Thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế 1975-2015

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trước năm 1975, trên phạm vi cả nước, thơ thiếu nhi chưa thực sự được quan tâm. Nhưng sau năm 1975 đến nay, mảng thơ này đã dần được chú ý nhiều hơn. Tại Thừa Thiên Huế, thành tựu thơ thiếu nhi gắn liền với tên tuổi của nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, Đỗ Văn Khoái, Nguyễn Loan, Nguyễn Lãm Thắng. Những tập thơ của các tác giả đã thật sự là” phù sa” nuôi dưỡng mảnh đất thơ thiếu nhi giữa lúc khô cằn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế 1975-2015

THƠ THIẾU NHI THỪA THIÊN HUẾ 1975 - 2015 TRẦN THỊ ÁI NHI Khoa Giáo dục Mầm non Tóm tắt: Trước năm 1975, trên phạm vi cả nước, thơ thiếu nhi chưa thực sự được quan tâm. Nhưng sau năm 1975 đến nay, mảng thơ này đã dần được chú ý nhiều hơn. Tại Thừa Thiên Huế, thành tựu thơ thiếu nhi gắn liền với tên tuổi của nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, Đỗ Văn Khoái, Nguyễn Loan, Nguyễn Lãm Thắng. Những tập thơ của các tác giả đã thật sự là” phù sa” nuôi dưỡng mảnh đất thơ thiếu nhi giữa lúc khô cằn. Tiếng thơ hướng về trẻ em, về thiên nhiên con người xứ Huế nói riêng và quê hương đất nước nói chung đã có chỗ đứng ổn định trong lòng độc giả thông qua hình thức biểu đạt sáng tạo. Vì thế, thành tựu thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế giai đoạn 1975 – 2010 là điều không thể phủ nhận. Từ khóa: Thơ thiếu nhi, thành tựu Thừa Thiên Huế 1975 – 2010, hình thức biểu đạt, Lâm Thị Mỹ Dạ, Đỗ Văn Khoái, Nguyễn Lãm Thắng… 1. MỞ ĐẦU Sau năm 1975, trong sự vận động của văn học Cố đô có một dòng chảy lặng lẽ nhưng lại có sức sống mãnh liệt, đó chính là thơ thiếu nhi của những tác giả hoặc sinh ra hoặc đang công tác, sinh sống tại vùng đất cổ kính này. Văn học thiếu nhi Thừa Thiên Huế giai đoạn này vận động trong những biến động kinh tế, chính trị lớn. Ngày 26/3/1975, Thừa Thiên Huế được giải phóng hoàn toàn, góp phần quan trọng vào công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, cùng cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ngày 15/7/1989, tỉnh Thừa Thiên Huế được tái lập, trên cơ sở tách ra từ tỉnh Bình Trị Thiên, sau mười ba năm sát nhập. Những biến động đó gây ảnh hưởng không nhỏ đến sự xáo trộn đội ngũ sáng tác cho các em. Phần lớn những tác giả gốc ở Quảng Bình hay Quảng Trị luôn ấp ủ mong ước được trở về xây dựng nền văn nghệ quê hương. Nay, họ đã có cơ hội để thực hiện ước mơ ấy. Góp nhặt lại cũng chỉ còn một số tác giả tự nguyện ở lại gắn bó với công cuộc đổi mới văn thơ tại Thừa Thiên Huế. Các tập thơ thiếu nhi của họ ra đời là kết quả của tình yêu, trách nhiệm với trẻ thơ và được độc giả các thế hệ trân quý. Những điểm nhấn trên hành trình 40 năm qua có thể kể đến Lâm Thị Mỹ Dạ, Hoàng Dạ Thi với tập thơ Mẹ và con, Đỗ Văn Khoái với tập thơ Phía ngoài ô cửa và Nguyễn Lãm Thắng với tập thơ Giấc mơ buổi sáng. 2. NỘI DUNG 2.1. Đội ngũ sáng tác Trên chặng đường 40 năm sáng tác, đội ngũ viết cho thiếu nhi tại Thừa Thiên Huế có sự chuyển biến về số lượng cũng như chất lượng. Giai đoạn 1975 – 1986, xuất hiện với vai trò khai sáng mảng thơ thiếu nhi tại Thừa Thiên Huế có thể kể đến các tác giả như Phùng Quán, Lâm Thị Mỹ Dạ. Hai tác giả này bắt đầu viết thơ thiếu nhi từ những ngày đầu của 208
KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN NĂM HỌC 2017-2018 năm 1975. Tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ có rất nhiều bài thơ viết cho thiếu nhi, in trong nhiều tập thơ khác nhau như: Trái tim nỗi nhớ (1974), Bài thơ không năm tháng (1983), Hái tuổi em đầy tay (1988). So với Lâm Thị Mỹ Dạ, thì lượng thơ mà tác giả Phùng Quán viết thơ cho thiếu nhi không nhiều. Tuy nhiên, những bài thơ như Cây cọ, Cây dứa, Cây xương rồng, Hoa cứt lợn... cũng là những đóng góp đáng kể của tác giả tự truyện Tuổi thơ dữ dội. Tiếp nối hành trình sáng tác thơ thiếu nhi còn có tác giả Đỗ Văn Khoái. Là một họa sĩ nhưng tác giả lại thành công ngay ở tập thơ đầu tay Phía ngoài ô cửa (1996) với giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô lần thứ II. Tập thơ đã làm nên tên tuổi của tác giả trên mảnh đất mà thơ thiếu nhi còn vắng hoe. Cùng thời với Đỗ Văn Khoái còn có các nhà thơ khác như Hoàng Vũ Thuật, Hải Kỳ, Lê Đình Ty, Đỗ Hoàng, Lê Thị Mây, Mai Văn Hoan, Nguyễn Quang Lập… Trong giai đoạn 1986 – 2015, đội ngũ sáng tác thơ thiếu nhi mang những sắc màu tươi mới. Tiêu biểu là tác giả Nguyễn Lãm Thắng với tập thơ Giấc mơ buổi sáng. 345 bài thơ thiếu nhi của nhà thơ – nhà giáo này đã cho ta một cái nhìn đa chiều về thế giới tuổi thơ ngây thơ, trong sáng. Tác giả Nguyễn Loan lại đằm thắm, giản dị và chan chứa ân tình nhưng không kém phần sinh động trong hai tập thơ Chàng ca sĩ bình minh và Trong vườn cổ tích. Không chỉ vậy, thơ thiếu nhi giai đoạn này còn có sự góp mặt của một số gương mặt khác như Võ Quê, Nguyễn Trọng Tạo, Nguyễn Trương Khánh Thi, Nguyễn Hoàng Anh Thư… Kế tiếp những thành tựu đã có, thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế tiếp tục vươn lên mạnh mẽ, cùng với đó là những tác phẩm thơ đáng được ghi nhận. 2.2. Quan niệm sáng tác Ý thức được cái chất non tơ cần có trong thơ viết cho trẻ, các tác giả Thừa Thiên Huế như cùng tựu về với quan điểm: “Thơ dành cho trẻ con nên hạn chế bớt yếu tố chính trị vì nó có thể làm mất đi sự hồn nhiên, trong sáng của trẻ cũng như khó đọng lại trong lòng trẻ”. Thật vậy, những vần thơ mà các tác giả viết riêng cho trẻ tuyệt nhiên không nhắc đến yếu tố chính trị nào. Tác giả Đỗ Văn Khoái đã từng bộc bạch: “Những yếu tố chính trị khô cứng, có phần nặng nề và rõ ràng không phù hợp với trẻ. Trẻ non nớt nên chỉ hợp với những gì tươi mới, ngộ nghĩnh, sáng trong”. Hưởng ứng với tâm tình đó, tác giả Nguyễn Lãm Thắng cũng chia sẻ: “Yếu tố chính trị rõ ràng là không phù hợp với trẻ, tôi không sử dụng hoặc nếu sử dụng thì cũng rất hạn chế”. Các nhà thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế đều hướng đến sự phù hợp giữa thế giới nghệ thuật thơ với đặc điểm tâm lý trẻ. “Viết cho thiếu nhi trước hết phải hiểu và đón được tâm lí lứa tuổi, phải đặt mình vào vị trí của trẻ để có được những rung động, tâm tư, tình cảm, suy luận…mà chỉ trẻ mới có từ đó nói hộ trẻ những tâm tư, tình cảm, nguyện vọng”. Chỉ khi người sáng tác hiểu rõ tâm hồn, nhận thức của trẻ thơ thì họ mới làm thơ bằng chính tiếng lòng của các em. Điều đó không hề dễ dàng bởi như nhà thơ Nguyễn Loan thì: “Viết cho người lớn đã khó, viết cho các em càng khó hơn. Ngoài sự sáng tạo, ta cần biết “nhập vai” khéo léo vào thế giới trẻ thơ để hiểu rõ tâm lý và tình cảm của các em” [10]. Cách nhập vai giản dị và thành công nhất chính là hồi cố lại ấu thơ của mình và những người thân yêu. Như Đỗ Văn Khoái từng bộc bạch: “Mình viết cho các em nhỏ bằng tất cả những gì mình đã từng trải nghiệm và yêu thương” [6, tr.11]. Nếu nhất quán được với quan niệm: “Viết cho thiếu nhi cũng là 209
TRẦN THỊ ÁI NHI viết về kí ức tuổi thơ của chính mình”, thơ thiếu nhi của những nhà thơ đã xa độ tuổi này sẽ rất sinh động và chân thật. Lâm Thị Mỹ Dạ từng tâm sự: “Thơ là con đường quay về với chính mình, tự thú với chính mình – hạnh phúc cũng như nỗi khổ” [7, tr.20] và “Muốn có thơ hay phải sống thật với chính mình” [9], vậy nên không khó để nhận thấy, những năm tháng làm mẹ cũng như những năm tháng tuổi thơ của con mình đã được tác giả thể hiện rất chân thật, rất xúc động trong thơ. Bên cạnh đó, các tác giả còn quan tâm đến ý nghĩa giáo dục của thơ thiếu nhi. Cùng hướng tới quan điểm của viện sĩ Vavilov: “Khi con trẻ đánh hơi thấy mùi giáo huấn chúng sẽ bỏ chạy thật xa” [8], các nhà thơ Thừa Thiên Huế không bao giờ đặt nặng chức năng giáo huấn, cũng như không bao giờ muốn gột bỏ những xúc cảm hồn nhiên của trẻ thơ. Tuy nhiên, các tác giả luôn mong muốn trẻ sẽ hoàn thiện hơn nhân cách, tâm hồn khi tiếp xúc với thơ. Nguyễn Lãm Thắng nhấn mạnh:“Giáo dục cho trẻ là giáo dục từ những điều nhỏ nhặt, cơ bản và cần thiết nhất cho trẻ”. Đỗ Văn Khoái lưu ý rằng: “Điều cần thiết là giáo dục cho trẻ những phẩm chất tốt đẹp để làm người”. Tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ thì như muốn nhắn nhủ: “Phải giáo dục trẻ với những gì chân thật nhất, gắn với thực tiễn cuộc sống”. Có thể thấy các tác giả Thừa Thiên Huế đã có những điểm tương đồng thú vị trong quan niệm sáng tác thơ thiếu nhi. Điều đó minh chứng cho sự thống nhất của thơ thiếu nhi giai đoạn này. 2.3. Nội dung sáng tác Thơ của các nhà thơ Thừa Thiên Huế phản ánh nhiều đề tài khác nhau. Mỗi đề tài đều có sức hút riêng của mình. Trước hết là đề tài về thế giới tâm hồn trẻ thơ. Thế giới tâm hồn trẻ thơ được phản ảnh qua các mối quan hệ của trẻ với thiên nhiên, con người xung quanh trẻ. Thế giới tâm hồn trẻ thơ cũng rất hồn nhiên, rất ngây thơ và cũng rất bay bổng với những tưởng tượng của mình: Dãy núi của em/ Trời chung sắc áo/ Xòe bao đôi cánh/ Vỗ cùng trăng sao/ Mưa – núi xa tít/ Nắng – núi đến gần/ Nhịp nhàng uốn lượn/ A – núi hành quân!... (Dãy núi của em – Lâm Thị Mỹ Dạ). Trong trí tưởng tượng bay bổng đó, trẻ thấy dãy núi như bức rèm màu xanh uốn lượn quanh chân trời, nó còn đưa nắng đi ngủ khi mặt trời lặn nữa. Dãy núi của em không đứng yên mãi trên mặt đất mà còn “xòe bao đôi cánh, vỗ cùng trăng sao” để bay lên vũ trụ bao la. Dãy núi của em còn đi hành quân nữa. Núi cứ gần rồi lại xa, cứ nhịp nhàng uốn lượn như những chú bộ đội hành quân, trong cả ngày nắng lẫn ngày mưa. Thế giới tâm hồn trẻ thơ trong thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế cũng rất giản dị, đơn sơ và chân thật. Trẻ nhìn nhận, so sánh, đánh giá thế giới bằng cảm xúc thật của chính mình. Những nhìn nhận, so sánh, đánh giá đó có lúc rất đơn thuần, giản dị. Tâm hồn trẻ thơ chân thật và giản dị, thế nên trẻ dễ dàng bộc bạch ra những tình cảm, suy nghĩ của mình với người khác. Qua bài thơ Bố là tất cả của tác giả Đỗ Văn Khoái ta có thể thấy được điều đó. Người bố được tái hiện bằng những so sánh với những sự vật thân thuộc quanh trẻ và được trẻ yêu thương: Bố là tàu lửa/ Bố là xe hơi/ Bố là con ngựa/ Em cưỡi em chơi… Với trẻ, người bố được ví là những gì thân thương nhất, như là xe hơi trẻ lái, con ngựa gỗ trẻ cưỡi lúc mà bố chơi cùng trẻ. Và rồi bố là những “giấc mơ” của trẻ là những gì mà trẻ mơ ước có được, ví như bố là thuyền nan để vượt sóng, là sông rộng để em bơi : Bố là 210
KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN NĂM HỌC 2017-2018 thuyền nan/ Cho em vượt sóng/ Bố là sông rộng/ Cho thuyền em bơi… Nhưng, có những lúc bố mệt vì những vất vả của công việc thì bố trở về với ý nghĩa vẹn toàn nhất: Bố là tất cả/ Bố ơi ! Bố ơi !/ Nhưng lúc bố mệt/ Bố là bố thôi. Có thể thấy, bằng những diễn đạt ngây ngô trẻ đã thể hiện tình yêu thương của mình dành cho bố một cách chân thật. Bố có thể làm tất cả mọi thứ đấy, nhưng khi bố mệt, bố hãy là bố thôi. Trẻ biết đồng cảm với những lúc mệt mỏi của bố như khi bố dùng mọi khả năng của mình để thỏa mãn niềm vui cho con. Có thể thấy, giữa con và bố có sự gắn kết mật thiết về tình cảm. Thiên nhiên, con người xứ Huế cũng đi vào thơ thiếu nhi của các tác giả Thừa Thiên Huế. Thiên nhiên có lúc trầm mặc với dáng vẻ cổ kính trước những nắng mưa, có lúc lại xanh trong đầy những mơ mộng. Vẻ đẹp thiên nhiên xứ Huế mang dấu ấn riêng khó có thể nhầm lẫn được khi mà các tác giả lột tả rất chân thật và cụ thể. Con người với ân tình đằm thắm mà thiết tha, với giọng nói ngọt ngào cũng được tác tác giả tinh tế gợi lên trong thơ. Cảnh sắc thiên nhiên xứ Huế đẹp mộng mơ, dịu ngọt và trầm lắng. Như trong lời bài hát có nhắc: Đã đã đôi lần đến với Huế mộng mơ/ Tôi ôm ấp một tình yêu dịu ngọt/ Vẻ đẹp Huế chẳng nơi nào có được/ Nét dịu dàng pha lẫn trầm tư… Huế được các nhà thơ Thừa Thiên Huế khắc họa qua những thắng cảnh trong thơ, ví như Hương giang xanh mát, hiền hòa bên núi Ngự Bình hùng vĩ thông reo: Mời bạn về thăm xứ Huế/ Có núi Ngự Bình thông reo/ Có dòng Hương Giang thơ mộng/ Thuyền ai nhẹ lướt mái chèo… (Mời bạn về thăm xứ Huế - Nguyễn Lãm Thắng). Hay cầu Tràng Tiền với nét đẹp lãng mạn, nét thơ xứ Huế, Đại Nội cổ kính bình lặng, chùa Thiên Mụ yên tĩnh và trầm mặc và cả chợ Đông Ba tấp nập với những đặc sản nổi danh cả nước… cũng được nhắc đến với những lời gọi chào thắm thiết: Mời bạn về thăm xứ Huế/ Qua cầu Tràng Tiền nắng xanh/ Êm êm con đường Thành Nội/ Nghe con chim hót trên cành/ Mời bạn về thăm xứ Huế/ Thăm chùa Linh Mụ cổ xưa/ Chợ Đông Ba đông đúc thế/ Mắm tôm, mè xửng tìm mua… (Mời bạn về thăm xứ Huế - Nguyễn Lãm Thắng). Với lối điệp cú pháp tác giả như muốn nhấn mạnh lời mời gọi chân thành của mình đến với độc giả - Mời bạn về thăm xứ Huế. Sử dụng thủ pháp liệt kê kết nhợp với ngôn từ chọn lọc, có thể thấy, những thắng cảnh cũng như vẽ đẹp của những thắng cảnh được tái hiện khá đầy đủ. Từ đó, độc giả sẽ một phần cảm nhận được nét đẹp của vùng đất cố đô này. Những danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Huế lần lượt hiển hiện với những nét đẹp rất đặc trưng, nét nào ra nét đó, cụ thể và thực tế. Bên cạnh đó, quê hương đất nước tươi đẹp cũng hiện hữu trong thơ của tác giả với muôn hình vạn trạng. Vẻ đẹp từ mộc mạc, gần gũi đến hùng vĩ, bao la từ mọi miền của đất nước được các tác giả lột tả một cách chân thật, cụ thể và đầy mỹ cảm. Ví dụ như bài thơ: Em yêu tổ quốc của em/ Có đồng lúa biếc, có miền dừa xanh/ Có hoa thơm, có trái lành/ Có dòng sông, soi bóng vành trăng yêu/ Bờ tre cõng tiếng sáo diều/ Khúc dân ca lại đặt dìu lời ru/ Bốn mùa là bốn câu thơ/ Ngọt ngào, nồng ấm giữ bờ ca dao… (Em yêu tổ quốc của em – Nguyễn Lãm Thắng). Bức tranh của quê hương được thêu dệt lên thật đẹp đẽ, thật bao la và cũng rất gần gũi thân thuộc: có đồng lúa, có miền dừa xanh, dòng sông trăng, bờ tre, sáo diều,... Những điều tưởng chừng như nhỏ bé và quá đỗi thân thuộc đã đi vào thơ của Nguyễn Lãm Thắng thi vị và ngọt ngào. 211
TRẦN THỊ ÁI NHI 2.4. Một số đặc sắc nghệ thuật Các tác giả Thừa Thiên Huế thật sự đã thành công trong việc sử dụng ngôn ngữ thơ. Đó là ngôn ngữ mang đậm tính nhạc. Cùng với thanh điệu, vần và nhịp cũng góp phần quan trọng trong việc tạo tính nhạc cho ngôn ngữ thơ ca. Chính vì thế nhiều bài thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế được phổ nhạc, trở thành những “bài ca đi cùng năm tháng” như bài hát Khúc hát ru của người mẹ trẻ được phổ nhạc từ bài thơ Trắng trong của tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ: Đôi làn môi con/ Nghiêng về phía mẹ/ Như cây lúa nhỏ/ Nghiêng về phù sa/ Như hương hoa thơm/ Nghiêng về ngọn gió/ Đôi làn môi con/ Ngậm đầu vú mẹ/ Như búp hoa huệ/Ngậm tia nắng trời… Âm điệu nhẹ nhàng của bài thơ được tạo nên bởi những câu thơ 4 tiếng không ngắt nhịp tạo nên âm hưởng nhịp nhàng như những khúc hát ru. Không những vậy, ngôn ngữ thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế còn giàu hình tượng, biểu cảm và đa thanh. Các nhà thơ luôn muốn đem những cảm xúc mới, những nguồn cảm hứng mới đến cho bạn đọc, bởi vậy luôn tìm tòi, sáng tạo ra những ngôn từ, hình ảnh thơ đẹp, mới mẻ, hấp dẫn để thu hút sự quan tâm của bạn đọc, để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn đọc. Ví như thơ Đỗ Văn Khoái không chỉ giàu hình ảnh mà còn rất gợi tả đem đến cho ta cái nhìn đầy mỹ cảm về thế giới xung quanh. Không khó để thấy được những ngôn từ giàu tính tượng hình trong thơ của tác giả được tạo nên từ những hình ảnh so sánh, ẩn dụ: Chim con há mỏ/ Chim mẹ mớm mồi/ Con nằm trong tổ/ Chiếc võng đưa nôi… (Chim mẹ chim con). Hai hình ảnh chim mẹ, chim con được tác giả mượn để diễn tả giữa đứa trẻ ngây thơ, ngộ nghĩnh bên cạnh người mẹ ân cần, chu đáo. Hình ảnh thơ này rất tinh tế và sáng tạo, để lại ấn tượng rõ nét trong lòng bạn đọc. Ngôn ngữ thơ của các nhà thơ Thừa Thiên Huế giàu hình tượng, gợi cảm nhưng không phải vì thế mà trở nên quá cầu kì kiểu cách. Các nhà thơ luôn giữ được sự mộc mạc, giản dị gần gũi với trẻ - bạn đọc chính của thơ thiếu nhi. Nguyễn Lãm Thắng cứ như đứng từ vị trí của trẻ để viết ra những gì mà mình cảm nhận, nắm bắt được theo cách tự nhiên nhất nên ngôn ngữ thơ của tác giả tựa như lời của trẻ vậy: Ai bảo anh bù nhìn/ Là đồ vô tích sự/ Em không tin, không tin/ Còn thương anh nữa chứ/ Cánh đồng dù mưa nắng/ Ngày đêm anh đứng canh/ Lúa an tâm vào hạt/ Không sợ chim, chuột càn… (Anh bù nhìn). Ngoài nét đặc sắc trong ngôn ngữ thơ, giọng điệu nghệ thuật thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế cũng rất phong phú. Cách tiếp cận đời sống đa dạng, không bị khuôn vào một hướng duy nhất giúp các nhà thơ thể hiện được nhiều sắc thái khác nhau của cuộc sống. Có thể kể đến giọng điệu trong trẻo, hồn nhiên; giọng tinh nghịch hóm hỉnh; giọng điệu ngợi ca; giọng điệu tâm tình, thủ thỉ; giọng điệu suy tư, triết lí. Bên cạnh đó, các nhà thơ Thừa Thiên Huế cũng không ngừng khẳng định bản lĩnh riêng qua sự đặc trưng trong giọng điệu. Họ đã cố gắng tìm tòi để tạo nên chất riêng trong giọng điệu của mình, không nhoè lẫn. Ví như, giọng điệu trong thơ của tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ gieo vào lòng người chất ngọt ngào, xót xa, thương cảm. Trong khi đó, giọng điệu thơ của tác giả Đỗ Văn Khoái lại nổi bật với cái chất hóm hỉnh, trữ tình. Và giọng điệu trong thơ của tác giả Nguyễn Lãm Thắng lại phản phất cái chất mộc mạc, ngây ngô, đáng yêu. Với sự chân thật và sáng tạo, các tác giả đã khẳng định thương hiệu riêng cho mình về giọng điệu, không nhòe lẫn, chẳng hòa tan. 212
KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC SINH VIÊN NĂM HỌC 2017-2018 Hệ thống hình tượng cũng là một thành tựu của thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế. Có thể thấy, hình tượng nghệ thuật trong thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế rất đa dạng với các hình tượng con người, cây cối, đồ vật, con vật, các hiện tượng tự nhiên… Hình tượng trẻ thơ thì ngộ nghĩnh, đáng yêu, vui tươi, rạng rỡ: Cùng ông thăm lúa trên đồng/ Cháu vui, vui giữa mênh mông đất trời/ Bồng bềnh mây trắng êm trôi/ Tiếng chim ríu rít gọi mời hân hoan/ Theo ông, cháu biết bao điều/ - Có hạt cơm phải mất nhiều công lao/ Nói gì mà lúa rì rào?/ Hình như lúa bảo: - Sắp vào mùa vui… (Cùng ông thăm lúa – Nguyễn Lãm Thắng). Hình tượng người mẹ được phản ánh đa chiều, có lúc hiện ra với những khát khao níu giữ thanh xuân, có lúc trầm tư sâu lắng, có lúc lại gắn với sự khắc khoải với cuộc sống lam lũ, nặng gánh âu lo. Mẹ lo nhiều điều, nhưng mẹ lo nhiều nhất là sự ngây thơ, trong sáng của con giữa cuộc đời đầy chông gai, cạm bẫy: Chao! Con gái của tôi/ Đời – còn bao niềm vui/ Còn bao cạm bẫy/ Sao con cười hồn nhiên đến vậy… (Gửi Bê Lim – Lâm Thị Mỹ Dạ). Mẹ ngày đêm lo lắng, nhớ nhung về con, muốn âu yếm, vỗ về con bởi tình yêu thương, cử chỉ nồng ấm thiết tha: Bây giờ con đang ở rất xa/ Muốn cầm tay con không được/ Muốn vuốt tóc con không được/ Mẹ làm sao bây giờ!… (Gửi Bê Lim – Lâm Thị Mỹ Dạ). Hình tượng không gian thiên nhiên có lúc trong biếc, mơ mộng; có lúc rực rỡ sắc màu, rộn rã âm thanh. Ví như bài thơ Biển gọi bình minh của Nguyễn Lãm Thắng là một ví dụ: Đàn hải âu tung cánh/ Kéo mặt trời lên cao/ Nắng vàng thêm óng ánh/ Con sóng xô dạt dào… Một bức tranh thiên nhiên hiện ra với những sắc màu tươi sáng của biển, mặt trời, sóng, con người…cùng với những âm thanh như sóng biển vỗ dạt dào, tiếng cười hạnh phúc của ngư dân… Sử dụng ngôn từ tinh tế, chắt lọc kết hợp với những hình ảnh thiên nhiên lung linh như “đàn hải âu”, “mặt trời”, “nắng vàng”… tác giả đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên trong lành và nên thơ đến lạ. Hình tượng các hiện tượng tự nhiên cũng là một điểm chấm phá trong thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế. Tập thơ Giấc mơ buổi sáng của tác giả Nguyễn Lãm Thắng đã đề cập nhiều đến các hiện tượng tự nhiên trong một số bài thơ như: Bão, Cái nắng đi chơi, Gió, Giọt mưa, Giọt sương đêm, Hạt nắng dễ thương… Các hiện tượng tự nhiên cũng được gán cho những tính cách thật trẻ con như ham chơi, la cà... trở nên thật nhí nhảnh, đáng yêu và rất vô tư. Ví như trong bài thơ “Trách mây”, sử dụng thủ pháp nhân hóa, tác giả đã tạo nên hình tượng mây vô ưu vô lo, thỏa thích tung tăng: Mây đang ở trên rừng/ Lửng lơ cùng khe suối?/ Hay mây ra bờ sông/ Tung mình mà tắm gội?/ Sao mây không thương mẹ?/ La cà đâu hở mây?/ Về mau! Về mây nhé!/ Kẻo bé giận đây này!... Mỗi hình tượng là một sự độc đáo trong thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế, chúng tạo nên một cấu trúc đa tầng, đa diện và đa sắc cho thế giới hình tượng thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế. Thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế còn thu hút bởi không gian nghệ thuật. Những tập thơ của các tác giả Thừa Thiên Huế phản ánh sự đa chiều của không gian. Các tác giả có sự tận dụng các không gian thân thuộc, gần gũi với cuộc sống của trẻ như: trong nhà, ngoài sân, mảnh vườn, trường học... cho đến những không gian bao la, rộng lớn của thế giới bên ngoài như không gian núi rừng, biển cả hay ruộng đồng... Tiếp xúc với các tác phẩm của các tác giả Thừa Thiên Huế ta có thể đắm chìm vào những không gian tuyệt đẹp hoặc cũng có thể xót xa với những tan hoang, đổ nát. Có không gian hiện hữu rất chân thật, rất ấm cúng và cũng có không gian khiến ta say mê, thỏa trí tưởng tượng trong sự bao la, rực rỡ. Bằng những thủ pháp nghệ thuật độc đáo, tinh tế, các tác giả đã thực sự 213
TRẦN THỊ ÁI NHI đem đến cho độc giả những cảm nhận mới mẻ, thú vị về những khoảng không gian vừa có nét thân thuộc và có nét lạ lẫm. Mỗi không gian mang một vẻ đẹp riêng giúp cho trí tưởng tượng, hồi tưởng của bạn đọc được bay cao và bay xa. 3. KẾT LUẬN Nhìn chung, thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế giai đoạn 1975 – 2015 đã có những biến chuyển nổi bật về nội dung cũng như hình thức. Các nhà thơ như Lâm Thị Mỹ Dạ, Đỗ Văn Khoái và Nguyễn Lãm Thắng… đã có những đóng góp to lớn cho nền thơ thiếu nhi Thừa Thiên Huế cũng như nền thơ thiếu nhi của nước nhà với nhiều tập thơ đặc sắc được độc giả đồng tình đón nhận. Từ quan niệm nghệ thuật nghiêm túc và đúng đắn, các nhà thơ đã nhập vai tài tình để có được những vần thơ trong trẻo, hồn nhiên và đáng yêu dành cho trẻ. Các tác giả đã góp một cái nhìn tinh tế về vẻ đẹp thế giới tâm hồn trẻ thơ trẻ, thiên nhiên và con người xứ Huế cũng như quê hương đất nước Việt Nam. Chúng tôi nhận thấy, các tác giả khi viết cho thiếu nhi đều có những điểm chung, đồng điệu với nhau. Bên cạnh đó, mỗi nhà thơ đều có những điểm nhấn riêng trong những sáng tác của mình. Chính vì thế, thơ Thừa Thiên Huế giai đoạn 1975 – 2015 có sự phát triển thống nhất trong đa dạng. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bùi Thanh Truyền, Nguyễn Thanh Tâm (2014), Giáo trình văn học 1, NXB Đại học Huế. [2] Bùi Thanh Truyền, Trần Thị Quỳnh Nga (2010), Đặc trưng thơ thiếu nhi sau 1986, Tạp chí Nghiên cứu văn học, Số 2. [3] Đỗ Văn Khoái (1997), Phía ngoài ô cửa, NXB Thuận Hóa, Huế. [4] Minh Phước (2011), Tuyển tập Lâm Thị Mỹ Dạ, NXB Hội Nhà văn. [5] Nguyễn Lãm Thắng (2017), Giấc mơ buổi sáng, NXB Văn học. [6] Võ Thị Quỳnh Nhi (2017), Đặc điểm thơ thiếu nhi của Đỗ Văn Khoái, Luận văn, Huế. [7] Phạm Thị Thúy Vinh (2008), Đặc trưng nghệ thuật thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, Luận văn Thạc sĩ Ngữ văn Đại học Vinh, Vinh. [8] Lưu Văn Khuê (2012), Khi được sống giữa thế giới trẻ thơ, 03/06/2012, 7g49, http://trannhuong.net/tin-tuc-13414/khi-duoc-song-giua-the-gioi-tre-tho.vhtm. [9] Mốt (2006), Lâm Thị Mỹ Dạ: Muốn có thơ hay phải sống thật với chính mình, 29/03/2006, 13g25 http://www.thotre.com/luutru/index.php?menu=detail&mid=48&nid=546 [10] Tâm Vũ (2010), Thơ Nguyễn Loan, 10/11/2010, 22g59, http://baothuathienhue.vn/tho-nguyen-loan-a985.html. TRẦN THỊ ÁI NHI SV lớp GDMN 4D, khoa Giáo dục Mầm non, trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế ĐT: 0963. 201525, Email: ainhitran2401@gmail.com 214