Tác động HIV / AIDS đến tình trạng dễ bị tổn thương và nghèo đói của các hộ gia đình tại Việt Nam

Chia sẻ: TRẦN THỊ THANH HẰNG | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

132
lượt xem 24
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đại dịch HIV / AIDS ảnh hưuỏng đến ngừoi dân mọi tỉnh , thành phố và sự thực là mọi cộng đồng việt nam. Nếu khôgn được kiểm soát đại dịch sẽ xóa đi những thành quả đnags ghi nhận của Việt Nam trong công cuộc xóa đói giảm nghèo. Việt Nam đã có những hành động để phát triển một ứng phó quốc gia hiệu quả nhằm làm giảm sự lây lan của dịch. Sự cam kết đang nagỳ càng mạnh mẽ đã được thể hiển bằng sự phê duyệt : Chiến lược quốc gia phòng chống HIV /...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác động HIV / AIDS đến tình trạng dễ bị tổn thương và nghèo đói của các hộ gia đình tại Việt Nam

T¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng vµ nghÌo ®ãi cña c¸c hé gia ®×nh t¹i ViÖt Nam Tháng 8/2005
Lêi nãi ®Çu §¹i dÞch HIV/AIDS ¶nh h−ëng ®Õn ng−êi d©n ë mäi tØnh, thµnh phè vµ sù thùc lµ mäi céng ®ång ViÖt Nam. NÕu kh«ng ®−îc kiÓm so¸t ®¹i dÞch sÏ xãa ®i nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng ghi nhËn cña ViÖt Nam trong c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo. ViÖt Nam ®· cã nh÷ng hµnh ®éng ®Ó ph¸t triÓn mét øng phã quèc gia hiÖu qu¶ nh»m lµm gi¶m sù l©y lan cña dÞch. Sù cam kÕt ®ang ngµy cµng m¹nh mÏ ®−îc thÓ hiÖn b»ng sù phª duyÖt ChiÕn l−îc Quèc gia phßng chèng HIV/AIDS – mét ChiÕn l−îc ®−îc xem lµ tèt nhÊt trªn thÕ giíi. HIV/AIDS lµ mét vÊn ®Ò ph¸t triÓn vµ ®Ó øng phã ®−îc víi mét ®¹i dÞch nh− vËy rÊt cÇn thiÕt ph¶i hiÓu ®−îc t¸c ®éng cña ®¹i dÞch tíi kinh tÕ x· héi. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña ®¹i dÞch ë nh÷ng n−íc cã tû lÖ m¾c thÊp nh− ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét viÖc khã kh¨n. Víi tû lÖ m¾c bÖnh chung trong c¶ n−íc cßn thÊp, nh−ng chØ thay ®æi nhá vÒ tû lÖ m¾c HIV/AIDS trong n−íc víi d©n sè ®«ng nh− ViÖt Nam ®· cã nghÜa lµ gia t¨ng rÊt nhiÒu sè ng−êi thùc tÕ bÞ ¶nh h−ëng. Trong khi t¸c ®éng chung cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ vÜ m« vÉn cßn thÊp, nh−ng ®¹i dÞch nµy ®· cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ lªn nh÷ng ng−êi d©n nghÌo ë ViÖt Nam, t¸c ®éng lªn c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¸c ®éng tíi viÖc ®¹t ®−îc Môc tiªu Ph¸t triÓn Thiªn niªn kû thø nhÊt - ®ã lµ lo¹i bá t×nh tr¹ng cùc kú nghÌo ®ãi. Th¼ng th¾n mµ nãi, HIV/AIDS cã søc m¹nh lµm gi¶m ®i vµ thËm chÝ lµm ®¶o ng−îc nh÷ng thµnh qu¶ giµnh ®−îc trong c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo do ®Èy nh÷ng hé gia ®×nh bÞ ¶nh h−ëng bëi HIV/AIDS vµo ®ãi nghÌo. B¸o c¸o nµy chØ ra t¸c ®éng cña dÞch ®èi víi cÊp ®é vi m« ®ång thêi còng ®−a ra mét tiÕp cËn míi trong ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng cña dÞch HIV/AIDS ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®ã lµ liªn hÖ c¸c t¸c ®éng cña dÞch ®èi víi nghÌo ®ãi cÊp ®é hé gia ®×nh. Cã c¸c chiÕn l−îc ®Ó lµm gi¶m nhÑ c¸c ¸p lùc ®Ì nÆng lªn cÊp ®é hé gia ®×nh. VÝ dô cã thÓ hç trî tµi chÝnh vµ vËt chÊt cho nh÷ng hé gia ®×nh cã mét hoÆc nhiÒu thµnh viªn bÞ nhiÔm HIV/AIDS. NÕu nh÷ng hé gia ®×nh nµy ®−îc dÔ dµng h¬n, tr¶ phÝ thÊp h¬n hay thËm chÝ miÔn phÝ hoµn toµn trong tiÕp cËn c¸c dÞch vô y tÕ, th× dÞch HIV/AIDS cã lÏ sÏ kh«ng cßn t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn c¸c nç lùc xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë ViÖt Nam. B¸o c¸o nµy còng ®Ò xuÊt mét khu«n khæ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña dÞch HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi th−êng kú trong t−¬ng lai ®Ó hç trî qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ lËp kÕ ho¹ch. NhiÒu ng−êi d©n ®ang ph¶i chÞu ®ùng c¸c t¸c ®éng cña HIV/AIDS, ®Æc biÖt nh÷ng ng−êi th−¬ng tæn nhÊt vµ nh÷ng ng−êi nghÌo. Th«ng qua b¸o c¸o nµy, chóng ta hy väng hiÓu râ h¬n nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc do HIV/AIDS g©y ra ®èi víi thu nhËp hé gia ®×nh vµ qua ®ã ®Ó thóc ®Èy hµnh ®éng dù phßng nh÷ng th¶m kÞch do dÞch HIV/AIDS cã thÓ g©y ra ®èi víi c¸c nç lùc xãa ®ãi gi¶m nghÌo ë ViÖt Nam. Jordan D. Ryan §¹i diÖn th−êng tró Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc
Lêi c¶m ¬n Nghiªn cøu t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng vµ nghÌo ®ãi cña c¸c hé gia ®×nh ViÖt Nam ®−îc khëi x−íng vµ tiÒn hµnh trond khu«n khæ dù ¸n VIE/98/006 - ‘N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng phßng chèng HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam’ do Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc (UNDP) cïng C¬ quan Ph¸t triÓn Quèc tÕ èt-xtr©y-lia (AusAID) tµi trî vµ Bé Y tÕ thùc hiÖn. Nhãm c¸n bé cña UNDP gåm «ng NguyÔn Tiªn Phong, Tr−ëng Phßng Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ Ph¸t triÓn x· héi, bµ NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Mai, C¸n bé ch−¬ng tr×nh vµ bµ Alice Schmidt, Chuyªn gia vÒ HIV/AIDS ®· hç trî kü thuËt vµ huy ®éng nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó triÓn khai nghiªn cøu nµy. Dùa trªn b¶n dù th¶o, bµ Alice Schmidt ®· biªn tËp, tr×nh bµy vµ hoµn thiÖn b¶n b¸o c¸o. Dù ¸n VIE/98/006 cña UNDP vÒ n©ng cao n¨ng lùc phßng chèng HIV/AIDS do «ng Chung ¸, Gi¸m ®èc, «ng NguyÔn Quang H¶i, Phã Gi¸m ®èc vµ «ng §µo Quang Vinh, Qu¶n ®èc ®· hç trî trong suèt qu¸ tr×nh tiÕn hµnh nghiªn cøu. Bµ Gayle Martin cña Tæ chøc Futures Group International, Tr−ëng nhãm nghiªn cøu ®· dù th¶o b¶n b¸o c¸o nµy. Nhãm chuyªn gia trong n−íc tham gia nghiªn cøu gåm «ng Lª Minh Giang (Chuyªn gia ®éc lËp), «ng NguyÔn ChÝ Dòng (Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh), «ng NguyÔn Duy Tïng (Chuyªn gia ®éc lËp), bµ NguyÔn ThÞ Hång Hµ (Mediconsult), «ng NguyÔn Xu©n Thµnh (Chuyªn gia ®éc lËp), «ng Ph¹m Huy Dòng (ViÖn ChiÕn l−îc vµ ChÝnh s¸ch Y tÕ, Bé Y tÕ) vµ bµ Vò Ngäc Uyªn (ViÖn Kinh tÕ). ¤ng John Stover (Tæ chøc Futures Group International) vµ «ng Jim Knowles (Chuyªn gia ®éc lËp) còng hç trî tiÕn hµnh nghiªn cøu. Nghiªn cøu nµy ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù chØ ®¹o cña «ng Ph¹m M¹nh Hïng, Nguyªn Thø tr−ëng Bé Y tÕ (hiÖn nay lµ Phã Tr−ëng Ban Khoa gi¸o Trung −¬ng §¶ng), «ng NguyÔn Thanh Long, Tr−ëng phßng KiÓm so¸t vµ phßng chèng HIV/AIDS, Côc Y tÕ dù phßng vµ Phßng chèng HIV/AIDS, Bé Y tÕ, «ng Jordan Ryan, §¹i diÖn Th−êng tró Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc vµ bµ Nancy Fee, §iÒu phèi viªn cña UNAIDS. C¸c ®¹i biÓu tham dù héi th¶o vÒ dù th¶o b¸o c¸o vµ mét sè c¬ quan kh¸c còng ®· cã sù ®ãng gãp trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh nghiªn cøu. ii
Môc lôc Lêi c¶m ¬n .............................................................................................................................. ii C¸c tõ ký hiÖu vµ viÕt t¾t ...................................................................................................... vii Tãm t¾t ................................................................................................................................... 1 PhÇn I: Giíi thiÖu vµ c¬ së nghiªn cøu ....................................................................... 6 1.1 Giíi thiÖu .......................................................................................................................... 7 1.1.1 T¹i sao cÇn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ë mét n−íc cã tû lÖ nhiÔm thÊp?........ 7 1.1.2 Xem xÐt l¹i c¸c gi¶ ®Þnh vÒ ng−êi nghiÖn ma tóy ..................................................... 8 1.1.3 C¸c t¸c ®éng ®èi víi ngµnh y tÕ ............................................................................... 9 PhÇn II: Bèi c¶nh vµ khu«n khæ nghiªn cøu............................................................ 10 2.1 HIV/AIDS vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ .................................................................................... 11 2.1.1 T¸c ®éng cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®Õn HIV/AIDS ................................................... 11 2.1.2 T¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ ............................................... 12 2.2 HIV/AIDS vµ nghÌo ®ãi.................................................................................................. 14 2.2.1 T¸c ®éng cña nghÌo ®ãi ®èi víi HIV/AIDS ............................................................. 14 2.2.2 T¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi nghÌo ®ãi ............................................................. 15 2.2.3 C¸c kªnh t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi hé gia ®×nh ............................................ 18 2.3 C¬ së vµ c¸c h¹n chÕ cña ph−¬ng thøc nghiªn cøu tr−êng hîp ..................................... 3 PhÇn III: C¸c ph¸t hiÖn ....................................................................................................... 5 3.1 T¸c ®éng trùc tiÕp cña HIV/AIDS ®èi víi hé gia ®×nh ...................................................... 6 3.1.1 T¸c ®éng qua kªnh I - ¶nh h−ëng chi tiªu ................................................................ 6 3.1.2 Kªnh t¸c ®éng II – ¶nh h−ëng thu nhËp ................................................................. 12 3.1.3 Kªnh t¸c ®éng III – c¸c chiÕn l−îc ®èi phã vÒ tµi chÝnh vµ c¸c t¸c ®éng kh¸c ...... 13 3.1.4 Sù s½n cã vµ nhu cÇu hç trî chÝnh thøc ................................................................. 18 3.2 T¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi nghÌo ®ãi ë ViÖt Nam ................................................. 19 3.2.1 T¸c ®éng do ¶nh h−ëng cña chi tiªu vµ thu nhËp tíi tiªu dïng hé gia ®×nh ........... 20 3.2.2 MÊt ®i c¸c ®Çu t− vÒ gi¸o dôc ................................................................................. 23 3.3 ¸p lùc lªn ngµnh y tÕ trong ®¸p øng víi HIV/AIDS........................................................ 23 3.3.1 Chi tiªu hiÖn t¹i cña Bé Y tÕ cho HIV/AIDS ............................................................ 24 3.3.2 C¸c ph¸t hiÖn chÝnh vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS lªn chi phÝ bÖnh viÖn ................... 26 3.3.3 C¸c dù b¸o vÒ chi phÝ cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ ..................................................... 27 PhÇn IV: KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ ............................................................................... 30 4.1 Gi¶m kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ..................................................................................... 31 4.2 §−a vÊn ®Ò HIV/AIDS vµo c¸c nç lùc gi¶m nghÌo ®ãi .................................................. 32 4.3 Hç trî chÝnh thøc lµm gi¶m nhÑ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi ............. 33 4.4 §Ó ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ ë møc tÊt c¶ mäi ng−êi cã thÓ chi tr¶ ®−îc ............................. 33 phô lôc vµ Phô ch−¬ng kü thuËt .............................................................................. 35 5.1 HIV/AIDS ë ViÖt Nam .................................................................................................... 36 5.1.1 Tæng quan vÒ HIV/AIDS ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi ............................................. 36 5.1.2 C¸c sè liÖu cô thÓ vÒ HIV/AIDS ë ViÖt Nam ........................................................... 36 5.1.3 M« t¶ t×nh h×nh HIV/AIDS t¹i bèn ®Þa bµn nghiªn cøu ............................................ 39 5.1.4 Sù s½n cã vµ c¸c h¹n chÕ cña d÷ liÖu .................................................................... 41 5.2 C¸c chØ sè ®o l−êng t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi ............................... 42 5.3 Nghiªn cøu tr−êng hîp t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi hé gia ®×nh .............................. 43 5.3.1 M« t¶ quÇn thÓ nghiªn cøu ..................................................................................... 43 5.3.2 C¸c h¹n chÕ vµ khuyÕn nghÞ cho nghiªn cøu tiÕp theo .......................................... 45 5.4 Nghiªn cøu tr−êng hîp vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS lªn chi phÝ t¹i bÖnh viÖn ................ 46 5.4.1 Ph−¬ng ph¸p .......................................................................................................... 46 5.4.2 Khung lý thuyÕt ....................................................................................................... 49 5.4.3 C¸c kÕt qu¶............................................................................................................. 50 5.4.4 H¹n chÕ vµ khuyÕn nghÞ cho nghiªn cøu tiÕp theo................................................. 55 5.5 Phô ch−¬ng kü thuËt I – M« pháng t¸c ®éng gia t¨ng chi tiªu cho ch¨m sãc y tÕ lªn chi cho tiªu dïng ....................................................................................................................... 55 5.5.1 Khung lý thuyÕt vµ chiÕn l−îc ph©n tÝch ................................................................. 56 5.5.2 KÕt qu¶ ................................................................................................................... 57 5.5.3 H¹n chÕ vµ c©n nh¾c tiÕp theo ............................................................................... 60 iii
5.6 Phô ch−¬ng kü thuËt II: M« pháng t¸c ®éng cña HIV/AIDS lªn nghÌo ®ãi .................... 60 5.6.1 Khung lý thuyÕt vµ chiÕn l−îc ph©n tÝch ................................................................. 60 5.6.2 C¸c gi¶ ®Þnh chÝnh vµ c©n nh¾c trong m« h×nh ...................................................... 61 5.6.3 T¸c ®éng lªn chi cho tiªu dïng............................................................................... 64 5.6.4 T¸c ®éng lªn nghÌo ®ãi .......................................................................................... 65 5.6.5 KÕt qu¶ ................................................................................................................... 65 5.6.6 H¹n chÕ vµ khuyÕn nghÞ cho nghiªn cøu tiÕp theo................................................. 65 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................................ 69 iv
Danh môc c¸c b¶ng B¶ng 1: T¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi t¨ng tr−ëng GDP 16 B¶ng 2: NghÌo ®ãi, häc vÊn thÊp vµ hµnh vi nguy c¬ cao ë ViÖt Nam 18 B¶ng 3: C¸c biÕn cè ®−îc nh¾c tíi nhiÒu nhÊt trong c¸c ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi 20 B¶ng 4: C¸c Môc tiªu Ph¸t triÓn Thiªn niªn kû cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn HIV/AIDS 22 B¶ng 5: Chi tiªu trung b×nh hµng th¸ng cho søc kháe ng−êi nhiÔm HIV/AIDS trong th¸ng tr−íc khi ®iÒu tra hoÆc tr−íc khi qua ®êi 32 B¶ng 6: Chi tiªu cho ch¨m sãc søc kháe lòy tÝch trung b×nh hµng n¨m (®ång) 33 B¶ng 7: Chi phÝ tang lÔ cho ng−êi qua ®êi do HIV/AIDS 33 B¶ng 8: C¸c chiÕn l−îc hé gia ®×nh ¸p dông ®èi phã víi mÊt thu nhËp 37 B¶ng 9: Nguån tµi chÝnh cho ch¨m sãc søc kháe cho n¨m nhãm giµu nghÌo 39 B¶ng 10: C¸c nguån kinh phÝ chÝnh ®Ó tr¶ cho chi tiªu tang lÔ 40 B¶ng 11: C¸c nhu cÇu chÝnh hé gia ®×nh thÊy khã ®¸p øng sau khi ng−êi nhiÔm HIV/AIDS qua ®êi 40 B¶ng 12: Chi tiªu cho HIV/AIDS cña Bé Y tÕ 50 B¶ng 13: Ng−êi nhiÔm HIV/AIDS ®−îc chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ 51 B¶ng 14: Ph©n bè ®é tuæi trong nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy 68 B¶ng 15: Th«ng tin chung vÒ quÇn thÓ nghiªn cøu 73 B¶ng 16: Giíi tÝnh cña mÉu nghiªn cøu 74 B¶ng 17: C¸c bÖnh nhiÔm trïng c¬ héi trong nh÷ng bÖnh nh©n néi tró 77 B¶ng 18: MÉu thu thËp d÷ liÖu 78 B¶ng 19: Tæng chi phÝ gi¸n tiÕp ®−îc −íc tÝnh 80 B¶ng 20: Chi phÝ mét ngµy n»m viÖn cña bÖnh nh©n néi tró HIV/AIDS vµ chi phÝ cho mét lÇn th¨m kh¸m cña bÖnh nh©n ngo¹i tró 83 B¶ng 21: Chi phÝ hµng n¨m cho ®iÒu trÞ HIV/AIDS 84 B¶ng 22: C¸c chi phÝ trùc tiÕp cho xÐt nghiÖm chÈn ®o¸n 85 B¶ng 23: Chi phÝ quy chuÈn vµ thùc tÕ cho ®iÒu trÞ HIV/AIDS 86 B¶ng 24: Chi phÝ −íc tÝnh hµng n¨m cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ HIV/AIDS 87 B¶ng 25: Ph©n tÝch håi quy c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh chi tiªu cho gi¸o dôc 90 B¶ng 26: Ph©n tÝch håi quy c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh chi tiªu cho ¨n uèng 91 B¶ng 27: T−¬ng quan thay ®æi vÒ chi tiªu cho gi¸o dôc víi chi tiªu cho søc kháe 92 B¶ng 28: T−¬ng quan thay ®æi vÒ chi tiªu cho ¨n uèng víi chi tiªu cho søc kháe cña n¨m nhãm giµu nghÌo 92 v
Danh môc c¸c biÓu ®å BiÓu ®å 1: T¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam 13 BiÓu ®å 2: T¸c ®éng cña chi tr¶ c¸ nh©n cho ch¨m sãc søc kháe ®èi víi tû lÖ nghÌo ®ãi theo ®Çu ng−êi 21 BiÓu ®å 3: C¸c ¶nh h−ëng cña thu nhËp vµ chi tiªu do HIV/AIDS 25 BiÓu ®å 4: C¸c vÊn ®Ò søc kháe th−êng gÆp nhÊt 29 BiÓu ®å 5: Ng−êi nhiÔm HIV/AIDS ®Õn ®iÒu trÞ t¹i c¬ së y tÕ tr−íc khi qua ®êi 30 BiÓu ®å 6: Nh÷ng ng−êi nhiÔm HIV/AIDS ®Õn ®iÒu trÞ t¹i c¬ së y tÕ 31 BiÓu ®å 7: Nh÷ng ng−êi ch¨m sãc ng−êi nhiÔm HIV/AIDS 36 BiÓu ®å 8: C¸c nguån chÝnh chi tr¶ ch¨m sãc søc kháe 38 BiÓu ®å 9: Hé gia ®×nh cã vµ kh«ng cã thÎ kh¸m ch÷a bÖnh cho hé nghÌo ®ãi 43 BiÓu ®å 10: Hé gia ®×nh b¸o c¸o tiÕp cËn thuèc miÔn phÝ cho ng−êi nhiÔm HIV/AIDS tõ tr¹m y tÕ x·, ph−êng 43 BiÓu ®å 11: C¸c lo¹i hç trî mµ hé gia ®×nh cÇn nhÊt 44 BiÓu ®å 12: Thay ®æi chi cho tiªu dïng 45 BiÓu ®å 13: T¸c ®éng lªn chi tiªu cho y tÕ liªn quan ®Õn chuÈn nghÌo ®ãi 45 BiÓu ®å 14: NghÌo ®ãi ë ViÖt Nam 47 BiÓu ®å 15: Ng−êi bÞ ®Èy xuèng nghÌo ®ãi do HIV/AIDS (2004-2015) 47 BiÓu ®å 16: Gi¶m nghÌo ®ãi cã vµ kh«ng cã HIV/AIDS 48 BiÓu ®å 17: C¸c chi phÝ dù b¸o cho chÈn ®o¸n, ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ HIV/AIDS 53 BiÓu ®å 18: C¬ cÊu chi phÝ cho chÈn ®o¸n, ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ 54 BiÓu ®å 19: Tû lÖ hiÖn nhiÔm HIV trong d©n chóng (1994-2002) 65 BiÓu ®å 20: Tû lÖ hiÖn nhiÔm HIV trong nhãm hµnh vi nguy c¬ cao (1994-2002) 66 BiÓu ®å 21: Tû lÖ nhiÔm HIV ®−îc b¸o c¸o trong thanh niªn 67 BiÓu ®å 22: Tuæi trung vÞ cña nh÷ng ng−êi nhiÔm HIV/AIDS 74 BiÓu ®å 23: T×nh tr¹ng h«n nh©n cña mÉu nghiªn cøu 75 BiÓu ®å 24: C¸c lo¹i nghÒ nghiÖp cña ng−êi nhiÔm HIV/AIDS 75 BiÓu ®å 25: Thêi gian tõ khi ph¸t hiÖn nhiÔm HIV ®Õn khi tö vong 76 BiÓu ®å 26: So s¸nh chi phÝ gi÷a ®iÒu trÞ HIV/AIDS vµ c¸c bÖnh kh¸c 84 BiÓu ®å 27: Chi tiªu hé gia ®×nh hµng n¨m cho ch¨m sãc y tÕ tõ nhãm nghÌo nhÊt ®Õn nhãm giµu nhÊt 88 BiÓu ®å 28: T¸c ®éng cña HIV/AIDS lªn chi cho tiªu dïng 100 BiÓu ®å 29: T¸c ®éng cña HIV/AIDS lªn chi cho tiªu dïng vµ nghÌo 101 vi
C¸c tõ ký hiÖu vµ viÕt t¾t ADB Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ AHRN M¹ng l−íi Gi¶m thiÓu T¸c h¹i ch©u ¸ AIDS Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i ANC Phßng kh¸m thai s¶n ARV Thuèc kh¸ng vi-rót sao chÐp ng−îc (vi-rót HIV) CHC Tr¹m y tÕ x·/ph−êng CSW G¸i m¹i d©m GDP Tæng s¶n phÈm quèc néi GNI Tæng thu nhËp quèc gia GFATM Quü toµn cÇu phßng chèng AIDS, lao vµ sèt rÐt HCMC Thµnh phè Hå ChÝ Minh HIV Vi-rót g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ng−êi IDU Ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy KAP KiÕn thøc, th¸i ®é vµ nhËn thøc MDG Môc tiªu Ph¸t triÓn Thiªn niªn kû OECD Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ OI NhiÔm trïng c¬ héi PLWHA Ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS PMTCT Dù phßng l©y truyÒn tõ mÑ sang con PWHA Ng−êi nhiÔm HIV/AIDS STD BÖnh l©y truyÒn qua ®−êng t×nh dôc STI NhiÔm bÖnh ®−êng t×nh dôc UNAIDS Ch−¬ng tr×nh Phèi hîp cña Liªn Hîp Quèc vÒ Phßng chèng HIV/AIDS UNDP Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc UNFPA Quü D©n sè Liªn Hîp Quèc UNGASS Khãa häp §Æc biÖt cña §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc vÒ HIV/AIDS UNICEF Quü Nhi ®ång Liªn Hîp Quèc VCT T− vÊn vµ xÐt nghiÖm t×nh nguyÖn VDG C¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña ViÖt Nam VLSS §iÒu tra møc sèng cña ViÖt Nam VND §ång ViÖt Nam VNHS §iÒu tra quèc gia vÒ y tÕ ViÖt Nam WHO Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi vii
Tãm t¾t MÆc dï tû lÖ nhiÔm chung hiÖn nay ë ViÖt Nam cßn t−¬ng ®èi thÊp (d−íi nöa phÇn tr¨m), song nhiÒu ng−êi d©n ®· vµ ®ang ph¶i chÞu ®ùng c¸c t¸c ®éng cña HIV/AIDS. Do cã sè d©n ®«ng, nªn tuy tû lÖ nhiÔm cßn thÊp nh−ng ViÖt Nam ®· cã sè ng−êi chung sèng víi HIV hay AIDS t−¬ng ®èi cao - theo Bé Y tÕ, hiÖn nay con sè nµy lµ 215.000. Hay nãi c¸ch kh¸c, ViÖt Nam ngµy h«m nay cã sè l−îng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS cao h¬n Soa-di-len (Swaziland), mét quèc gia cã tû lÖ nhiÔm ë ng−êi lín h¬n 30% (mét trong nh÷ng tû lÖ nhiÔm cao nhÊt trªn thÕ giíi). H¬n n÷a, ®iÒu quan träng cÇn l−u ý lµ bªn c¹nh con sè nh÷ng ng−êi ®ang mang vi- rót, cßn cã nh÷ng ng−êi ph¶i chÞu t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra. Hä lµ nh÷ng ng−êi cha, ng−êi mÑ, con c¸i, vî chång, anh chÞ em, hä hµng th©n thiÕt vµ b¹n bÌ cña nh÷ng ng−êi ®ang sèng chung víi HIV/AIDS. V× thÕ viÖc ®Çu t− nh»m gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra vµ triÓn khai c¸c ch−¬ng tr×nh dù phßng can thiÖp lµ nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch ngµy cµng cã ý nghÜa quan träng t¹i ViÖt Nam. T¹i thêi ®iÓm nµy, cßn cã qu¸ Ýt hiÓu biÕt vÒ t¸c ®éng do HIV/AIDS g©y ra cho kinh tÕ cña c¸c quèc gia cã tû lÖ nhiÔm thÊp - nh− tr−êng hîp cña ViÖt Nam. Do cã tû lÖ nhiÔm thÊp, t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn t¨ng tr−ëng kinh tÕ b×nh qu©n ®Çu ng−êi d−êng nh− vÉn cßn rÊt nhá. Tuy nhiªn, trªn thÕ giíi ngµy cµng cã nhiÒu b»ng chøng vÒ mÆt lý thuyÕt còng nh− thùc tiÔn vÒ t¸c ®éng tiªu cùc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp do HIV/AIDS g©y ra cho c¸c hé gia ®×nh v× hé gia ®×nh lµ tuyÕn phßng thñ ®Çu tiªn chèng tr¶ l¹i HIV/AIDS vµ còng lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn høng chÞu hËu qu¶ cña c¸c t¸c ®éng nµy. §Ó hiÓu biÕt râ h¬n t¸c ®éng vÒ kinh tÕ x· héi do HIV/AIDS g©y ra ë cÊp hé gia ®×nh vµ víi sù hç trî cña AusAID, UNDP phèi hîp víi Bé Y tÕ tiÕn hµnh nghiªn cøu tr−êng hîp ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn hé gia ®×nh. Nghiªn cøu nµy thu thËp th«ng tin, sè liÖu liªn quan ®Õn nh÷ng tæn thÊt vÒ thu nhËp vµ chi tiªu do HIV/AIDS g©y ra cho 125 hé gia ®×nh cã tæng sè ng−êi nhiÔm HIV/AIDS lµ 129 t¹i bèn tØnh, thµnh phè cña ViÖt Nam. Nghiªn cøu ®· ph¸t hiÖn ra r»ng chi tiªu cho c¸c vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS lµ kho¶n chi lín nhÊt lµm gia t¨ng chi tiªu cña hé gia ®×nh vµ chÝnh viÖc ch¨m sãc søc kháe nµy còng ®−îc x¸c ®Þnh lµ vÊn ®Ò khã kh¨n mµ c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS cã nhu cÇu ®−îc gióp ®ì nhÊt. HiÓu biÕt râ h¬n vÒ chi phÝ cho viÖc ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ liªn quan tíi HIV/AIDS sÏ gióp cung cÊp th«ng tin cho viÖc ra c¸c quyÕt s¸ch nh»m t¨ng c−êng sù hç trî cña Nhµ n−íc cho nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS vµ gia ®×nh hä. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých nµy, mét nghiªn cøu tr−êng hîp thø hai víi tiªu ®Ò “Nghiªn cøu t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi bÖnh viÖn” còng ®· ®−îc tiÕn hµnh nh»m xem xÐt c¸c chi phÝ cña bÖnh viÖn vµ cña toµn ngµnh y tÕ cho HIV/AIDS. Tû lÖ chi phÝ cña hé gia ®×nh cho ch¨m sãc søc kháe t¹i ViÖt Nam hiÖn ë møc cao nhÊt thÕ giíi. Do vËy, viÖc t×m hiÓu t¸c ®éng cña chi phÝ ngµy cµng gia t¨ng cña hé gia ®×nh cho c¸c vÊn ®Ò søc kháe cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS ®Æc biÖt phï hîp khi ®¸nh gi¸ t¸c ®éng vÒ kinh tÕ x· héi cña HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam. Tãm t¾t c¸c t¸c ®éng ë cÊp vi m« T¸c ®éng ®Õn chi tiªu Chi phÝ cho ch¨m sãc søc kháe lµ cùc kú lín. Tæng chi cho viÖc ch¨m sãc søc kháe cña hé gia ®×nh cã mét ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS cao h¬n 13 lÇn so víi møc chi tiªu trung b×nh cho môc ®Ých nµy cña mét hé gia ®×nh t¹i ViÖt Nam. Chi phÝ tang lÔ lµm t¨ng thªm g¸nh nÆng. C¸c gia ®×nh cã xu h−íng nhanh chãng ch«n cÊt bÖnh nh©n AIDS ngay sau khi hä qua ®êi. Tuy th−êng ®−îc tæ chøc trong ph¹m vi nhá h¬n so víi nh÷ng ng−êi qua ®êi v× c¸c nguyªn nh©n kh¸c, nh−ng chi phÝ cho tang lÔ nãi chung còng ë 1
møc ®¸ng kÓ. H¬n n÷a, tang lÔ nhá h¬n còng cã nghÜa lµ c¸c kho¶n phóng viÕng cña hä hµng vµ l¸ng giÒng ®Ó trang tr¶i cho c¸c chi phÝ cña ®¸m tang còng nhá h¬n. T¸c ®éng ®Õn thu nhËp Tæn thÊt vÒ thunhËp cña c¶ ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS vµ ng−êi ch¨m sãc lµ kh¸ lín. H¬n 1/3 sè ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS ®ang cã viÖc lµm t¹i thêi ®iÓm tr¶ lêi pháng vÊn, hoÆc cã viÖc lµm ngay tr−íc khi qua ®êi. Tæn thÊt vÒ thu nhËp hµng n¨m cña hä theo b¸o c¸o lµ 7.416.000 ®ång (kho¶ng 480 USD), t−¬ng ®−¬ng víi kho¶n chi cho tiªu dïng cña nhãm 20% sè hé gia ®×nh nghÌo ®ãi nhÊt. 3/4 sè ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS ®−îc hái cho biÕt hä cÇn sù gióp ®ì cña mét ng−êi ch¨m sãc. Trung b×nh mét ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS cÇn mét ng−êi ch¨m sãc trong kho¶ng 5 giê mçi ngµy. 1/4 sè ng−êi ch¨m sãc cho biÕt hä ph¶i bá viÖc ®Ó dµnh thêi gian ch¨m sãc ng−êi th©n bÞ nhiÔm; h¬n 1/3 sè ng−êi ch¨m sãc bÞ gi¶m thu nhËp do gi¶m giê lµm. PhÇn lín c«ng viÖc ch¨m sãc ng−êi th©n bÞ nhiÔm dån lªn vai ng−êi phô n÷. Nh÷ng thµnh viªn trong hé gia ®×nh kh«ng t¹o ra thu thËp hoÆc t¹o ra thu nhËp thÊp nhÊt th−êng lµ nh÷ng ng−êi ®Çu tiªn ph¶i bá viÖc ®Ó ch¨m sãc ng−êi th©n bÞ bÖnh trong gia ®×nh. C¸c bµ mÑ chiÕm mét nöa trong sè nh÷ng ng−êi ch¨m sãc, tiÕp ®Õn lµ nh÷ng ng−êi vî, c¸c «ng bè vµ chÞ em g¸i. C¸c chiÕn l−îc ®èi phã vÒ tµi chÝnh vµ c¸c t¸c ®éng kh¸c §èi phã lu«n cã nghÜa lµ vËn lén víi nh÷ng khã kh¨n. Th«ng tin ®Þnh tÝnh cho thÊy c¸c chiÕn l−îc ®èi phã ®a phÇn lµ “c¸c chiÕn l−îc vËt lén” víi nh÷ng khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh ®Ó tån t¹i. Trong nhiÒu tr−êng hîp, ng−êi cao tuæi ®· ®¶m nhËn c¸c c«ng viÖc phôc vô gi¶n ®¬n nh»m bï ®¾p thªm vµo phÇn thu nhËp cña gia ®×nh ®Ó cã thÓ trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ gia t¨ng. H×nh thøc ®èi phã phæ biÕn nhÊt cña hé gia ®×nh lµ ch¹y v¹y ®Ó vay m−în tiÒn, th−êng víi tû lÖ l·i suÊt cao, tiÕp ®Õn lµ gi¶m møc ¨n uèng, sinh ho¹t, gi¶m c¸c chi tiªu cho ch¨m sãc søc kháe vµ b¸n tµi s¶n. MÊt ®i c¸c kho¶n ®Çu t− cho gi¸o dôc v× c¸c ca nhiÔm HIV míi ngµy cµng gia t¨ng trong giíi trÎ. Gia ®×nh bÞ t¸c ®éng rÊt lín tr−íc sù qua ®êi cña ®øa con ch−a ®Õn tuæi tr−ëng thµnh, v× ®iÒu nµy cã nghÜa lµ sù hy sinh mÊt m¸t, lµ tæn thÊt c¸c kho¶n ®Çu t− ®· dµnh cho con ¨n häc, niÒm mong mái vµ m¬ −íc cña gia ®×nh kh«ng thµnh hiÖn thùc vµ cßn kÐo theo hµng lo¹t vÊn ®Ò kh¸c. Ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn Nghiªn cøu tr−êng hîp vÒ t¸c ®éng ë bÖnh viÖn ®· thu thËp d÷ liÖu vÒ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn HIV/AIDS cña bÖnh viÖn ®èi víi c¶ bÖnh nh©n ngo¹i tró vµ néi tró. Sau ®©y lµ c¸c ph¸t hiÖn chÝnh thu ®−îc tõ nghiªn cøu nµy: C¸c dÞch vô ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ liªn quan tíi HIV/AIDS cßn nghÌo nµn vµ bÞ h¹n chÕ nghiªm träng bëi nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån lùc hiÖn nay trong hÖ thèng y tÕ; HÇu hÕt c¸c chi phÝ cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ liªn quan ®Õn HIV/AIDS do hé gia ®×nh tù lo; Hµnh vi t×m kiÕm c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe cña ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS bÞ ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu bëi t×nh tr¹ng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö; nh÷ng ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS th−êng kh«ng ®Õn ch¨m sãc t¹i bÖnh viÖn v× sî bÞ lé t×nh tr¹ng nhiÔm HIV/AIDS cña hä. Tãm t¾t t¸c ®éng ë cÊp vÜ m« HIV/AIDS lµm gi¶m tèc ®é xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo HÇu hÕt c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi th©n chung sèng víi HIV/AIDS thuéc tÊt c¶ c¸c nhãm d©n c− (trõ nhãm 20% giµu nhÊt) sÏ bÞ ®Èy xuèng d−íi møc chuÈn nghÌo ®ãi. H¬n n÷a 40% hé nghÌo ®ãi nhÊt trong sè c¸c hé cã ng−êi th©n chung sèng víi HIV/AIDS thËm chÝ cßn bÞ tôt 2
xuèng d−íi møc chuÈn nghÌo l−¬ng thùc v× c¸c t¸c ®éng vÒ chi tiªu vµ thu nhËp do HIV/AIDS g©y ra. HIV/AIDS lµm suy gi¶m ®¸ng kÓ c¸c kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc trong c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo v× nã khiÕn cho c¸c hé gia ®×nh lÇn ®Çu tiªn bÞ l©m vµo c¶nh nghÌo ®ãi hoÆc bÞ nhÊn s©u h¬n vµo c¶nh nghÌo ®ãi. XÐt vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, cÇn ®Æc biÖt l−u ý r»ng c¸c hé gia ®×nh chÞu ¶nh h−ëng cña HIV/AIDS còng ®ång thêi chÞu t¸c ®éng cña n¨m trong sè b¶y nguyªn nh©n phæ biÕn nhÊt dÉn ®Õn nghÌo ®ãi ®· ®−îc x¸c ®Þnh t¹i ViÖt Nam, ®ã lµ: èm ®au bÖnh tËt, c¸c lÔ nghÜa trong ®êi ng−êi (vÝ dô nh− ma chay), nghiÖn ma tóy, mÊt m¸t tµi s¶n vµ kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm. Trªn thùc tÕ, c¸c ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi cã sù tham gia cña ng−êi d©n ®· chØ ra r»ng èm ®au bÖnh tËt lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n phæ biÕn nhÊt khiÕn cho c¸c hé gia ®×nh bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. M« pháng c¨n cø vµo møc ®é gia t¨ng c¸c chi phÝ cho ch¨m sãc søc kháe vµ tæn thÊt vÒ thu nhËp rót ra tõ nghiªn cøu còng nh− tõ c¸c dù b¸o chÝnh thøc −íc tÝnh trong n¨m 2004 cã kho¶ng 126.000 ng−êi d©n ®· bÞ HIV/AIDS ®Èy vµo con sè nh÷ng ng−êi nghÌo ®ãi míi, hoÆc nhÊn s©u h¬n trong c¶nh nghÌo ®ãi. Con sè nµy cã kh¶ n¨ng t¨ng lªn trong thËp kû tíi, vµ cã thÓ lªn ®Õn kho¶ng nöa triÖu ng−êi vµo n¨m 2015. Sù xuÊt hiÖn cña HIV/AIDS nh− mét sù rñi ro lµm gia t¨ng tÝnh dÔ bÞ tæn th−¬ng cña hé gia ®×nh cÇn ®−îc ghi nhËn ®Çy ®ñ trong c¸c ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi, ®ång thêi ph¶i ®−îc xem nh− mét nh©n tè cã thÓ sÏ lµm chËm tèc ®é xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong t−¬ng lai. Trong t×nh h×nh nh− vËy, HIV/AIDS cÇn ®−îc chÝnh thøc lång ghÐp vµo c¸c nç lùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ChÝnh phñ. Mét sè gi¶i ph¸p ®èi phã víi c¸c th¸ch thøc Mét sè ®Æc ®iÓm cña ViÖt Nam cã lÏ ®· gãp phÇn lµm gi¶m tèc ®é gia t¨ng nhanh chãng cña HIV/AIDS. VÝ dô, phô n÷ ë ViÖt Nam cã vÞ thÕ t−¬ng ®èi tèt h¬n so víi nhiÒu quèc gia Ch©u ¸ kh¸c. §Ó ph¸t huy vÞ thÕ t−¬ng ®èi tèt h¬n nµy, ®iÒu quan träng lµ trao quyÒn h¬n n÷a cho phô n÷ ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ n÷ thanh niªn, c¸c kü n¨ng th−¬ng thuyÕt vµ kü n¨ng sèng ®Ó hä lµm chñ h¬n cuéc sèng cña m×nh kÓ c¶ cuéc sèng t×nh dôc. Cµng cã vÞ thÕ tèt h¬n trong x· héi th× ng−êi phô n÷ cµng Ýt cã nguy c¬ bÞ nhiÔm HIV/AIDS vµ chÞu c¸c hËu qu¶ cña c¨n bÖnh nµy. Ngoµi ra, ViÖt Nam cã c¸c tæ chøc quÇn chóng hïng hËu vµ cã thÓ tæ chøc gi¶i quyÕt mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n nghiªm träng, nh− ®· ®−îc minh chøng qua sù thµnh c«ng cña ch−¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh. H¬n n÷a, ChÝnh phñ ®· cã kinh nghiÖm ®èi phã víi c¸c dÞch bÖnh mét c¸ch mau lÑ vµ hiÖu qu¶ (vÝ dô nh− trong tr−êng hîp dÞch SARS). Ngoµi ra, xÐt møc ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña ViÖt Nam, hÖ thèng y tÕ ho¹t ®éng t−¬ng ®èi tèt. Tuy nhiªn, møc ®é kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö cã liªn quan ®Õn HIV/AIDS vÉn cßn t−¬ng ®èi râ nÐt vµ sÏ quyÕt ®Þnh liÖu c¸c yÕu tè nµy cã thÓ thùc sù h¹n chÕ ®−îc tèc ®é l©y lan vµ gi¶m nhÑ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ë ViÖt Nam. Kú thÞ lµm trÇm träng thªm c¸c hËu qu¶ vèn ®· khèc liÖt do HIV/AIDS g©y ra cho con c¸i, anh chÞ em, vî chång, cha mÑ, ng−êi th©n trong gia ®×nh vµ b¹n bÌ cña nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS. Ng−êi d©n ph¶i chÞu ®ùng sù kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ®óng lóc hä rÊt cÇn sù hç trî cña x· héi. Nãi mét c¸ch kh¸c, kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö lµm cho c¸c t¸c ®éng vÒ kinh tÕ - x· héi cña HIV/AIDS trë nªn nghiªm träng h¬n còng nh− lµm cho viÖc øng phã víi dÞch thªm phÇn khã kh¨n. V× thÕ rÊt cÇn cã mét nç lùc nghiªm tóc vµ thùc sù ®Ó gi¶m thiÓu t×nh tr¹ng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö. Sù héi tô cña c¸c t¸c ®éng vÒ thu nhËp vµ chi tiªu trong thêi gian tr−íc m¾t, cïng víi c¸c ¶nh h−ëng l©u dµi h¬n nh− viÖc ®Çu t− cho häc hµnh kh«ng thùc hiÖn ®−îc ®· chØ ra r»ng c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS sÏ tiÕp tôc g¸nh chÞu hËu qu¶ cña dÞch bÖnh. §©y chÝnh lµ lý do t¹i sao nh÷ng nç lùc gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn hé gia ®×nh lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. Do HIV/AIDS g©y ra nghÌo ®ãi, nªn c¨n bÖnh nµy ph¶i ®−îc chÝnh thøc thõa nhËn nh− mét nguy c¬ dÉn ®Õn nghÌo ®ãi ë ViÖt Nam vµ ph¶i ®−îc ®−a vµo c¸c ®¸nh gi¸ vÒ nghÌo ®ãi còng nh− c¸c chiÕn l−îc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. 3
§Ó bæ sung cho c¬ chÕ hç trî kh«ng chÝnh thøc nh− sù gióp ®ì cña céng ®ång vµ hä hµng, cÇn ph¶i x©y dùng c¬ chÕ hç trî chÝnh thøc, vÝ dô nh− Quü hç trî y tÕ cho ng−êi nghÌo. CÇn t×m c¸ch gióp ®ì vÒ c¸c chi tiªu thuèc men vµ viÖn phÝ cho c¸c hé gia ®×nh cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS ch−a r¬i vµo nhãm nghÌo ®ãi. CÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ hç trî chÝnh thøc cho c¸c hé nghÌo ®ãi cã ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS, bao gåm c¶ hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp vµ c¸c c¬ héi t¹o thu nhËp, nh»m gi¶m thiÓu t¸c ®éng ®Õn thu nhËp vµ chi tiªu cña hé gia ®×nh. Dùa vµo c¸c h×nh thøc hç trî c«ng hiÖn nay cho c¸c hé nghÌo ®ãi vµ hÖ thèng an sinh x· héi, sù hç trî tµi chÝnh cña Nhµ n−íc sÏ cã ®iÒu kiÖn ®−îc cung cÊp ®Çy ®ñ vµ mang tÝnh kh¶ thi. Vµo thêi ®iÓm khëi ®Çu trong qu¸ tr×nh ®¸p øng c¸c nhu cÇu ch¨m sãc søc khoÎ cho ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS, ng©n s¸ch Nhµ n−íc cÊp cho viÖc ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ c¬ b¶n lµ mét nhu cÇu cÊp b¸ch vµ cã lÏ cùc kú hiÖu qu¶ trong gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu ®iÒu trÞ hiÖn nay cña hÖ thèng y tÕ vµ lµm gi¶m g¸nh nÆng chi phÝ ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ lªn c¸c hé gia ®×nh. Víi sù trî gióp cña c¸c tæ chøc ph¸t triÓn quèc tÕ vµ ®èi t¸c ®a ph−¬ng, Nhµ n−íc cã thÓ hç trî c¸c hé gia ®×nh b»ng c¸ch ®µm ph¸n víi c¸c c«ng ty d−îc phÈm ®Ó gi¶m gi¸ thuèc ARV. V× cßn ®ang trong giai ®o¹n kh¸ sím cña dÞch nªn ViÖt Nam cã c¬ héi ®Æc biÖt ®Ó øng phã vµ kiÒm chÕ ®−îc sù l©y lan cña HIV/AIDS vµ gi¶m nhÑ c¸c t¸c ®éng cña c¨n bÖnh nµy. Tuy nhiªn, c¸nh cöa c¬ héi sÏ khÐp l¹i nÕu kh«ng khÈn tr−¬ng tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p kiªn quyÕt. Nhµ n−íc cã thÓ hç trî c¸c nhu cÇu ch¨m sãc y tÕ c¬ b¶n Nghiªn cøu tr−êng hîp vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn hé gia ®×nh ®· chØ ra r»ng nhu cÇu khÈn thiÕt nhÊt cña c¸c hé gia ®×nh lµ ®−îc hç trî vÒ kinh phÝ cho c¸c dÞch vô y tÕ vµ ®−îc cung cÊp c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe cho nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS. CÇn cung cÊp sù hç trî, ®Æc biÖt lµ t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi thuèc ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn. ¦íc tÝnh trong n¨m 2004, møc chi phÝ cho ch¨m sãc vµ ®iÒu trÞ c¬ b¶n lµ 26,2 tû ®ång ViÖt Nam (1,7 triÖu USD) vµ dù b¸o sÏ t¨ng thªm 45% tøc lµ lªn tíi 37,9 tû ®ång (2,5 triÖu USD) vµo n¨m 2007. NÕu céng thªm c¸c kho¶n chi cho viÖc dù phßng c¸c bÖnh nhiÔm trïng c¬ héi sÏ lµm gia t¨ng chi phÝ cho ch¨m sãc søc khoÎ thªm 17%. NÕu tÝnh c¶ liÖu ph¸p dïng thuèc ARV, th× chi phÝ cho c¸c dÞch vô ch¨m sãc y tÕ nãi chung sÏ cao gÊp 20 lÇn chi phÝ ë møc 1, tøc lµ kho¶ng 495 tû ®ång (33 triÖu USD). Con sè −íc tÝnh nµy c¨n cø vµo gi¸ c¶ hiÖn t¹i ®èi víi liÖu ph¸p ARV vµ hy väng trong nh÷ng n¨m tíi gi¸ cña c¸c lo¹i thuèc nµy sÏ h¹ xuèng. Møc chi phÝ c¬ b¶n cho c¸c dÞch vô ch¨m sãc gi¶m nhÑ vµ ®iÒu trÞ nhiÔm trïng c¬ héi cho nh÷ng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS ch−a ®Õn 1% trong tæng chi cña Nhµ n−íc cho y tÕ vµ n»m trong kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ViÖt Nam. Khi ch−a cã sù hç trî cña Nhµ n−íc trong viÖc cung cÊp réng r·i liÖu ph¸p dïng thuèc ARV víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng th× c¸c hé gia ®×nh sÏ tiÕp tôc ph¶i chi mét kho¶n tµi chÝnh ®¸ng kÓ cho viÖc ®iÒu trÞ nµy. B»ng chøng tõ hai nghiªn cøu tr−êng hîp cho thÊy viÖc sö dông kh«ng ®óng quy c¸ch c¸c thuèc ARV diÔn ra trµn lan sÏ gãp phÇn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh¸ng thuèc, vµ nh− vËy sÏ lµm cho cuéc chiÕn chèng HIV/AIDS trë nªn phøc t¹p h¬n vÒ l©u dµi. Chi phÝ hµng n¨m cho viÖc ®iÒu trÞ thuèc ARV tÝnh theo ®Çu ng−êi theo thêi gi¸ hiÖn nay lµ 60 triÖu ®ång (4.000 USD). Nh− vËy, viÖc chi tiªu mét kho¶n tiÒn lín cho ®iÒu trÞ thuèc ARV l¹i chÊt thªm mét g¸nh nÆng vµo c¸c hé gia ®×nh, v× thÕ mét sè ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS kh«ng thÓ tranh thñ tèi ®a lîi Ých tõ viÖc ®iÒu trÞ thuèc ARV do t×nh tr¹ng kh¸ng thuèc xuÊt ph¸t tõ viÖc sö dông thuèc kh«ng ®óng quy c¸ch. 4
B¸o c¸o ®−îc chia lµm bèn phÇn chÝnh. PhÇn I giíi thiÖu chung vÒ b¸o c¸o vµ tr×nh bµy c¬ së nghiªn cøu còng nh− tæng quan vÒ t×nh h×nh HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam. PhÇn II tr×nh bµy bèi c¶nh, khu«n khæ nghiªn cøu vµ chØ ra mèi liªn hÖ gi÷a HIV/AIDS víi ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh− gi÷a HIV/AIDS víi nghÌo ®ãi. PhÇn III tËp trung vµo c¸c ph¸t hiÖn cña c¸c nghiªn cøu tr−êng hîp vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi hé gia ®×nh vµ ngµnh y tÕ. PhÇn IV rót ra kÕt luËn vµ ®−a ra mét sè khuyÕn nghÞ vÒ c¸ch thøc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh tõ t¸c ®éng vÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ x· héi ®èi víi hé gia ®×nh. PhÇn c¸c phô lôc vµ phô ch−¬ng kü thuËt cung cÊp c¸c d÷ liÖu c¬ së, th«ng tin vÒ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu, c¸c gi¶ ®Þnh vµ c¸c tÝnh to¸n trong viÖc ph©n tÝch. 5
PhÇn I: Giíi thiÖu vµ c¬ së nghiªn cøu 1.1 6
Giíi thiÖu DÞch HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam vÉn cßn ë giai ®o¹n sím vµ tËp trung. Tuy vËy, ViÖt Nam còng ®ang cã nguy c¬ b−íc sang giai ®o¹n dÞch lan réng h¬n vµ v× thÕ cã rÊt nhiÒu nguy c¬ høng chÞu hËu qu¶ do dÞch g©y ra vÒ c¸c mÆt søc kháe vµ kinh tÕ x· héi. MÆc dï tû lÖ nhiÔm chung hiÖn nay ë ViÖt Nam cßn t−¬ng ®èi thÊp (d−íi nöa phÇn tr¨m), nh−ng nhiÒu ng−êi d©n ®· vµ ®ang ph¶i chÞu ®ùng t¸c ®éng cña HIV/AIDS. Do cã sè d©n ®«ng, nªn tuy tû lÖ nhiÔm cßn thÊp, nh−ng ViÖt Nam ®· cã sè ng−êi chung sèng víi HIV/AIDS t−¬ng ®èi cao - 215.000 vµo cuèi n¨m 20031. Hay nãi c¸ch kh¸c, ViÖt Nam ngµy h«m nay cã sè l−îng ng−êi sèng chung víi HIV/AIDS cao h¬n Soa-di-len (Swaziland), mét quèc gia cã tû lÖ nhiÔm ë ng−êi lín h¬n 30% (mét trong nh÷ng tû lÖ nhiÔm cao nhÊt trªn thÕ giíi). Tuy Ch©u ¸ ch−a bÞ dÞch HIV/AIDS ¶nh h−ëng nhiÒu nh− Ch©u Phi, nh−ng tû lÖ nhiÔm HIV ®ang t¨ng rÊt nhanh vµ n»m trong nh÷ng vïng cã tû lÖ nhiÔm bÖnh t¨ng nhanh nhÊt trªn thÕ giíi (UNAIDS 2004). HiÖn nay, Ch©u ¸ chiÕm tõ 22% ®Õn 29% tæng sè tr−êng hîp nhiÔm míi (UNAIDS 2004). T¹i ViÖt Nam, mÆc dï møc nhiÔm chung vÉn cßn t−¬ng ®èi thÊp, nh−ng tû lÖ nhiÔm HIV/AIDS vÉn tiÕp tôc gia t¨ng víi −íc tÝnh kho¶ng 40.000 tr−êng hîp nhiÔm míi ®−îc b¸o c¸o hµng n¨m2 (Nhãm kü thuËt dù b¸o vµ −íc tÝnh HIV/AIDS t¹i ViÖt Nam 2004: 17). HIV/AIDS lµ mét trong 30 bÖnh míi næi lªn trong hai thËp kû cuèi cña thÕ kû 20 (WHO 1999) 3. ë cÊp ®é toµn cÇu, dÞch HIV/AIDS còng lµ mét trong nh÷ng mèi ®e däa nguy hiÓm nhÊt ®èi víi ph¸t triÓn con ng−êi, víi 38 triÖu ng−êi hiÖn ®ang chung sèng víi HIV/AIDS vµ hµng chôc triÖu ng−êi ®· chÕt v× AIDS (UNAIDS 2004). Chi phÝ liªn quan ®Õn HIV/AIDS rÊt cao. Chi phÝ cho viÖc chÈn ®o¸n, ch¨m sãc còng nh− ®iÒu trÞ HIV/AIDS, ®Æc biÖt khi sö dông liÖu ph¸p ®iÒu trÞ thuèc ARV, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi nhiÒu lo¹i bÖnh vµ héi chøng kh¸c. H¬n n÷a, c¸c chi phÝ c¬ héi liªn quan ®Õn thêi gian kÐo dµi cña bÖnh tËt còng ph¶i ®−îc tÝnh ®Õn. HIV/AIDS ¶nh h−ëng tíi nh÷ng ng−êi míi tr−ëng thµnh, hä lµ ng−êi t¹o ra cña c¶i, duy tr× nßi gièng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm nu«i d−ìng con c¸i vµ ng−êi giµ phô thuéc. HIV/AIDS kh«ng chØ lµ mèi ®e däa lín nhÊt ®èi víi tuæi thä ë nhiÒu n−íc mµ cßn lµm gi¶m sè d©n trong ®é tuæi lao ®éng. H¬n n÷a, HIV/AIDS rÊt ®Æc biÖt v× cã thêi gian ñ bÖnh kh¸ dµi tÝnh tõ lóc bÞ nhiÔm cho ®Õn khi bïng ph¸t bÖnh vµ g©y ra c¸c hËu qu¶. §iÒu nµy cã thÓ lµm cho nhiÒu ChÝnh phñ hiÓu nhÇm lµ giai ®o¹n dÞch HIV/AIDS cña n−íc hä Ýt nghiªm träng h¬n thùc tÕ, vµ v× vËy kh«ng tiÕn hµnh c¸c hµnh ®éng vµ biÖn ph¸p dù phßng thÝch hîp. Cuéc ®iÒu tra d− luËn Thiªn niªn kû cña Liªn Hîp Quèc ®· x¸c ®Þnh søc khoÎ lµ yÕu tè gi¸ trÞ nhÊt trong ®êi ng−êi (WHO 2001b). Mèi liªn quan gi÷a søc khoÎ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy cµng trë nªn râ rµng h¬n (WHO 2001a) mµ trong ®ã HIV/AIDS ®ãng vai trß chÝnh. Tr−íc ®©y, ch−a bao giê søc khoÎ ®−îc ®Ò cËp nhiÒu nh− mét chñ ®Ò träng t©m trong c¸c cuéc th¶o luËn vÒ ph¸t triÓn nh− b©y giê. VÝ dô nh− Khãa häp §Æc biÖt cña §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc vÒ HIV/AIDS (UNGASS) tæ chøc vµo n¨m 2001, viÖc thµnh lËp ñy ban Kinh tÕ vÜ m« vµ Søc kháe cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi4 vµo n¨m 2001 vµ c¸c cuéc th¶o luËn cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi vÒ thuèc HIV/AIDS vµo n¨m 2003. H¬n n÷a, søc kháe lµ mét trong nh÷ng tµi s¶n quan träng nhÊt cña ng−êi nghÌo vµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt gióp c¸c hé nghÌo tho¸t khái nghÌo ®ãi. Nh− vËy, èm ®au bÖnh tËt cã thÓ kÐo c¶ gia ®×nh quay trë l¹i c¶nh nghÌo ®ãi. 1.1.1 T¹i sao cÇn ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ë mét n−íc cã tû lÖ nhiÔm thÊp? Cã lÏ mét sè ng−êi ph©n v©n liÖu viÖc ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ë mét n−íc cã tû lÖ nhiÔm thÊp cã mang l¹i kÕt qu¶ h÷u Ých nµo kh«ng. Mét ®éng lùc cèt yÕu ®Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng ë nh÷ng n−íc cã tû lÖ nhiÔm thÊp lµ ®Ó cung cÊp th«ng tin cho c¸c ho¹t ®éng dù 1 Bé Y tÕ, 2004. 2 ë n−íc nµo còng vËy, hÖ thèng b¸o c¸o ph¸t hiÖn ca bÖnh th−êng −íc tÝnh kh«ng ®Çy ®ñ tû lÖ nhiÔm HIV/AIDS thùc tÕ. Tuy nhiªn, con sè nµy ®−îc sö dông víi môc ®Ých minh ho¹ ®Ó cho thÊy r»ng mét biÖn ph¸p cho dï kh«ng −íc tÝnh ®−îc ®Çy ®ñ tû tÖ nhiÔm HIV/AIDS thùc tÕ nh−ng vÉn chØ ra ®−îc sù gia t¨ng b¸o ®éng hµng n¨m. 3 C¸c bÖnh míi kh¸c gåm Ebola, viªm gan C, vi-rót Hanta, c¸c biÕn thÓ míi cña bÖnh Creutzfeldt-Jacob. Còng nªn l−u ý lµ AIDS mäi ng−êi hay gäi lµ bÖnh nh−ng vÒ chuyªn m«n th× ®ã lµ héi chøng. 4 ñy ban nµy ®· xem xÐt c¸c mèi t−¬ng quan gi÷a ®Çu t− cho y tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo (WHO 2001a). 7
phßng hiÖu qu¶ (UNFPA 2003: 33) vµ c¸c chiÕn l−îc ch¨m sãc hç trî nh»m vµo c¸c ®èi t−îng cô thÓ. V× trªn thùc tÕ HIV/AIDS cã thêi kú ñ bÖnh dµi vµ hËu qu¶ cña nã vÒ kinh tÕ x· héi ®−îc thÓ hiÖn chËm, nªn dÞch th−êng ®· tiÕn triÓn kh¸ nghiªm träng vµo thêi ®iÓm lÇn ®Çu tiªn bÖnh ®−îc ph¸t hiÖn víi c¸c biÓu hiÖn l©m sµng (Loewenson vµ Whiteside 2001). Th−êng c¸c ph¸t hiÖn nh− vËy chØ hÐ ra mét phÇn nhá cña mét vÊn ®Ò mµ thùc tÕ cßn lín h¬n rÊt nhiÒu. VÝ dô, vµo th¸ng 10/2003, hÖ thèng b¸o c¸o ph¸t hiÖn ca bÖnh ë ViÖt Nam ®· cho thÊy mét sè lòy tÝch lµ 73.660 ng−êi bÞ nhiÔm HIV/AIDS, nh−ng con sè −íc tÝnh ®−îc dùa trªn c¸c d÷ liÖu gi¸m s¸t träng ®iÓm cho r»ng sè ng−êi hiÖn ®ang nhiÔm HIV/AIDS ë ViÖt Nam trªn thùc tÕ vµo kho¶ng 330.000. Theo Bé Y tÕ, vµo cuèi n¨m 2003 cã 215.000 ng−êi chung sèng víi HIV hay AIDS. Mét thùc tÕ quan träng kh¸c cÇn ghi nhí lµ tû lÖ nhiÔm toµn quèc trong d©n chóng ë møc d−íi 1% th−êng cã nghÜa lµ ë mét sè thµnh phè, ®Þa ph−¬ng vµ trong mét sè nhãm d©n c−, tû lÖ nµy cßn cao h¬n nhiÒu. VÝ dô, tû lÖ nhiÔm HIV ë TP. Hå ChÝ Minh ®−îc −íc tÝnh lµ trªn 1% trong d©n chóng vµ tû lÖ nhiÔm cña nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy lµ trªn 20% ë mét sè ®Þa bµn. Mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng nhÊt ®Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam lµ møc ®é vµ tèc ®é gia t¨ng cña t×nh tr¹ng l©y nhiÔm HIV/AIDS ®ang ë thêi ®iÓm hoÆc cã thÓ khèng chÕ thµnh c«ng hoÆc dÉn ®Õn mét ®¹i dÞch hñy ho¹i kh«n l−êng x¶y ra trong vßng mét thËp kû (Ng©n hµng ThÕ giíi/Nhãm c«ng t¸c vÒ Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 2002: 9). §èi víi ViÖt Nam, cöa sæ c¬ héi ®Ó can thiÖp vµ ng¨n chÆn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng cña dÞch ®èi víi con ng−êi vµ kinh tÕ vÉn cßn më. ViÖt Nam cã thÓ ®óc rót vµ h−ëng lîi tõ kinh nghiÖm cña c¸c n−íc kh¸c trong viÖc øng phã víi dÞch. HIV/AIDS lµ “mét vÊn ®Ò g¾n chÆt víi kinh tÕ vµ cã thÓ mang l¹i nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng vÒ kinh tÕ” (Bloom vµ Mahal 1995: 1). Tuy nhiªn, do tû lÖ nhiÔm HIV nãi chung cßn thÊp, nªn ¶nh h−ëng tæng thÓ vÒ phÝa cung vµ phÝa cÇu ®−îc sö dông ®Ó lËp m« h×nh kinh tÕ vÜ m« vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS cã lÏ ch−a ë møc ®¸ng kÓ. Tuy vËy, c¸c t¸c ®éng cña dÞch ë cÊp hé gia ®×nh cã thÓ rÊt nghiªm träng. Cã ®ñ b»ng chøng trªn lý thuyÕt còng nh− thùc tiÔn vÒ t¸c ®éng tiªu cùc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp do HIV/AIDS g©y ra cho c¸c hé gia ®×nh (Bachman vµ Booysen 2003; Bell vµ céng sù 2003; Chong 1999; Donahue 1998; Greener 2000; Lundberg vµ céng sù 2000; Pitayanon vµ céng sù 1994; Roy vµ céng sù 2000). §Ó ®èi phã víi c¬n sèc vÒ kinh tÕ, nh− do HIV/AIDS g©y ra, c¸c hé gia ®×nh cè g¾ng gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña c¬n sèc lªn cuéc sèng gia ®×nh b»ng c¸ch ¸p dông c¸c chiÕn l−îc øng phã kh¸c nhau. Gi¶m nhÑ t¸c ®éng b»ng c¸ch chØ th«ng tin néi bé vÊn ®Ò ®ã trong gia ®×nh (Holzman vµ Jorgenson 1999). Còng cÇn ph¶i t×m hiÓu c¸c t¸c ®éng cña dÞch ë cÊp hé gia ®×nh nÕu muèn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña dÞch ë cÊp vÜ m«. ViÖc nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng v× 47% d©n sè ViÖt Nam lµ nghÌo ®ãi hoÆc cËn nghÌo ®ãi (Haughton vµ céng sù 2001). B¸o c¸o nµy ®Æc biÖt tËp trung ph©n tÝch t¸c ®éng ë cÊp vi m« cña HIV/AIDS ®Õn møc ®é dÔ bÞ tæn th−¬ng cña hé gia ®×nh vµ hËu qu¶ cña dÞch ®èi víi c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë cÊp vÜ m«. B¸o c¸o còng ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vÒ khÝa c¹nh HIV/AIDS cã thÓ c¶n trë c¸c nç lùc ph¸t triÓn nh»m xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nh− thÕ nµo. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét trong nh÷ng −u tiªn chÝnh cña ViÖt Nam (vÝ dô nh− ChiÕn l−îc Toµn diÖn vÒ T¨ng tr−ëng vµ Gi¶m nghÌo). V× vËy, b¸o c¸o ®· nªu ra c¸c t¸c ®éng tiÒm tµng cña HIV/AIDS ë cÊp vi m« vµ vÜ m« vµ x¸c ®Þnh nh÷ng mèi liªn quan víi con ®−êng cña ViÖt Nam tiÕn tíi ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh qu¶ ph¸t triÓn trong t−¬ng lai. 1.1.2 Xem xÐt l¹i c¸c gi¶ ®Þnh vÒ ng−êi nghiÖn ma tóy Gièng nh− ë nhiÒu n−íc Ch©u ¸ kh¸c, ®èi t−îng nghiÖn chÝch ma tóy vÉn chiÕm phÇn lín nhÊt trong sè nh÷ng ng−êi bÞ ¶nh h−ëng bëi dÞch HIV/AIDS ë ViÖt Nam. Nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy nãi chung chØ giao l−u trong mét mèi quan hÖ kh¸ khÐp kÝn, cã xu h−íng bÞ ®Èy ra bªn lÒ cuéc sèng vµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng bÞ thÊt nghiÖp hay thiÕu viÖc lµm h¬n so víi nh÷ng nhãm d©n c− kh¸c trong x· héi. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy ®· gãp phÇn dÉn ®Õn nhËn thøc lµ t¸c ®éng cña dÞch HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi sÏ rÊt nhá v× ®ãng gãp cña nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy cho nÒn kinh tÕ nh×n chung lµ thÊp. H¬n n÷a, ng−êi ta còng th−êng cho r»ng t¸c ®éng cña chi phÝ ch¨m sãc y tÕ liªn quan tíi HIV/AIDS ë cÊp hé gia ®×nh lµ rÊt nhá khi so s¸nh víi hµnh ®éng lµm tan n¸t gia ®×nh cña ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy. 8
VÒ vÊn ®Ò nµy, cÇn thiÕt ph¶i ®Ò cËp mét sè ®iÓm. Thø nhÊt, kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy bÞ thÊt nghiÖp nh− ng−êi ta nghÜ. KÕt qu¶ cña nhiÒu nghiªn cøu cho thÊy Ýt nhÊt 1/3 nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy cã viÖc lµm d−íi d¹ng nµy hay d¹ng kh¸c (TrÇn HiÓn 2002). Thø hai, tõ ®Çu thËp kû 90, ®· ®Çu t− ®¸ng kÓ vÒ tµi chÝnh cho c¸c trung t©m cai nghiÖn vµ phôc håi cho ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy. Nh÷ng ®Çu t− nµy ngµy cµng g¾n kÕt víi dÞch HIV/AIDS. KÕt qu¶ mang l¹i tõ nh÷ng ®Çu t− nµy bÞ gi¶m ®¸ng kÓ nÕu nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy chÕt v× HIV/AIDS trong nh÷ng n¨m ®Çu míi tr−ëng thµnh. Thø ba, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng tiÒm tµng cña HIV/AIDS trong t−¬ng lai sÏ ph¶i tÝnh ®Õn thùc tÕ lµ tuæi cña nh÷ng ng−êi nghiÖn chÝch ma tóy ngµy cµng gi¶m vµ cã c¸c hµnh vi sö dông ma tóy ®Ó gi¶i trÝ. Cuèi cïng, hµnh vi cña c¸c nhãm b¾c cÇu (nghÜa lµ nh÷ng c¸ nh©n nèi c¸c nhãm cã hµnh vi nguy c¬ cao víi d©n chóng nãi chung) sÏ quyÕt ®Þnh møc ®é lan trµn cña dÞch trong nh÷ng nhãm gäi lµ cã hµnh vi nguy c¬ cao vµ trong d©n chóng. Do vËy, cÇn chuyÓn träng t©m chó ý tõ ý niÖm kú thÞ ®èi víi c¸c nhãm nguy c¬ cao nh− nghiÖn chÝch ma tóy vµ m¹i d©m sang c¸c hµnh vi nguy c¬ cao. ChÝnh hµnh vi nguy c¬ cao lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh tû lÖ l©y truyÒn cña vi-rót h¬n lµ nhãm nguy c¬ cao ë ViÖt Nam (dù ¸n POLICY 2003: 9, 10). C¸c vÝ dô vÒ hµnh vi nguy c¬ cao gåm tiªm chÝch ma tóy kh«ng an toµn vµ quan hÖ t×nh dôc kh«ng b¶o vÖ víi b¹n t×nh kh«ng th−êng xuyªn. 1.1.3 C¸c t¸c ®éng ®èi víi ngµnh y tÕ Tuy HIV/AIDS lµ mét vÊn ®Ò ph¸t triÓn ®a ngµnh, song nã cã t¸c ®éng s©u s¾c tíi ngµnh y tÕ. Ngµnh y tÕ, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc y tÕ c«ng céng, chÞu t¸c ®éng nhanh nhÊt bëi HIV/AIDS. Nhu cÇu ch¨m sãc søc kháe cña ng−êi d©n t¨ng m¹nh do c¸c bÖnh tËt liªn quan ®Õn HIV/AIDS, g©y søc Ðp ®èi víi dÞch vô ch¨m sãc y tÕ cña quèc gia. §iÒu nµy cã thÓ ®−îc ph¶n ¸nh qua sù gia t¨ng chi phÝ cña Nhµ n−íc cho y tÕ, gia t¨ng c¸c yªu cÇu ®èi víi ng©n s¸ch y tÕ ë tÊt c¶ c¸c cÊp. V× vËy, t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi ngµnh y tÕ vµ c¸c chi phÝ can thiÖp ®· ®−îc ®¸nh gi¸ trong mét phÇn riªng cña nghiªn cøu nµy. B¸o c¸o nµy gãp phÇn t¨ng c−êng cung cÊp th«ng tin vµ b»ng chøng vÒ hËu qu¶ cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi v−ît ra ngoµi ph¹m vi cña ngµnh y tÕ. Kh«ng thÓ ph©n tÝch toµn diÖn vÒ t¸c ®éng cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi trong mét b¸o c¸o v× hËu qu¶ do HIV/AIDS g©y ra qu¸ ®a d¹ng, qu¸ biÕn ®æi vµ qu¸ réng. Do vËy, b¸o c¸o nµy chØ ph¶n ¸nh mét sè phÇn lùa chän cña mét bøc tranh lín vÒ t¸c ®éng cña dÞch HIV/AIDS. Hy väng r»ng b¸o c¸o nµy sÏ më ra c¬ héi ®Ó ph©n tÝch s©u h¬n n÷a vÒ c¸c hËu qu¶ cña HIV/AIDS ®èi víi kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam. 9
PhÇn II: Bèi c¶nh vµ khu«n khæ nghiªn cøu 2.1 10

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn