Tài liệu tập huấn về Pháp luật đất đai và môi trường (Dành cho báo cáo viên, cộng tác viên)

Chia sẻ: Hương Hoa Cỏ Mới | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tập huấn về Pháp luật đất đai và môi trường cung cấp tài liệu cần thiết cho đội ngũ báo cáo viên và cộng tác viên pháp luật về đất đai và môi trường, Nhóm Nâng cao nhận thức cộng đồng phối hợp với Nhóm Đất đai và Nhóm Môi trường thuộc Chương trình SEMLA đã tiến hành biên soạn bộ tài liệu này. Bộ tài liệu gồm 2 phần chính: Phần 1 giới thiệu những nội dung cơ bản của Luật Đất đai năm 2003; Phần 2 giới thiệu những nội dung cơ bản nhất của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 và các văn bản có liên quan.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu tập huấn về Pháp luật đất đai và môi trường (Dành cho báo cáo viên, cộng tác viên)

CH¦¥NG TR×NH HîP T¸C VIÖT NAM - THUþ §IÓN vÒ T¨ng c−êng N¨ng lùc Qu¶n lý §Êt ®ai vμ M«i tr−êng Tμi lÖu tËp huÊn vÒ ph¸p luËt §Êt ®ai vμ M«i tr−êng (Dμnh cho b¸o c¸o viªn, céng t¸c viªn) Hμ Néi, 2006,
Giíi thiÖu Để thực hiện nguyên tắc của chương trình Chương trình hợp tác Việt Nam - Thụy Điển về tăng cường năng lực quản lý đất đai và môi trường (SEMLA) về sự tham gia của cộng đồng, xoá đói giảm nghèo, sự hợp tác và lồng ghép. Nhóm Nâng cao nhận thức cộng đồng của Chương trình SEMLA đã trình Ban Chỉ đạo Chương trình thông qua Chiến lược Nâng cao nhận thức cộng đồng và truyền thông ngày 28/9/2006. Để triển khai thực hiện Chương trình SEMLA và Chiến lược này, Nhóm Nâng cao nhận thức cộng đồng đã xây dựng đội ngũ báo cáo viên, cộng tác viên pháp luật về đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA. Đây là đội ngũ quan trọng trong tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai và môi trường cho cộng đồng. Nhằm cung cấp tài liệu cần thiết cho đội ngũ báo cáo viên và cộng tác viên pháp luật về đất đai và môi trường, Nhóm Nâng cao nhận thức cộng đồng phối hợp với Nhóm Đất đai và Nhóm Môi trường thuộc Chương trình SEMLA đã tiến hành biên soạn bộ tài liệu này. Bộ tài liệu gồm 2 phần chính: Phần 1 giới thiệu những nội dung cơ bản của Luật Đất đai năm 2003; Phần 2 giới thiệu những nội dung cơ bản nhất của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 và các văn bản có liên quan. Trong quá trình biên soạn, các tác giả đã nhận được sự giúp đỡ và góp ý của các chuyên gia, các nhà hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực đất đai và môi trường và các bạn đồng nghiệp. Tuy nhiên, do thời gian và nguồn lực phục vụ công tác biên soạn có hạn, tài liệu rất khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Chúng tôi rất mong nhận được ý kiến góp ý nhằm hoàn thiện hơn nữa bộ tài liệu tập huấn trong các lần tái bản sau.
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA 2
Môc lôc LÜnh vùc §Êt ®ai Më ®Çu .................................................................................................................9 A. Nh÷ng quy ®Þnh chung............................................................................ 11 I. Së h÷u ®Êt ®ai ................................................................................................. 11 II. Nh÷ng b¶o ®¶m cho ng−êi sö dông ®Êt.......................................................... 12 III. Quy ®Þnh vÒ ph©n lo¹i ®Êt.............................................................................. 14 B. néi dung qu¶n lý Nhμ n−íc vÒ ®Êt ®ai ............................................. 16 I. Ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai.......................................................................... 16 II. Ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai .................................................................................. 17 III. Ho¹t ®éng gi¸m s¸t, thanh tra, kiÓm tra viÖc qu¶n lý vµ sö dông ®Êt vµ xö lý c¸c vi ph¹m ph¸p luËt ®Êt ®ai ......................................................................... 26 c. quyÒn vμ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt ..................................... 40 I. Quy ®Þnh chung vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt ........................ 40 II. QuyÒn vµ nghÜa vô cña tæ chøc sö dông ®Êt .................................................. 40 III. QuyÒn vµ nghÜa vô cña hé gia ®×nh, c¸ nh©n, céng ®ång d©n c− sö dông ®Êt ...................................................................................................................... 42 IV. QuyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi, tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi sö dông ®Êt ............................................................................. 43 d. Tr×nh tù, thñ tôc hμnh chÝnh vÒ qu¶n lý vμ sö dông ®Êt ®ai.. 47 I. Tr×nh tù, thñ tôc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ...................................................................................................................... 47 II. Tr×nh tù, thñ tôc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho ng−êi ®ang sö dông ®Êt ............................................................................................................. 48 III. Tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt ®èi víi tr−êng hîp kh«ng ph¶i xin phÐp ........................................................................................... 49 IV. Tr×nh tù, thñ tôc chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt ®èi víi tr−êng hîp ph¶i xin phÐp ...................................................................................................................49 V. Tr×nh tù, thñ tôc chuyÓn ®æi quyÒn sö dông ®Êt cña hé gia ®×nh, c¸ nh©n ..... 50 VI. Tr×nh tù, thñ tôc chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt ..................................... 51 VII. Tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký cho thuª, cho thuª l¹i quyÒn sö dông ®Êt ............. 51 3
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA VIII. Tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký thõa kÕ, tÆng cho quyÒn sö dông ®Êt................... 52 IX. Tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký, xãa ®¨ng ký thÕ chÊp, b¶o l·nh b»ng quyÒn sö dông ®Êt vµ xö lý quyÒn sö dông ®Êt ®· thÕ chÊp, ®· b¶o l·nh ®Ó thu håi nî.... 53 X. Tr×nh tù, thñ tôc ®¨ng ký, xãa ®¨ng ký gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®Êt vµ xö lý quyÒn sö dông ®Êt khi chÊm døt viÖc gãp vèn ........................................... 54 E. HiÖu lùc cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 .................................................... 57 LÜnh vùc b¶o vÖ m¤I tr¦êng më ®Çu............................................................................................................. 63 I. Sù cÇn thiÕt ph¶i söa ®æi LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng 1993 .................................. 63 II. Nh÷ng ®iÓm míi c¬ b¶n cña LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng n¨m 2005 so víi LuËt B¶o vÖ m«i tr−êng n¨m 1993 ............................................................................. 64 III. Nguyªn t¾c vµ quan ®iÓm c¬ b¶n cña LuËt ................................................... 65 A. Quy ®Þnh chung.......................................................................................... 66 I. Nguyªn t¾c b¶o vÖ m«i tr−êng ........................................................................ 66 II. C¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr−êng cña Nhµ n−íc .......................................... 66 III. Nh÷ng ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng ®−îc khuyÕn khÝch............................... 67 IV. Nh÷ng hµnh vi bÞ nghiªm cÊm ...................................................................... 67 B. Tiªu chuÈn m«i tr−êng ........................................................................ 69 I. X©y dùng vµ ¸p dông tiªu chuÈn m«i tr−êng ................................................... 69 II. HÖ thèng tiªu chuÈn m«i tr−êng quèc gia....................................................... 69 III. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi tiªu chuÈn vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng xung quanh vµ tiªu chuÈn vÒ chÊt th¶i ....................................................................................... 69 IV. Nguyªn t¾c ¸p dông tiªu chuÈn quèc gia vÒ chÊt th¶i theo lé tr×nh, khu vùc, vïng, ngµnh ....................................................................................................... 70 V. Tr¸ch nhiÖm x©y dùng vµ thÈm quyÒn ban hµnh, c«ng bè b¾t buéc ¸p dông tiªu chuÈn m«i tr−êng quèc gia .......................................................................... 70 VI. Tr×nh tù, thñ tôc x©y dùng, thÈm ®Þnh, ban hµnh, c«ng bè b¾t buéc ¸p dông tiªu chuÈn m«i tr−êng quèc gia .......................................................................... 71 C. §¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng vμ cam kÕt b¶o vÖ m«i tr−êng ............................................. 73 I. §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng ......................................................................... 73 II. Néi dung cña c¸c b¸o c¸o: ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng, cam kÕt b¶o vÖ m«i tr−êng ..................................................... 74 4
III. §¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng vµ cam kÕt b¶o vÖ m«i tr−êng .............................................................................................. 75 D. B¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô ............................................................................................. 86 I. Tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ m«i tr−êng cña tæ chøc, c¸ nh©n trong häat ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô.................................................................................... 86 II. Yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi khu s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô tËp trung ................................................................................................................... 86 III. B¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô ..................... 87 IV. B¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi lµng nghÒ............................................................. 87 V. B¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi bÖnh viÖn, c¬ së y tÕ kh¸c .................................... 88 VI. Yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng x©y dùng.................................. 89 VII. B¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i ................................ 89 VIII. B¶o vÖ m«i tr−êng trong nhËp khÈu, qu¸ c¶nh hµng ho¸ ........................... 89 IX. B¶o vÖ m«i tr−êng trong nhËp khÈu phÕ liÖu ................................................ 90 X. B¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng kho¸ng s¶n ............................................ 91 XI. B¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng du lÞch ................................................... 91 XII. B¶o vÖ m«i tr−êng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ........................................... 92 XIII. B¶o vÖ m«i tr−êng trong nu«i trång thñy s¶n .............................................. 92 XIV. B¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng mai t¸ng.............................................. 93 XV. Xö lý c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô g©y « nhiÔm m«i tr−êng ............. 93 XVI. Quy ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng ®« thÞ, khu d©n c− ....................................... 94 XVII. B¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi ®« thÞ, khu d©n c− tËp trung.............................. 94 XVIII. B¶o vÖ m«i tr−êng n¬i c«ng céng ............................................................. 95 XIX. B¶o vÖ m«i tr−êng ®èi víi hé gia ®×nh......................................................... 95 XX. Tæ chøc tù qu¶n vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng ........................................................ 96 XXI. C¸c quy ®Þnh kh¸c vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô.................................................................................................... 96 §. B¶o vÖ m«i tr−êng biÓn, n−íc s«ng vμ c¸c nguån n−íc kh¸c................................................................................................................. 98 I. Nguyªn t¾c b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn................................................................. 98 II. KiÓm so¸t, xö lý « nhiÔm m«i tr−êng biÓn....................................................... 98 III. B¶o vÖ m«i tr−êng n−íc s«ng........................................................................ 98 5
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA IV. KiÓm so¸t, xö lý « nhiÔm m«i tr−êng n−íc trong l−u vùc s«ng ...................... 98 V. Tr¸ch nhiÖm cña Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh ®èi víi b¶o vÖ m«i tr−êng n−íc trong l−u vùc s«ng.............................................................................................. 99 VI. B¶o vÖ m«i tr−êng nguån n−íc hå, ao, kªnh, m−¬ng, r¹ch........................... 99 VII. B¶o vÖ m«i tr−êng n−íc d−íi ®Êt ............................................................... 100 E. qu¶n lý chÊt th¶i ................................................................................ 101 I. Tr¸ch nhiÖm qu¶n lý chÊt th¶i ....................................................................... 101 II. Tr¸ch nhiÖm cña chñ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô trong viÖc thu håi, xö lý s¶n phÈm hÕt h¹n sö dông hoÆc th¶i bá .................................................. 101 III. Tr¸ch nhiÖm cña ñy ban nh©n d©n c¸c cÊp trong c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i101 IV. Xö lý chÊt th¶i nguy h¹i............................................................................... 102 V. Ph©n lo¹i vµ thu gom, vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n th«ng th−êng .................... 102 VI. Thu gom, xö lý n−íc th¶i............................................................................. 103 VII. Qu¶n lý vµ kiÓm so¸t bôi, khÝ th¶i .............................................................. 103 VIII. Qui ®Þnh vÒ tiÕng ån, ®é rung, ¸nh s¸ng, bøc x¹....................................... 103 IX. Tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc, c¸ nh©n g©y « nhiÔm m«i tr−êng........................ 104 X. C¸c quy ®Þnh kh¸c ....................................................................................... 104 G. quan tr¾c vμ th«ng tin vÒ m«i tr−êng ...................................... 106 I. Quan tr¾c m«i tr−êng..................................................................................... 106 II. B¸o c¸o hiÖn tr¹ng m«i tr−êng cÊp tØnh, b¸o c¸o t×nh h×nh t¸c ®éng m«i tr−êng cña ngµnh, lÜnh vùc vµ b¸o c¸o m«i tr−êng quèc gia ............................ 107 III. Th«ng tin m«i tr−êng ................................................................................... 108 IV. Thùc hiÖn d©n chñ c¬ së vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng .......................................... 109 V. Nguån lùc b¶o vÖ m«i tr−êng .......................................................................110 VI. Tr¸ch nhiÖm qu¶n lý nhµ n−íc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng ................................. 112 H. c¸c quy ®Þnh vÒ Xö PH¹T VI PH¹M HμNH CHÝNH TRONG LÜNH VùC B¶O VÖ M¤I TR¦êNG ...................................................................................... 116 I. Nguyªn t¾c xö ph¹t ....................................................................................... 116 II. H×nh thøc xö ph¹t vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc hËu qu¶..................................... 116 III. C¸c hµnh vi vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i tr−êng, h×nh thøc xö ph¹t vµ møc xö ph¹t ............................................................................ 117 IV. ThÈm quyÒn, thñ tôc xö ph¹t ...................................................................... 118 6
PhÇn 1 LÜnh vùc §Êt ®ai 7
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA 8
Më ®Çu LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 (söa ®æi, bæ sung n¨m 1998 vµ n¨m 2001) lµ mét trong nh÷ng ®¹o luËt quan träng thÓ chÕ hãa ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong viÖc thùc hiÖn LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 lµ tÝch cùc, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. Tuy nhiªn, tr−íc t×nh h×nh ph¸t triÓn nhanh chãng vÒ kinh tÕ - x· héi, ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai trong giai ®o¹n nµy ®· béc lé râ nh÷ng h¹n chÕ, ®ã lµ: - Ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ch−a x¸c ®Þnh ®−îc râ néi dung cèt lâi cña chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý. Vai trß ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai cña nhµ n−íc ch−a ®−îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ. - Ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ch−a gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ®Êt ®ai ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®Èy nhanh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trong thêi kú míi. - Ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ch−a thùc sù theo kÞp víi tiÕn tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 tËp trung quy ®Þnh biÖn ph¸p qu¶n lý hµnh chÝnh vµ vÉn cßn mang nÆng tÝnh bao cÊp, trong khi c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ liªn quan ®Õn ®Êt ®ai ®−îc ®Ò cËp, ®iÒu chØnh cßn Ýt. Ch−a cã ®ñ c¸c chÕ ®Þnh cÇn thiÕt vÒ ®Þnh gi¸ ®Êt, vÒ ®iÒu tiÕt ®Þa t« chªnh lÖch, vÒ ®iÒu tiÕt lîi nhuËn qua chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt vµ bÊt ®éng s¶n kh¸c, vÒ båi th−êng khi thu håi ®Êt, vÒ ®Êu thÇu, ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt, ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt, vÒ ®Þnh h−íng vµ kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ sù chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt vµ thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n, chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt. - Ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ch−a gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng tån t¹i lÞch sö tr−íc ®©y vÒ ®Êt ®ai, còng nh− nh÷ng vÊn ®Ò míi n¶y sinh. Trong thùc tÕ, vÊn ®Ò ®ßi l¹i nhµ, ®Êt vÉn tiÕp tôc x¶y ra vµ cßn cã ý kiÕn kh¸c nhau trong xö lý. T×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p luËt, khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai vÉn tiÕp tôc lµ vÊn ®Ò bøc xóc, ch−a cã c¸c quy ®Þnh vµ chÕ tµi cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt. - NhiÒu néi dung cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai míi dõng ë møc ®é quy ®Þnh nguyªn t¾c, quan ®iÓm mµ thiÕu c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cô thÓ nªn hiÓu ph¸p luËt vµ thùc thi ph¸p luËt cßn kh¸c nhau gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp. HÖ thèng ph¸p luËt ®Êt ®ai hiÖn hµnh rÊt phøc t¹p, cång kÒnh, nhiÒu tÇng nÊc vµ kÐm hiÖu lùc. §Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt nªu trªn, thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 12/2001- QH11 vÒ ch−¬ng tr×nh x©y dùng luËt, ph¸p lÖnh cña Quèc héi kho¸ XI (2002 - 2007), t¹i kú häp thø 4, Quèc héi Kho¸ XI ®· th«ng qua LuËt §Êt ®ai míi - LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 thay thÕ LuËt §Êt ®ai n¨m 1993. Quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c chØ ®¹o x©y dùng LuËt §Êt ®ai n¨m 2003: 9
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA 1. B¶o ®¶m phï hîp víi nguyªn t¾c c¬ b¶n mµ HiÕn ph¸p ®· quy ®Þnh - ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý, ®ång thêi thÓ chÕ ho¸ c¸c quan ®iÓm ®· ®−îc x¸c ®Þnh trong NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø b¶y Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng kho¸ IX vÒ “TiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc”. 2. KÕ thõa nh÷ng néi dung cßn phï hîp cña LuËt §Êt ®ai n¨m 1993, luËt ho¸ mét sè quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh LuËt §Êt ®ai ®· ®−îc cuéc sèng chÊp nhËn, ®ång thêi ®−a vµo LuËt nh÷ng néi dung míi cÇn söa ®æi, bæ sung nh»m t¹o lËp mét hÖ thèng ph¸p luËt ®¸p øng cho thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. 3. G¾n viÖc söa ®æi LuËt §Êt ®ai víi yªu cÇu ®æi míi viÖc ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµ c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh Nhµ n−íc. 10
A. Nh÷ng quy ®Þnh chung LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 gåm 7 ch−¬ng, 146 ®iÒu, kh«ng cã ®o¹n më ®Çu vµ kh«ng cã ch−¬ng quy ®Þnh riªng cho ng−êi n−íc ngoµi nh− LuËt §Êt ®ai n¨m 1993. Ngoµi nh÷ng néi dung ®æi míi cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 nh− quy ®Þnh vÒ ®èi t−îng, ph¹m vi ®iÒu chØnh, vÒ ¸p dông ph¸p luËt, vÒ gi¶i thÝch tõ ng÷, vÒ ng−êi sö dông ®Êt..., Ch−¬ng nh÷ng quy ®Þnh chung cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 bao gåm mét sè néi dung chÝnh nh− sau: I. Së h÷u ®Êt ®ai - LuËt tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc ®¹i diÖn chñ së h÷u vµ thèng nhÊt qu¶n lý. - LuËt quy ®Þnh Nhµ n−íc gi÷ quyÒn ®Þnh ®o¹t cao nhÊt ®èi víi ®Êt ®ai b»ng viÖc thùc hiÖn nh÷ng quyÒn n¨ng cô thÓ: quyÕt ®Þnh môc ®Ých sö dông ®Êt (th«ng qua viÖc lËp quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt), quy ®Þnh thêi h¹n sö dông ®Êt, giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu håi ®Êt, ®Þnh gi¸ ®Êt. Trªn c¬ së ®ã, LuËt ®· quy ®Þnh cô thÓ nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan nhµ n−íc vµ cña tõng cÊp chÝnh quyÒn trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô cña ng−êi ®¹i diÖn. Nhµ n−íc cã quyÒn h−ëng lîi tõ ®Êt ®ai th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh vÒ ®Êt ®ai nh−: thu tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt; thu thuÕ sö dông ®Êt, thuÕ thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt; ®iÒu tiÕt phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm tõ ®Êt mµ kh«ng do ®Çu t− cña ng−êi sö dông ®Êt mang l¹i. Nhµ n−íc trao quyÒn sö dông ®Êt cho ng−êi sö dông ®Êt th«ng qua h×nh thøc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, c«ng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi ng−êi ®ang sö dông ®Êt æn ®Þnh; quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt. Víi viÖc lµm râ vai trß cña Nhµ n−íc lµ ng−êi ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· ph©n ®Þnh râ ranh giíi gi÷a quyÒn cña chñ së h÷u ®Êt ®ai víi quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt, n©ng cao nhËn thøc cña ng−êi sö dông ®Êt vÒ nghÜa vô cña hä ®èi víi chñ së h÷u ®Êt ®ai. ChÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai ë n−íc ta ®−îc quy ®Þnh trong HiÕn ph¸p n¨m 1992, tuy nhiªn vai trß ®¹i diÖn chñ së h÷u ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng, cô thÓ, tõ ®ã dÉn ®Õn vai trß cña Nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai bÞ xem nhÑ. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 quy ®Þnh vai trß ®¹i diÖn chñ së h÷u, quyÒn ®Þnh ®o¹t vµ h−ëng lîi tõ ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc. Trong ®ã quyÒn ®Þnh ®o¹t cao nhÊt ®èi víi ®Êt ®ai b»ng viÖc thùc hiÖn nh÷ng quyÒn n¨ng cô thÓ nh−: lËp vµ xÐt duyÖt quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt; giao ®Êt cho thuª ®Êt, cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt; thu håi ®Êt, tr−ng dông ®Êt; ®Þnh gi¸ ®Êt, qu¶n lý thÞ tr−êng bÊt ®éng s¶n trong ®ã cã thÞ tr−êng quyÒn sö dông ®Êt; gi¸m s¸t viÖc qu¶n lý, sö dông ®Êt, 11
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA thanh tra, gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i, tè c¸o vÒ ®Êt ®ai; xö lý c¸c vi ph¹m vÒ qu¶n lý, sö dông ®Êt; quy ®Þnh c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt, quy ®Þnh thêi h¹n sö dông ®Êt... Trªn c¬ së ®ã, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· quy ®Þnh cô thÓ nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan nhµ n−íc trong viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô cña ng−êi ®¹i diÖn quyÒn së h÷u. Nhµ n−íc cã quyÒn h−ëng lîi tõ ®Êt ®ai th«ng qua viÖc quy ®Þnh c¸c nghÜa vô tµi chÝnh vÒ ®Êt ®ai ®èi víi ng−êi sö dông ®Êt. Víi viÖc lµm râ vai trß cña Nhµ n−íc lµ ng−êi ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· ph©n ®Þnh râ ranh giíi gi÷a quyÒn cña chñ së h÷u ®Êt ®ai víi quyÒn cña ng−êi sö dông ®Êt, n©ng cao nhËn thøc cña ng−êi sö dông ®Êt vÒ nghÜa vô cña hä ®èi víi chñ së h÷u ®Êt ®ai. Víi t− c¸ch lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u ®èi víi ®Êt ®ai, Nhµ n−íc cã c¸c quyÒn n¨ng: + QuyÒn ®Þnh ®o¹t: quyÕt ®Þnh môc ®Ých sö dông ®Êt; quyÕt ®Þnh thêi h¹n sö dông ®Êt; quyÕt ®Þnh giao, cho thuª, chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt; quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt; ®Þnh gi¸ ®Êt; gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i vÒ ®Êt ®ai; xö ph¹t vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. + QuyÒn h−ëng lîi: thu tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt; thuÕ sö dông ®Êt, thuÕ thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt; ®iÒu tiÕt nguån lîi tõ ®Êt do ®Çu t− cña Nhµ n−íc. II. Nh÷ng b¶o ®¶m cho ng−êi sö dông ®Êt 1. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh Nhµ n−íc kh«ng thõa nhËn viÖc ®ßi l¹i ®Êt ®· giao cho ng−êi kh¸c sö dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc c¸ch m¹ng qua c¸c thêi kú. 2. §Ó cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc c¸ch m¹ng, NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ thi hµnh LuËt §Êt ®ai ®· chØ râ Nhµ n−íc kh«ng thõa nhËn viÖc ®ßi l¹i ®Êt vµ kh«ng xem xÐt gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ viÖc ®ßi l¹i ®Êt mµ Nhµ n−íc ®· giao cho ng−êi kh¸c sö dông theo c¸c chÝnh s¸ch ruéng ®Êt tr−íc ngµy 15 th¸ng 10 n¨m 1993 trong c¸c tr−êng hîp sau: a) §Êt bÞ tÞch thu, tr−ng thu, tr−ng mua khi thùc hiÖn c¶i c¸ch ruéng ®Êt ë miÒn B¾c; chÝnh s¸ch xo¸ bá triÖt ®Ó tµn tÝch chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ c¸c h×nh thøc bãc lét thùc d©n, phong kiÕn ë miÒn Nam; b) §Êt ®· hiÕn tÆng cho Nhµ n−íc, cho hîp t¸c x· vµ tæ chøc kh¸c, cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n; c) §Êt ®· gãp vµo hîp t¸c x· n«ng nghiÖp theo quy ®Þnh cña §iÒu lÖ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp bËc cao; 12
d) §Êt thæ c− mµ Nhµ n−íc ®· giao cho ng−êi kh¸c ®Ó lµm ®Êt ë; ®Êt ë vµ ®Êt v−ên ®· giao l¹i cho hîp t¸c x· ®Ó ®i khai hoang; ruéng ®Êt ®· bÞ thu håi ®Ó giao cho ng−êi kh¸c hoÆc ®iÒu chØnh cho ng−êi kh¸c khi gi¶i quyÕt tranh chÊp ruéng ®Êt; ®) §Êt ®· chia cho ng−êi kh¸c khi h−ëng øng cuéc vËn ®éng san sÎ bít mét phÇn ruéng ®Êt ®Ó chia cho ng−êi kh«ng cã ruéng vµ thiÕu ruéng t¹i miÒn Nam sau ngµy gi¶i phãng. 3. C¨n cø ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tr−êng hîp khiÕu n¹i, tranh chÊp vÒ ®Êt ®ai bao gåm c¸c v¨n b¶n sau: a) LuËt c¶i c¸ch ruéng ®Êt ban hµnh ngµy 04 th¸ng 12 n¨m 1953 cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ; b) Th«ng t− sè 73/TTg ngµy 07 th¸ng 7 n¨m 1962 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ vÒ viÖc qu¶n lý ®Êt cña t− nh©n cho thuª, ®Êt v¾ng chñ, ®Êt bá hoang t¹i néi thµnh, néi thÞ; c) §iÒu lÖ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp bËc cao ban hµnh ngµy 01 th¸ng 5 n¨m 1969; d) NghÞ quyÕt sè 125/CP ngµy 28 th¸ng 6 n¨m 1971 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ vÒ viÖc t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý ruéng ®Êt; ®) NghÞ ®Þnh sè 47/CP ngµy 15 th¸ng 3 n¨m 1972 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ban hµnh §iÒu lÖ t¹m thêi vÒ viÖc lùa chän ®Þa ®iÓm c«ng tr×nh vµ qu¶n lý ®Êt x©y dùng; e) NghÞ quyÕt sè 28/CP ngµy 16 th¸ng 12 n¨m 1973 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ vÒ viÖc di chuyÓn d©n c− ®Ó gi¶i phãng lßng s«ng; g) QuyÕt ®Þnh sè 129/CP ngµy 25 th¸ng 5 n¨m 1974 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ vÒ viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c hîp t¸c x· më réng diÖn tÝch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp ë trung du vµ miÒn nói; h) NghÞ ®Þnh sè 01/N§/75 ngµy 05 th¸ng 3 n¨m 1975 cña ChÝnh phñ C¸ch m¹ng l©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ViÖt Nam vÒ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt; i) ChØ thÞ sè 235-CT/TW ngµy 20 th¸ng 8 n¨m 1976 cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam vÒ viÖc thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt ë miÒn Nam; k) QuyÕt ®Þnh sè 188/CP ngµy 25 th¸ng 9 n¨m 1976 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vÒ chÝnh s¸ch xo¸ bá triÖt ®Ó tµn 13
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA tÝch chiÕm h÷u ruéng ®Êt vµ c¸c h×nh thøc bãc lét thùc d©n, phong kiÕn ë miÒn Nam ViÖt Nam; l) QuyÕt ®Þnh sè 318/CP ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 1978 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vÒ xo¸ bá h×nh thøc bãc lét t− b¶n chñ nghÜa vÒ ruéng ®Êt vµ xóc tiÕn ®iÒu chØnh ruéng ®Êt ë n«ng th«n miÒn Nam; m) QuyÕt ®Þnh sè 201/CP ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 1980 cña Héi ®ång ChÝnh phñ n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vÒ viÖc thèng nhÊt qu¶n lý ruéng ®Êt vµ t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý ruéng ®Êt trong c¶ n−íc; n) LuËt §Êt ®ai n¨m 1987 vµ NghÞ ®Þnh sè 30/H§BT ngµy 23 th¸ng 3 n¨m 1989 cña Héi ®ång Bé tr−ëng vÒ viÖc thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 1987; o) QuyÕt ®Þnh sè 13/H§BT ngµy 01 th¸ng 02 n¨m 1989 cña Héi ®ång Bé tr−ëng n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vÒ viÖc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ ruéng ®Êt. 4. ViÖc gi¶i quyÕt ®Êt ë, ®Êt s¶n xuÊt kinh doanh phi n«ng nghiÖp cã c«ng tr×nh x©y dùng trªn ®Êt do Nhµ n−íc qu¶n lý, bè trÝ sö dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ ®Êt vµ chÝnh s¸ch c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa tr−íc ngµy 01 th¸ng 7 n¨m 1991 ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i NghÞ quyÕt sè 23/2003/QH11 ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2003 cña Quèc héi, NghÞ quyÕt sè 755/NQ- UBTVQH11 ngµy 02 th¸ng 4 n¨m 2005 cña UBTVQH vµ NghÞ ®Þnh sè 127/2005/N§-CP ngµy 10 th¸ng 10 n¨m 2005 h−íng dÉn thi hµnh NghÞ quyÕt nµy. §èi víi ng−êi trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n, lµm muèi th× ngoµi viÖc cã chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã ®Êt ®Ó s¶n xuÊt nh− LuËt §Êt ®ai n¨m 1993, Nhµ n−íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt ®ång bé víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng trong n«ng th«n. Ngoµi ra, LuËt cã mét ®iÒu quy ®Þnh vÒ “gi¶i thÝch tõ ng÷” vµ mét ®iÒu quy ®Þnh “ng−êi sö dông ®Êt”. Theo ®ã, ng−êi sö dông ®Êt ph¶i lµ tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n, c¬ së t«n gi¸o, céng ®ång d©n c−, ng−êi ViÖt Nam ®Þnh c− ë n−íc ngoµi ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, nhËn chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt hoÆc ®−îc Nhµ n−íc c«ng nhËn quyÒn sö dông ®Êt; tæ chøc, c¸ nh©n n−íc ngoµi ®−îc Nhµ n−íc cho thuª ®Êt. Nh− vËy, trong mét sè tr−êng hîp, c¬ së t«n gi¸o, céng ®ång d©n c− còng ®−îc Nhµ n−íc giao ®Êt ®Ó sö dông. §©y lµ nh÷ng néi dung míi so víi LuËt §Êt ®ai n¨m 1993. III. Quy ®Þnh vÒ ph©n lo¹i ®Êt LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 ph©n lo¹i ®Êt ra thµnh 6 lo¹i. ViÖc ph©n lo¹i ®Êt võa theo tiªu chÝ môc ®Ých sö dông chñ yÕu võa theo tiªu chÝ kh«ng gian dÉn ®Õn sù ®an xen, chång chÐo gi÷a c¸c lo¹i ®Êt, g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai. 14
§Ó kh¾c phôc nh÷ng nh−îc ®iÓm kÓ trªn, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý nhµ n−íc vÒ ®Êt ®ai trong t×nh h×nh míi phï hîp víi tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ph©n chia ®Êt thµnh 3 nhãm nh− sau: - Nhãm ®Êt n«ng nghiÖp bao gåm c¸c lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt nu«i trång thuû s¶n vµ ®Êt lµm muèi. - Nhãm ®Êt phi n«ng nghiÖp bao gåm ®Êt ë t¹i n«ng th«n, ®Êt ë t¹i ®« thÞ, ®Êt chuyªn dïng mµ LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 ®· quy ®Þnh. - Nhãm ®Êt ch−a sö dông. ViÖc ph©n lo¹i ®Êt thµnh 3 lo¹i c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý còng nh− t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi sö dông ®Êt thùc hiÖn c¸c quyÒn cña m×nh. 15
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA B. néi dung qu¶n lý Nhμ n−íc vÒ ®Êt ®ai I. Ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ qu¶n lý, sö dông ®Êt ®ai §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý, Nhµ n−íc ph¶i ban hµnh c¸c quy ®Þnh, chÕ ®é, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt. ViÖc ban hµnh c¸c quy ®Þnh, chÕ ®é, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt lµ mét trong c¸c b−íc cña quy tr×nh qu¶n lý nhµ n−íc. §èi víi ®Êt ®ai, Nhµ n−íc ph¶i ban hµnh c¸c v¨n b¶n víi néi dung ph¶i thÓ hiÖn ®−îc quyÒn cña Nhµ n−íc - ®¹i diÖn chñ së h÷u - ®èi víi ®Êt ®ai, nh»m b¶o vÖ chÕ ®é së h÷u toµn d©n ®èi víi ®Êt ®ai; quy ®Þnh chÕ ®é qu¶n lý, sö dông, b¶o vÖ ®èi víi tõng lo¹i ®Êt, nh»m khai th¸c mäi kh¶ n¨ng cña ®Êt, ®ång thêi b¶o ®¶m viÖc sö dông ®Êt æn ®Þnh, tiÕt kiÖm, cã hiÖu qu¶ cao, bÒn v÷ng; quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña ng−êi sö dông ®Êt, ®ång thêi Nhµ n−íc còng quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p xö lý ®èi víi nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai b»ng c¸c biÖn ph¸p nh− kû luËt, hµnh chÝnh, h×nh sù. V¨n b¶n ph¸p luËt cÇn ph¶i ®−îc ban hµnh kÞp thêi, ®¸p øng ®−îc ®ßi hái cña thùc tÕ cuéc sèng. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian qua v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai th−êng xuyªn ®−îc söa ®æi, bæ sung, thay thÕ ®Ó ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ ®Êt ®ai mét c¸ch kÞp thêi, b¶o ®¶m sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai. ThÈm quyÒn ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt nãi chung ®−îc LuËt ban hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh nh− sau: 1. V¨n b¶n do Quèc héi ban hµnh: HiÕn ph¸p, LuËt, NghÞ quyÕt; V¨n b¶n do Uû ban th−êng vô Quèc héi ban hµnh: Ph¸p lÖnh, NghÞ quyÕt; 2. V¨n b¶n do c¸c c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn kh¸c ë trung −¬ng ban hµnh ®Ó thi hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Quèc héi, Uû ban th−êng vô Quèc héi: a) LÖnh, QuyÕt ®Þnh cña Chñ tÞch n−íc; b) NghÞ quyÕt, NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ; QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ cña Thñ t−íng ChÝnh phñ; c) QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ, Th«ng t− cña Bé tr−ëng, Thñ tr−ëng c¬ quan ngang Bé; d) NghÞ quyÕt cña Héi ®ång ThÈm ph¸n Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao; QuyÕt ®Þnh, ChØ thÞ, Th«ng t− cña ViÖn tr−ëng ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao; ®) NghÞ quyÕt, Th«ng t− liªn tÞch gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn, gi÷a c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn víi tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi; 16
3. V¨n b¶n do Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n ban hµnh ®Ó thi hµnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Quèc héi, Uû ban th−êng vô Quèc héi vµ v¨n b¶n cña c¬ quan nhµ n−íc cÊp trªn; v¨n b¶n do Uû ban nh©n d©n ban hµnh cßn ®Ó thi hµnh nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp: a) NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n; b) QuyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n. §Ó thi hµnh LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, ChÝnh phñ, c¸c Bé, ngµnh, c¸c ®Þa ph−¬ng ®ang khÈn tr−¬ng biªn so¹n c¸c v¨n b¶n ®Ó triÓn khai thi hµnh LuËt §Êt ®ai míi mét c¸ch ®ång bé, kÞp thêi. II. Ho¹t ®éng cña Nhµ n−íc trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai 1. X¸c ®Þnh ®Þa giíi hμnh chÝnh; lËp, qu¶n lý hå s¬ ®Þa giíi hμnh chÝnh, lËp b¶n ®å hμnh chÝnh; kh¶o s¸t, ®o ®¹c, ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng ®Êt, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt §©y lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô vÒ qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai. Trªn c¬ së néi dung ChØ thÞ sè 364/TTg vµ NghÞ ®Þnh sè 119/CP cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý ®Þa giíi hµnh chÝnh, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 luËt ho¸ tr¸ch nhiÖm cña ChÝnh phñ, Bé Néi vô, Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp trong viÖc x¸c ®Þnh ®Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp, lËp vµ qu¶n lý hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh, lËp b¶n ®å hµnh chÝnh. Cô thÓ, §iÒu 16 cña LuËt quy ®Þnh: “1. ChÝnh phñ chØ ®¹o viÖc x¸c ®Þnh ®Þa giíi hµnh chÝnh, lËp vµ qu¶n lý hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp trong ph¹m vi c¶ n−íc. Bé Néi vô quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc x¸c ®Þnh ®Þa giíi hµnh chÝnh; qu¶n lý mèc ®Þa giíi vµ hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng qui ®Þnh vÒ kü thuËt vµ ®Þnh møc kinh tÕ trong viÖc c¾m mèc ®Þa giíi hµnh chÝnh, lËp hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh c¸c cÊp. 2. Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp tæ chøc thùc hiÖn viÖc x¸c ®Þnh ®Þa giíi hµnh chÝnh trªn thùc ®Þa, lËp hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh trong ph¹m vi ®Þa ph−¬ng.” §Ó ®¸nh gi¸ ®óng sè l−îng, chÊt l−îng ®Êt ph¶i th«ng qua viÖc ®iÒu tra c¸c yÕu tè tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi liªn quan ®Õn ®Êt ®ai; kh¶o s¸t, ®o ®¹c vµ ph©n h¹ng ®Êt. Trong ®ã: c«ng t¸c ®iÒu tra, kh¶o s¸t, lÊy mÉu ph©n tÝch hµm l−îng thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬, v« c¬, vi l−îng cã trong ®Êt, x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó n¾m chÊt l−îng ®Êt - ph©n h¹ng ®Êt cho tõng môc ®Ých sö dông (trång trät, x©y dùng) cña tõng l«, kho¶nh, khu, vïng ®Êt cô thÓ. 17
Tài liệu tập huấn về pháp luật đất đai và môi trường của Chương trình SEMLA §©y lµ viÖc lµm hÕt søc quan träng v× nã t¹o c¬ së ban ®Çu (gäi lµ c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ ®Êt) cho c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai trªn 2 ph−¬ng diÖn: lËp c¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt vµ x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt. Sè liÖu diÖn tÝch, chÊt l−îng ®Êt chÝnh x¸c th× viÖc lËp quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt míi b¶o ®¶m tÝnh kh¶ thi. Sè l−îng diÖn tÝch, chÊt l−îng ®Êt vµ viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè thuËn cho trång trät, x©y dùng chÝnh x¸c lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh h×nh thµnh gi¸ ®Êt s¸t víi thùc tÕ. Kh¸c víi c¸c t− liÖu s¶n xuÊt kh¸c, ®Êt ®ai cã vÞ trÝ cè ®Þnh cho nªn c¸c sè liÖu cña nã xuÊt xø tõ mét vÞ trÝ kh«ng gian cè ®Þnh. VÞ trÝ kh«ng gian nµy ®−îc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å (tr−íc hÕt lµ b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ ®Ó thuyÕt minh cho b¶n ®å ®Þa chÝnh ph¶i cã sæ ®Þa chÝnh kÌm theo). V× vËy, mét tµi liÖu ®Êt ®ai hoµn chØnh bao giê còng cã 3 phÇn: sè liÖu, b¶n ®å vµ thuyÕt minh kÌm theo. Tµi liÖu nµy lµ mét trong nh÷ng c¬ së ®Ó gióp Nhµ n−íc qu¶n lý chÆt chÏ vèn ®Êt ®ai; gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, khiÕu n¹i, tè c¸o vÒ ®Êt ®ai; x¸c ®Þnh râ ranh giíi ®Êt ®ai cña tõng chñ sö dông cô thÓ. Nãi chung, viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt chñ yÕu ®−îc thùc hiÖn bëi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nghiÖp vô nªn §iÒu 19 vµ §iÒu 20 cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 chØ quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan Nhµ n−íc vµ ®Ò ra mét sè nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c lÜnh vùc nghiÖp vô nãi trªn, cô thÓ lµ: - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng chØ ®¹o vµ tæ chøc viÖc lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt trong ph¹m vi c¶ n−íc. B¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc lËp theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh x·, ph−êng, thÞ trÊn vµ ®−îc qu¶n lý, l−u tr÷ t¹i c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng, huyÖn, quËn, thÞ x·, thµnh phè thuéc tØnh vµ Uû ban nh©n d©n x·, ph−êng, thÞ trÊn. - Uû ban nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng chØ ®¹o vµ tæ chøc viÖc lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh ë ®Þa ph−¬ng m×nh. Uû ban nh©n d©n cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc kiÓm kª ®Êt ®ai ë ®Þa ph−¬ng nµo th× cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn viÖc lËp b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña ®Þa ph−¬ng ®ã. Uû ban nh©n d©n cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn viÖc lËp quy ho¹ch sö dông ®Êt cña ®Þa ph−¬ng nµo th× cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn viÖc lËp b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt cña ®Þa ph−¬ng ®ã. B¶n ®å ®Þa chÝnh lµ mét lo¹i b¶n ®å chuyªn ngµnh, lµ tµi liÖu quan träng phôc vô viÖc qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai. Cho nªn b¶n ®å ®Þa chÝnh ®−îc qu¶n lý, l−u tr÷ t¹i Së Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng, phßng Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng vµ t¹i Uû ban nh©n d©n x·, ph−êng, thÞ trÊn. 18
2. Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ViÖc ph©n bè ®Êt ®ai vµo c¸c môc ®Ých sö dông lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn quyÒn sö dông cña Nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai (mét trong 3 quyÒn n¨ng cña quyÒn së h÷u Nhµ n−íc vÒ ®Êt ®ai) vµ b¶o ®¶m cho viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai ®−îc thèng nhÊt, ®i vµo nÒ nÕp, quy chÕ chÆt chÏ. ë ®©y, quyÒn ®Þnh ®o¹t ®Êt ®ai cña Nhµ n−íc còng ®−îc thÓ hiÖn trùc tiÕp vµ cô thÓ. ChØ cã thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p nµy míi ®−a ®−îc ®Êt ®ai vµo sö dông mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm vµ ®óng môc ®Ých theo ý ®Þnh cña Nhµ n−íc. ViÖc ph©n bè ®Êt ®ai vµo c¸c môc ®Ých sö dông ®−îc th«ng qua tiÕn tr×nh quy ho¹ch - kÕ ho¹ch ho¸ viÖc sö dông ®Êt ®ai, tiÕn tr×nh giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu håi ®Êt. Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai lµ sù tÝnh to¸n, ph©n bæ ®Êt ®ai cô thÓ vÒ sè l−îng, chÊt l−îng, vÞ trÝ, kh«ng gian... cho c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi. Nã lµ sù b¶o ®¶m cho c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi cã c¬ së khoa häc vµ thùc tÕ, b¶o ®¶m cho viÖc sö dông ®Êt phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi ®èi víi tõng lo¹i môc ®Ých sö dông. Quy ho¹ch sö dông ®Êt bao giê còng g¾n liÒn víi kÕ ho¹ch sö dông ®Êt. Bëi v× kÕ ho¹ch sö dông ®Êt chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p, thêi gian ®Ó sö dông ®Êt theo quy ho¹ch. Nãi quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai tøc lµ ®· bao hµm c¶ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai. Quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt cã ý nghÜa to lín trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ®Êt. §èi víi Nhµ n−íc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®¶m b¶o cho viÖc sö dông ®Êt hîp lý vµ tiÕt kiÖm, ®¹t c¸c môc tiªu nhÊt ®Þnh vµ phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n−íc. §ång thêi t¹o ra cho Nhµ n−íc biÖn ph¸p theo dâi, gi¸m s¸t ®−îc qu¸ tr×nh sö dông ®Êt. Quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch sö dông ®Êt g¾n víi tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai vµ ng−êi sö dông ®Êt, ®Æc biÖt lµ Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp - c¬ quan thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc ®èi víi ®Êt ®ai ë ®Þa ph−¬ng. Ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt b»ng c¸ch quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan Nhµ n−íc cã thÈm quyÒn, cña c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai trong x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt, ®ång thêi b¶o ®¶m cho c¸c quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ®ã cã hiÖu lùc ph¸p luËt, ®−îc thùc hiÖn trong thùc tÕ. §Ó b¶o ®¶m cho quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai ®−îc thèng nhÊt trong c¶ n−íc, §iÒu 25 vµ §iÒu 26 cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 quy ®Þnh c¬ chÕ vÒ lËp, xÐt duyÖt quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt, trªn tinh thÇn g¾n qu¶n lý, sö dông víi quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp trong x©y dùng quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai. Nh»m b¶o ®¶m sù phï hîp víi viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai t¹i ®« thÞ vµ tÝnh thèng nhÊt trong sö dông ®Êt ph¸t triÓn ®« thÞ, kho¶n 3 vµ kho¶n 4 §iÒu 25 quy ®Þnh: 19