Tập 2 Hà Nội làng nghề truyền thống

Chia sẻ: Pham Minh Tân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

379
lượt xem 148
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu giúp bạn đọc muốn tìm hiểu về nghề truyền thống Việt Nam nói chung và những đặc trưng của nghề truyền thống Hà Nội nói riêng, những đặc sắc của nghề truyền thống Hà Nội được tổng hợp qua các bài viết về: làng gốm cổ Bát Tràng xưa và nay, làng thuốc nam Đại Yên, làng dát vàng - dát bạc, làng nghề may da Kiêu Kỵ, làng lụa Vạn Phúc, đậu làng mai, nghề hương Yên Phụ,...Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(1) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tập 2 Hà Nội làng nghề truyền thống

Ban D án Hà N i Tôi Yêu www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng ® HDINVESTMENT.JSC Đ i L 1000 năm Thăng Long T p2 Ch u trách nhi m: Đinh Ti n Hoàng | Biên t p: Tr n Th Hư ng | Hi u ñính: Bùi Quang Tú 2010 1 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hà N i luôn là m t ñ a danh văn hóa, kinh t , chính tr c a c nư c. Tìm hi u các thông tin v kinh t , văn hóa, gi i trí….c a Hà N i luôn là m t nhu c u thi t y u c a nhi u t ng l p nhân dân. Bên c nh ñó, năm 2010 là năm quan tr ng, v i r t nhi u nh ng d p l k ni m l n, ñ c bi t là ñ i l 1000 năm Thăng Long. Đây là m t c t m c văn hóa, l ch s ñư c quan tâm c a c trong và ngoài nư c. Đó chính là lí do chúng tôi l a ch n ch ñ v Hà N i ñ ñ nh hư ng n i dung cho d án chu i website Hà N i. D án chu i website v Hà N i mang tên Hà N i Tôi Yêu ñư c công ty CP ĐT Hoàng Đ t tri n khai th c hi n t tháng 2 năm 2010. V i nh ng n l c, tâm huy t và tình yêu dành cho Hà N i, các thành viên ban d án ñã cho ra nh ng s n ph m văn hóa gây ñư c n tư ng v i ñ c gi yêu Hà N i. Đ i L 1000 năm Thăng Long ñang ñ n r t g n, d án cũng ñang ñi vào giai ño n g p rút hoàn thành ñ hòa chung không khí c a ngày Đ i L . D án là m t b c tranh t ng th , ñi t nh ng s ki n g n v i Đ i L , cũng như nh ng góc sâu trong tâm h n Hà N i, nh ng n p s ng, nh ng c m xúc c a ngư i Hà N i. Bên c nh vi c xây d ng và hoàn thi n chu i website v Hà N i, Ban d án còn cho ra m t nh ng n ph m v Hà N i. Chúng tôi ñã dành nhi u tâm huy t ñ xây d ng T sách Hà N i v i nh ng n ph m ñi n t ñư c t ng mi n phí cho quý b n ñ c. Chúng tôi hi v ng nh ng tâm huy t này s mang l i cho quý b n ñ c yêu Hà N i nh ng ñi u thú v . Tư li u chúng tôi s d ng ñ th c hi n nh ng n ph m này hoàn toàn ñư c sưu t m và biên t p t các ngu n trên Internet nên không tránh ñư c nh ng thi u sót. M t s tư li u do l y các ngu n th c p, nên chúng tôi không th trích d n ngu n ñ y ñ . Chúng tôi mong nh n ñư c s thông c m t các tác gi . Xin chân thành c m ơn và mong nh n ñư c nh ng góp ý t phía b n ñ c! Ban d án 2 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng M cL c Thư Ng .................................................................................................................... 2 Làng g m c Bát Tràng xưa và nay .......................................................................... 4 Làng thu c nam Đ i Yên........................................................................................... 7 Thu c b c Ninh Giang............................................................................................... 9 Làng dát vàng, dát b c............................................................................................ 12 Làng ngh may da Kiêu k ...................................................................................... 15 Làng L a V n Phúc................................................................................................. 16 Làng nuôi cá c nh Nghi Tàm................................................................................... 19 Đ u làng Mai ........................................................................................................... 21 Ngh hương Yên Ph ............................................................................................. 26 Ngh làm tương làng c Đư ng Lâm .................................................................. 27 Làng t c tư ng Sơn Đ ng....................................................................................... 30 3 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng g m c Bát Tràng xưa và nay Theo Ð i Vi t S Ký Toàn Thư, tên xã Bát t c Bát Tràng xu t hi n l n ñ u tiên vào năm 1352. Nhưng theo dã s thì vào th i nhà Lý (1010-1225) dân t xã B Bát thu c t nh Ninh Bình ñ n l p nghi p t i vùng ñ t này và ñ t tên là xã Bát Tràng. S dĩ ngư i dân B Bát ch n vùng ñ t này ñ l p nghi p vì ñây có ñ t sét tr ng-m t ngu n nguyên li u t t ñ cho ra nh ng s n ph m g m có ch t lư ng cao. Hơn n a, vùng ñ t này n m c nh b sông Nh t c sông H ng s thu n l i cho vi c giao thông, chuyên ch và trao ñ i hàng hóa. T khi nh ng s n ph m c a làng g m Bát Tràng ra ñ i ñã ñư c các b c vương gi quy n quý kinh thành Thăng Long cho ñ n nông phu chân l m tay bùn thôn quê ñ u ưa chu ng. Không nh ng th , nhi u ñ gia d ng thư ng ngày Bát Tràng còn vư t ra biên gi i ñ t Vi t. T th k XV, ñ g m Bát Tràng có m t trong l v t tri u c ng cho các hoàng ñ Trung Hoa-nơi có truy n th ng làm g m s t hàng ngàn năm trư c và n i ti ng kh p th gi i. T ñó v sau, th i ñ i nào, dù suy hay th nh, thì làng g m Bát Tràng v n kh ng ñ nh giá tr hàng hóa c a mình, ngh g m v n tr v ng và vư t qua m i th thách. T vài th p k nay, s c s ng c a làng ngh truy n th ng v n ñư c th i lên b i ngàn lò g m cháy r c su t ngày ñêm. Hi n nay, Bát Tràng nhi u lò g m ñã không dùng than, c i hay rơm r ñ ñ t lò mà ñã dùng lò công nghi p ñ t b ng ga nên h n ch ñư c s ô nhi m môi trư ng ñ ng th i cũng gi m ñư c lư ng ph ph m. 4 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Theo các ngh nhân c a làng, ñ tài ph bi n c a các s n ph m g m Bát Tràng là hình r ng, phư ng, câu thơ ñ i, hoa văn, c nh ngư i, c nh hoa, c nh thiên nhiên...ñ u ph n ánh ñ i s ng tâm linh và tri t lý c a con ngư i Vi t Nam. T các th k trư c, g m Bát Tràng ch y u là ñ th . V sau g m Bát Tràng ñã có nhi u ñ gia d ng, ph bi n nh t là bát, ñĩa, bình, l , m chén. Và ngày nay, g m Bát Tràng ñã có khá nhi u m t hàng phong phú v ch ng lo i và ki u dáng, bao g m c nh ng m t hàng m ngh như ñĩa treo tư ng, l hoa, con gi ng, tư ng phiên b n và phù ñiêu v i k thu t và công ngh cao. Các b sưu t p g m s Bát Tràng ñã ñ t t i ñ nh cao c a ngh thu t và k thu t ch t o ñ g m s Vi t Nam. S n ph m g m s Bát Tràng không nh ng n i ti ng trong c nư c mà còn ñư c xu t kh u sang nhi u nư c trên th gi i t năm 1990 như Nh t B n, Hàn Qu c, M và các nư c trong kh i EU. Nhi u s n ph m g m c Bát Tràng ñang ñư c lưu tr t im ts vi n b o tàng l n trên th gi i như Vi n b o tàng Royaux-B , Vi n b o tàng Guimet- Pháp. Ông John S. Guy làm vi c t i vi n b o tàng Victoria and Albert-London ñã ñánh giá cao v g m Bát Tràng trong th i nhà Lý-Tr n và cho r ng ñ g m Vi t Nam ñã nói lên ñư c tính ñ c l p c a dân t c Vi t Nam. Ông còn nói, g m c Bát Tràng qu là ni m t hào c a ngư i Vi t Nam và hình nh ngư i dân Bát Tràng làm vi c mi t mài s là nh ng k ni m trong ký c c a ông. 5 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng T năm 2002, các ngh nhân Bát Tràng b t ñ u liên k t ñ s n xu t và tiêu th s n ph m thông qua Hi p h i g m s Bát Tràng. Nh ng thành viên c a hi p h i không ch là nh ng gia ñình s n xu t g m mà còn có c các công ty kinh doanh g m s . Thông qua hi p h i, ngư i Bát Tràng có cơ h i tìm hi u, n m b t thông tin v th trư ng, các ki n th c m i trong công ngh s n xu t g m s , phương th c buôn bán th i thương m i ñi n t và cách nâng cao năng l c c nh tranh. M i ñây, Hi p h i g m s Bát Tràng ñã thành l p Trung tâm xúc ti n xu t kh u Bát Tràng và ti n hành xây d ng thương hi u "Bát Tràng Vi t Nam-1.000 năm truy n th ng". V Bát Tràng bây gi , du khách s th y m t Bát Tràng-làng c t n t i song song v i m t Bát Tràng -ñô th . Truy n th ng và hi n ñ i ñan xen c trong tư duy s n xu t, kinh doanh c a ngư i làm g m cũng như trong di n m o c a làng g m Bát Tràng. Hàng năm, l h i làng Bát Tràng ñư c t ch c vào ngày 15 tháng 2 (âm l ch) và thư ng kéo dài 7 ngày. 6 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng thu c nam Đ i Yên Làng thu c nam Đ i Yên t bao ñ i nay n i ti ng kh p ñ t Thăng Long – Hà N i. Ngư i dân Đ i Yên t hào r ng h u h t nh ng ngư i bán lá thu c các ch kh p Hà N i ñ u là ngư i làng c a h . Nhưng chúng tôi ñi tìm nh ng d u v t ngôi làng cũ ñã g n nghìn năm, ch còn l i chi c c ng làng, ngôi ñình và ch lá nh ngay chân c ng làng. Truy n th ng nghìn năm… Xuôi ngõ 173 ñư ng Hoàng Hoa Thám, ngay tay ph i cu i con ngõ là c ng làng Đ i Yên. Ngôi làng c thu c phương Ng c Hà, qu n Ba Đình, Hà N i. G n 1.000 năm nay dân làng ñã s ng b ng ngh làm và bán thu c nam. Có nh ng gia ñình g n ch c ñ i cha truy n con n i ngh này. Trong th n tích c a làng Đ i Yên còn ghi l i: Bà Ng c Hoa công chúa chính là t ngh , ngư i ñem thu c nam ph bi n cho dân làng. Đ tư ng nh công lao, ngư i dân tôn bà là thành hoàng làng, ñ i ñ i b o tr cho ngh và hàng năm c ñúng d p 13 ñ n 15 tháng Ba âm l ch, h i làng ñư c t ch c linh ñình, con cháu dù xa cũng t t u ñông ñ . Vào th i nhà Lý th k 11, có m t cô gái tên là Tr n Ng c Tư ng m i 9 tu i, nhưng r t gi i ch a b nh b ng các lo i lá cây. Quân c a Thái úy Lý Thư ng Ki t qua ñây b m c b nh nên cô ñã ch a giúp. Nh ñó, quân ta ñã ñánh th ng gi c. 7 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ng c Tư ng ñư c nhà vua tri u vào cung và phong làm Ng c Hoa công chúa. Nhưng vì nh m nên cô ñã quay tr v quê, làng Đ i Bi (Đ i Yên ngày nay) và truy n ngh thu c cho dân. Ngư i trong làng ghi nh công ơn và tôn bà là thành hoàng làng và l p ñình th . 8 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Thu c b c Ninh Giang Làng thu c c c a Thăng Long Ninh Hi p g m ba làng c là Ninh Giang, Phù Ninh và Hi p Phù. Nay làng Ninh Giang ñ i tên thành thôn 8, Hi p Phù thành thôn 9, Phù Ninh l n nh t chia thành 7 thôn, tính t thôn nh t. Rành r như v y, b i ngh làng thu c nam, thu c b c g i chung là dư c li u, có s kh i ngu n t nhi u thôn khác nhau. C Nguy n Khoa Nhu n, m t cao niên thôn 8 k l i vào th i Lý, m t bà t ngh g c Thanh Hóa có tài ch a b nh c u ngư i, khi qua làng thôn 6 làng Phù Ninh và làng Ninh Giang th y ñ t ñai phì nhiêu, dân làng c n cù, bèn tr l i d y dân làm ngh thu c nam dư c và d t v i. Ngu n dư c li u vô cùng quý giá ñ i v i dân làng Ninh Giang và Phù Ninh th i b y gi là r ng báng thu c ñ t Đông Ngàn (nay là Tiên Du, B c Ninh), v a là nơi khai thác v a là nơi gieo tr ng cây thu c. Ngh làm thu c phát tri n, nh ñó lan sang c thôn 7, thôn 9. Sau nh có công lao truy n ngh làm thu c ch a b nh c u ngư i, bà ñư c phong là Lý Nhũ Thái M u Dư c sư th n linh. Khi bà m t, thôn 6 th bà Đi m Ki u còn thôn 8 th t i ñình làng cùng v i thành hoàng làng. T i ñình làng thôn 8 còn kh c ñôi câu ñ i: “Y pháp tinh thông c u b nh c u nhân danh b t h / Dư c phương năng ñ t th dân th th nãi phi thư ng”. 9 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hàng năm, vào ngày 18/1 âm l ch, dân làm thu c hai thôn l i t ch c cúng l , tư ng nh bà t ngh . Khi ñ t làng bén hơi c a ph , ngư i thôn 6, thôn 7, thôn 9 làm thu c ít d n mà chuy n sang buôn bán v i; ch còn thôn 8 duy trì v i ngh c v i hơn n a s lao ñ ng tham gia. Nh ng b c cao niên và c nh ng ngư i am hi u l ch s làng xã không dám kh ng ñ nh ñây là làng thu c c nh t c a Thăng Long nhưng dám kh ng ñ nh nó bén r nơi này cùng th i v i tri u ñ i nhà Lý ñ nh ñô Thăng Long. Nh ng ngư i làm thu c ñây hãnh di n b i th i xưa, hai danh y n i ti ng ngư i làng gi i ngh thu c ñư c vào cung làm ng y ch a b nh cho vua là Chánh ng y Nguy n Tán và Phó ng y Nguy n Kh c Ho t cùng r t nhi u thái y khác. Gi n p cũ, ngư i dân Ninh Hi p ngày nay v a bi t sơ ch thu c, v a bi t b c thu c cho ngư i b nh các nơi tìm ñ n. Sôi ñ ng làng ngh thu c dân t c Ti ng là làng ngo i thành nhưng thôn 8 không khác gì khu ph trong n i thành Hà N i, ñư ng xá quanh co ch t h p, nhà c a san sát nh ng căn h cao t ng. Duy ch có ñi u, kh p trong nhà ngoài ngõ ñ u thơm l ng mùi ñông dư c; sân nhà, l i ñi ñư c t n d ng phơi thu c, m i gia ñình như m t xư ng dư c li u v i nh ng kho thu c ng n ngang. Ông Lâm Văn Thôn, trư ng thôn 8 cho bi t toàn thôn có 254 h ch bi n thu c, chi m 60% t ng s h ; t o doanh thu hàng năm kho ng 200 t ñ ng, chi m g n 80% t ng doanh thu toàn thôn. Nhà ít thì vài ba ngư i làm ngh , nhà nhi u thuê t i vài ch c công nhân, su t ñêm ngày nh n nh p. Tuy không thu nh p cao như kinh doanh v i nhưng ngh làm thu c là ngh hư ng thi n, ñ l i nhi u phúc ñ c cho con cháu nên ñư c nhi u ngư i g n bó, duy trì theo ki u cha truy n con n i. 10 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ông Lâm Văn Đ nh, m t lang y cho bi t ông làm ngh b c thu c m y ch c năm nay không d a vào ki n th c trư ng l p mà b ng kinh nghi m cha ông và nh ng quy n sách t h c. Ông nh m tính r ng, t khi làm ngh t i nay, kho ng 15.000 lư t b nh nhân ñã ñ n v i ông, t Vũng Tàu, Nha Trang xa xôi ñ n lưu h c sinh các nư c Australia, Canada, Nh t B n... Hi n t i, con trai ông cũng ñang kiên trì theo ngh c a cha; hàng ngày b t m ch, kê ñơn, b c thu c cho ngư i b nh. Xưa kia, ngư i thôn 8 cũng như các thôn khác c a Ninh Hi p thư ng gánh thu c b ng b rong bán kh p nơi và ph Lãn Ông, qu n Hoàn Ki m có t i g n n a dân g c Ninh Hi p. Hi n t i, ph Lãn Ông là nơi tiêu th ph n l n thu c Ninh Hi p, là nơi trung chuy n thu c t i t n tay ngư i b nh. Lãnh ñ o xã Ninh Hi p cho bi t làng thu c nam, thu c b c Ninh Giang v a m i ñư c thành ph công nh n làng ngh truy n th ng. Vui hơn khi Liên hi p các h i UNESCO Vi t Nam ñang ñ ngh làng ngh Ninh Giang tham gia chương trình k ni m 1.000 năm Thăng Long-Hà N i. Đây cũng là cơ h i ñ ngh thu c Ninh Hi p gi i thi u v i ñông ñ o b n bè trong nư c và qu c t v m t b n s c ngh truy n th ng quê hương. 11 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng dát vàng, dát b c Kiêu K , Gia Lâm, Hà N i là làng ngh duy nh t Vi t Nam chuyên làm vàng quỳ, b c quỳ. Tr i qua bao thăng tr m, hi n làng ngh v n t n t i và lưu gi ñư c k thu t truy n th ng. Gi k thu t th công truy n th ng Theo các c cao tu i trong làng k l i, ngh dát vàng, dát b c Kiêu K ñã có l ch s trên 500 năm, do T ngh c a làng, danh nhân Nguy n Quý Tr truy n d y. Đây là làng duy nh t chuyên cung c p vàng quỳ, b c quỳ cho các công trình tín ngư ng cung ñình ñ dát lên các tư ng Ph t, ngai vàng, hoành phi, câu ñ i, ki u rư c... Các s n ph m ñ g dát vàng ñư c t o ra qua 14 công ño n như: ñ p bóc gi y, lư t quỳ m i, ñ p gi y v , c t dòng nong quỳ... M i công ño n y l i có nhi u khâu nh hơn, lên t i 40 công vi c khác nhau m i cho ra thành ph m. Không ch t n công, ngh làm vàng quỳ, b c quỳ r t tinh x o, t m , ñòi h i ngư i th s kiên trì v i nh ng thao tác k thu t cao. T nh ng th i vàng, b c th t ñư c ñ p cho m ng (g i là ñ p di p) có b ngang 1cm, ñư c c t thành nh ng hình vuông nh 1cm2 r i ñ t vào lá quỳ. Lá quỳ có c nh dài 4cm, là lo i gi y gió m ng và dai, ñư c lư t nhi u l n b ng m c t ch làm b ng lo i b hóng ñ c bi t tr n v i keo da trâu, t o cho gi y quỳ b n ch c. M i quỳ 500 lá, trên m i lá ñ t m t m nh vàng nh 1cm2, dùng v i gói l i, ñ t trên ñe b ng ñá, dùng lo i búa chuyên d ng ñ p lên t p lá quỳ, cho m nh vàng m ng và tràn b ng lá quỳ. 12 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng C t nh lá vàng ñã ñ p m ng thành 12 m nh, l y m t m nh ñ t ti p lên lá quỳ và ti p t c ñ p m ng... Công vi c dát quỳ không ch dùng s c, mà còn là s khéo léo, vì lá quỳ r t nh . Ngư i th gi i có th ñ p m t ch vàng dàn m ng thành t m lá vàng có di n tích hơn 1m2. Làm vàng quỳ t nh , nay ñã 63 tu i, có th làm t t c các công ño n c a ngh , bà Nguy n Th H i cho bi t: “Ngh làm vàng quỳ hi n nay v n không thay ñ i so v i ñ i cha ông chúng tôi, t t c các công ño n ph i làm b ng tay, không có lo i máy móc nào thay th ñư c...” Khôi ph c làng ngh sau hơn 50 năm T trư c Cách m ng tháng Tám, ngh làm vàng, b c quỳ khá phát tri n, cung c p s n ph m cho h u h t các công trình ñ n, chùa trong c nư c. Tuy nhiên, do nh ng bi n c l ch s , làng ngh cũng có lúc thăng tr m. Trong hơn 50 năm chi n tranh ch ng Pháp và ch ng M , ngh làm vàng quỳ g n như b mai m t. Lúc ñó dân làng Kiêu K ñã chuy n sang s n xu t ñ dùng b ng da và gi da, g n như không còn ai làm vàng quỳ, b c quỳ. Th i kinh t m c a, các công trình văn hóa, di tích l ch s ñư c khôi ph c, xây d ng, r t c n ñ n vàng quỳ, b c quỳ. Do ñó, làng ngh truy n th ng Kiêu K m i có ñi u ki n khôi ph c và phát tri n m nh trong 4-5 năm tr l i ñây. Ngh nhân Lê Bá Chung – m t trong nh ng ngư i ñi ñ u trong khôi ph c ngh truy n th ng c a làng cho bi t: “Trư c s mai m t ngh truy n th ng c a làng, ñ u nh ng năm 1980, tôi ñã b t ñ u tìm hi u ngh dát vàng, ph c d ng ngh sơn son th p vàng truy n th ng và m xư ng. Nh ng năm 1995, 1996, khi ngh này có cơ h i phát tri n, dân làng th y có l i nên ñ n xư ng h c. Khi ñã v ng tay ngh , m i ngư i l i tách ra ñ l p xư ng riêng”. 13 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Đ n nay, ngh dát vàng, dát b c là ngh chính c a hơn 50% dân s làng Kiêu K . Làm vàng quỳ khó hơn, nhi u công ño n hơn b c quỳ (dát b c g m 5 công ño n), nên không ph i h gia ñình nào cũng làm ñư c. Hi n s n xu t, kinh doanh vàng quỳ thu hút g n 50 h , trong khi s n xu t b c quỳ thu hút t i hơn 100 h . H u h t nh ng ngư i làm ngh ñ u qua s truy n d y c a các ngh nhân Lê Bá Chung, Lê Văn Vòng. Đ c bi t, ñ lưu gi và phát tri n ngh , 2 ngh nhân v n thư ng t ch c l p d y ngh cho thanh niên trong làng và d y các l p do S Công thương và Trung tâm Khuy n nông Hà N i t ch c... Nh ñó, ngh truy n th ng c a làng Kiêu K ñư c truy n cho các th h tr . Nguy n Th Quỳnh Anh, tay thoăn thoát g vàng ra kh i nh ng lá quỳ, k : “Em ñã làm vi c này t nh và ñã quen tay. Em ñang theo h c t i trư ng CĐ Qu n tr Kinh doanh, mong mu n sau này có th áp d ng các ki n th c ñã h c vào s n xu t kinh doanh vàng quỳ, b c quỳ và ñưa làng ngh phát tri n hơn n a...” Không ch riêng t i làng ngh , ngư i Kiêu K còn ñem theo ngh c a mình ñi kh p các vùng mi n ñ t nư c như B c Ninh, Nam Đ nh, Hu ... ñ l p nghi p. 14 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng ngh may da Kiêu k Kiêu K (Gia Lâm) v n là m t làng ngh truy n th ng, có ngh may da, dát vàng n i ti ng. Th i bao c p, các ngh trên ñã mai m t. V n ñ ng dư i cơ ch th trư ng, các ngh trên d n ñư c khôi ph c, phát tri n tr l i, thu hút hàng ngàn lao ñ ng m il a tu i và cho thu nh p n ñ nh... Làng Kiêu K là m t làng ngh giàu truy n th ng l ch s và văn hóa c a Vi t Nam. Xưa kia làng thu c T ng Đa T n, huy n Gia L m, ph Thu n Thành, t nh B c Ninh. Ngày nay làng thu c xã Kiêu K , huy n Gia Lâm, thành ph Hà N i. Làng Kiêu K có ngh dát quì vàng, quì b c (nguyên li u ph c v cho tô tư ng, sơn son th p vàng, ñ th , …), ngh làm m c nho b ng keo da trâu ñư c lưu truy n hàng trăm năm. Tuy nhiên ngh làm m c nho nay ñã b , ngh dát quì phát tri n hưng th nh. Ngh may da ví, v i b t, c p h c sinh,.. ra ñ i mu n hơn. Ngh này b t ñ u phát tri n Kiêu K t năm 1970 c a th k trư c. Khi ñó, H p tác xã may da, v i b t Kiêu K ñư c thành l p. Ông Đinh H u Tr ch, ông Vũ Danh Năng là hai cán b ph trách thành l p ngành ngh . Lúc thành l p ch có 8 ngư i: các ông Vũ H u Cơ, Ph m Đình Hàm, Lê Bá H ng, Lê H u Duy n, Vũ Huy H i, Đinh Bá Tào, Nguy n Đ c Đi n, Đinh Bá Hà. Sau phát tri n r t ñông, lúc này ngh làm ru ng, ngh quì, ngh may da r t th nh vư ng, dân m no. Đ n năm 1989, H p tác xã gi i th không bao c p, ngh may da ñư c làm t do. T ñ u nh ng năm 1990, các h kinh doanh cá th ra ñ i góp ph n làm cho kinh t ñ a phương thêm phát tri n và c i thi n ñ i s ng. Cơ s h t ng ñ a phương ñư c nâng c p, ngư i dân xây nhà c a c a khang trang, ti n nghi ñ y ñ . 15 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng L a V n Phúc N m bên b con sông Nhu hi n hòa, ngay sát c a ngõ phía Tây c a th ñô Hà N i, làng l a V n Phúc t lâu ñã r t n i ti ng v i ngh d t l a truy n th ng. "L a Hà Đông" cũng như các s n ph m th công truy n th ng c a các làng ngh Hà Nôi, thư ng ñư c nh c ñ n trong thơ ca xưa. V a r vào con ñư ng làng, chúng tôi ñi gi a "ph l a" s c s trong ti ng thoi ñưa lách cách gi c giã. Trong các c a hàng sang tr ng ch y d c con ñư ng r i nh a là các m t hàng qu n áo, túi xách, v i ki n b ng tơ t m như vân, sa, qu , l a sa tanh hoa, ñũi, taffata... Theo nh ng ti ng thoi ñưa, chúng tôi ñi d c theo các con ngõ nh ñ n thăm các xư ng d t th công. Nét truy n th ng còn l p ló ñâu ñó sau nh ng dãy c a hàng c a hi u, trên nh ng khung c i th công v n còn ñư c m t s gia ñình lưu gi hay qua hình nh phiên ch quê n m ngay gi a làng, b n nư c mái ñình và c ng làng rêu phong c kính. Đi h t m t con ngõ nh sâu hun hút, ñ p vào m t chúng tôi là nh ng "con sóng" l a ñ màu d p d nh bên nh ng th a ru ng trong ánh n ng hi m hoi ñ u Đông. ñây, chúng tôi b t g p nh ng t p khách du l ch ngo i qu c và sinh viên m thu t ñang c thu h t vào ng kính máy nh c a mình làn sóng màu s c s này. N m bên b con sông Nhu hi n hòa, ngay sát c a ngõ phía Tây c a th ñô Hà N i, làng l a V n Phúc t lâu ñã r t n i ti ng v i ngh d t l a truy n th ng. "L a Hà Đông" cũng như các s n ph m th công truy n th ng c a các làng ngh Hà Nôi, thư ng ñư c nh c ñ n trong thơ ca xưa. 16 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Chuy n k r ng, cách ñây kho ng 1200 năm, bà A Lã Th Nương, m t ngư i con gái Cao B ng n i ti ng ñ m ñang và có tay ngh d t l a khéo léo v làm dâu làng V n Phúc. Bà ñã truy n ngh l i cho dân làng và sau khi m t, bà ñư c phong làm thành hoàng làng. L a V n Phúc ñư c gi i thi u ra qu c t t i các h i ch Mácxây và Pari (Pháp) năm 1931 và năm 1938. Nó ñư c ngư i Pháp ñánh giá là lo i s n ph m tinh x o c a Vi t Nam và r t ñư c ưu chu ng t i các nư c Pháp, Thái Lan, Inñônêxia... T 1958 ñ n 1988, s n ph m h u h t ñư c xu t sang các nư c Đông Âu, thu ngo i t v cho ñ t nư c. V n Phúc hi n có 785 h dân làm ngh d t, chi m g n 60% trên t ng s h c a làng. Hàng năm, V n Phúc s n xu t t 2,5 ñ n 3 tri u m2 v i, chi m 63% doanh thu c a xã (kho ng 27 t ñ ng). Hi n nay, V n Phúc có trên 1.000 máy d t và hàng ngày có kho ng 400 lao ñ ng th i v t quanh vùng ñ n ñây làm vi c. C a hàng bán l a tơ t m m c lên ngày càng nhi u, hình thành ba dãy ph l a v i trên 100 c a hàng nh m ñáp ng nhu c u ngày càng tăng c a du khách. Theo ông Nguy n H u Ch nh, ch t ch hi p h i làng ngh V n Phúc, s n ph m l a ch y u ñư c tiêu th trên th trư ng n i ñ a. Làng V n Phúc cũng là nơi cung c p cho các c a hàng trên ph Hàng Gai, Hàng Đào. Ho t ñ ng c a làng ngh ch y u t p trung vào mùa Xuân và H . 17 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Hi n nay, lư ng hàng xu t kh u chưa cao do ch t lư ng tơ chưa n ñ nh và công tác ti p th v n còn y u. Ngu n nguyên li u n m r i rác kh p nơi và v n ñư c s n xu t theo ki u th công. Ph n l n tơ ñư c cung c p b i các ñ a phương trong c nư c, như M Đ c, Đan Phư ng, Chương M (Hà N i), B c Ninh, Nam Hà, Thái Bình, Đà N ng và Lâm Đ ng. Hi p h i ñang tham gia tri n khai d án quy ho ch 15 ha khu s n xu t t p trung n m bi t l p rìa làng nh m gi i quy t ô nhi m môi trư ng (nư c th i và ti ng n). Đây là chương trình r t l n c a làng ngh v i t ng s v n ñ u tư 60-70 t ñ ng cho xây d ng cơ s h t ng. Theo quy ho ch, khu s n xu t này s ñư c chia lô cho các h t xây nhà xư ng và l p ñ t máy móc thi t b . S có hai khu v c bi t l p giành cho s n xu t và bán hàng. Ngôi làng cũ s ñư c c i t o thành khu du l ch. M t tương lai tươi sáng ñã b t ñ u hé m . 18 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Làng nuôi cá c nh Nghi Tàm Ngư i Nghi Tàm bây gi c g ng gi gìn và phát tri n ngh nuôi cá c nh, b i n u ñ ngh mai m t như tr ng hoa, cây th , cây c nh thì th t là u ng công các b c ti n nhân ñã t o ngh cho làng su t nhi u năm qua. Làng c ven H Tây t ng n i danh v i ngh tr ng hoa, cây th , cây c nh. Nhưng Nghi Tàm hôm nay còn ñư c bi t ñ n v i ngh nuôi cá c nh. M c dù sau nh ng cơn s t ñ t, di n tích ñ t xây b nuôi cá c nh b thu h p l i, di n tích cho nhà hàng, khách s n m r ng ra nhưng ngh nuôi cá c nh nơi ñây v n còn và gi m t vai trò m i. D có ñ n hơn ch c năm nay tôi m i tr l i Nghi Tàm. V n còn ñó nh ng l i h p, ñư ng mòn c a làng c , l p ló sau hàng cây xanh mát là ñ n chùa, mi u m o rêu phong c kính, là nh ng nhà t ng m i m c lên v i l i ki n trúc pha t p. C nh trí có v m i l nhưng trong tôi không kh i vương v n bâng khuâng vì cách ñây không lâu, Nghi Tàm còn là nơi thu hút tình c m, tâm h n ngư i Hà N i và du khách kh p nơi có d p v Th ñô v i hoa thơm, c l b n mùa. T v tĩnh l ng, thanh tao c a làng hoa, làng cây c nh c truy n ñ n l i s ng ñô th hóa nh n nh p không ph i ai cũng d dàng hòa nh p. Ngư i làng cho bi t: Nghi Tàm trư c ñây nuôi cá c nh ñ mưu sinh, kinh doanh cá c nh thì cũng ch m i vài ba ch c năm nay. Có th i ñi m c làng nuôi cá c nh, nhưng hi n ch còn trên dư i 10 h theo ngh . M i gia ñình ñ u có nh ng bí m t riêng, gia truy n, t cách ch n gi ng cho ñ n nuôi, phương pháp làm cho cá chóng l n, kh e và ñ p. Có ngư i còn c u kỳ h c trong sách v , ñi tìm ngư i gi i ñ h c cách lai t o gi ng m i. 19 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU
www.100hanoi.com Làng ngh truy n th ng Ngư i làng Nghi Tàm h u như ch nuôi cá c nh n i mà không ch y theo m t ngo i, ph bi n nh t là cá ch i, cá vàng, cá th n tiên. Các gi ng này ñ bán cho nh ng ngư i chơi ít ti n, ch mua v xem ch i, xem bơi cho vui m t, nh t là lũ tr nh ñ ra bêu n ng. Khách hàng t kh p nơi ñ xô v mua c nghìn con. Cá c nh Nghi Tàm tương ñ i r , cá ch i kho ng 2000 - 3000 ñ ng/con, còn cá vàng, cá th n tiên, ki m, mún… tùy thu c vào lo i to hay nh , màu s c và ch ng lo i. Nhưng nhìn chung, giá cá c nh Nghi Tàm r t h p lý, ch vài ba nghìn ñ ng. Hà N i, h u h t các ch l n như Đ ng Xuân, ch Hôm, ch Mơ… ñ u “l y buôn” cá c nh Nghi Tàm. Th c ăn cho cá c nh cũng d tìm, d mua, ch c n giun nư c, h ng tr n. Cá c nh luôn c n có nư c s ch. Không nên ñ th c ăn th a trong b vì nó làm cho nư c v n ñ c, thi u không khí - cái t i c n ñ i v i cá. Nuôi cá c nh không khó l m nhưng ph i c n cù, ph i b th i gian chăm sóc. N u lơ là, cá d ch t hàng lo t. Ngh nuôi cá c nh Nghi Tàm cũng ñã qua nhi u th h . Dân làng thư ng k tên các bác Nguy n B i, Nguy n Luân, Nguy n H u Tài như nh ng ngư i m ñ u kinh doanh cá c nh. Còn hôm nay, n u có d p vào làng Nghi Tàm b n s ñư c dân làng k cho nghe nh ng tên tu i nuôi cá c nh n i ti ng như bác C n, chú Hân, cô Qu ng. Ngư i Nghi Tàm bây gi c g ng gi gìn và phát tri n ngh nuôi cá c nh, b i n u ñ ngh mai m t như tr ng hoa, cây th , cây c nh thì th t là u ng công các b c ti n nhân ñã t o ngh cho làng su t nhi u năm qua. 20 www.100hanoi.com HÀ N I TÔI YÊU