Thiết kế chủ đề STEM “nhạc cụ đơn giản trong dạy học mạch nội dung âm thanh” môn Khoa học tự nhiên lớp 7

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Thiết kế chủ đề STEM “nhạc cụ đơn giản trong dạy học mạch nội dung âm thanh” môn Khoa học tự nhiên lớp 7 nghiên cứu và tìm hiểu về lí luận giáo dục STEM. Nghiên cứu, phân tích chương trình, sách giáo khoa môn KHTN lớp 7; Phương pháp chuyên gia: Trao đổi với GV dạy môn KHTN ở trường THCS để đánh giá thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thiết kế chủ đề STEM “nhạc cụ đơn giản trong dạy học mạch nội dung âm thanh” môn Khoa học tự nhiên lớp 7

KHOA HỌC CÔNG NGHỆ THIẾT KẾ CHỦ ĐỀ STEM “NHẠC CỤ ĐƠN GIẢN TRONG DẠY HỌC MẠCH NỘI DUNG ÂM THANH” MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN LỚP 7 Nguyễn Lâm Sung* ABSTRACT The article proposes how to organize the teaching of the topic “Design of a simple instrument” in teaching the audio content circuit in the Grade 7 Natural Science, where the activities of the STEM topics & lessons process will be clearly demonstrated. The research results will help teachers as a reference to effectively implement teaching to develop the quality and capacity of students, through organizing activities for students to explore the natural world and apply knowledge to solve practical problems. Keywords: Natural science, STEM topics, musical instruments, sound. Received: 05/2/2023; Accepted: 25/03/2023; Published: 28/05/2023 1. Đặt vấn đề hiện theo 5 bước: (1) Xác định vấn đề STEM; (2) Ng- Trong chương trình giáo dục phổ thông ở bậc Trung hiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp; (3) Lựa học cơ sở (THCS), lần đầu tiên các môn Vật lí, Hóa chọn giải pháp; (4) Chế tạo mẫu, thử nghiệm, đánh giá; học, Sinh học được tích hợp thành môn Khoa học tự (5) Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh. Trong mỗi hoạt động nhiên (KHTN). Đây là điều kiên rất thuận lợi để giáo được thể hiện rõ các nội dung: mục tiêu, nội dung, học viên (GV) tổ chức cho HS (HS) hoạt động nhận thức liệu, tổ chức thực hiện và sản phẩm dự kiến [2]. kiến thức KHTN, lại vừa phát triển được các năng lực 2.3. Ví dụ minh họa đặc thù của môn học đó là các năng lực: Nhận thức khoa Tên chủ đề: Thiết kế nhạc cụ đơn giản trong dạy học tự nhiên; tìm hiểu tự nhiên; vận dụng kiến thức, kĩ học mạch nội dung âm thanh (Số tiết: 03 tiết + thời năng đã học. [1]. Trong bài viết này, chúng tôi xác định gian ở nhà) nghiên cứu thiết kế các chủ đề/bài học STEM trong dạy TIÊU CHÍ VÀ NỘI DUNG TÍCH HỢP học môn KHTN lớp 7 theo chương trình giáo dục phổ Tiêu chí của mô hình: Mô hình về “Thiết kế các nhạc thông 2018 ở khâu tổ chức dạy học kiến thức mới cho cụ đơn giản” đảm bảo các tiêu chí sau: HS thông qua các hoạt động học tập. Sau khi thực hiện 1) Sử dụng vật liệu dễ tìm, giá thành thấp các hoạt động của một bài học STEM trong môn KHTN 2)Thể hiện được khái niệm nguồn âm, đặc điểm thì HS sẽ phát triển được năng lực đặc thù của môn chung của các nguồn âm và về sự truyền âm trong KHTN, ngoài ra còn phát triển được cả các năng lực không khí. chung (tự học và tự chủ, giao tiếp và hợp tác, giải quyết 3) Có sự sáng tạo trong sử dụng nguyên vật liệu để vấn đề và sáng tạo) và một số phẩm chất khác của HS. thiết kế mô hình. 2. Nội dung nghiên cứu 4) Có sự sáng tạo trong thiết kế mô hình thể hiện đầy 2.1. Phương pháp nghiên cứu đủ sự truyền âm của các nhạc cụ. + Nghiên cứu và tìm hiểu về lí luận giáo dục STEM. Nội dung tích hợp Nghiên cứu, phân tích chương trình, sách giáo khoa 1) Khoa học: HS vận dụng kiến thức nguồn âm, đặc môn KHTN lớp 7. điểm chung của các nguồn âm và sự truyền âm trong + Phương pháp chuyên gia: Trao đổi với GV dạy không khí để thực hiện thiết kế một số nhạc cụ đơn giản. môn KHTN ở trường THCS để đánh giá thực trạng sử 2) Công nghệ: Chọn vật liệu phù hợp và đơn giản dụng các phương pháp dạy học. 3) Kĩ thuật: Vẽ được bản thiết kế mô hình, lắp ráp 2.2. Quy trình xây dựng chủ đề STEM các bộ phận tạo thành 01 nhạc cụ để tạo thành mô hình Dựa trên mục tiêu giáo dục STEM và các tiêu chí hoàn thiện của một chủ đề STEM, quy trình thiết kế chủ đề dạy 4)Toán học: Tính toán được khoảng cách tương đối học STEM trong dạy học môn KHTN lớp 7 được thực của các bộ phận và kích thước các bộ phận của nhạc cụ; *TS.Trường Đại học Hạ Long TẠP CHÍ KHOA HỌC QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ - SỐ 25 QUÝ II/2023 51
KHOA HỌC CÔNG NGHỆ tính toán chi phí mua nguyên vật liệu, dụng cụ,… tiếng kêu của con vật, GV triển khai nhiệm vụ bài học. KẾ HOẠCH DẠY HỌC 3. Học liệu: các con giống đồ chơi Mục tiêu: Sau khi học xong chủ đề này, HS cần: 4.Tổ chức thực hiện: Chia HS thành 3 nhóm mỗi 1. Về kiến thức; Nêu được khái niệm nguồn âm, đặc nhóm 4 HS bốc thăm hình ảnh con vật. HS dùng giọng điểm chung của các nguồn âm; Hiểu được nguyên nhân nói để mô tả tiếng kêu của con vật theo đúng hình đã của sự truyền âm trong không khí. bốc thăm 2. Kỹ năng: Vận dụng kiến thức giải thích những GV đặt ra vấn đề: Nguồn âm là gì, những vật phát ra hiện tượng trong đời sống; Vận dụng lý thuyết giải các âm thanh có đặc điểm chung gì? Từ đó vận dụng để chế bài tập đơn giản; Tra cứu thông tin trên internet; Thiết tạo một nhạc cụ đơn giản phât ra âm thanh kế được một nhạc cụ bằng các vật liệu phù hợp sao cho 5. Sản phẩm học tập dự kiến: Mô tả và phát hiện có đầy đủ các nốt trong một quãng 8; Sử dụng nhạc cụ được hiện tượng vật phát ra âm thanh; Phát biểu được để biểu diễn một đoạn nhạc đơn giản. khái niệm về nguồn âm, nhận xét đặc điểm chung của 3. Phát triển năng lực nguồn âm. a) Năng lực chung: Năng lực giải quyết vấn đề: Tìm Hoạt động 2: NGHIÊN CỨU KIẾN THỨC NỀN hiểu vấn đề, đề xuất phương án thí nghiệm, phương án Tìm hiểu về tạo sóng âm và sự truyền âm trong thiết kế nhạc cụ, chế tạo được nhạc cụ theo phương án không khí (35 phút) thiết kế và đánh giá được giải pháp, tính hiệu quả. 1. Mục tiêu: Trình bày được cách tạo ra âm thanh và b) Năng lực đặc thù giải thích được tại sao tai người nghe được âm thanh. - Nhận thức vật lý: Từ thí nghiêm giải thích được sự 2. Tiến trình tổ chức: GV giao nhiệm vụ cho 03 truyền âm trong môi trường; nhóm HS của lớp bằng phiếu học tập (nhiệm vụ làm thí - Tìm hiểu thế giới tự nhiên: Đề xuất được bản thiết nghiệm, quan sát, rút ra nhận xét, giải thích hiện tượng): kế để chế tạo một nhạc cụ từ những vật dụng quen thuộc Nhóm 1 làm thí nghiệm với Âm thoa, nhóm 2 làm thí trong thực tế. nghiệm với đàn Ghi ta, nhóm 3 làm thí nghiệm với 4. Về phẩm chất Trống. Yêu cầu các nhóm tiến hành cho các nguồn âm - Trách nhiệm: Tự giác, nghiêm túc thực hiện nhiệm phát ra âm, quan sát và đặt nhẹ tay lên mặt các nguồn vụ được giao, bảo vệ giữ gìn đồ dùng học tập âm khi đó. Các nhóm thảo luận để rút ra nhận xét về - Chăm chỉ: Tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học đặc điểm chung của các nguồn âm khi phát âm là “dao tập, có ý chí vượt qua khó khăn để đạt kết quả tốt trong động”. Có thể dùng kỹ thuật mảnh ghép để các nhóm học tập; Biết yêu mến và cảm nhận được nét đẹp của âm HS trao đổi, các nhóm chuyên gia báo cáo kết quả của nhạc; Nhận ra sự vận dụng của kiến thức môn học để nhóm. giải quyết nhu cầu trong cuộc sống; Có tinh thần trách 3. Học liệu: Phiếu học tập cho nhóm, Âm thoa, nhiệm, hòa đồng, giúp đỡ nhau trong nhóm, lớp. Trống, đàn Ghi ta… TIẾN TRÌNH CHUNG 4. Sản phẩm học tập dự kiến: Các nhóm hoàn thành Buổi 1 (2 tiết) phiếu học tập, rút ra được 2 kết luận: Các nguồn âm khi HĐ 1: Xác dịnh vấn đề phát ra âm thanh đều dao động; âm thanh truyền được HĐ 2: Nghiên cứu kiến thức trong không khí là do nguồn âm dao động làm cho các HĐ 3” Lựa chọn giải pháp khối khí xung quanh giãn, nén tuần hoàn và tác dụng Buổi 2 (01 tiết) đến tai người nghe. HĐ 4: Chế tạo, thử nghiệm và đánh giá Hoạt động 3. LỰA CHỌN GIẢI PHÁP HĐ 5: Chia sẻ, thảo luận và điều chỉnh; Làm việc Xây dựng bản thiết kế mô hình nhạc cụ đơn giản (45 ở nhà phút): GV chia lớp thành 06 nhóm (GV cho các nhóm TIẾN TRÌNH CỤ THỂ HS bốc thăm sản phẩm) Hoạt động 1: KHỞI ĐỘNG 1. Mục tiêu: Vận dụng được lý thuyết xây dựng bản Xác định vấn đề bài học (10 phút) thiết kế chế tạo được Sáo, Chuông gió, Trống cơm, Đàn 1. Mục tiêu: Phát hiện vấn đề bài học; Phát triển bầu đơn giản. năng lực GQVĐ: Phân tích tình huống, phát hiện vấn đề 2. Tiến trình tổ chức: HS hoạt động nhóm thảo luận: và phát biểu vấn đề cần giải quyết. + Thảo luận bản thiết kế các nhạc cụ theo các tiêu 2. Nội dung: HS chơi trò chơi tìm con vật và tạo ra chí đề ra: 52 TẠP CHÍ KHOA HỌC QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ - SỐ 25 QUÝ II/2023
KHOA HỌC CÔNG NGHỆ + Thảo luận, đặt câu hỏi và phản biện các ý kiến về cải tiến: 2 bản thiết kế; ghi lại các nhận xét, góp ý; tiếp thu và điều 5) Chi phí thấp (< 50K): 1 chỉnh bản thiết kế nếu cần. Hoạt động 5. CHIA SẺ, THẢO LUẬN VÀ ĐIỀU + HS phân công chuẩn bị nguyên vật liệu, dụng cụ CHỈNH (45 phút) để xây dựng mô hình theo bản thiết kế của nhóm đã 1. Mục tiêu: Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ chế thống nhất. tạo sản phẩm, hoàn thiện sản phẩm, đánh giá + Trình bày bản thiết kế của nhóm, nhận xét và thống 2. Tiến trình tổ chức: nhất chọn mẫu phù hơp. - Đại diện nhóm báo cáo phương án chế tạo nhạc cụ. 3. Học liệu: Bút, giấy A0, phiếu học tập số 2, nhật kí - Đại diện nhóm giới thiệu về sản phẩm của nhóm và hoạt động của nhóm… chơi nhạc cụ trước lớp sau khi hoàn thiện. 4. Sản phẩm học tập dự kiến: Thống nhất được bản - Đánh giá ưu nhược điểm của nhạc cụ. thiết kế các nhạc cụ có khả năng phát ra âm thanh với - Đề xuất hướng cải tiến những nốt trầm, bổng khác nhau. Bản thiết kế mô hình - Cử đại diện lên báo cáo sản phẩm. của mỗi nhóm có thể khác nhau nhưng phải đảm bảo đạt - Thành viên nhóm nghe các nhóm góp ý và thảo luận. các tiêu chí đề ra.) - Lắng nghe và góp ý cho nhóm bạn. Yêu cầu đối với bản thiết kế sản phẩm 3. Kết luận Tiêu chí Điểm tối đa Môn KHTN ở lớp 7 là môn được thực hiện năm 1) Trình bày sơ đồ nhạc cụ: 2 thứ hai đối với HS bậc THCS theo chương trình giáo 2) Nguyên vật liệu dùng chế tạo nhạc cụ: 3 dục phổ thông 2018 nên HS đã được làm quen với môn 3) Nêu các bước thực hiện: 3 học này từ lớp 6 sẽ là yếu tố rất thuận lợi cho triển khai 4) Trình bày rõ ràng, sinh động: 2 dạy học theo phương pháp STEM. Dạy học theo chủ đề Hoạt động 4. CHẾ TẠO, THỬ NGHIỆM VÀ STEM trong môn KHTN là học thông qua hành, hay ĐÁNH GIÁ (01 tuần tại nhà theo HĐ3) học thông qua trải nghiệm. Cách tiếp cận này cho thấy 1. Mục tiêu: Chế tạo được Sáo và Chuông gió, Trống những kiến thức khoa học về vật lí, hóa học, sinh học và cơm, đàn Bầu đơn giản, chơi được các nhạc cụ này ở toán học đã được tích hợp cùng các kĩ năng công nghệ, một quãng 8. kĩ năng kĩ thuật để giải quyết vấn đề nghiên cứu trong 2. Tiến trình tổ chức: + HS hoạt động nhóm thảo mỗi chủ đề STEM. Như vậy, không chỉ môn KHTN lớp luận, phân công nhiệm vụ trong từng thành viên và lập 7 mà trong quá trình dạy học ở các lớp cao hơn ở trường kế hoạch thực hiện. phổ thông, GV nên thiết kế nội dung kiến thức thành + Nghiên cứu để hiểu bản thiết kế chủ đề STEM để HS nhận thức được tầm quan trọng và + Thảo luận rút kinh nghiệm khi chế tạo từng công sự liên quan của các môn KHTN với cuộc sống hằng đoạn của sản phẩm về chọn loại vật liệu, kích thước. ngày. Từ đó sẽ phát huy tốt được các năng lực, phẩm màu sắc, cách sử dụng các dụng cụ… chất chung cũng như năng lực đặc thù của môn KHTN + Thực hiện chế tạo và hoàn thiện sản phẩm nhạc cụ. đối với HS. + Sử dụng nhạc cụ chơi thử xem có phát ra âm thanh không? 3. Học liệu: Tài liệu tham khảo +Bút đánh dấu, dây treo, móc treo, ống nhựa PVC, 1. Bộ GD&ĐT (2018), Chương trình giáo dục phổ vỏ lon bia, thanh gỗ, dây thép, keo nến, súng bắn keo thông môn Khoa học tự nhiên (Ban hành kèm theo kéo, cưa tay loại nhỏ, mũi hàn... Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của + Nhật kí hoạt động nhóm Bộ trưởng Bộ GD-ĐT). 4. Sản phẩm học tập dự kiến 2. Bộ GD&ĐT (2020), Sử dụng phương pháp dạy + Các sản phẩm hoàn thiện và có thể phát ra âm thanh. học, giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực HS trung + Yêu cầu đối với sản phẩm hoàn thiện học cơ sở môn khoa học tự nhiên (Tài liệu bồi dưỡng Tiêu chí Điểm tối đa giáo viên phổ thông đại trà, chương trình ETEP). 1) Số nốt nhạc thực hiện được: 4 3. Mai Sỹ Tuấn (Chủ biên 2022), Đinh Quang Báo, 2) Lắp ráp dễ dàng, khoa học: 2 Nguyễn Văn Khánh, Đặng Thị Oanh…, Khoa học Tự 3) Báo cáo thuyết trình sản phẩm: 1 nhiên 7 (Sách giáo khoa Cánh diều), NXB Đại học Sư 4) Đánh giá ưu, nhược điểm của sản phẩm và hướng phạm, Hà Nội. TẠP CHÍ KHOA HỌC QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ - SỐ 25 QUÝ II/2023 53