Thể tích tiểu cầu trung bình (MPV) trong viêm phổi trẻ em từ 2 tháng đến 5 tuổi

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br /> <br /> <br /> THỂ TÍCH TIỂU CẦU TRUNG BÌNH (MPV)<br /> TRONG VIÊM PHỔI TRẺ EM TỪ 2 THÁNG ĐẾN 5 TUỔI<br /> Bùi Bỉnh Bảo Sơn*, Võ Thị Kim Dung**<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định mối liên quan giữa thể tích tiểu cầu trung bình (MPV) với các đặc điểm lâm sàng, cận<br /> lâm sàng và phân loại mức độ nặng của viêm phổi theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO).<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 150 bệnh nhi viêm phổi, viêm phổi nặng điều<br /> trị tại Trung tâm Nhi khoa, Bệnh viện Trung ương Huế trong thời gian từ tháng 9/2017 đến tháng 9/2018.<br /> Kết quả: MPV trung bình trong nhóm nghiên cứu là 9,6 ± 0,9 fL, nhỏ nhất là 6,4 fL, lớn nhất là 11,9 fL.<br /> MPV trung bình của nhóm viêm phổi là 9,5 ± 0,9 fL và nhóm viêm phổi nặng là 9,8 ± 0,6 fL. MPV không có<br /> tương quan với nhiệt độ lúc vào viện, số lượng bạch cầu máu ngoại vi, nồng độ CRP huyết thanh và hình ảnh X-<br /> quang phổi. MPV có tương quan với tần số thở, tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính máu ngoại vi. MPV tương<br /> quan nghịch mức độ vừa với số lượng tiểu cầu (rs = - 0,303 và p < 0,05). MPV không liên quan với phân loại mức<br /> độ nặng của viêm phổi theo WHO.<br /> Kết luận: MPV không có tương quan với nhiệt độ lúc vào viện, số lượng bạch cầu máu ngoại vi, nồng độ<br /> CRP huyết thanh và hình ảnh trên X-quang phổi. MPV có tương quan nghịch mức độ vừa với số lượng tiểu cầu.<br /> MPV không liên quan với phân loại mức độ nặng của viêm phổi theo WHO.<br /> Từ khóa: thể tích tiểu cầu trung bình (MPV), viêm phổi, trẻ em<br /> ABSTRACT<br /> MEAN PLATELET VOLUME (MPV) IN PNEUMONIA IN CHILDREN<br /> FROM 2 MONTHS TO 5 YEARS OLD<br /> Bui Binh Bao Son, Vo Thi Kim Dung<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 4 - 2019: 146 - 150<br /> Objective: To determine the relationship between MPV and clinical, subclinical characteristics and the<br /> severity classification of pneumonia in children according to WHO.<br /> Methods: A Descriptive cross-sectional study on 150 children hospitalized for pneumonia, severe<br /> pneumonia at Pediatric Center in Hue Central Hospital from 9/2017 to 9/2018.<br /> Results: The mean MPV in the whole study group was 9.6 ± 0.9 fL, minimum: 6.4 fL and maximum: 11.9<br /> fL. The meanMPV in pneumonia was 9.5 ± 0.9 fL and in severe pneumonia was 9.8 ± 0.6 fL. MPV did not<br /> correlate with body temperature on admission, WBC, serum CRP and chest X-ray. MPV had correlation with<br /> respiratory rate on admission and neutrophile percentage. MPV had a medium inverse correlation with platelet<br /> count (rs = - 0.303, p < 0.05). There was no relation between MPV and the severity of pneumonia in children.<br /> Conclusions: MPV did not correlate with body temperature on admission, WBC, serum CRP and chest X-<br /> ray. MPV had a medium inverse correlation with platelet count and had no correlation with the severity of<br /> pneumonia in children.<br /> Key words: mean platelet volume (MPV), pneumonia, children<br /> <br /> <br /> **Trường Đại học Y dược Huế<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS.BS. Bùi Bỉnh Bảo Sơn ĐT: 0903503368 Email: buibinhbaoson@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> 146 Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 2019<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐẶTVẤNĐỀ ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Viêm phổi là một trong những vấn đề sức Đối tượng nghiên cứu<br /> khỏe quan trọng nhất ảnh hưởng đến trẻ em Gồm 150 trẻ bị viêm phổi, viêm phổi nặng<br /> trong độ tuổi từ 2 tháng đến 5 tuổi trên toàn thế điều trị tại khoa Nhi Tim mạch - Hô hấp và khoa<br /> giới(6). Ở Việt Nam, viêm phổi gây tử vong cho Hồi sức cấp cứu nhi - sơ sinh, Trung tâm Nhi<br /> 11 trẻ dưới 5 tuổi mỗi ngày(7). Do đó, việc chẩn khoa, Bệnh viện Trung ương Huế trong thời<br /> đoán chính xác viêm phổi và mức độ viêm phổi, gian từ tháng 9/2017 đến tháng 7/2018.<br /> cũng như việc nhận diện những đứa trẻ bị viêm Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> phổi cần nhập viện là điều hết sức quan trọng. Trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi, lâm sàng phù hợp<br /> Điều này đặt ra vấn đề tìm kiếm một marker với phân loại viêm phổi, viêm phổi nặng của<br /> đơn giản để có thể tiên lượng mức độ nặng của WHO, X-quang có hình ảnh viêm phổi.<br /> bệnh, và thể tích tiểu cầu trung bình là một trong<br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> những marker đang được hướng đến vì nó luôn<br /> sẵn có trong một xét nghiệm thường quy là công Viêm phổi có kèm các bệnh lý viêm nhiễm<br /> thức máu. khác, có bệnh lý liên quan đến tiểu cầu, lách,<br /> hạch, tủy xương, bệnh tim mạch và hô hấp<br /> Tiểu cầu là tế bào máu có kích thước bé nhất,<br /> mạn tính.<br /> vốn được biết đến như là một thành phần đóng<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> vai trò trung tâm trong quá trình đông máu và<br /> cầm máu. Tuy nhiên, tiểu cầu cũng là một trong Thiết kế nghiên cứu<br /> những tế bào của hệ miễn dịch, nó tham gia vào Mô tả cắt ngang, chọn mẫu thuận tiện.<br /> phản ứng viêm của cơ thể thông qua việc thay Những trẻ trong diện nghiên cứu theo tiêu<br /> đổi hình dạng và giải phóng các chất bên trong chuẩn chọn bệnh và tiêu chuẩn loại trừ được hỏi<br /> nó. Thể tích tiểu cầu sẽ biến đổi trong suốt quá bệnh sử, thăm khám lâm sàng, làm xét nghiệm<br /> công thức máu và CRP huyết thanh.<br /> trình này, thể tích tiểu cầu trung bình (MPV)<br /> giảm trong các bệnh có viêm cấp tính và tăng Xử lý số liệu<br /> trong các bệnh viêm mạn tính. Hiện nay, đã có Bằng phần mềm SPSS 20.0.<br /> một số nghiên cứu về mối liên quan giữa thể tích KẾT QUẢ<br /> tiểu cầu trung bình với vài bệnh lý cấp và mạn MPV trong nhóm nghiên cứu<br /> tính nhưng nghiên cứu trong bệnh viêm phổi<br /> trên thế giới còn quá ít, và ở Việt Nam chưa có<br /> đề tài nào nghiên cứu về vấn đề này(1,2,3,4).<br /> Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi tiến hành<br /> thực hiện đề tài nhằm xác định mối liên quan<br /> giữa MPV với các đặc điểm lâm sàng, cận lâm<br /> sàng và phân loại mức độ nặng của viêm phổi<br /> theo WHO.<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Xác định mối liên quan giữa MPV với các<br /> đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và phân loại Hình 1. Thể tích tiểu cầu trung bình<br /> mức độ nặng của viêm phổi theo Tổ chức Y tế MPV trong nhóm nghiên cứu có phân phối<br /> thế giới (WHO). chuẩn với giá trị nhỏ nhất là 6,4 fL, lớn nhất là<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 2019 147<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br /> <br /> 11,9 fL và trung bình là 9,6 ± 0,9 fL (Hình 1). Có mối tương quan nghịch mức độ vừa giữa<br /> Liên quan giữa MPV với nhiệt độ lúc vào viện MPV và số lượng tiểu cầu (Hình 2).<br /> Bảng 1. Mối tương quan giữa MPV với nhiệt độ lúc Liên quan giữa MPV với CRP huyết thanh<br /> vào viện Bảng 5. Mối tương quan giữa MPV với CRP huyết<br /> rs p thanh<br /> - 0,109 > 0,05 rs p<br /> MPV không tương quan với nhiệt độ lúc vào - 0,112 > 0,05<br /> viện (Bảng 1). Không có mối tương quan giữa MPV với<br /> Liên quan giữa MPV với tần số thở lúc vào viện nồng độ CRP huyết thanh (Bảng 5).<br /> Bảng 2. Mối tương quan giữa MPV với tần số thở Liên quan giữa MPV với hình ảnh X-quang phổi<br /> lúc vào viện Bảng 6. MPV và hình ảnh X-quang phổi<br /> rs p Hình ảnh X-quang phổi n MPV (fL) p<br /> 0,229 < 0,05 Thâm nhiễm phế nang 117 9,6 ± 0,9<br /> > 0,05<br /> MPV có tương quan thuận không chặt với Thâm nhiễm kẽ 33 9,4 ± 0,8<br /> <br /> tần số thở (Bảng 2). Không có sự khác biệt về MPV giữa hai<br /> Liên quan giữa MPV với số lượng bạch cầu nhóm hình ảnh X-quang phổi (Bảng 6).<br /> ngoại vi Liên quan giữa MPV và mức độ bệnh<br /> Bảng 3. Mối tương quan MPV với số lượng bạch cầu Bảng 7. MPV theo mức độ viêm phổi<br /> ngoại vi Mức độ nặng Số lượng MPV (fL) p<br /> rs p Viêm phổi 130 9,5 ± 0,9<br /> > 0,05<br /> Viêm phổi nặng 20 9,8 ± 0,6<br /> - 0,045 > 0,05<br /> MPV không tương quan với số lượng bạch MPV trung bình ở nhóm viêm phổi nặng cao<br /> cầu máu ngoại vi (Bảng 3). hơn nhóm viêm phổi, sự khác biệt không có ý<br /> nghĩa thống kê (Bảng 7).<br /> Liên quan giữa MPV với tỷ lệ BCĐNTT<br /> BÀN LUẬN<br /> Bảng 4. Mối tương quan giữa MPV với tỷ lệ bạch<br /> cầu đơn nhân trung tính (BCĐNTT) MPV trong nhóm nghiên cứu<br /> rs p MPV là giá trị trung bình về thể tích của<br /> - 0,199 < 0,05 các tiểu cầu lưu thông trong tuần hoàn.Trong<br /> MPV có tương quan nghịch không chặt với nghiên cứu của chúng tôi, MPV nằm trong<br /> tỷ lệ BCĐNTT (Bảng 4). khoảng 6,4 - 11,9 fL và trung bình là 9,6 ± 0,9<br /> Liên quan giữa MPV với số lượng tiểu cầu fL. Hiện tại, chưa có con số thống nhất về trị số<br /> MPV bình thường ở trẻ em vì kết quả MPV<br /> phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau trong<br /> đó hệ thống máy xét nghiệm đóng một vai trò<br /> quan trọng.<br /> Liên quan giữa MPV với nhiệt độ lúc vào viện<br /> Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy không có<br /> mối tương quan giữa MPV với nhiệt độ lúc vào<br /> viện (rs = - 0,109, p > 0,05). Hiện tôi chưa tìm<br /> Số lượng tiểu cầu (ngàn/mm3) được đề tài nào nói về liên quan giữa MPV với<br /> Hình 2. Mối tương quan giữa MPV với số lượng tiểu cầu nhiệt độ lúc vào viện của trẻ viêm phổi.<br /> <br /> <br /> <br /> 148 Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 2019<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Liên quan giữa MPV và tần số thở thích cụ thể về mối liên quan giữa MPV và CRP<br /> Bảng 2 cho thấy MPV có tương quan không huyết thanh trong các bệnh lý viêm nhiễm nói<br /> chặt với tần số thở lúc vào viện. Tiểu cầu đã chung và viêm phổi ở trẻ em nói riêng.<br /> được chứng minh là một tế bào miễn dịch của MPV với hình ảnh X-quang phổi<br /> phổi. Khi bị kích thích, nó có thể tiết ra một số Theo Bảng 6, MPV không liên quan đến hình<br /> chất gây co thắt phế quản và tăng sức cản đường ảnh X-quang phổi. Hiện tại, tôi chưa tìm được<br /> thở. Điều này có thể ảnh hưởng đến tần số thở nghiên cứu nào nói về vấn đề này.<br /> của bệnh nhân(3). Tuy nhiên, vẫn chưa cótài liệu<br /> Liên quan giữa MPV và mức độ bệnh<br /> nào nói rõ về mối liên quan giữa MPV và tần số<br /> Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy không có<br /> thở.<br /> sự khác biệt MPV giữa hai nhóm viêm phổi và<br /> Liên quan giữa MPV và số lượng bạch cầu viêm phổi nặng.<br /> ngoại vi Nghiên cứu của Eda Karadag-Oncel thực<br /> Theo Bảng 3, không có mối tương quan giữa hiện chỉ ra MPV của nhóm trẻ viêm phổi cần vào<br /> MPV với số lượng bạch cầu ngoại vi. Tôi chưa viện (viêm phổi nặng) cao hơn có ý nghĩa so với<br /> tìm được nghiên cứu nào nói về vấn đề này nhóm viêm phổi điều trị ngoại trú (viêm phổi<br /> trong viêm phổi trẻ em. không nặng) với giá trị trung bình lần lượt là<br /> Liên quan giữa MPV và tỷ lệ BCĐNTT 7,32 ± 0,71 và 6,83 ± 0,5 fL với p = 0,012(4). Nghiên<br /> Nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận MPV có cứu giá trị của MPV trong viêm phổi mắc phải<br /> tương quan không chặt với tỷ lệ BCĐNTT. Tôi tại cộng đồng trên 174 bệnh nhân người lớn của<br /> chưa tìm được tài liệu nào giải thích điều này. Yalcin Golcuk (2015) nhận thấy MPV có giá trị<br /> trong tiên lượng mức độ nặng và tiên lượng tử<br /> Liên quan giữa MPV và số lượng tiểu cầu<br /> vong ở bệnh nhân viêm phổi khi mới nhận vào<br /> Nghiên cứu của tôi nhận thấy có mối<br /> phòng cấp cứu. Đồng thời, việc sử dụng kết hợp<br /> tương quan nghịch giữa MPV và số lượng tiểu<br /> điểm cắt MPV ở giá trị 8,55 fL và chỉ số CURB-65<br /> cầu (rs = -0,303, p < 0,05). Robbins (1983) đã<br /> làm tăng giá trị dự báo tử vong 28 ngày(1),<br /> nghiên cứu về sự liên quan giữa MPV, số<br /> Gorelik O (2017) nghiên cứu thấy MPV tăng ở<br /> lượng tiểu cầu và bệnh nhiễm trùng. Nhóm tác<br /> nhóm bệnh nhân cần thở máy, nhóm này cũng<br /> giả kết luận rằng có thể có ít nhất hai kiểu thay<br /> có tỷ lệ tử vong cao hơn trong thời gian nằm<br /> đổi kích thước tiểu cầu trong đáp ứng với<br /> viện. Khi phân tích đa biến, MPV tăng > 0,6 fL<br /> nhiễm trùng: tăng MPV sớm trong nhiễm<br /> giữa 2 lần xét nghiệm là một trong những biến<br /> trùng nặng như nhiễm trùng huyết (có thể liên<br /> số dự báo mạnh mẽ việc sẽ cần phải điều trị<br /> quan đến giảm tiểu cầu) và giảm MPV trong<br /> bằng thở máy và tử vong tại viện. Những bệnh<br /> nhiễm trùng vi khuẩn mạn tính hoặc dai dẳng<br /> nhân có MPV lần sau tăng >0,6 fL so với lần đầu<br /> (có thể liên quan đến tăng tiểu cầu). Tăng MPV<br /> cũng có chỉ số CURB-65 và PSI (pneumonia<br /> sớm có thể do giải phóng các tiểu cầu từ lách,<br /> severity index) cao hơn có ý nghĩa so với nhóm<br /> còn giảm MPV ở giai đoạn sau vẫn còn là điều<br /> MPV giảm, không thay đổi hoặc tăng < 0,6 fL<br /> bí ẩn(5).<br /> giữa 2 lần xét nghiệm(2).<br /> Tôi chưa tìm được nghiên cứu nào về tương<br /> quan giữa số lượng và thể tích tiểu cầu trong<br /> KẾT LUẬN<br /> viêm phổi. Qua nghiên cứu 150 bệnh nhân viêm phổi từ<br /> 2 tháng đến 5 tuổi, chúng tôi rút ra được một số<br /> Liên quan giữa MPV và CRP huyết thanh<br /> kết luận sau:<br /> Kết quả Bảng 5 cho thấy không có mối tương<br /> MPV trung bình trong nhóm nghiên cứu là<br /> quan giữa MPV với nồng độ CRP huyết thanh.<br /> 9,6 ± 0,9 fL, nhỏ nhất là 6,4 fL, lớn nhất là 11,9 fL.<br /> Hiện tại, tôi chưa tìm được nghiên cứu nào giải<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 2019 149<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br /> <br /> MPV không có tương quan với nhiệt độ lúc pneumonia predicts poor prognosis: a retrospective<br /> observational cohort study". BMC Pulmonary Medicine, 17(137):1 -8.<br /> vào viện, số lượng bạch cầu máu ngoại vi, nồng 3. Herd CM, Page CP (1994). "Pulmonary immune cells in health<br /> độ CRP huyết thanh và hình ảnh X-quang phổi. and disease: platelets". European Respiratory Journal, 7:1145–1160.<br /> 4. Oncel EK, Ozsurekci Y, Kara A (2013). "The value of mean<br /> MPV có tương quan với tần số thở, tỷ lệ bạch platelet volume in the determination of community acquired<br /> cầu đa nhân trung tính máu ngoại vi. pneumonia in children". Italian Journal of Peadiatrics, 39(16):1-5.<br /> 5. Robbins G, Barnard DL (1983). "Mean platelet volume changes<br /> MPV tương quan nghịch mức độ vừa với số in infection". Journal of Clinical Pathology, 36(11):1320.<br /> lượng tiểu cầu (rs = - 0,303 và p < 0,05). 6. UNICEF (2012). Viêm phổi vẫn là nguyên nhân tử vong hàng<br /> đầu. United Nations VietNam, http://www.un.org.vn/vi/unicef-<br /> MPV không có sự khác biệt theo mức độ agencypresscenter2-89/2386-pneumonia-still-number-one-<br /> nặng viêm phổi. killer.html.<br /> 7. UNICEF/WHO (2006). "Pneumonia: Who suffers, who dies?".<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO Pneumonia, pp.10 - 13.<br /> 1. Golcuk Y, Golcuk B, Bilge A (2015). "Combination of mean<br /> platelet volume and the CURB-65 score better predicts 28-day<br /> Ngày nhận bài báo: 13/06/2019<br /> mortality in patients with community-acquired pneumonia".<br /> American Journal of Emergency Medicine, 33(5):648 - 652. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 21/06/2019<br /> 2. Gorelik O, Tzur I, Barchel D (2017). "A rise in mean platelet Ngày bài báo được đăng: 10/08/2019<br /> volume during hospitalization for community-acquired<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 150 Hội Nghị Nhi Khoa Mở Rộng BV. Nhi Đồng 2 2019<br />