Thiết kế bài học nghiệp vụ sư phạm theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: 10.18173/2354-1075.2015-0267<br /> Educational Sci., 2015, Vol. 60, No. 8D, pp. 151-158<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> THIẾT KẾ BÀI HỌC NGHIỆP VỤ SƯ PHẠM THEO LÍ THUYẾT HỌC TẬP<br /> DỰA VÀO TRẢI NGHIỆM<br /> <br /> Nguyễn Văn Hạnh<br /> Khoa Sư phạm Kỹ thuật, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên<br /> <br /> Tóm tắt. Bài viết bàn luận về vấn đề phát triển mô hình học tập nghiệp vụ sư phạm (NVSP)<br /> dựa trên nền tảng lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm của Kolb. Qua đó, đưa ra cách thiết<br /> kế bài học dựa vào mô hình học tập NVSP đã đề xuất. Thiết kế minh họa cho một bài học<br /> “trình diễn một kĩ năng dạy nghề”.<br /> Từ khóa: Lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm, Mô hình học tập dựa vào trải nghiệm của<br /> Kolb, Nghiệp vụ sư phạm.<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm là một lí thuyết giáo dục hiện đại, nổi bật trong thế kỉ<br /> 20, được đặt nền móng bằng các nhà giáo dục hàng đầu trên thế giới như Dewey, Vygosky, Piaget,<br /> Lewin, Kolb và các nhà giáo dục khác [1,6,8,9,10]. Trong đó, nổi bật là nghiên cứu của Kolb về lí<br /> thuyết học tập dựa vào trải nghiệm được xuất bản năm 1984 [6,7]. Trung tâm lí thuyết học tập dựa<br /> vào trải nghiệm của Kolb là một mô hình mô tả toàn diện quá trình học tập dựa vào trải nghiệm,<br /> được xem như cơ sở cho việc thiết kế bài học theo hướng tích cực hóa. Ý nghĩa của lí thuyết học tập<br /> dựa vào trải nghiệm là phát triển cho người học các kĩ năng mới dựa vào kinh nghiệm đã có nhằm<br /> giúp người học thích ứng với môi trường. Mặt khác, mục đích chính của việc dạy học NVSP là<br /> phát triển các kĩ năng dạy học (KNDH) cho sinh viên để giúp họ thực hiện thành công các nhiệm<br /> vụ của nhà giáo [2]. Vì vậy, thiết kế các bài học NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> chính là giải pháp, con đường hữu hiệu để nâng cao chất lượng bài giảng.<br /> <br /> 2. Nội dung<br /> 2.1. Khái quát lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> Theo Kolb (Kolb, 1984), lí thuyết học tập trải nghiệm định nghĩa: “Học tập là một quá trình,<br /> trong đó kiến thức được tạo ra thông qua việc chuyển đổi kinh nghiệm. Kiến thức là kết quả từ sự<br /> kết hợp của việc nhận thức kinh nghiệm và chuyển đổi kinh nghiệm” [6]. Trong lí thuyết học tập<br /> dựa vào trải nghiệm của mình, Kolb đã phát triển một mô hình học tập phản ánh toàn diện quá<br /> trình học tập từ kinh nghiệm đã có của mỗi cá nhân (Hình 1).<br /> <br /> Ngày nhận bài: 15/07/2015. Ngày nhận đăng: 20/10/2015.<br /> Liên hệ: Nguyễn Văn Hạnh, e-mail: Hanhutehy@gmail.com.<br /> <br /> <br /> <br /> 151<br />  Nguyễn Văn Hạnh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Mô hình học tập dựa vào trải nghiệm của Kolb<br /> <br /> <br /> Bản chất của mô hình học tập dựa vào trải nghiệm của Kolb là một vòng xoắn ốc mô tả quá<br /> trình học tập gồm bốn giai đoạn cơ bản, phù hợp với bốn phương thức học tập bao gồm: 1/ Kinh<br /> nghiệm cụ thể, 2/ Quan sát phản ánh, 3/ Khái niệm hóa trừu tượng, 4/ Thử nghiệm [3]. Học tập sẽ<br /> xuất phát từ một mâu thuẫn giữa Kinh nghiệm cụ thể và Khái niệm hóa trừu tượng, hiểu đơn giản<br /> thì đó chính là mâu thuẫn cái đã biết và cái chưa biết. Khi giải quyết mâu thuẫn này, mỗi người<br /> học có thể thích sử dụng Khái niệm hóa trừu tượng hoặc kinh nghiệm cụ thể. Người học nào thích<br /> sự bao quát, nhận thức vấn đề sẽ ưa thích “Suy nghĩ” (Thinking), trong khi người nào thích sự rõ<br /> ràng, hiểu rõ vấn đề sẽ ưa thích “Cảm xúc” (Feeling) khi bày tỏ, trình diễn một kinh nghiệm trong<br /> học tập. Hai cách thức chuyển đổi ý nghĩa đúc rút từ kinh nghiệm là Thử nghiệm và Quan sát phản<br /> ánh, người học có thể thích sử dụng Thử nghiệm hoặc Phản ánh. Người học nào thích sự mở rộng,<br /> hiểu ngoại diên vấn đề sẽ ưa thích “Làm” (Doing), trong khi người nào thích nội hàm, nội dung<br /> vấn đề sẽ ưa thích “Xem” (Watching) khi cố gắng để áp dụng ý nghĩa của trải nghiệm.<br /> 2.1.1. Mô hình học tập NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> Mục đích chính của dạy học NVSP là phát triển các KNDH cho sinh viên sư phạm. Dựa<br /> trên nền tảng mô hình học tập dựa vào trải nghiệm của Kolb, chúng tôi đã phát triển một mô hình<br /> học tập NVSP nhằm phát triển các KNDH cho sinh viên (Hình 2).<br /> KNDH được phát triển nhờ sự thống nhất lí thuyết sư phạm và thực hành dạy học trong các<br /> hoạt động học tập của sinh viên. KNDH vừa là điểm xuất phát, vừa là mục tiêu/ kết của quá trình<br /> học tập. Trải qua mỗi chu trình học tập theo hình xoắc ốc, sinh viên sẽ phát triển các năng lực<br /> Hiểu, Làm và Cảm hướng đến chuẩn NVSP và tiếp tục phát triển lên cấp độ cao hơn. Sinh viên<br /> thực hiện hoạt động học tập dưới sự tổ chức, hỗ trợ, chia sẻ của giảng viên, có thể bắt đầu từ các<br /> kinh nghiệm đã có về KNDH mà họ đã quan sát giáo viên thực hành dạy học hoặc trực tiếp trải<br /> nghiệm trong suốt quá trình học tập từ mầm non cho đến đại học, qua đó liên tục quan sát, phản<br /> ánh các ảnh hưởng của hoạt động dạy học của chính mình hoặc của người khác trên người học.<br /> <br /> <br /> 152<br />  Thiết kế bài học nghiệp vụ sư phạm theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Mô hình học tập NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm [3]<br /> <br /> <br /> Thực hiện phân tích dựa trên các lí thuyết về dạy học và học tập, từ đó đi đến việc đề xuất ý tưởng,<br /> lập kế hoạch, thiết kế dạy học và thực hiện cho lần sau. Như vậy, sau mỗi một chu trình, người học<br /> đã củng cố và phát triển kĩ năng dạy học cho chính bản thân mình. Việc học tập liên tục được lặp<br /> lại theo chu trình như vậy sẽ rèn luyện cho sinh viên thói quen học tập suốt đời để thích ứng với<br /> công việc luôn thay đổi.<br /> 2.1.2. Thiết kế bài học NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> Thiết kế bài học là một nhiệm vụ của giáo viên, giảng viên trước khi lên lớp, nó thường<br /> bao gồm các nội dung là: Thiết kế mục tiêu, thiết kế nội dung học tập, thiết kế hoạt động học tập,<br /> thiết kế hoạt động dạy học, thiết kế phương tiện và nguồn lực vật chất [4] [5]. Có thể hiểu, thiết kế<br /> bài học theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm là một quá trình, trong đó, giảng viên thiết kế<br /> một môi trường học tập liên quan đến chủ đề bài học mà cho phép sinh viên học tập dựa vào kinh<br /> nghiệm đã có thông qua sự trải nghiệm của cá nhân. Việc thiết kế bài học thường tuân thủ theo<br /> quy trình sau:<br /> Bước 1: Thiết kế mục tiêu học tập<br /> Bước này nhằm cụ thể hóa các năng lực của chuẩn NVSP vào trong các chủ đề/ bài học cụ<br /> thể mà sinh viên cần phải lĩnh hội. Lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm không chỉ nhấn mạnh<br /> năng lực đầu ra đáp ứng chuẩn nghề nghiệp mà còn nhấn mạnh các yếu tố thúc đẩy thói quen học<br /> tập suốt đời. Giảng viên thiết kế mục tiêu học tập phải thực hiện hai vấn đề: 1/ Phản ánh năng lực<br /> đầu ra qua sự mô tả những hành vi mà sinh viên cần đạt được; 2/ Phản ánh năng lực tự học, học<br /> <br /> <br /> 153<br />  Nguyễn Văn Hạnh<br /> <br /> <br /> cách học bằng sự kết hợp giữa tư duy phê phán và giải quyết vấn đề nhằm duy trì sự phát triển liên<br /> tục của kinh nghiệm. Như vậy, giảng viên không chỉ quan tâm đến kết quả đầu ra (sinh viên của<br /> mình có thể làm được việc gì đó đạt theo yêu cầu) mà còn phải quan tâm đến việc sau khi kết thúc<br /> bài học, sinh viên của mình sẽ vẫn duy trì được sự suy nghĩ, hành động với bất kì công việc nào<br /> mà họ tiếp xúc trong cuộc sống.<br /> Hiện nay, có rất nhiều kĩ thuật thiết kế mục tiêu học tập khá phổ biến của Bloom, Dave,<br /> Simpson, Harrow, trong đó nổi bật là thang phân loại của Bloom với ba lĩnh vực là nhận thức<br /> (năng lực về trí tuệ), kĩ năng (năng lực vận động của con người) và thái độ (cảm xúc, tình cảm,<br /> giá trị) mà chúng ta hay gọi là kiến thức, kĩ năng và thái độ hoặc tư duy, hành động và cảm nhận.<br /> Chúng tôi cho rằng, khi vận dụng thang phân loại của Bloom để thiết kế mục tiêu cho các bài học<br /> NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm thì cần phải cụ thể hóa các hành vi học tập về<br /> kiến thức, kĩ năng và thái độ đặc trưng cho quá trình học tập dựa trên kinh nghiệm đã có của người<br /> học, hướng vào sự phản ánh bản thân và người khác, sự hành động dựa trên tri thức, học cách phát<br /> triển kinh nghiệm bản thân để học tập suốt đời. Vì vậy, mỗi bài học NVSP cần phải thiết kế được<br /> 6 loại mục tiêu sau đây:<br /> Kiến thức nền tảng: Những thông tin trọng tâm, những ý tưởng và quan điểm về các sự kiện,<br /> khái niệm, nguyên tắc, quy trình, quá trình,. . . liên quan đến chủ đề học tập NVSP mà giảng viên<br /> cần sinh viên hiểu và ghi nhớ.<br /> Áp dụng: Khả năng suy nghĩ (phê phán, sáng tạo, phân tích, tổng hợp) và áp dụng, thử<br /> nghiệm các kiến thức mới trong nhiều tình huống sư phạm, cũng như cơ hội được trải nghiệm để<br /> phát triển các KNDH quan trọng.<br /> Tích hợp: Khả năng kết nối các kiến thức mới, ý tưởng, giải pháp và áp dụng của chủ đề<br /> học tập này với các chủ đề học tập khác, giữa điều kiện vật chất của lớp học với cuộc sống công<br /> việc thực tế, giữa điều kiện của cá nhân với xã hội.<br /> Phản ánh: Sinh viên tự tìm hiểu, khám phá về khả năng của bản thân liên quan đến chủ đề<br /> học tập, từ đó đưa ra giải pháp tìm kiếm sự hỗ trợ, chia sẻ và tương tác với những người khác.<br /> Cảm xúc: Những giá trị của chủ đề học tập được sinh viên quan tâm, chấp nhận, thay đổi<br /> kinh nghiệm đã có, đưa ra những mối quan tâm mới.<br /> Học cách học: Sinh viên hiểu biết về các phương pháp tìm hiểu chủ đề học tập này, từ đó<br /> đưa các chiến lược phát triển kiến thức và kĩ năng sư phạm để tiếp tục học tập sau khi kết thúc bài<br /> học.<br /> Bước 2: Thiết kế nội dung học tập<br /> Dạy học truyền thống thường tập trung vào kiến thức, giảng viên thường mong muốn các<br /> sinh viên hiểu biết về một chủ đề nào đó, nó nhấn mạnh vào sự hiểu biết và ghi nhớ thông tin hơn<br /> là sự suy nghĩ về mình và người khác, kiến tạo kiến thức, học cách giải quyết vấn đề thực tế, rèn<br /> một thói quen để học tập suốt đời. Đó là một cách tiếp cận dạy học dễ áp dụng, tương đối phổ biến,<br /> cho phép giảng viên có làm chủ, có quyền lực tối đa trong lớp học, tuy nhiên, sinh viên học tập rất<br /> thụ động, thiếu kĩ năng nghề trong khi thừa kiến thức. Lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm nhấn<br /> mạnh yếu tố kĩ năng trong mỗi chủ đề học tập, mỗi bài học thường có nội dung nghiên cứu về một<br /> hoặc một số KNDH mà sinh viên cần phải lĩnh hội.<br /> Trong đào tạo NVSP có thể hiểu, nội dung học tập là tất cả những gì sinh viên được quan<br /> sát thấy, nghe thấy, được đọc, bàn luận trong quá trình diễn ra của một tình huống sư phạm có mục<br /> <br /> 154<br />  Thiết kế bài học nghiệp vụ sư phạm theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> <br /> <br /> đích. Giảng viên cần nghiên cứu các tài liệu liên quan, những vấn đề, tình huống sư phạm thực tiễn<br /> điển hình và quen thuộc với sinh viên để xác định những nội dung chính của bài học nhằm chuyển<br /> tải các mục tiêu học tập. Tiến hành cấu trúc nội dung học tập theo một logic nhất định thể hiện<br /> trình tự của bài học bằng học liệu cụ thể. Theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm, nội dung bài<br /> học cần đảm bảo các yêu cầu sau:<br /> + Việc lựa chọn các nội dung học tập NVSP phải gắn liền với kinh nghiệm đã có trong cuộc<br /> sống thực của sinh viên.<br /> + Những nội dung học tập phải thực sự gần gũi, quen thuộc với những điều kiện mà sinh<br /> viên đang có trong hiện tại để huy động vốn kinh nghiệm đã vào giải quyết vấn đề, kích thích tư<br /> duy phê phán. Những vấn đề được giảng viên thiết kế phải vừa sức với khả năng của sinh viên,<br /> khơi dậy sự chủ động tìm kiếm thông tin và những ý tưởng mới mẻ để giải quyết vấn đề đó.<br /> + Nội dung học tập phải được mô tả sao cho sinh viên có thể hiểu biết những ứng dụng thực<br /> tiễn của nó trong cuộc sống, trong môi trường giáo dục thường ngày dựa trên vốn kinh nghiệm đã<br /> có của cá nhân.<br /> Bước 3: Thiết kế các hoạt động học tập chủ động<br /> Thiết kế hoạt động học tập chủ động là công việc của giảng viên nhằm thiết kế những hoạt<br /> động học tập theo bốn giai đoạn của mô hình học tập NVSP dựa vào trải nghiệm theo hướng phát<br /> huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của sinh viên. Theo mô hình học tập NVSP dựa vào trải<br /> nghiệm (Hình 2), việc học tập có thể bắt đầu từ bất cứ giai đoạn nào, tuy nhiên thường bắt đầu từ<br /> kinh nghiệm đã có về KNDH.<br /> Bốn hoạt động học tập NVSP cơ bản theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm là:<br /> Trải nghiệm về KNDH: Đó là những hoạt động cho phép sinh viên thể hiện sự rung cảm,<br /> cảm xúc, kiến thức, kinh nghiệm đã có của cá nhân về KNDH (chủ đề/ bài học). Nó được diễn ra<br /> bởi sự tham gia, hợp tác của cá nhân và nhóm trong các tình huống sư phạm nhằm chia sẻ các giá<br /> trị, kinh nghiệm đã có của mỗi cá nhân về chủ đề học tập. Sinh viên thực hiện các hoạt động để<br /> thu thập dữ liệu, kiểm chứng kinh nghiệm đã có, từ đó phát hiện ra những nhiệm vụ/ vấn đề cần<br /> phải nhận thức để hoàn tất công việc đó. Hoạt động này giúp sinh viên kích thích động cơ học tập,<br /> cho họ biết vì sao mình cần phải học tập.<br /> Quan sát phản ánh về sư phạm: Đó là những hoạt động quan sát cảm tính nhằm thu thập<br /> các thông tin, dữ liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu, mang lại cho sinh viên những biểu tượng<br /> mới. Những quan điểm cảm tính sẽ nảy sinh quá trình tư duy (phán xét, phân tích, tổng hợp, phán<br /> đoán,. . . ) để biến đổi, xử lí thông tin nhằm giải quyết vấn đề, kiến tạo tri thức cho bản thân là<br /> những khái niệm, nguyên tắc,. . . về sư phạm.<br /> Nhận thức các lí thuyết sư phạm: Đó là những hoạt động cho chức năng ứng dụng, củng cố<br /> và kiểm chứng các lí thuyết mới (khái niệm, nguyên tắc,. . . ) để thực hiện một nhiệm vụ/ công việc<br /> cụ thể. Sản phẩm của hoạt động này là những bài báo cáo, bài viết, tài liệu, mô hình lí thuyết, ý<br /> tưởng của dự án,. . . để giải quyết một công việc hoặc chứng minh vấn đề sư phạm nào đó. Hoạt<br /> động này giúp sinh viên hoàn thiện kiến thức, kĩ năng sư phạm đã lĩnh hội được.<br /> Lập kế hoạch và thử nghiệm: Đó là những hoạt động chuyển hóa những ý tưởng, giải pháp,<br /> mô hình lí thuyết,. . . để thực hiện các trải nghiệm cụ thể nhằm tự đánh giá kết quả học tập của<br /> bản thân, nhận biết những sót về KNDH của mình so với mục tiêu, chuẩn NVSP. Những hoạt động<br /> điều chỉnh hành vi để hoàn thiện KNDH giúp sinh viên nhận ra cái mới mẻ, toàn diện, đầy đủ. Sự<br /> <br /> 155<br />  Nguyễn Văn Hạnh<br /> <br /> <br /> luyện tập, rèn luyện các KNDH sẽ giúp sinh viên đạt được mục tiêu học tập của bài học.<br /> Bước 4: Thiết kế hoạt động dạy học của giảng viên<br /> Tương ứng với mỗi hoạt động học tập của sinh viên đã được thiết kế, giảng viên cần thiết<br /> kế các hoạt động dạy học chính cho bản thân mình. Đó là những hoạt động lãnh đạo và quản lí<br /> người học và việc học. Bởi vì, lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm khẳng định sự tham gia học<br /> tập chủ động của sinh viên nhằm kiến tạo tri thức, được suy nghĩ, được làm nhiều chứ không phải<br /> là những hoạt động bị động để nhận những thông tin và ý tưởng từ giảng viên. Giảng viên đóng vai<br /> trò như người hướng dẫn sinh viên học tập hiệu quả nhằm đạt được các mục tiêu học tập. Các hoạt<br /> động dạy học của giảng viên có chức năng định hướng, khuyến khích, thuyết phục, động viên, tư<br /> vấn, hỗ trợ và tạo điều kiện để sinh viên tiến hành học tập. Cùng với đó là các hoạt động tổ chức<br /> lớp học, chỉ đạo việc học tập và đáng giá kết quả học tập của sinh viên.<br /> Bước 5: Thiết kế phương tiện, nguồn lực vật chất<br /> Đó là việc thiết kế các học liệu, phương tiện phục vụ cho việc thực hiện bài học. Bao gồm<br /> việc chuẩn bị các phương tiện luôn có ở bất cứ bài học nào như bảng, giáo trình, vở, bút, thước,. . .<br /> Tiếp đó là việc thiết kế và lựa chọn các học liệu, phương tiện cho các hoạt động học tập chủ động,<br /> hoạt động dạy học mang tính đặc thù của nội dung bài học như máy tính, mô hình, vật thật,. . .<br /> Ngoài ra, câu hỏi và phiếu bài tập cũng là những phương tiện rất hiệu quả trong các hoạt động<br /> học tập chủ động dựa trên những điều kiện thông thường như thảo luận, nghiên cứu, luyện tập, tạp<br /> chí. . .<br /> Qua những lập luận trên, chúng tôi đề xuất khung thiết kế bài học NVSP theo lí thuyết học<br /> tập dựa vào trải nghiệm (Bảng 1) làm cơ sở để các giảng viên có thể thực hiện thiết kế bài học theo<br /> mẫu này.<br /> <br /> Bảng 1. Khung thiết kế bài học NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> Hoạt động học tập Học liệu,<br /> Hoạt động<br /> Trải Quan sát Nhận thức Lập kế<br /> dạy học phương<br /> Nội dung<br /> nghiệm về phản ánh về các lí thyết hoạch và thử tiện, thời<br /> KNDH sư phạm sư phạm nghiệm gian<br /> Hoạt động Hoạt động Hoạt động Hoạt động Phiếu bài<br /> Nội dung 1 Hoạt động 1<br /> 1.1 1.2 1.3 1.4 tập 10’<br /> Hoạt động Hoạt động Hoạt động Hoạt động Thí nghiệm<br /> Nội dung 2 Hoạt động 2<br /> 2.1 2.2 2.3 2.4 20’<br /> Nội dung 3 ... ... ... ... ... ...<br /> <br /> 2.1.3. Thiết kế minh họa bài học “trình diễn một kĩ năng dạy nghề” trong đào tạo giáo viên<br /> kĩ thuật<br /> 1. Mục tiêu học tập<br /> Kiến thức nền tảng: Lập kế hoạch và chuẩn bị trình diễn một kĩ năng dạy nghề có hiệu quả.<br /> Áp dụng: Trình diễn được một kĩ năng dạy nghề đảm bảo các yêu cầu sư phạm.<br /> Tích hợp: Phát triển các ý tưởng, giải pháp trình diễn các dạng kĩ năng nghề khác nhau<br /> thuộc chuyên ngành.<br /> Phản ánh: Khám phá về các kĩ năng sư phạm của bản thân khi trình diễn một kĩ năng dạy<br /> <br /> 156<br />  Thiết kế bài học nghiệp vụ sư phạm theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> <br /> <br /> nghề nhằm tìm kiếm sự hỗ trợ, chia sẻ của giảng viên và người khác.<br /> Cảm xúc: Ý thức được giá trị của phương pháp trình diễn một kĩ năng dạy nghề để áp dụng<br /> trong dạy học chuyên ngành của bản thân và các trình diễn của người khác.<br /> Học cách học: Rèn luyện tư duy phê phán và thử nghiệm trong các trường hợp trình diễn kĩ<br /> năng dạy nghề của bản thân và của người khác thông qua sự trải nghiệm trực tiếp hoặc gián tiếp.<br /> 2. Khung thiết kế bài học “Trình diễn một kĩ năng dạy nghề”<br /> Ý tưởng sư phạm: Giảng viên giao nhiệm vụ cho mỗi cá nhân chuẩn bị trước một kĩ năng<br /> nghề, biên soạn trước bản hướng dẫn thực hiện quy trình, các tiêu chí đánh giá kết quả và lập kế<br /> hoạch trình diễn dạy học kĩ năng đó dựa vào kinh nghiệm đã có. Sau đó, các cá nhân thực hiện<br /> trình diễn một kĩ năng dạy nghề đã chuẩn bị trước, giảng viên tổ chức cho cá nhân và lớp thảo luận,<br /> phản ánh theo cặp về từng trường hợp trình diễn của sinh viên. Những vấn đề nảy sinh trong mỗi<br /> trường hợp trình diễn một kĩ năng dạy nghề của sinh viên sẽ được làm sáng tỏ bằng các lí thuyết<br /> sư phạm trong bài giảng của giảng viên. Từ đó, sinh viên lựa chọn phương án để giải quyết các vấn<br /> đề cho bài trình diễn của mình. Lập kế hoạch và thực hiện hoàn thiện bài trình diễn một kĩ năng<br /> dạy nghề của bản thân. Cuối cùng, giảng viên hướng dẫn người học tự nghiên cứu bằng hoạt động<br /> trải nghiệm gián tiếp bài học.<br /> <br /> Bảng 2. Khung thiết kế bài học “Trình diễn một kĩ năng dạy nghề”<br /> Hoạt động học tập Học liệu,<br /> Hoạt động<br /> Trải Quan sát Nhận thức Lập kế<br /> dạy học phương<br /> Nội dung<br /> nghiệm về phản ánh về các lí thyết hoạch và thử tiện, thời<br /> KNDH sư phạm sư phạm nghiệm gian<br /> Trải Trình diễn<br /> Xây dựng Xác định Bài giảng,<br /> nghiệm một kĩ Đánh giá<br /> mô hình lí phương án, Dạy học dựa phiếu bài<br /> trực tiếp năng dạy theo cặp về<br /> thuyết về lập kế hoạch vào nghiên tập, phiếu<br /> “Trình nghề các bài trình<br /> trình diễn và thực hiện cứu trường đánh giá<br /> diễn một kĩ thuộc diễn của<br /> một kĩ năng hoàn thiện hợp. người học -<br /> năng dạy chuyên sinh viên.<br /> dạy nghề. kĩ năng. 180’<br /> nghề”. ngành.<br /> Trải<br /> nghiệm Xem phim Phản ánh Nghiên cứu Lấy ví dụ về<br /> giám tiếp ảnh về kinh nghiệm giáo trình, kĩ năng<br /> Thảo luận Phiếu câu<br /> “Trình trình diễn thông qua tài liệu, bài nghề và lập<br /> theo lớp. hỏi - 45’<br /> diễn một kĩ mẫu trên nhật kí học giảng trên kế hoạch<br /> năng dạy internet. tập. internet. trình diễn.<br /> nghề”.<br /> <br /> <br /> Học liệu được thiết kế phục vụ cho bài “trình diễn một kĩ năng dạy nghề” gồm: Đề cương<br /> bài học trình diễn một kĩ năng dạy nghề; Các loại phiếu giao bài tập; Các loại phiếu đánh giá kết<br /> quả học tập. Các loại phiếu học tập là: Phiếu giao nhiệm vụ chuẩn bị và thực hiện trình diễn một<br /> kĩ năng dạy nghề thuộc chuyên ngành; Phiếu đánh giá quá trình thực hiện trình diễn kĩ năng dạy<br /> nghề so với chuẩn NVSP; Phiếu giao nhiệm vụ tự nghiên cứu, trải nghiệm gián tiếp. Ngoài ra, còn<br /> một số thiết bị và học liệu cơ bản khác là: Máy tính, máy chiếu projector, phim ảnh/ băng hình,<br /> thước kẻ, nhật kí học tập, bảng, bút dạ, thẻ màu, ghim, giấy A1 để thảo luận.<br /> <br /> 157<br />  Nguyễn Văn Hạnh<br /> <br /> <br /> 3. Kết luận<br /> Dạy học NVSP là phát triển các KNDH cho sinh viên. Lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm<br /> thừa nhận sinh viên luôn có một vốn kinh nghiệm nhất định về KNDH bằng sự trải nghiệm các bài<br /> giảng của giáo viên trong suốt quá trình học tập từ mầm non cho đến đại học. Vì vậy, thiết kế bài<br /> học NVSP theo lí thuyết học tập dựa vào trải nghiệm là hướng thẳng vào việc xác lập các hành vi<br /> học tập và hành vi dạy học để phát triển các KNDH từ vốn kinh nghiệm đã có của cá nhân hướng<br /> đến chuẩn nghề nghiệp.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> [1] Clark, R. W., Threeton, M. D., & Ewing, J. C., 2010. The potential of experiential learning<br /> models and practices in career and technical education & career and technical teacher<br /> education. Journal of Career and Technical Education, Vol. 25, No. 2, Page 46-62.<br /> [2] Nguyễn Văn Hạnh, Nguyễn Hữu Hợp, 2014. Phát triển năng lực dạy học cho sinh viên thông<br /> qua học tập dựa trên kinh nghiệm. Kỉ yếu Hội thảo khoa học cán bộ trẻ các trường sư phạm<br /> toàn quốc lần thứ 4, Đại học Hải Phòng, Nxb Đại học Sư phạm, tr. 691-696.<br /> [3] Nguyễn Hữu Hợp, Nguyễn Văn Hạnh, 2015. Các chiến lược dạy học nghiệp vụ sư phạm theo<br /> hướng tiếp cận năng lực. Tạp chí Giáo dục, Số 51 (112), tr. 40-44.<br /> [4] Đặng Thành Hưng, 2008. Thiết kế bài học nhằm tích cực hóa học tập. Tạp chí Giáo dục, Số<br /> 107, tr. 6-9<br /> [5] Đặng Thành Hưng, 2013. Thiết kế bài học và tiêu chí đánh giá. Tạp chí Khoa học Giáo dục,<br /> Số 94, tr. 4-7<br /> [6] Kolb, D., 1984. Experiential learning: Experience as the source of learning and<br /> development. Englewood Cliffs, N.J: Prentice-Hall.<br /> [7] Linda H. Lewis & Carol J. Williams, 1994. Experiential Learning: Past and Present, New<br /> Directions for Adult and Continuing Education. Vol. 1994, Issue 62, pp. 5-16.<br /> [8] Phan Trọng Ngọ, 2005. Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường. Nxb Đại học Sư<br /> phạm, Hà Nội.<br /> [9] Reginald D. Chambault (biên tập), 1974. John Dewey về giáo dục. Bản dịch của Phạm Anh<br /> Tuấn, Nxb Trẻ năm 2012, Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> [10] Svinick, M. D., & Dixon, N. M., 1987. The Kolb Model modified for classroom activities.<br /> College Teaching, Vol. 35, No. 4, pp. 141-146.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> <br /> Lessons to Improve Pedagogy Skills based on Experiential Learning Theory<br /> <br /> This article presents a development model of pedagogic learning based on Kolb’s Model of<br /> Experiential Learning in which lesson design is based on pedagogic learning and is designed to<br /> illustrate ‘performed vocational skills’.<br /> Keywords: Experiential Learning Theory, Kolb’s Model of Experiential Learning,<br /> Pedagogy skills.<br /> <br /> <br /> <br /> 158<br />