Thành phần loài ếch nhái (Amphibia) và bò sát (Reptilia) ở tỉnh Hà Giang

28(2): 21-26 T¹p chÝ Sinh häc 6-2006<br /> <br /> <br /> <br /> Thµnh phÇn loµi Õch nh¸i (AMphibia) vµ bß s¸t (Reptilia)<br /> ë tØnh Hµ Giang<br /> <br /> NguyÔn Qu¶ng Tr−êng<br /> ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br /> Lª nguyªn ngËt<br /> Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi<br /> Raoul Bain<br /> B¶o tµng LÞch sö tù nhiªn Hoa Kú<br /> <br /> Hµ Giang lµ mét tØnh miÒn nói n»m ë vïng d−íi 600 m; rõng thø sinh xen kÏ víi c¸c tr¶ng<br /> §«ng B¾c ViÖt Nam, tiÕp gi¸p víi tØnh V©n c©y bôi ë ®é cao 600-1000 m; rõng thø sinh xen<br /> Nam cña Trung Quèc, ®Þa h×nh phøc t¹p, gåm kÏ víi rõng l¸ réng th−êng xanh ë ®é cao trªn<br /> c¸c d¶i nói ®Êt vµ nói ®¸ xen kÏ víi ®é dèc lín. 1000 m. ë ®é cao 1700-2000 m, ®«i khi gÆp<br /> KhÝ hËu chia lµm hai mïa râ rÖt; mïa kh« kÐo nh÷ng tr¶ng tre nøa n»m xen kÏ víi rõng c©y gç<br /> dµi tõ th¸ng X ®Õn th¸ng V, víi l−îng m−a thÊp lín.<br /> nhÊt vµo th¸ng XII (31,5 mm); mïa m−a kÐo dµi<br /> Sinh c¶nh ë khu vùc §¸ §in: tõ 800-1200 m<br /> tõ th¸ng VI ®Õn th¸ng IX, víi l−îng m−a cao<br /> ®Æc tr−ng bëi d¹ng rõng nguyªn sinh ®· bÞ t¸c<br /> nhÊt vµo th¸ng VII (515,6 mm). NhiÖt ®é trung<br /> ®éng m¹nh ë trªn c¸c ®Ønh nói ®¸ vµ ®Êt; tõ 600-<br /> b×nh n¨m 23oC; th¸ng l¹nh nhÊt lµ th¸ng I<br /> 1000 m lµ rõng thø sinh ®ang phôc håi; d−íi<br /> (15,4oC) cßn th¸ng nãng nhÊt lµ th¸ng VII<br /> 600 m lµ n−¬ng rÉy.<br /> (28,7oC). L−îng m−a trung b×nh n¨m 2430 mm.<br /> §é Èm trung b×nh n¨m 84%.<br /> I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> Trong giai ®o¹n tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2005,<br /> cã 5 chuyÕn kh¶o s¸t vÒ bß s¸t vµ Õch nh¸i ®· §Þa ®iÓm thu mÉu bß s¸t vµ Õch nh¸i ë ven<br /> ®−îc tiÕn hµnh trªn ®Þa bµn tØnh Hµ Giang. c¸c suèi, vòng n−íc trong rõng hoÆc c¸c vïng<br /> ChuyÕn kh¶o s¸t thø nhÊt ®−îc thùc hiÖn tõ 27/4 Èm −ít, ao hå, ®Çm lÇy. Mét sè loµi th»n l»n, r¾n<br /> ®Õn 3/5/2000 t¹i vïng nói M−êng Chµ (®Ønh cao sèng ë c¸c hang hèc, d−íi gèc c©y môc trong<br /> nhÊt 1773 m) thuéc x· Du Giµ, huyÖn Yªn rõng hoÆc trªn cµnh c©y. C¸c tuyÕn kh¶o s¸t<br /> Minh; chuyÕn thø hai tõ 6/5 ®Õn 26/5/2000, ®−îc thiÕt lËp däc theo c¸c suèi trong rõng víi<br /> chuyÕn thø ba tõ 10/6 ®Õn 25/6/2001 vµ chuyÕn ®é dµi tõ 1-4 km, tïy theo ®Þa h×nh. NhiÒu tuyÕn<br /> thø t− tõ 17/4 ®Õn 30/4/2002 ®−îc thùc hiÖn ë ®−êng mßn trong rõng còng ®−îc kh¶o s¸t vµo<br /> vïng nói T©y C«n LÜnh (®Ønh cao nhÊt 2100 m) ban ®ªm ®Ó thu mÉu cña mét sè loµi bß s¸t vµ<br /> thuéc x· Cao Bå, huyÖn VÞ Xuyªn; chuyÕn thø Õch nh¸i sèng trong rõng (mét sè loµi nh«ng,<br /> n¨m ®−îc tiÕn hµnh tõ 2/7 ®Õn 15/7/2005 ë vïng nh¸i c©y, cãc).<br /> nói §¸ §in (®Ønh cao nhÊt 1959 m), thuéc x· Nµ<br /> Ph−¬ng ph¸p thu mÉu: chñ yÕu b»ng tay;<br /> Ch×, huyÖn XÝn MÇn.<br /> víi nhiÒu loµi r¾n ®éc, sö dông gËy b¾t r¾n. Thêi<br /> Sinh c¶nh ë khu vùc M−êng Chµ gåm 3 gian thu mÉu th−êng tiÕn hµnh vµo buæi tèi, tõ<br /> d¹ng chÝnh: d−íi 600 m lµ ®Êt canh t¸c n«ng 19 ®Õn 23 h. Mét sè mÉu c¸ cãc, r¾n vµ th»n l»n<br /> nghiÖp vµ khu d©n c−; tõ 600-900 m lµ tr¶ng c©y ®−îc thu thËp vµo ban ngµy. MÉu vËt ®−îc chôp<br /> bôi vµ c©y gç nhá; trªn 900 m lµ rõng thø sinh ¶nh, lÊy mÉu ADN, sau ®ã cè ®Þnh b»ng phãc<br /> ®ang phôc håi xen kÏ víi rõng nguyªn sinh ®· m«n 10% trong vßng 8-10 giê vµ b¶o qu¶n<br /> bÞ t¸c ®éng. trong cån 60o ®èi víi mÉu Õch nh¸i, cån 70o ®èi<br /> Sinh c¶nh ë khu vùc T©y C«n LÜnh gåm: ®Êt víi mÉu bß s¸t.<br /> canh t¸c n«ng nghiÖp vµ khu d©n c− ë ®é cao Cã 2 tuyÕn bÉy hè ®−îc ®Æt t¹i khu vùc T©y<br /> 21<br /> C«n LÜnh vµo th¸ng 5 n¨m 2001 víi chiÒu dµi 50 nh¸i Ranidae (14 loµi), hä Õch c©y (9 loµi) vµ hä<br /> m; hè cã ®−êng kÝnh 30 cm; s©u 50 cm. ViÖc sö R¾n n−íc (15 loµi). Sè l−îng loµi Õch nh¸i vµ bß<br /> dông bÉy hè còng gióp thu ®−îc mÉu vËt cña mét s¸t ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu h¬n nÕu cã ®iÒu kiÖn<br /> sè loµi th»n l»n, cãc vµ mét sè loµi thuéc hä Cãc kh¶o s¸t bæ sung ë c¸c khu vùc rõng trªn nói cao<br /> bïn Megophryidae. ë vïng biªn giíi gi¸p ranh víi Trung Quèc.<br /> §èi víi mét sè loµi kh«ng thu ®−îc mÉu Mét loµi míi cho khoa häc ®· ®−îc c«ng bè<br /> hoÆc loµi phæ biÕn nh− th»n l»n bãng ®u«i dµi, trong thêi gian gÇn ®©y lµ Õch ngò s¾c Rana<br /> th»n l»n bãng hoa, chóng t«i ghi nhËn th«ng qua iriodes Bain and Nguyen, 2004 [9]. §· ghi nhËn<br /> viÖc chôp ¶nh, quan s¸t trùc tiÕp trong tù nhiªn ®−îc mét sè loµi rÊt hiÕm gÆp nh− c¸ cãc bông<br /> hoÆc mÉu ®ang ®−îc l−u gi÷ trong nhµ d©n. hoa Paramesotriton deloustali ë §¸ §in, huyÖn<br /> Th«ng qua pháng vÊn ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng, XÝn MÇn, c¸ cãc sÇn Tylototriton asperrimus, cãc<br /> còng ghi nhËn ®−îc th«ng tin vÒ c¸c loµi cã gi¸ tÝa Bombina microdeladigitora, Õch b¸m ®¸ sa pa<br /> trÞ kinh tÕ cao, cã kÝch cì lín vµ dÔ nhËn biÕt Amolops chapaensis, Õch c©y hoµng liªn<br /> nh− r¾n hæ chóa, kú ®µ vµ mét sè loµi rïa. Rhacophorus hoanglienensis vµ th»n l»n r¾n h¸c<br /> Ophisaurus harti ë khu vùc T©y C«n LÜnh, huyÖn<br /> II. KÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> VÞ Xuyªn.<br /> 1. Thµnh phÇn loµi Õch nh¸i vµ bß s¸t Riªng loµi c¸ cãc bông hoa tr−íc ®©y chØ<br /> Qua c¸c chuyÕn kh¶o s¸t, ®· thu ®−îc 380 ®−îc ghi nhËn cã ë Tam §¶o (tØnh VÜnh Phóc),<br /> mÉu Õch nh¸i vµ bß s¸t vµ ghi nhËn ë tØnh Hµ nh−ng gÇn ®©y c¸c nhµ khoa häc ®· b¾t gÆp loµi<br /> Giang cã 67 loµi gåm 35 loµi Õch nh¸i thuéc 7 nµy ë nhiÒu tØnh kh¸c cña miÒn B¾c ViÖt Nam<br /> hä, 2 bé vµ 32 loµi bß s¸t thuéc 10 hä, 2 bé. C¸c nh−: B¾c K¹n, Lµo Cai, Yªn B¸i, L¹ng S¬n vµ<br /> hä cã −u thÕ vÒ sè l−îng loµi bao gåm hä Õch Hµ Giang.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H×nh 1. Õch ngò s¾c Rana iriodes Bain and H×nh 2. ChÉu chµng ®u-ri-tª Polypedates<br /> Nguyen, 2004 dugritei David, 1872<br /> <br /> 2. C¸c loµi Õch nh¸i vµ bß s¸t quý hiÕm (2000), gåm 2 loµi ë bËc E (nguy cÊp), 2 loµi ë<br /> bËc R (hiÕm) vµ 5 loµi ë bËc T (bÞ ®e do¹).<br /> Trong sè 67 loµi Õch nh¸i vµ bß s¸t ®· ghi<br /> nhËn ë tØnh Hµ Giang, cã 15 loµi (chiÕm 22,39% + 8 loµi ®−îc ghi trong Danh lôc §á cña<br /> tæng sè loµi) quý hiÕm bao gåm: IUCN (2004), gåm 4 loµi ë bËc EN (nguy cÊp),<br /> + 6 loµi ®−îc ghi trong NghÞ §Þnh 3 loµi ë bËc VU (sÏ nguy cÊp) vµ 1 loµi ë bËc<br /> 32/2006/N§-CP cña ChÝnh phñ, gåm 1 loµi NT (bÞ ®e do¹).<br /> thuéc nhãm IB (nghiªm cÊm khai th¸c, sö dông) C¸c loµi rïa vµ r¾n cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao<br /> vµ 5 loµi thuéc nhãm IIB (h¹n chÕ khai th¸c, sö ®ang bÞ s¨n b¾t vµ bu«n b¸n m¹nh trong khu vùc<br /> dông). nh− rïa ®Çu to, rïa sa nh©n, ba ba gai, r¾n säc<br /> + 9 loµi ®−îc ghi trong S¸ch §á ViÖt Nam d−a, r¾n r¸o, r¾n hæ mang vµ r¾n hæ chóa.<br /> 22<br />  B¶ng<br /> Danh s¸ch c¸c loµi Õch nh¸i (Amphibia) vµ bß s¸t (Reptilia) cña tØnh Hµ Giang<br /> T×nh<br /> Nguån<br /> STT Tªn khoa häc Tªn phæ th«ng tr¹ng<br /> t− liÖu<br /> b¶o tån<br /> (1) (2) (3) (4) (5)<br /> Amphibia líp Õch nh¸i<br /> Caudata Bé cã ®u«i<br /> 1. Salamandridae Hä C¸ cãc<br /> 1 Paramesotriton cf. deloustali (Bourret, 1934) C¸ cãc bông hoa M IIB,E, VU<br /> 2 Tylototriton asperrimus (Unterstein, 1930) C¸ cãc sÇn M<br /> Anura Bé kh«ng ®u«i<br /> 2. Bombinatoridae Hä Cãc tÝa<br /> Bombina mircodeladigitora Liu, Hu and Yang,<br /> 3 Cãc tÝa M R,VU<br /> 1960<br /> 3. Bufonidae Hä Cãc<br /> 4 Bufo melanostictus Schneider, 1799 Cãc nhµ M<br /> 4. Megophryidae Hä Cãc bïn<br /> 5 Leptobrachium chapaense (Bourret, 1937) Cãc mµy sa pa M<br /> 6 Leptolalax bourreti Dubois, 1983 Cãc mµy bua-rª M<br /> 7 Megophrys palpebralespinosa Bourret, 1937 Cãc mµy gai mÝ M<br /> 8 M. parva (Boulenger, 1893) Cãc m¾t bÐ M<br /> 9 Ophryophryne microstoma Boulenger, 1903 Cãc nói miÖng nhá M<br /> 5. Ranidae Hä Õch nh¸i<br /> 10 Amolops chapaensis (Bourret, 1937) Õch b¸m ®¸ sa pa M NT<br /> 11 A. ricketti (Boulenger, 1899) Õch b¸m ®¸ M<br /> 12 Chaparana delacouri (Angel, 1928) Õch v¹ch M T<br /> 13 Fejervarya limnocharis (Boie, 1834) Ngãe M<br /> 14 Hoplobatrachus rugulosus (Wiegmann, 1835) Õch ®ång M<br /> 15 Limnonectes kuhlii ((Tschudi, 1838) Õch nhÏo M<br /> 16 Paa boulengeri (Gunther, 1889) Õch gai b©u-len-g¬ M<br /> 17 Rana chloronota (Gunther, 1875) Õch xanh M<br /> 18 R. guentheri Boulenger, 1882 ChÉu M<br /> 19 R. iriodes Bain and Nguyen, 2004 Õch ngò s¾c M<br /> 20 R. johnsi Smith, 1921 Hiu hiu M<br /> 21 R. maosonensis (Bourret, 1937) Chµng mÉu s¬n M<br /> R. megatympanum Bain, Lathrop, Murphy,<br /> 22<br /> Orlov and Ho, 2003 Õch mµng nhÜ lín M<br /> 23 R. taipehensis Van Denburgh, 1909 Chµng ®µi b¾c M<br /> 6. Rhacophoridae Hä Õch c©y<br /> 24 Philautus gracilipes Bourret, 1937 Nh¸i c©y ch©n m¶nh M<br /> <br /> 23<br />  (1) (2) (3) (4) (5)<br /> 25 P. maosonensis Bourret, 1937 Nh¸i c©y mÉu s¬n M<br /> 26 P. odontotarsus Ye and Fei, 1993 Nh¸i c©y gai cæ ch©n M<br /> 27 P. parvulus (Boulenger, 1893) Nh¸i c©y tý hon M<br /> 28 P. rhododiscus Liu and Hu, 1962 Nh¸i c©y trung quèc M<br /> 29 Polypedates dugritei David, 1872 ChÉu chµng ®u-ri-tª M<br /> 30 Rhacophorus leucomystax (Gravenhorst, 1829) ChÉu chµng mÐp tr¾ng M<br /> R. hoanglienensis Orlov, Lathrop, Murphy<br /> 31<br /> and Ho, 2001 Õch c©y hoµng liªn M<br /> 32 Theloderma asperum (Boulenger, 1886) Õch c©y sÇn a-xp¬ M<br /> 7. Microhylidae Hä Nh¸i bÇu<br /> 33 Microhyla heymonsi Vogt, 1911 Nh¸i bÇu h©y-m«n M<br /> 34 M. pulchra (Hallowell, 1861) Nh¸i bÇu v©n M<br /> 35 Microhyla sp. Nh¸i bÇu M<br /> reptilia líp bß s¸t<br /> Squamata bé cã vÈy<br /> Sauria Ph©n bé Th»n l»n<br /> 1. Gekkonidae Hä T¾c kÌ<br /> 36 Gekko gecko (Linnaeus, 1758) T¾c kÌ QS T<br /> Hemidactylus frenatus Schlegel, in Dumeril et Th¹ch sïng ®u«i<br /> 37<br /> Bibron, 1836 sÇn<br /> 2. Agamidae Hä Nh«ng<br /> 38 Acanthosaura lepidogaster (Cuvier, 1829) ¤ r« vÈy M<br /> 39 Physignathus cocincinus Cuvier, 1829 Rång ®Êt M<br /> 3. Scincidae Hä Th»n l»n bãng<br /> Th»n l»n bãng ®u«i M<br /> 40 Mabuya longicaudata (Hallowell, 1856)<br /> dµi<br /> 41 M. multifasciata (Kuhl, 1820) Th»n l»n bãng hoa M<br /> 42 Scincella reevesii (Gray, 1838) Th»n l»n cæ ri-v¬ M<br /> 4. Anguidae Hä Th»n l»n r¾n<br /> 43 Ophiosaurus harti Boulenger, 1899 Th»n l»n r¾n h¸c M<br /> Serpentes Ph©n bé R¾n<br /> 5. Colubridae Hä R¾n n−íc<br /> 44 Ahaetulla prasina (Reinhardt, in Boie, 1827) R¾n roi th−êng M<br /> 45 Amphiesma khasiensis (Boulenger, 1890) R¾n s·i kha-si M<br /> 46 A. modesta (Gunther, 1875) R¾n s·i tr¬n M<br /> 47 Calamaria septentrionalis Boulenger, 1890 R¾n mai gÇm b¾c M<br /> 48 Dendrelaphis ngansonensis (Bourret, 1935) R¾n leo c©y M<br /> 49 Elaphe moellendorffii (Boettger, 1866) R¾n säc ®u«i khoanh QS T<br /> 50 E. radiata (Schlegel, 1837) R¾n säc d−a QS IIB<br /> 51 Enhydris plumbea (Boie, 1827) R¾n bång ch× QS<br /> 52 Lycodon fasciatus (Anderson, 1879) R¾n khuyÕt ®èm QS<br /> 53 Oligodon taeniatus (Gunther, 1861) R¾n khiÕm v¹ch M<br /> 24<br />  (1) (2) (3) (4) (5)<br /> 54 Pareas hamptoni (Boulenger, 1905) R¾n hæ m©y ham-t¬n M<br /> 55 Pseudoxenodon karlschmidti Pope, 1928 R¾n hæ xiªn kan-xmÝt M<br /> 56 Ptyas korros (Schlegel, 1837) R¾n r¸o th−êng M<br /> 57 Sinonatrix aequifasciata (Barbour, 1908) R¾n hoa c©n ®èm M<br /> 58 S. percarinata (Boulenger, 1899) R¾n hoa c©n v©n ®en M<br /> 6. Elapidae Hä R¾n hæ<br /> 59 Bungarus fasciatus (Schneider, 1801) R¾n c¹p nong QS IIB, T<br /> 60 Naja atra Cantor, 1842 R¾n hæ mang QS IIB, T<br /> 61 Ophiophagus hannah (Cantor, 1836) R¾n hæ chóa PV IB, E<br /> 7. Viperidae Hä R¾n lôc<br /> 62 Trimeresurus stejnegeri Schmidt, 1925 R¾n lôc xanh M<br /> testudines bé rïa<br /> 8. Platysternidae Hä Rïa ®Çu to<br /> 63 Platyternon megacephalum Gray, 1831 Rïa ®Çu to PV IIB, R,EN<br /> 9. Bataguridae Hä Rïa ®Çm<br /> 64 Pyxidea mouhoti (Gray, 1862) Rïa sa nh©n QS EN<br /> 65 Sacalia bealei (Gray, 1831) Rïa bèn m¾t be-ly QS EN<br /> 10. Trionychidae Hä Ba ba<br /> 66 Palea steindachneri (Siebenrock, 1906) Ba ba gai QS EN<br /> 67 Pelodiscus sinensis (Wiegmann, 1835) Ba ba tr¬n QS VU<br /> <br /> Ghi chó: cét 4: M. mÉu vËt; QS. quan s¸t; PV. pháng vÊn. Cét 5: NghÞ §Þnh 32/2006/N§-CP: IB. nghiªm cÊm<br /> khai th¸c sö dông; IIB. h¹n chÕ khai th¸c, sö dông. S¸ch §á ViÖt Nam (2000): E. nguy cÊp; V. sÏ nguy cÊp; R.<br /> hiÕm; T. bÞ ®e do¹. Danh lôc §á IUCN (2004): EN. nguy cÊp; VU. sÏ nguy cÊp; NT. s¾p bÞ ®e do¹.<br /> <br /> <br /> III. KÕt luËn 30/3/2006, vÒ qu¶n lý thùc vËt rõng, ®éng<br /> vËt rõng nguy cÊp, quý hiÕm. 13 tr.<br /> 1. §· ghi nhËn ë tØnh Hµ Giang cã 67 loµi 3. Inger R. F., Orlov N. L., Darevsky I. S.,<br /> gåm 35 loµi Õch nh¸i thuéc 7 hä, 2 bé vµ 32 loµi<br /> 1999: Fieldiana. Zool. new ser., 92: 1-46.<br /> bß s¸t thuéc 10 hä, 2 bé. Cã mét loµi míi cho<br /> khoa häc ®· ®−îc c«ng bè lµ Õch ngò s¾c Rana 4. IUCN, 2004: IUCN Red List of threatened<br /> iriodes Bain and Nguyen, 2004. species.<br /> 2. Cã 15 loµi Õch nh¸i vµ bß s¸t quý hiÕm, 5. NguyÔn V¨n S¸ng, Hå Thu Cóc, NguyÔn<br /> trong ®ã cã 10 loµi bÞ ®e däa ë cÊp quèc gia vµ 8 Qu¶ng Tr−êng, 2005: Danh lôc Õch nh¸i vµ<br /> loµi bÞ ®e däa ë cÊp toµn cÇu. bß s¸t ViÖt Nam. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi<br /> (180 tr).<br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 6. Ohler A. et al., 2000: Herpetofauna,<br /> 22(124): 29-34.<br /> 1. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng,<br /> 2000: S¸ch §á ViÖt Nam (phÇn ®éng vËt). 7. Orlov N. L. et al., 2001: Russ. Jour. Herpetol.,<br /> Nxb. Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi (396 tr). 8(1): 17-44.<br /> 2. ChÝnh phñ n−íc CHXHCN ViÖt Nam, 8. Raoul H. Bain, Nguyen Quang Truong,<br /> 2006: NghÞ ®Þnh sè 32/2006/N§-CP ngµy 2004: Amer. Mus. Novit., 3453: 42pp.<br /> <br /> 25<br />  species composition of amphibians (Amphibia)<br /> and reptiles (Reptilia) from HaGiang province<br /> <br /> Nguyen Quang Truong, Le Nguyen Ngat, Raoul Bain<br /> <br /> <br /> summary<br /> During the period from 2000 to 2005, five surveys on the herpetofauna were conducted in the Muongcha<br /> mountain (Yenminh district), the Tayconlinh mountain (Vixuyen district) and the Dadin mountain (Xinman<br /> district), of the Hagiang province.<br /> A total of 67 herptile species were recorded in these areas, including 35 amphibian species belonging to 7<br /> families, 2 orders and 32 reptilian species belonging to 10 families, 2 orders. Among them, one new species to<br /> science was described Rana iriodes Bain and Nguyen, 2004; two species of salamanders Tylototriton<br /> asperrimus (Unterstein, 1930) and Paramesotriton cf. deloustali (Bourret, 1934) were found in the<br /> Tayconlinh mountain as provincial first records and the distribution of these threatened species were expanded<br /> in the North of Vietnam. 6 species were listed in the Governmental Decree No 32/2006/ND-CP; 9 species<br /> were listed in the Red Data Book of Vietnam (2000) and 8 species were listed in the IUCN Red List (2004).<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 10-10-2005.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 26<br />