zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Sức khỏe phụ nữ

Tác dụng trẻ hóa da của liệu pháp hormone thay thế ở phụ nữ độ tuổi mãn kinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày lão hóa da là một quá trình diễn tiến do tác động của các yếu tố bên ngoài và bên trong liên quan giảm Estrogen quanh độ tuổi mãn kinh, gây nên những thay đổi trên da. Trong hai thập kỷ gần đây, người ta đã ghi nhận tác dụng trẻ hóa của liệu pháp nội tiết thay thế trên phụ nữ, tuy nhiên phương pháp này còn chưa được biết đến rộng rãi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tác dụng trẻ hóa da của liệu pháp hormone thay thế ở phụ nữ độ tuổi mãn kinh

HỘI NGHỊ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỞ RỘNG NĂM 2024 - TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH TÁC DỤNG TRẺ HÓA DA CỦA LIỆU PHÁP HORMONE THAY THẾ Ở PHỤ NỮ ĐỘ TUỔI MÃN KINH Trương Phương Hoàng1 , Mai Bá Hoàng Anh2 TÓM TẮT 32 SUMMARY Lão hóa da là một quá trình diễn tiến do tác SKIN REJUVENATION IN WOMEN động của các yếu tố bên ngoài và bên trong liên USING MENOPAUSAL HORMONE quan giảm Estrogen quanh độ tuổi mãn kinh, gây THERAPY: A SCOPING REVIEW nên những thay đổi trên da. Trong hai thập kỷ gần Skin aging is a progressive process influenced đây, người ta đã ghi nhận tác dụng trẻ hóa của liệu by both external and internal factors, including pháp nội tiết thay thế trên phụ nữ, tuy nhiên estrogen decline around menopause, leading to skin changes. Over the past two decades, the phương pháp này còn chưa được biết đến rộng rãi. rejuvenating effects of hormone replacement Trong độ tuổi sinh sản, Estrogen được sản xuất tại therapy (HRT) in women have been recognized, buồng trứng tham gia vào nhiều cơ chế bảo vệ tính though it remains underutilized. During toàn vẹn của làn da thông qua các thụ thể ERα và reproductive years, estrogen produced by the ERβ của nó gắn trên các cấu trúc tế bào của da. ovaries plays a crucial role in protecting skin Khi phụ nữ đến độ tuổi quanh mãn kinh, hoặc có integrity through its ERα and ERβ receptors on tiền sử phẫu thuật cắt buồng trứng, mãn kinh sớm, skin cells. However, around menopause, or in suy buồng trứng sớm, sự thiếu hụt Estrogen đã dẫn cases of ovarian removal, early menopause, or đến nhiều hậu quả đối với sức khỏe toàn bộ cơ thể premature ovarian insufficiency, estrogen nói chung và làn da nói riêng. Sử dụng nội tiết thay deficiency results in various health issues, including skin deterioration. Studies have shown thế để điều trị các triệu chứng liên quan mãn kinh that HRT can effectively alleviate menopausal đã được chứng minh có hiệu quả thông qua các symptoms and promote skin rejuvenation, nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng trẻ hóa da của reducing wrinkles, dryness, and skin atrophy, Estrogen trong liệu pháp hormone thay thế ở phụ while increasing collagen and elastin production nữ mãn kinh, giúp giảm nếp nhăn, giảm khô, giảm and improving skin pigmentation. This report teo da, tăng sinh collagen và sợi đàn hồi, cải thiện discusses the applications of HRT in skin sắc tố da. Bài báo cáo này, chúng tôi đề cập đến rejuvenation, along with current indications, những ứng dụng của liệu pháp hormone thay thế contraindications, and recommended treatment trong việc trẻ hóa da cũng như chỉ định, chống chỉ protocols. định, phác đồ khuyến cáo sử dụng hiện nay. Keywords: Menopause, skin rejuvenation, Từ khóa: Mãn kinh, Trẻ hóa da, Liệu pháp hormone replacement therapy. hormone thay thế. I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Đại học Kỹ thuật Y - Dược Đà Nẵng Lão hóa da là quá trình diễn tiến tự nhiên 2 Trường Đại học Y - Dược, Đại học Huế của phụ nữ, hiện tượng này càng xuất hiện Chịu trách nhiệm chính: Mai Bá Hoàng Anh nhanh và gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống đặc biệt trong giai đoạn mãn kinh, được SĐT: 0905030307 xác định khi mất kinh kéo dài trong 12 tháng Email: mbhanh@huemed-univ.edu.vn kể từ kỳ kinh nguyệt cuối cùng [4]. Do sự suy Ngày nhận bài: 31/8/2024 giảm nồng độ Estrogen ở giai đoạn này cơ thể Ngày phản biện khoa học: 20/9/2024 phụ nữ có nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, Ngày duyệt bài: 02/10/2024 200
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 trong đó, làn da sẽ trở nên không đều màu, nên e ngại và dè dặt trong chỉ định liệu pháp chảy xệ, có nếp nhăn và giảm độ căng mịn. này. Trong 20 năm gần đây, đã có sự thay Liệu pháp hormone thay thế (HRT - đổi trong thái độ của giới chuyên môn và Hormone replacement therapy) đã được sử công chúng về việc sử dụng Estrogen trong y dụng ở phụ nữ mãn kinh trong nhiều thập kỷ khoa [5]. Một số nghiên cứu được thực hiện và trong khoảng thời gian đó, người ta ghi gần đây với độ tin cậy cao đã chứng minh nhận những tác dụng trẻ hóa da như tăng sinh việc sử dụng liệu pháp nội tiết Estradiol liều collagen, giảm khô da và giảm nếp nhăn [1], thấp qua da (Tdl E2 - Low-dose Transdermal [5], [8]. Tuy nhiên, do nguy cơ và tác dụng E2) và Progesterone vi hạt (Micronized phụ nên việc sử dụng liệu pháp này vẫn còn Progesterone - Micro P4) ở những phụ nữ gây nhiều lo lắng. Để cung cấp cho các bác sĩ mãn kinh có triệu chứng không làm tăng lâm sàng những thông tin cập nhật mới về lợi nguy cơ thuyên tắc mạch và đột quỵ [2]. ích và ứng dụng của liệu pháp hormone thay Liệu pháp nội tiết thay thế đã được kêu thế, bài tổng quan này chúng tôi đề cập đến gọi sử dụng trở lại do những lợi ích mà nó các nghiên cứu gần đây nhất về ảnh hưởng đem lại lớn hơn nhiều so với nguy cơ về tác tích cực đến da cũng như các khuyến cáo sử dụng phụ. Các nghiên cứu đã chứng minh dụng, chỉ định và chống chỉ định của liệu rằng Estrogen đường uống đơn độc và pháp hormone này [2], [3], [4], [6], [7]. Progesterone tổng hợp làm tăng nguy cơ nhiều nhất. Estrogen dùng qua da không làm II. LỊCH SỬ CỦA LIỆU PHÁP HORMONE THAY THẾ tăng, thậm chí là giảm nguy cơ. Progesterone Liệu pháp nội tiết thay thế (HRT - vi hạt cũng không làm tăng nguy cơ. Ngoài Hormone replacement therapy) được bắt đầu ra, Progesterone đường đặt âm đạo hoặc đưa vào sử dụng từ những năm 1940. Thuốc dụng cụ đặt trong buồng tử cung chỉ có tác ban đầu được FDA - Mỹ chấp thuận là động tại chỗ, do đó làm giảm tác dụng toàn Premarin dùng để điều trị triệu chứng bốc thân, trực tiếp bảo vệ nội mạc tử cung [7]. hỏa ở phụ nữ mãn kinh. Đến năm 1970 thì người ta sử dụng phối hợp Estrogen và III. TÁC DỤNG TRẺ HÓA DA CỦA LIỆU PHÁP Progesterone nhằm mục đích hạn chế nguy HORMONE THAY THẾ cơ ung thư nội mạc tử cung liên quan đến cơ Từ những năm 1940 khi liệu pháp chế tác động của Estrogen đơn độc. Nghiên hormone được đưa vào sử dụng điều trị các cứu PEPI năm 1996 đã cho thấy lợi ích khi triệu chứng liên quan mãn kinh, người ta đã điều trị loãng xương, bệnh lý tim mạch, sa ghi nhận những tác dụng trẻ hóa da ở phụ nữ. sút trí tuệ. Năm 1995, FDA chấp thuận liệu Năm 2005, Erin F Wolff, Deepak Narayan pháp nội tiết được xem như một cách điều trị và Hugh S Taylor đã thực hiện nghiên cứu các vấn đề liên quan đến mãn kinh và phòng trên 65 phụ nữ đã mãn kinh (hoặc phẫu thuật ngừa loãng xương. Tuy nhiên, trong suốt cắt buồng trứng 2 bên). Những phụ nữ này những thập kỉ sử dụng thuốc đã có vài báo được chia thành hai nhóm: nhóm đã sử dụng cáo về tỷ lệ bệnh mạch vành, nguy cơ ung liệu pháp hormone thay thế liên tục trong một thư nội mạc tử cung. Đặc biệt vào đầu thế kỉ năm kể từ kỳ kinh cuối cùng; và nhóm không 21, báo cáo tổng hợp của WHI đã nêu lên sử dụng nội tiết. Tất cả đối tượng được theo những tác dụng phụ của thuốc nội tiết như dõi trong vòng 05 năm, những phụ nữ sử huyết khối, đột quỵ, thuyên tắc mạch phổi, dụng androgen, steroids bôi tại chỗ, retinoid ung thư vú và nội mạc tử cung, điều này đã hoặc tiền sử phẫu thuật thẫm mỹ vùng mặt, làm cho giới chuyên môn trên thế giới trở bệnh lý xơ cứng bì, rối loạn collagen, chấn 201
HỘI NGHỊ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỞ RỘNG NĂM 2024 - TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH thương vùng mặt sẽ bị loại khỏi nghiên cứu. có ý nghĩa thống kê. Điều này chứng minh Kết quả ghi nhận đánh giá trên 20 phụ nữ đáp rằng thuốc nội tiết có tác dụng tích cực đối ứng tiêu chuẩn chọn lọc gồm 11 phụ nữ chưa với làn da khi sử dụng lâu dài và hiệu quả của từng sử dụng nội tiết thay thế so sánh với 9 nó không chỉ riêng biệt ở một vùng cụ thể trên người sử dụng nội tiết lâu dài (Yếu tố nhân khuôn mặt [8]. khẩu học bao gồm tuổi tác, chủng tộc, mức độ Trong những năm tiếp theo, nhiều nghiên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, sử dụng kem cứu khác cũng được thực hiện. Theo bài báo chống nắng, hút thuốc lá và loại da đều tương cáo tổng hợp vào năm 2023 của các tác giả tự nhau): độ cứng của da đã giảm đáng kể ở Pivazyan L, Avetisyan J, Loshkareva M và những người sử dụng liệu pháp hormone thay Abdurakhmanova A., từ năm 1992 đến nay, thế so với những người không sử dụng ở cả đã có 15 nghiên cứu được thực hiện, bao vùng má (1,1 so với 2,7) và trán (20 so với gồm 1589 bệnh nhân, thời gian thực hiện từ 29). Điểm nếp nhăn trung bình (đánh giá ở 11 những năm 1992 - 2014 [5]. Các phân tích điểm trên khuôn mặt theo thang điểm cho thấy sau khi dùng liệu pháp nội tiết cho Lemperle) ở người sử dụng hormone thấp hơn phụ nữ độ tuổi quanh mãn kinh bằng đường so với người không sử dụng hormone (1,5 so uống hoặc thẩm thấu qua da đã có tác dụng với 2,2). Đây được xem là nghiên cứu đầu đáng kể giúp tăng độ đàn hồi, tăng độ dày tiên đánh giá hiệu quả của liệu pháp hormone của da, tăng collagen và cải thiện tình trạng ở phụ nữ dựa trên thang điểm nếp nhăn của khô da. Liều lượng và loại thuốc nội tiết sử Lemperle. Mặc dù hạn chế của nghiên cứu dụng trong các nghiên cứu này được tổng này là cỡ mẫu nhỏ, tuy nhiên kết quả thu được hợp chi tiết như bảng 3 [5]. Bảng 1. Các dạng thuốc và liều lượng được sử dụng trong các nghiên cứu Các dạng thuốc và liều lượng trong các nghiên cứu Dạng thuốc Liều lượng Estrogen 0,625 mg/ngày + Medrogestone 5 mg/ngày Estrogen liên hợp 0,625 mg/ngày + Medrogestone 5 mg/ngày Equine Estrogen liên hợp 0,625 mg + 2,5 mg Medroxyprogesterone Acetate 17 β Estradiol 2mg/ngày x 21 ngày + Cyprotone Acetate 1mg/ngày x 10 ngày Liệu pháp Valerate Estradiol 2 mg/ngày x 21 ngày + Cyprotone Acetate 1mg/ngày x 10 ngày hormone Estradiol 1 mg đường uống 1 mg Norethidrone Acetate, 5mcg Ethinyl Estradiol hoặc 1 mg Norethidrone Acetate, 10mcg Ethinyl Estradiol Estrogen liên hợp 0,625 mg E & P phối hợp đường uống hằng ngày với 2 mg 17 β Estradiol + 1 mg Norethistine Acetate Đường uống Không có câu trả lời hoặc qua da Kem bôi 2% Progesterone 17 β Estradiol 0,72 mg/2 ngày + Cyclic Medroxyprogesterone Acetate + Raloxifene 60 mg/ngày Liệu pháp Kem Premarin (0,625 mg Estrogen liên hợp/1 gam thuốc) hormone Nhóm 1: 0,625 mg/ngày Equine Estrogen liên hợp thẩm thấu Nhóm 2: 50 ngày với 17 β Estradiol qua da Nhóm 3: 0,625 mg/ngày Equine Estrogen liên hợp x 1 tháng Nhóm 1: Estradiol / Nhóm 2: Estradiol + Glycolic Acid 202
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 Về hiệu quả tác động trên da của liệu pháp nội tiết cho phụ nữ độ tuổi quanh mãn kinh [5]. Gần đây nhất, vào tháng 1 năm 2024, bài báo tổng hợp của Bruna Bravo và cộng sự cũng đã ghi nhận một số tác dụng phụ khi sử dụng nội tiết Estradiol được mô tả như bảng 4 [1]. Mặc dù tỷ lệ rát da gặp ở 20% bệnh nhân dùng thuốc qua đường bôi ngoài da, tỷ lệ dị ứng da tại chỗ thấp (
HỘI NGHỊ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ MỞ RỘNG NĂM 2024 - TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH giảm triệu chứng trong ngắn hạn và phòng gây ra nguy cơ đột quỵ và bệnh động mạch ngừa lâu dài bệnh mãn tính. Hầu hết các vành. Khuyến cáo sử dụng HRT đặt âm đạo hướng dẫn cũng đề cập đến các đường dùng liều thấp cho hội chứng tiết niệu sinh dục và và công thức khác nhau. So với HRT đường nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa ung uống, liệu pháp thẩm thấu qua da được thư đối với những phụ nữ có nguy cơ mắc khuyến cáo là phương pháp an toàn hơn ở bệnh ung thư vú. HRT tổng hợp không được những phụ nữ có nguy cơ mắc huyết khối khuyến khích sử dụng do thiếu bằng chứng tĩnh mạch sâu hoặc tắc mạch phổi vì nó ít về tính an toàn và hiệu quả [6]. Bảng 3. Các đồng thuận về khuyến cáo sử dụng liệu pháp hormone thay thế [6] Đồng thuận chung về khuyến cáo sử dụng liệu pháp hormone Có triệu chứng mãn kinh Chỉ định Suy buồng trứng sớm/mãn kinh sớm (ACOG, BMS, Hội nội tiết, Đồng thuận quốc tế, IMS, NAMS, NICE) Lớn tuổi, khởi phát triệu chứng mãn kinh sớm (AACE & ACE, BMS, Đồng thuận quốc tế, IMS, NAMS) Cân nhắc Bệnh tim mạch, ung thư vú (AACE & ACE, Hội nội tiết) nguy cơ Bệnh lý mỡ máu, hút thuốc lá (AACE & ACE) Cân nhắc quyết định dựa trên nguy cơ - lợi ích (ACOG) Không đánh giá (USPSTF) Tuổi < 60, 10 năm trước khi bắt đầu mãn kinh Thời điểm (AACE & ACE. BMS, Đồng thuận quốc tế, IMS, NAMS) bắt đầu Có thể có lợi ích trong việc ngăn ngừa bệnh tim mạch quanh độ tuổi mãn kinh (AACE & ACE, ACOG, BMS, Đồng thuận quốc tế, NAMS) Lựa chọn cá thể hóa dựa trên cân nhắc nguy cơ – lợi ích mà không có giới hạn bắt buộc (ACOG, BMS, Hội nội tiết, Đồng thuận quốc tế, IMS, NICE) Thời gian Thời gian sử dụng ngắn nhất để đạt mục tiêu điều trị và hạn chế nguy cơ (AACE & điều trị ACE, Hội nội tiết, NAMS) Trung bình < 5 năm (AACE & ACE, NICE) Không đánh giá (USPSTF) Liều dùng thấp nhất để giảm triệu chứng và hạn chế tối đa nguy cơ (AACE & ACE, Liều lượng ACOG, Đồng thuận quốc tế, NAMS) hoặc Liều điều trị cá thể hóa để nguy cơ là thấp nhất (BMS, IMS, NICE) Khuyến cáo cho phụ nữ có nguy cơ huyết khối (AACE & ACE, ACOG, BMS, Hội nội tiết, Đồng thuận quốc tế, IMS, NICE, NAMS) Liệu pháp Béo phì (Hội nội tiết, IMS, NICE) thẩm thấu Tăng huyết áp (AACE & ACE, Hội nội tiết) qua da Tăng triglyceride máu hoặc sỏi mật (AACE & ACE) Không khuyến cáo (USPSTF) Khuyến cáo cho hội chứng tiết niệu – sinh dục của mãn kinh Thuốc đặt (AACE & ACE, ACOG, Hội nội tiết, Đồng thuận quốc tế, IMS, NICE, NAMS) âm đạo Bác sĩ khoa Ung Bướu cần tham gia điều trị cho phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú (ACOG, Hội nội tiết, IMS, NAMS) Liệu pháp hormone Đề nghị Chống lại liệu pháp hormone sinh học không được FDA chấp thuận thay thế 204
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 544 - THÁNG 11 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024 Về chống chỉ định của HRT, khuyến cáo - Bệnh gan đang tiến triển. mới nhất của tác giả đăng trên tạp chí của Cơ - Ung thư vú (nghi ngờ, hiện tại hoặc tiền sử). quan Y tế Vương Quốc Anh (NHS-The National - Tiền sử hoặc nghi ngờ ung thư phụ Health Service) 2023, gồm nội dung sau [3]: thuộc Estrogen (ung thư nội mạc tử cung). - Phụ nữ có thai. - Bệnh lý rối loạn đông máu. - Chảy máu âm đạo không rõ nguyên nhân. - Tăng sản nội mạc tử cung. - Tiền sử hoặc hiện tại có huyết khối tĩnh Năm 2022, Hiệp hội Mãn kinh Anh (The mạch vô căn (VTE - huyết khối tĩnh mạch British Menopause Society) đã đề xuất bản sâu/ tắc mạch phổi). tóm tắt phác đồ chỉ định cho các loại HRT - Bệnh huyết khối động mạch (nhồi máu khác nhau hiện có, được trình bày chi tiết cơ tim hoặc đau thắt ngực). như sau (Hình 12): Hình 1. Phác đồ tóm tắt chỉ định liệu pháp hormone của Hiệp hội Mãn kinh Anh [4] sự phối hợp đa chuyên khoa để đảm bảo sự an V. KẾT LUẬN toàn và tăng hiệu quả làm chậm quá trình lão Mãn kinh là thời điểm quan trọng trong hóa da cho phụ nữ độ tuổi mãn kinh. quá trình lão hóa da ở phụ nữ, trong đó Estrogen là hormone có tác động to lớn khi sự sụt giảm của nó dẫn đến những biểu hiện lão TÀI LIỆU THAM KHẢO hóa da như teo mô, khô da và xuất hiện nếp 1. Bravo, B.; Penedo, L.; Carvalho, R.; Dal nhăn. Các đồng thuận quốc tế cũng đã đưa ra Vesco, C.; Calomeni, M.; Gapanowicz, D.; nhiều bằng chứng về việc sử dụng liệu pháp Kemen, E.; Paes, R.; Renke, G. hormone thay thế có hiệu quả giúp giảm và Dermatological Changes during Menopause and ngăn chặn quá trình lão hóa da thông qua việc HRT: What to Expect? Cosmetics 2024, 11, 9. làm tăng mật độ collagen, tăng độ đàn hồi da, https://doi.org/10.3390/co smetics 11010009. giảm nếp nhăn. Sử dụng liệu pháp hormone 2. L'Hermite M. Bioidentical menopausal thay thế cần tuân theo phác đồ cá thể hóa, có hormone therapy: registered hormones (non- 205

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.