%); sau th i i m x y ra: d n<br /> v n xây nhà theo truy n th ng v n hóa d p v sinh n i và môi tr ng nh m h n<br /> c a dân t c mình nh xây nhà g n các ch phát sinh d ch b nh (91,8%); ch m<br /> b su i (2,4%): d b l quét; Xây nhà sóc ph c h i cây tr ng (74,1%),… i u<br /> chân núi, i (4,9%), Xây nhà s n i ó cho th y, ng i dân ã có nh ng hi u<br /> núi (3,7%): d b tr t l t. Nh v y, bi t khá y v công tác ng phó v i<br /> m t s ít ng i dân còn xây d ng nhà s c nh ng i t ng có h c v n cao,<br /> g n b su i, chân núi, i và s n i núi c n có nh ng ch ng trình nâng cao n ng<br /> là nh ng n i g p r i ro khi SCMT x y l c cho ng i dân h c v n th p, c bi t<br /> ra, vì v y chính quy n a ph ng c n là nh ng ng i không bi t ch .<br /> có các ch ng trình t p hu n n m nâng TÀI LI U THAM KH O<br /> cao nh n th c và n ng l c cho ng i dân [1]. Ban ch huy PCTT và TKCN Qu nh<br /> a ph ng ng phó v i các s c Ninh (2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017).<br /> môi tr ng th ng xuyên x y ra t i a Báo cáo T ng k t công tác phòng ch ng thiên<br /> ph ng. ng th i c n th c thi chính tai và tìm ki m c u n n các n m.<br /> sách b o v r ng, c bi t cây d i tán [2]. http://hoanhbo.quangninh.gov.vn/<br /> r ng ph c v phát tri n kinh t b o v t Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=5215<br /> giúp gi m thi u các SCMT. [3]. http://www.nhandan.com.vn/xahoi/<br /> bhxh-va-cuoc-song/item/33777402-lu-quet-<br /> 4. K t lu n lam-sap-cau-ba-xa-vung-cao-quang-ninh-bi-<br /> Các SCMT t i huy n Hoành B có co-lap.html)<br /> xu h ng gia t ng v s l ng, c ng [4]. http://baoquangninh.com.vn/xa-<br /> c ng nh các thi t h i n con ng i, hoi/201806/hoanh-bo-1-chien-sy-cong-an-<br /> kinh t , môi tr ng a ph ng c bi t bi-lu-cuon-troi-2391296/<br /> là l quét, tr t l t. ây là a bàn có [5]. http://hoanhbo.quangninh.gov.vn/<br /> a hình i núi ti p giáp bi n có di n tích Trang/ChiTietTinTuc.aspx?nid=3557<br /> i núi chi m t i 87% di n tích t nhiên BBT nh n bài: 11/12/2018; Ph n bi n<br /> và có che ph t 61,1%. Do a hình xong: 02/01/2019<br /> có d c l n nên th ng b nh h ng<br /> c a m a l , c bi t là các SCMT nh l<br /> quét và s t l t. Ng i dân a ph ng<br /> ã nh n th c c các nguyên nhân gây<br /> ra SCMT t i a ph ng có liên quan n<br /> vi c ch t phá r ng. Qua kh o sát trên 250<br /> ng i dân và 50 cán b a ph ng, c ng<br /> ng a ph ng c ng ã có nh ng ho t<br /> ng nh m gi m thi u tác ng s c môi<br /> tr ng tr c th i i m x y ra, các ý ki n<br /> tr l i l a ch n các bi n pháp g m: Liên<br /> t c xem d báo th i ti t (90,5%) và s<br /> 26<br /> T p chí Khoa h c Tài nguyên và Môi tr ng - S 24 - n m 2019<br />