Tetrodotoxin: chất độc trong cá nóc

Chia sẻ: Nguyen Phuonganh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

296
lượt xem 61
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chất độc tetrodotoxin (TTX) có công thức phân tử là C11 H17 O8 N3, là chất độc thần kinh, rất độc, gây tử vong cao, chất này cũng được phân lập từ một số loại vi khuẩn: epiphytic bacterium, phảy khuẩn (vibrio species), pseudomonas species, ở da và nội tạng con sa giông, kỳ nhông, bạch tuộc vòng xanh, cóc, cá nóc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tetrodotoxin: chất độc trong cá nóc

Tetrodotoxin: chất độc trong cá nóc
Chất độc tetrodotoxin (TTX) có công thức phân tử là C11 H17 O8 N3, là chất độc thần kinh, rất độc, gây tử vong cao, chất này cũng được phân lập từ một số loại vi khuẩn: epiphytic bacterium, phảy khuẩn (vibrio species), pseudomonas species, ở da và nội tạng con sa giông, kỳ nhông, bạch tuộc vòng xanh, cóc, cá nóc. Tetrodotoxin không phải là proteine, tan trong nước, không bị nhiệt phá huỷ, nấu chín hay phơi khô, sấy, độc chất vẫn tồn tại (có thể bị phân huỷ trong môi trường
kiềm hay acid mạnh).Tetrodotoxin có tính bền vững rất cao: Cho vào dung dịch HCl (axitclohiđơríc) 0,2 đến 0,3% sau 8 giờ mới bị phân huỷ; đun sôi (100°C) thì sau 6 giờ mới giảm được một nửa độc tính;muốn phá hủy hoàn toàn độc tính phải đun sôi ở 200°C trong 10 phút. Công thức cấu tạo của tetrodotoxin Một số nguồn thực phẩm chứa độc tố tetrodotoxin
Trên thế giới hiện nay ,vấn đề ngộ độc các thực phẩm chứa tetrodotoxin mà đặc biệt là ngộ độc cá nóc đã và đang là thực trạng nổi cộm, gây hậu quả nghiêm trọng về sức khoẻ và tính mạng của người tiêu dùng. Tại Nhật Bản con số thống kê cho thấy trong 10 năm (1954-1963) nước Nhật có tới 1.962 người bị ngộ độc do ăn cá nóc, trong đó 1153 người bị tử vong (87,76% số người mắc). Con số thống kê của Ngành Vệ sinh Dịch tễ thế giới cho thấy, số người bị ngộ độc và chết vì cá nóc lên đến 60% trong tổng số các vụ ngộ độc do ăn các sản phẩm thuỷ sản.
Ở vùng biển nước ta có rất nhiều loài thủy sản có khả năng tạo ra độc tố. Có sáu loại độc tố tìm thấy trong thủy sản: tetrodotoxin - độc tố thần kinh, ciguatera, DSP - độc tố gây tiêu chảy, PSP - độc tố gây chứng liệt cơ, NSP - độc tố gây loạn thần kinh, ASP - độc tố gây chứng mất trí nhớ. Trong các loài thủy sản, cá nóc chứa nhiều độc tố nhất. Người ta tìm thấy nhiều chất độc có ở các bộ phận khác nhau của cá như: trong buồng trứng có tetrodonin, axit tetrodonin, tetrodotoxin; trong gan có hepatoxin. Ở da và trong máu cá cũng tìm thấy các loại chất độc trên. Thịt cá thường không độc,
nhưng khi cá chết, cá bị ươn thối, chất độc từ buồng trứng, gan sẽ ngấm vào thịt cá. Khi đó thịt cá trở nên độc. Cá nóc: Cá nóc (có nơi gọi là cá cóc, cá bống biển, cá đùi gà) với hàng trăm loài trên thế giới: ở Mỹ (gọi là pufferfish), ở Nhật Bản (gọi là fugu fish).... Ở ViệtNam gần 70 loài khác nhau. cá nóc sống ở nước mặn nhiều hơn ở nước ngọt. Loại cá nóc độc người dân ăn thường có thân 4 - 40 cm, chắc, vây ngắn, đầu to, mắt lồi, thịt trắng. chất độc của cá tập trung ở da, ruột, gan, cơ
bụng, tinh hoàn và nhiều nhầt ở trứng cá, vì vậy con cái độc hơn con đực và đặc biệt mùa cá đẻ trứng. chất độc đó gọi là tetrodotoxin (TTX). Tetroditoxin có trong cá nóc được coi là một trong những chất có độc tính mạnh nhất đối với hệ thần kinh và tim mạch, song những nghiên cứu khoa học trước đây cho thấy có thể sử dụng chất độc này để điều chế thuốc tê, hạ huyết áp, điều trị các bệnh viêm phế quản, kích thích hoạt động của hệ thần kinh, hệ tuần hoàn và hỗ trợ điều trị nghiện ma túy, rượu, thuốc lá Mực đốm xanh:
Mực đốm xanh thường sống ở những vùng biển nước nông, có độ sâu dưới 50m, hay gặp ở Ấn Độ Dương, Bắc Úc, phía Tây của Thái Bình Dương, trong đó có khu vực biển Đông của nước ta. Mực thường sống ở các dải san hô, khe đá, có thể chúng còn ẩn mình trong vỏ con trai biển, chai lọ hoặc ống bơ vứt xuống dưới biển. Cũng như ở cá nóc, maculotoxin và tetrodotoxin ở mực rất độc và rất bền vững, có thể tồn tại với nồng độ cao ngay cả khi mực đã chết và dù đã chế biến ở nhiệt độ cao. Chính vì vậy, ăn mực đốm xanh rất
dễ bị ngộ độc nặng và có thể dẫn tới tử vong. Biểu hiện ngộ độc thường là chóng mặt, buồn nôn, nôn, mất tiếng, mệt lả, khó thở, liệt tăng dần, dẫn tới trụy tim mạch. Không ít trường hợp ngộ độc dẫn tới tử vong. Cóc: Trên thế giới cũng như Việt Nam đã có nhiều trường hợp ngộ độc do ăn thịt cóc, xuất phát từ quan điểm loại thịt này bổ dưỡng hơn thịt gà, bò, rất có lợi cho những người suy dinh dưỡng, còi cọc hoặc suy kiệt. Thực ra ở Việt Nam chưa có tài liệu khoa học hiện đại nào khẳng định điều này. Một số tài liệu Đông y có đề cập đến thịt cóc như một
nguồn dinh dưỡng rất giàu đạm, là một trong những bài thuốc chữa bệnh suy dinh dưỡng ở trẻ em. Các tuyến trên da cóc bài tiết ra chất nhầy màu trắng, dính keo, dân gian gọi là "nhựa cóc". Đây là hỗn hợp độc tố có khả năng gây ảo giác, nghẽn mạch và tăng áp suất máu. Ngoài ra, một số loài cóc còn chứa cả độc tố tetrodotoxin (có ở cá nóc) thông qua cơ chế cộng sinh với một số vi khuẩn. Cua mặt quỷ: Loài cua này phần vỏ ngực rộng nhất khoảng gần 90mm,
dài khoảng 55mm, có nhiều u lồi dẹt. Cua sống có màu xanh da trời pha xanh lá cây với những nốt màu trắng, nâu và vàng. Ngón các chân kìm có màu nâu đen. Cua mặt quỷ có ở các tỉnh ven biển miền Trung từ Đà Nẵng đến Vũng Tàu, thường gặp ở các rạn cạn, vùng triều thấp. Độc tố trong cua có dạng "Saxitonin" nằm trong thịt và trứng, nhiều nhất là trong thịt càng và chân cua. Một người ăn chỉ 0,5g thịt càng cua loại này là có thể ngộ độc dẫn đến tử vong. Ứng dụng của tetrodotoxin - Một công ty Canada đã tận dụng chất độc trong loài cá blowfish - loại hợp chất độc hơn cả xyanua -
để giúp bệnh nhân ung thư vượt qua được những cơn đau hoặc giúp con nghiện heroin cắt cơn. - Công ty International Wex Technologies đặt tại Vancouver cho biết, thử nghiệm ban đầu trên chất tetrodotoxin đã cho ra kết quả tích cực. Tuy vậy, vẫn cần thêm nhiều cuộc kiểm tra kỹ lưỡng và toàn diện hơn để đưa sản phẩm ra thị trường. Nếu thành công, loại thuốc giảm đau này sẽ được bán trong vòng 3 năm tới. - Loại thuốc mới lấy từ chất độc tetrodotoxin trong cá blowfish - loại chất độc nguy hiểm đến mức chỉ một lượng rất nhỏ cũng có thể
làm tê liệt một người trong vài phút. - Nhưng loại thuốc làm từ chất độc tetrodotoxin đã vượt qua 2 cuộc thử nghiệm và các bác sĩ cho biết nó có thể giảm đau của bệnh nhân ung thư ở giai đoạn cuối, trong khi với các cơn đau kiểu khác lại không hiệu nghiệm. - Bác sĩ Edward Sellers tại Đại học Toronto đã thử nghiệm trên 22 bệnh nhân. Trong đó có một bệnh nhân ung thư ngoài 50 tuổi, bị đau dữ dội mỗi khi mặc quần áo. Nhưng sau khi tiêm Tectin, tên sáng chế của tetrodotoxin, cơn đau của người bệnh giảm đi trong hơn nửa tuần.
- Các nhà nghiên cứu đã tiêm cho bệnh nhân vài microgram Tectin - lượng cực nhỏ không thể nhìn thấy bằng mắt thường - 2 lần một ngày, trong 4 ngày, và nhận thấy gần 70% số người thử nghiệm có cơn đau giảm đi. Cơn đau giảm vào ngày điều trị thứ 3 và kéo dài sau cả đợt tiêm sau cùng. Trong một số trường hợp, hiệu quả của thuốc còn kéo dài thêm 15 ngày. - Theo các chuyên gia, Tectin có thể ngăn chặn tế bào thần kinh chuyển tín hiệu đau đến não. Tectin khác các loại thuốc giảm đau khác ở chỗ nó không gây ra tác dụng phụ như morphine, không xung đột với các loại thuốc khác và cũng không
gây nghiện. Mỗi con cá blowfish có thể cung cấp 600 liều thuốc lấy từ gan, thận và cơ quan sinh sản của nó, vì thế sẽ không lo thiếu chất độc. Các nhà nghiên cứu còn hy vọng, thuốc sẽ giúp cắt cả những cơn đau cai nghiện. - Phát triển loại thuốc sử dụng độc chất của cá nóc Mới đây, các nhà khoa học Triều Tiên đã giải quyết được những vấn đề về khoa học và kỹ thuật trong việc bào chế thuốc chữa bệnh sử dụng độc chất của cá nóc. Theo đó, các nhà khoa học Triều Tiên đã thiết lập quy trình sản xuất hàng loạt chất tetrodotoxin có độc tố chiết xuất từ cá nóc. Một cơ sở sản
xuất chất tiêm tetrodotoxin đã được xây dựng để sản xuất các loại thuốc có thành phần chiết xuất từ da cá nóc để chữa các bệnh gan, tuyến tụy và một số bệnh khác.