Thế giới phẳng - Freedman

Chia sẻ: Dao Kim | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

158
lượt xem 52
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tôi nghĩ cuốn sách này có ích cho các nhà chính trị, các nhà hoạch định chính sách, vì nó trình bày những thách thức của thế giới phẳng đối với Mỹ, với thế giới đang phát triển, với các công ty, nên các loại độc giả này sẽ có thể thấy thông tin và ý tưởng của Freedman gây kích thích.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thế giới phẳng - Freedman

Th gi i Ph ng TÓM T T L CH S TH K HAI MƯƠI M T The World Is Flat A BRIEF HISTORY OF THE TWENTY-FIRST CENTURY Thomas L. Friedman
TH GI I LÀ PH NG Nh ng ngư i d ch: Nguy n Quang A, Cao Vi t Dũng, Nguy n Tiên Phong
CÙNG TÁC GI From Beirut to Jerusalem (1989) The Lexus and the Olive Tree (1999) [Chi c Lexus và Cây Ôliu (NXB. Khoa h c Xã H i 2005)] Longtitudes and Attitudes (2002)
THOMAS L. FRIEDMAN TH GI I LÀ PH NG Tóm t t L ch s Th k Hai mươi M t Farrar, Straus and Gioux / New York
T ng Matt và Kay và Ron
M cL c L i gi i thi u Th gi i Tr thành Ph ng Th nào M t: Khi Tôi Còn ang Ng / 3 Hai: Mư i L c Làm Ph ng Th gi i / 48 L c làm ph ng # 1. 9/11/89 / 48 L c làm ph ng # 2. 9/8/95 / 56 L c làm ph ng # 3. Ph n m m Work Flow / 71 L c làm ph ng # 4. Open-Sourcing / 81 L c làm ph ng # 5. Outsourcing / 103 L c làm ph ng # 6. Offshoring / 114 L c làm ph ng # 7. Xâu Chu i cung / 128 L c làm ph ng # 8. Insourcing / 141 L c làm ph ng # 9. In-forming / 150 L c làm ph ng # 10. Các Steroid / 159 Ba: Ba s H i t / 173 B n: S S p x p Vĩ i / 201 Mĩ và Th gi i Ph ng Năm: Mĩ và T do Thương m i / 225 Sáu: Nh ng Ti n dân / 237 B y: Cu c Kh ng ho ng Tr m l ng / 250 Tám: ây Không ph i là m t Th nghi m / 276
Các Nư c ang Phát tri n và Th gi i Ph ng Chín: cm ng trinh Guadalupe / 309 Các Công ti và Th gi i Ph ng Mư i: Các công ti i phó th nào / 339 a Chính tr và Th gi i Ph ng Mư i m t: Th gi i Không ph ng / 371 Mư i hai: Lí thuy t Dell v Ngăn ng a Xung t / 414 K t lu n: S c Tư ng tư ng Mư i ba: 9/11 i l i 11/9 / 441 L i C m ơn / 471 Ch m c / 475
L I GI I THI U B n c c m trên tay cu n th mư i ba* c a t sách SOS2, cu n Th gi i Ph ng c a Thomas L. Freedman. Cu n sách ư c in và phát hành l n u vào tháng 4-2005. ây là cu n sách th tư c a Freedman, cu n th hai, Xe Lexus và Cây Ôliu, v a ư c Nhà xu t b n Khoa H c Xã h i xu t b n b ng ti ng Vi t. T. L. Freedman là nhà báo n i ti ng c a t New York Times, i nhi u, g p g v i r t nhi u nhân v t n i ti ng, v i con m t h t s c s c s o, ông trình bày nh ng v n toàn c u hoá r t súc tích và sinh ng, ông trình bày nh ng v n khô khan, khó hi u m t cách sáng s a, dí d m, dùng nhi u n d giúp b n c lĩnh h i v n m t cách d dàng. Tôi nghĩ cu n sách r t b ích cho các nhà chính tr , các nhà ho ch nh chính sách, vì nó trình bày nh ng thách th c c a th gi i ph ng i v i Mĩ, v i th gi i ang phát tri n, v i các công ti, nên các lo i c gi này s có th th y thông tin và ý tư ng c a Freedman gây kích thích. Các h c gi ch c s h c ư c cách trình bày ơn gi n nhi u v n ph c t p. Tôi nhi t thành khuyên gi i tr và các doanh nhân hãy c cu n sách này, vì nó s b ích cho h xác nh l i mình trong h c t p, kh i nghi p, h c và làm vi c su t i. T t nhiên cu n sách cũng b ích cho t t c nh ng ai quan tâm n tương lai, vi c làm, công ngh , khoa h c, và sáng t o. Ngư i d ch ã c h t s c làm cho b n d ch ư c chính xác và d c, song do hi u bi t có h n nên khó th tránh kh i sai sót. Ph n ch m c n i dung, m i m c chính (và c m c ph n u chúng tôi th y thu t ng có th là l ), có kèm theo thu t ng ti ng * Các quy n trư c g m: 1. J. Kornai: Con ư ng d n t i n n kinh t th trư ng, H i Tin h c Vi t Nam 2001, Nhà Xu t b n Văn hoá Thông tin (NXB VHTT) 2002. 2. J. Kornai: H th ng Xã h i ch nghĩa, NXB Văn hoá Thông tin 2002 3. J. Kornai- K. Eggleston: Chăm sóc s c kho c ng ng, NXB VHTT 2002 4. G. Soros: Gi kim thu t tài chính, s p xu t b n 5. H. de Soto: S bí n c a tư b n, s p xu t b n 6. J. E. Stiglitz: Ch nghĩa xã h i i v âu? s p xu t b n 7. F.A. Hayek: Con ư ng d n t i ch nông nô, s p xu t b n 8. G. Soros: Xã h i M , s p xu t b n 9. K. Popper: S Kh n cùng c a Ch nghĩa l ch s , s p xu t b n. 10. K. Popper: Xã h i m và nh ng k thù c a nó, I, Plato 11. K. Popper: Xã h i m và nh ng k thù c a nó, II, Hegel và Marx 12. Thomas S. Kuhn: C u trúc c a các cu c Cách m ng Khoa h c
Anh b n c ti n tham kh o; tác gi dùng nhi u t m i, m t s t ư c nguyên b ng ti ng Anh, ph n gi i thích nghĩa có th tìm th y Ch m c. Nh ng ngư i d ch cu n sách này g m: Cao Vi t Dũng (các Chương 9, 10, 11, 12) và Nguy n Tiên Phong (Chương 13), ph n còn l i tôi d ch và m ương vi c hi u ính chung. Tôi thành th t xin l i các c ng s vì ã soát l i và s a t ng câu c a các chương ó. Làm v y có th m t cái hay c a b n d ch ban u, k c cách vi t chính t nhưng cho b n d ch ư c nh t quán tôi ã s a r t nhi u, ph n hay là c a h , các l i và thi u sót là c a tôi. Tôi ch u trách nhi m v m i l i và sai sót c a toàn b b n d ch. M i chú thích c a tác gi ư c ánh b ng s . T t c các chú thích ánh d u sao (*) cu i trang là c a ngư i d ch. Trong văn b n ôi khi ngư i d ch có ưa thêm t hay c m t cho câu ư c rõ nghĩa, ph n ó ư c t trong d u [như th này]. B n d ch ch c còn nhi u thi u sót mong b n c thông c m, lư ng th , và ch b o; xin liên h theo a ch T p chí Tin h c và i s ng, 54 Hoàng Ng c Phách Hà N i [25/B7 Nam Thành Công], ho c qua i n thư thds@hn.vnn.vn hay nqa@netnam.vn 09-2005 Nguy n Quang A
Th gi i Tr thành Ph ng Th nào
M T Khi Tôi Còn ang Ng Tâu các Ho ng t , v i tư cách nh ng ngư i Công giáo Cơ c, và các hoàng t nh ng ngư i yêu m n và thúc y ni m tin Công giáo linh thiêng, và là nh ng k thù c a h c thuy t Mohamet, và c a m i s sùng bái th n tư ng và d giáo, ã quy t nh c tôi, Christopher Columbus, i n các mi n nói trên c a n , xem các hoàng t , nhân dân, và các vùng t y, và tìm hi u tính khí c a h và phương pháp thích h p nh m c i bi n h theo ni m tin linh thiêng c a chúng ta; và hơn n a ã ch d n r ng tôi không ư c i b ng ư ng b theo hư ng ông, như l thư ng, mà b ng ư ng phía Tây, theo hư ng mà n nay chúng ta không có b ng ch ng ch c ch n nào r ng ã có b t c ai i. - T nh t kí c a Christopher Columbus v chuy n i 1492 c a ông C ng h ng ai ã t ng ch hư ng cho tôi như th này trên m t sân golf trư c ây: “Hãy nh m vào ho c Microsoft hay IBM”. Tôi i m phát bóng u tiên t i sân golf KGA Golf Club khu trung tâm thành ph Bangalore, mi n nam n , khi b n chơi c a tôi tr vào hai cao c b ng kính-và thép bóng loáng n i b t lên ng xa, úng sau th m c xanh u tiên. Cao c Goldman Sachs v n chưa xong; n u không thì anh ta ã có th tr vào cái ó n a và bi n nó thành b ba. HP và Texas Instrument có văn phòng c a h sau l th chín, d c theo l th mư i. ó không ph i là t t c . Các m c phát bóng là c a Epson, công ti máy in, và m t trong nh ng ngư i xách g y c a chúng tôi i mũ 3M. Bên ngoài, m t s bi n hi u giao thông cũng do Texas Instrument tài tr , và b ng qu ng cáo Pizza Hut trên ư ng trưng m t mi ng pizza b c hơi, dư i u “Các mi ng giga y Hương v !”
4 TH GI I LÀ PH NG Không, y d t khoát không ph i Kansas. Th m chí không có v gi ng n . y là Th gi i M i, Th gi i Cũ, hay Th gi i ti p? Tôi ã n Bangalore, Silicon Valley c a n , b ng hành trình khám phá c a riêng tôi gi ng c a Columbus. Columbus ã i thuy n bu m v i các tàu Niña, Pinta, và Santa María trong m t n l c khám phá ra m t ư ng ng n hơn, tr c ti p hơn n n b ng hư ng v phía tây, qua i Tây Dương, mà ông cho là ư ng bi n khơi n ông n – hơn là i xu ng phía nam và ông vòng qua châu Phi, như nh ng ngư i khai phá B ào Nha th i ông ã th i. n và các Hòn o Gia V phương ông n i ti ng m t th i v vàng, ng c, á quý, và tơ l a c a h - m t ngu n v t báu không k xi t. Tìm ư ng t t qua bi n này n n , th i khi các th l c H i giáo ngày ó ã ch n các ư ng b t châu Âu, ã là m t cách cho c Columbus và n n quân ch Tây Ban Nha tr nên giàu có và hùng m nh. Khi Columbus căng bu m, hi n nhiên ông ã cho r ng Trái t tròn, ó là vì sao ông l i tin ch c r ng ông có th n n b ng cách i v phương tây. Tuy nhiên, ông ã tính sai quãng ư ng. Ông nghĩ Trái t là m t qu c u nh hơn. Ông cũng ã không d ki n g p m t vùng t r ng trư c khi ông n ư c ông n. Tuy nhiên, ông ã g i các th dân mà ông ã g p th gi i m i là các “Indian-dân da ” [nh ng ngư i n ]. Quay v nhà, tuy th , Columbus ã có th nói cho nh ng ngư i u ông, Vua Ferdinand và Hoàng h u Isabella, r ng m c dù ông không th y n , ông có th xác nh n r ng th gi i qu th c tròn. Tôi b t u i n theo úng hư ng ông, qua Frankfurt. Tôi dùng Lufthansa v i vé h ng thương gia. Tôi bi t chính xác hư ng mình i nh b n GPS hi n trên màn hình thòi ra t ngăn c a gh ng i trên máy bay. Tôi h cánh an toàn và úng gi . Tôi cũng ã g p nh ng ngư i ư c g i là Indian. Tôi cũng ã i tìm ngu n giàu có c a n . Columbus ã tìm ph n c ng – các kim lo i quý, tơ l a, và gia v - ngu n giàu có trong th i ông. Tôi ã tìm ph n m m, năng l c trí óc, các thu t gi i ph c t p, các công nhân tri th c, các call center [trung tâm ph c v khách hàng qua i n tho i], các giao th c truy n, nh ng t phá v kĩ thu t quang h c – các ngu n giàu có c a th i chúng ta. Columbus ã vui sư ng bi n nh ng ngư i Indian ông g p thành các nô l , m t qu lao ng chân tay t do. Tôi ch mu n hi u vì sao nh ng ngư i Indian tôi g p l i l y vi c làm c a chúng ta, vì sao h tr thành m t qu quan tr ng như v y
KHI TÔI CÒN ANG NG 5 cho outsourcing [thuê làm ngoài] d ch v và vi c làm công ngh thông tin (CNTT) t Hoa Kì và các nư c công nghi p khác. Columbus có hơn m t trăm ngư i trên ba tàu c a ông; tôi có m t nhóm nh t kênh Discovery Times v a tho i mái trong hai xe t i dã chi n, v i các lái xe n i chân tr n. Khi căng bu m, y là nói v y, tôi cũng ã cho r ng th gi i là tròn, song cái tôi b t g p n th t ã h t s c làm lung lay ni m tin c a tôi vào ý ni m ó. Columbus tình c g p châu Mĩ song ông nghĩ mình ã khám phá ra m t ph n n . Tôi th c s th y n và nghĩ nhi u ngư i tôi g p ó là nh ng ngư i Mĩ. M t s ã th c s l y tên Mĩ, và nh ng ngư i khác b t chư c r t c gi ng nói Mĩ các call center và các kĩ thu t kinh doanh Mĩ các phòng thí nghi m ph n m m. Columbus tâu lên vua và hoàng h u c a mình r ng th gi i tròn và ông ã i vào l ch s như ngư i u tiên khám phá ra i u này. Tôi quay v nhà và chia s s phát hi n ch v i v , và ch thì th m. “Em yêu”, tôi th th , “anh nghĩ th gi i là ph ng”. L àm sao tôi ã i n k t lu n này? Tôi nghĩ b n có th nói t t c b t u trong phòng h p c a Nadan Nilekani công ti Infosys Technologies Limited. Infosys là m t trong các báu v t c a th gi i CNTT n , và Nilekani, CEO [T ng i u hành] c a công ti, m t trong nh ng thuy n trư ng chín ch n và ư c kính tr ng nh t c a n n công nghi p n . Tôi i xe v i nhóm Discovery Times n khu Infosys, kho ng b n mươi phút t trung tâm Bangalore, thăm cơ s và ph ng v n Nilekani. n khu Infosys b ng con ư ng s t s o, v i các chú bò linh thiêng, các xe ng a kéo, và các xe kéo có ng cơ t t c cùng chen l n sát c nh xe chúng tôi. Tuy nhiên, m t khi bư c vào c ng Infosys b n trong m t th gi i khác. M t b bơi l n c khu ngh mát nép mình g a các t ng á mòn và nh ng d i c ư c c t t a, sát k m t bãi c kh ng l như m t sân golf nh . Có vô s quán ăn và m t câu l c b s c kho tuy t v i. Các cao c kính-và-thép dư ng như m c lên gi ng c d i m i tu n. Trong m t s cao c ó, các nhân viên Infosys ang vi t các chương trình ph n m m c th cho các công ti Mĩ hay châu Âu; trong các cao c khác, h th c hi n nh ng công vi c h u trư ng c a các công ti siêu qu c gia l n t cơ s Mĩ và châu Âu - m i th t b o trì máy tính n các án nghiên c u c
6 TH GI I LÀ PH NG th n tr l i các cu c g i c a khách hàng t kh p nơi trên th gi i. An ninh là ch t, các camera theo dõi các c a, và n u anh làm vi c cho American Express, anh không th i vào cao c qu n lí các d ch v và nghiên c u cho General Electric. Các kĩ sư n tr , nam và n , i nhanh nh n t cao c này sang cao c kia, l ng l ng các th ID [nh n d ng]. M t ngư i có v như có th lo các kho n thu c a tôi. Ngư i khác có v như cô có th tháo r i máy tính c a tôi. Và ngư i th ba có v như cô ta ã thi t k nó! Sau khi ng i cho m t cu c ph ng v n, Nilekani ã d n nhóm TV chúng tôi d o quanh trung tâm h i ngh toàn c u c a Infosys- t ng zero c a công nghi p outsourcing n . Nó là m t phòng sâu th m lát ván ô g nhìn gi ng m t phòng h c ư c x p thành dãy t m t trư ng lu t Ivy League. m t u có m t màn hình s c b c tư ng và trên cao có các camera trên tr n cho h i ngh t xa. “ ây là phòng h i ngh c a chúng tôi, ây có l là màn hình l n nh t châu Á - g m b n mươi màn hình s [g p l i],” Nilekani t hào gi i thích, ch lên màn hình TV l n nh t tôi ã t ng th y. Infosys, ông nói, có th t ch c m t cu c h i ngh o c a nh ng ngư i chơi ch ch t c a toàn b chu i cung ng toàn c u c a nó cho b t c d án nào vào b t c lúc nào trên màn hình siêu c ó. Như th các nhà thi t k Mĩ c a h có th nói chuy n trên màn hình v i các nhà vi t ph n m m n và các nhà s n xu t Á châu c a h cùng m t lúc. “Chúng tôi có th ng i ây, ai ó t New York, London, Boston, San Francisco, t t c u tr c ti p [live]. Và có th vi c th c hi n là Singapore, cho nên ngư i Singapore cũng có th tr c ti p ây… ó là toàn c u hoá,” Nilekani nói. Phía trên màn hình có tám chi c ng h tóm t t r t khéo ngày làm vi c c a Infosys: 24/7/365 [24 gi m t ngày; 7 ngày m t tu n; 365 ngày m t năm]. Các ng h ư c g n nhãn Tây Mĩ, ông Mĩ, GMT, n , Singapore, Hong Kong, Nh t B n, Úc. “Outsourcing ch là m t chi u c a m t th cơ b n hơn nhi u ang x y ra hi n nay trên th gi i,” Nilekani gi i thích. “Cái x y ra [vài] năm v a qua là ã có m t s u tư t vào công ngh , c bi t trong th i i bong bóng, khi hàng trăm tri u dollar ư c u tư thi t l p k t n i kh p nơi trên th gi i, cáp bi n, và t t c các th ó”. ng th i, ông nói thêm, máy tính ã tr nên r hơn và phân tán kh p th gi i, và ã có m t s bùng n v ph n m m – e- mail, các phương ti n tìm ki m như Google, và ph n m m s h u
KHI TÔI CÒN ANG NG 7 riêng, có th ch b t c công vi c nào và g i m t ph n n Boston, m t ph n n Bangalore, và m t ph n n B c Kinh, t o d dàng cho b t c ai phát tri n t xa. Khi t t c các th này t nhiên x y ra cùng lúc vào kho ng năm 2000, Nilekani nói thêm, chúng “ ã t o ra m t n n nơi vi c làm tri th c, v n trí tu , có th ư c giao t b t c âu. Nó có th ư c chia nh , giao, phân ph i, s n xu t và ráp l i cùng nhau l n n a – và i u này ã cho cách làm vi c c a chúng ta m t t do hoàn toàn m i, c bi t vi c làm có tính ch t trí tu … Và cái mà anh ang nhìn th y t i Bangalore ngày nay th c s là nh i m c a t t c nh ng i u trên k t h p l i.” Chúng tôi ng i trên i văng bên ngoài văn phòng c a Nilekani, i i TV d ng các camera. T i m t i m, tóm t t các n ý c a t t c i u này, Nilekani ã th t ra m t c m t c l ng v ng trong u tôi. Ông nói v i tôi, “Tom, sân chơi ang ư c san ph ng”. Ý ông mu n nói là các nư c như n bây gi có kh năng c nh tranh vì lao ng tri th c toàn c u như chưa t ng bao gi có - và r ng Mĩ t t hơn hãy s n sàng cho i u này. Mĩ b thách th c, nhưng, ông nh n m nh, s thách th c s là t t cho Mĩ b i vì chúng ta luôn sung s c nh t khi b thách th c. Khi tôi r i khu Infosys v Bangalore t i hôm y và b xóc su t d c ư ng gà, tôi c ng m nghĩ mãi v c m t ó: “Sân chơi ang ư c san ph ng”. Cái Nandan nói, tôi nghĩ, là sân chơi ang ư c san ph ng… ư c san ph ng? ư c san ph ng? Tr i ơi, ông ta nói v i tôi th gi i là ph ng!” Tôi ây, Bangalore – hơn 500 năm sau khi Columbus vư t qua ư ng chân tr i, dùng công ngh hàng h i thô sơ c a th i ông, và tr v an toàn ch ng minh d t khoát r ng th gi i tròn – và m t trong nh ng kĩ sư tinh nhanh nh t n , ư c ào t o t i h c vi n kĩ thu t hàng u c a n và ư c h tr b i công ngh hi n i nh t hi n nay, v cơ b n ã nói v i tôi là th gi i này ph ng, ph ng như màn hình mà trên ó ông ta có th ch trì cu c h p toàn b chu i cung ng toàn c u c a mình. Th m chí lí thú hơn, ông bi u dương s phát tri n này như m t i u t t, như c t m c m i trong s phát tri n c a loài ngư i và m t cơ h i l n cho n và th gi i – m t s th c ã khi n th gi i chúng ta ph ng! Ng i ng sau chi c xe ó, tôi ã vi t v i vàng b n t ó vào s tay c a mình: “Th gi i là ph ng”. Ngay khi vi t chúng, tôi nh n ra r ng y là thông i p cơ b n c a m i th tôi ã th y và ã nghe
8 TH GI I LÀ PH NG Bangalore trong hai tu n làm phim. Sân chơi c nh tranh toàn c u ư c san b ng. Th gi i ư c san ph ng. Khi tôi nh n rõ i u này, c h ng kh i và s kinh hãi tràn y tôi. Nhà báo trong tôi h ng kh i khi ã tìm th y m t khung kh hi u kĩ hơn các tin chính bu i sáng và gi i thích cái x y ra trên th gi i ngày nay. Rõ ràng, hi n nay là có th cho nhi u ngư i hơn bao gi h t h p tác và c nh tranh trong th i gian th c v i nhi u ngư i hơn v nhi u lo i vi c làm khác nhau hơn t nhi u ngõ ngách c a hành tinh hơn và trên cơ s bình ng hơn b t c th i gian nào trư c ây trong l ch s loài ngư i – dùng máy tính, e- mail, m ng, h i ngh t xa, và ph n m m m i năng ng. ó là cái Nandan ã nói cho tôi. ó là cái tôi ã khám phá ra trong hành trình c a tôi n n và xa hơn. Và ó là cái cu n sách này nói v . Khi b n b t u nghĩ v th gi i như là ph ng, r t nhi u th có ý nghĩa theo nh ng cách chúng không có trư c ây. Nhưng ích thân tôi cũng h ng kh i, b i vì s san ph ng th gi i có nghĩa là bây gi chúng ta ang k t n i t t c các trung tâm tri th c trên hành tinh l i thành m t m ng toàn c u ơn nh t, mà - n u ho t ng chính tr và ch nghĩa kh ng b không c n ư ng – thì s có th m ra m t k nguyên th nh vư ng và i m i gây s ng s t. Nhưng suy ng m th gi i ph ng cũng làm tôi tràn y kinh hãi, v m t ngh nghi p và cá nhân. S kinh s riêng c a tôi xu t phát t s th c hi n nhiên r ng không ch nh ng ngư i vi t ph n m m và các geek [các tay c phách v ] máy tính ư c trao quy n c ng tác trong công vi c m t th gi i ph ng. Nó cũng là al-Qaeda và các m ng lư i kh ng b khác. Sân chơi không ư c san b ng ch theo cách thu hút và siêu trao quy n m t nhóm hoàn toàn m i c a nh ng ngư i i m i sáng t o. Nó ư c san b ng theo cách lôi kéo và siêu trao quy n m t nhóm hoàn toàn m i c a nh ng ngư i àn ông và àn bà gi n d , n n chí, và b làm nh c. V ngh nghi p, s nh n ra th gi i là ph ng làm căng th ng th n kinh vì tôi nh n ra r ng s san b ng này ã x y ra khi tôi còn ang ng , và tôi ã b quên nó. Tôi th c s không ng , mà ã b n vi c khác. Trư c 11 tháng 9 (11/9), tôi ã t p trung theo dõi toàn c u hoá và khai thác s căng th ng gi a các l c “Lexus” c a s h i nh p kinh t và các l c “Cây Ô liu” c a b n s c và ch nghĩa dân t c – do ó cu n Xe Lexus và Cây Ô liu c a tôi ra i 1999. Song sau 11/9, các cu c chi n tranh cây ô liu ã ám nh tôi hoàn toàn.
KHI TÔI CÒN ANG NG 9 Tôi dành h u h t th i gian c a mình chu du trong các th gi i R p và H i giáo. Vào các năm ó tôi ã m t d u v t toàn c u hoá. Tôi ã l i tìm th y v t ó trên hành trình c a tôi n Bangalore tháng 2 năm 2004. M t khi ã tìm th y, tôi nh n ra r ng có cái gì ó th t s quan tr ng ã x y ra trong khi tôi g n bó v i các lùm cây ô liu c a Kabul và Baghdad. Toàn c u hoá ã i n m t m c m i hoàn toàn. N u b n t cu n Xe Lexus và Cây Ô liu và cu n sách này l i v i nhau, b n s i n k t lu n lí l l ch s khái quát là ã có ba k nguyên l n c a toàn c u hoá. Th i i u kéo dài t 1492- khi Columbus dương bu m, m ra s giao thương gi a Th gi i Cũ và Th gi i M i – cho n kho ng 1800. Tôi s g i th i i này là Toàn c u hoá 1.0. Nó ã làm th gi i co l i t m t kích thư c l n thành c trung bình. Toàn c u hoá 1.0 là v các nư c và s c m nh cơ b p. T c là, trong Toàn c u hoá 1.0 tác nhân then ch t c a s thay i, ng l c thúc y quá trình h i nh p toàn c u ã là nư c b n có bao nhiêu cơ b p – bao nhiêu s c cơ b p, bao nghiêu s c ng a, s c gió, hay, mu n hơn, s c hơi nư c – và b n ã có th tri n khai nó sáng t o n th nào. Trong k nguyên này, các nư c và các chính ph (thư ng ư c tôn giáo hay ch nghĩa qu c hay s k t h p c a c hai xúi gi c) ã d n ư ng phá b các b c tư ng và n i ch t th gi i l i v i nhau, thúc y s h i nh p toàn c u. Trong Toàn c u hoá 1.0, các câu h i ch y u là: Nư c tôi h p v i s c nh tranh và các cơ h i toàn c u ch nào? Làm sao tôi có th i toàn c u và c ng tác v i nh ng ngư i khác thông qua nư c tôi? K nguyên l n th hai, Toàn c u hoá 2.0, kéo dài t 1800 n 2000, b gián o n b i i Kh ng ho ng và Chi n tranh Th gi i I và II. Th i i này làm th gi i co t c trung bình xu ng c nh . Trong Toàn c u hoá 2.0, nhân t then ch t c a thay i, ng l c thúc y h i nh p toàn c u, ã là các công ti a qu c gia. Các công ti a qu c gia này ti n hành toàn c u hoá vì th trư ng và lao ng, u tiên do s bành trư ng c a các công ti c ph n Hà Lan và Anh và Cách m ng Công nghi p làm mũi nh n. Trong n a u c a th i i này, h i nh p toàn c u ư c c p l c b i s s t gi m chi phí chuyên ch , nh ng cơ hơi nư c và ư ng s t, và trong n a sau b i s s t gi m các chi phí liên l c - nh s ph bi n c a i n tín, i n tho i, PC, v tinh, cáp quang, và phiên b n ban u c a World Wide Web (WWW). Chính trong th i i này mà chúng ta th c s th y s ra i và trư ng thành c a m t n n kinh t toàn c u, theo
10 TH GI I LÀ PH NG nghĩa r ng ã có s d ch chuy n c a hàng hoá và thông tin t l c a này sang l c a khác ó có m t th trư ng toàn c u, v i s chênh l ch giá v các s n ph m và lao ng. Các ng l c ng sau k nguyên toàn c u hoá này là các t phá v ph n c ng - t tàu hơi nư c và ư ng s t lúc ban u n i n tho i và các máy tính l n vào lúc cu i. Và câu h i l n trong th i i này ã là: Công ti tôi h p v i n n kinh t toàn c u ch nào? Nó t n d ng các cơ h i th nào? Làm sao tôi có th i toàn c u và c ng tác v i nh ng ngư i khác qua công ti c a tôi? Cu n Xe Lexus và Cây Ô liu ch y u là v nh i m c a k nguyên này, m t th i i khi các b c tư ng b t u s p trên kh p th gi i, và s h i nh p, và s ph n ng d d i v i nó, lên m t m c m i hoàn toàn. Nhưng ngay c khi các b c tư ng s p , v n còn nhi u rào c n i v i s h i nh p toàn c u suôn s . Hãy nh , khi Bill Clinton ư c b u làm t ng th ng năm 1992, h u như không ai ngoài chính ph và gi i hàn lâm có e-mail, và khi tôi vi t Xe Lexus và Cây Ô liu năm 1998, Internet và thương m i i n t v a m i c t cánh. Ph i, chúng ã c t cánh – cùng v i nhi u th khác n a ã cùng n trong khi tôi ng . Và ó là lí do vì sao tôi lí l trong cu n sách này r ng vào kho ng năm 2000 chúng ta ã bư c vào m t k nguyên m i hoàn toàn: Toàn c u hoá 3.0. Toàn c u hoá 3.0 làm th gi i co t c nh xu ng c bé tí và ng th i san b ng sân chơi. Và trong khi ng l c trong Toàn c u hoá 1.0 là các nư c ti n hành toàn c u hoá và ng l c trong Toàn c u hoá 2.0 là các công ti ti n hành toàn c u hoá, ng l c trong Toàn c u hoá 3.0 - th cho nó c trưng c nh t vô nh - là năng l c m i tìm th y cho các cá nhân c ng tác và c nh tranh toàn c u. Và cái òn b y cho phép các cá nhân và các nhóm i toàn c u d n v y và suôn s nv y không ph i là s c ng a, không ph i là ph n c ng, mà là ph n m m- t t c các lo i ng d ng m i – cùng chung v i s sáng t o ra m t m ng cáp quang toàn c u bi n t t c chúng ta thành láng gi ng sát vách. Bây gi các cá nhân ph i, và có th , h i, Tôi h p v i c nh tranh và các cơ h i toàn c u ngày nay ch nào, và làm sao tôi có th , t mình, c ng tác v i nh ng ngư i khác m t cách toàn c u? Song Toàn c u hoá 3.0 không ch khác các k nguyên trư c ch nó làm th gi i co l i và ph ng th nào và nó trao quy n cho các cá nhân ra sao. Nó khác ch Toàn c u hoá 1.0 và Toàn c u hoá 2.0 ch y u do các cá nhân và doanh nghi p Âu Mĩ d n d t. Tuy Trung