THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CHUYỂN GIAO TIẾN BỘ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP CHO CÁC HỘ NÔNG DÂN TỈNH YÊN BÁI

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

75
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiến bộ kỹ thuật (TBKT) là một đầu vào thiết yếu của quá trình sản xuất. Theo kinh nghiệm áp dụng TBKT của các nước châu Á, châu Phi và các kết quả nghiên cứu về chuyển giao công nghệ của Adam (1987), Neils (1990), Daniel (1997), và những kinh nghiệm thực tiễn về chuyển giao TBKT trong nông nghiệp ở Việt Nam cho thấy: Sự thành công của quá trình chuyển giao TBKT đến người nông dân không chỉ là sự tiếp nhận kiến thức mà bao hàm cả quá trình vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CHUYỂN GIAO TIẾN BỘ KỸ THUẬT NÔNG NGHIỆP CHO CÁC HỘ NÔNG DÂN TỈNH YÊN BÁI

TH C TR NG CÔNG TÁC CHUY N GIAO TI N B K THU T NÔNG NGHI P CHO CÁC H NÔNG DÂN T NH YÊN BÁI Nguy n Văn Ga1, Nguy n M nh Tu n1, Lê Th Hương1 SUMMARY Extending new agricultural production technologies to farmer households in Yen Bai province Yen Bai have been invested increasingly in extension of new technologies of agricultural production to farmer households through training courses and models. This study is to understand about results and factors that impact on the progress of the extension. Some solutions are suggested such as planning agricultural production areas; improving infrustructure, especially irrigation system; improve skills and knowledge of local extension staffs; and expanding loans to farmer households. Keywords: Yen Bai Province, extension of new agricultural production technologies, factors, solutions. 1. §ÆT VÊN §Ò hình chính là vùng cao và vùng th p. Dân s năm 2008 c a t nh Yên Bái là 750,24 Ti n b k thu t (TBKT) là m t u vào nghìn ngư i, trong ó dân s nông thôn thi t y u c a quá trình s n xu t. Theo kinh chi m trên 80%. T nh là a bàn cư trú c a nghi m áp d ng TBKT c a các nư c châu Á, trên 30 dân t c anh em. Nông nghi p chi m châu Phi và các k t qu nghiên c u v v trí quan tr ng trong phát tri n kinh t c a chuy n giao công ngh c a Adam (1987), t nh v i t tr ng g n 32% trong t ng giá tr Neils (1990), Daniel (1997), và nh ng kinh s n xu t c a toàn t nh. nghi m th c ti n v chuy n giao TBKT trong Trong nh ng năm v a qua, t nh ã tích nông nghi p Vi t Nam cho th y: S thành c c u tư cho công tác chuy n giao TBKT công c a quá trình chuy n giao TBKT n t i ngư i nông dân thông qua các chương ngư i nông dân không ch là s ti p nh n trình, d án KHCN trong lĩnh v c nông, lâm ki n th c mà bao hàm c quá trình v n d ng nghi p và th y s n và ã t ư c nh ng ki n th c ó vào th c ti n. Quá trình này ph thành t u nh t nh. Tuy nhiên, theo ánh thu c r t l n vào các y u t bên trong h gia giá c a s Nông nghi p và Phát tri n nông ình như lao ng, trình , v n, t ai, t p thôn t nh thì công tác chuy n giao TBKT quán canh tác, văn hoá,... ch không ch các còn nhi u h n ch và chưa th c s hi u qu . y u t cơ s h t ng, các chính sách, hay các y u t kinh t vĩ mô khác. II. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Yên Bái là t nh thu c vùng trung du và 1. V t li u nghiên c u mi n núi phía B c Vi t Nam có t ng di n tích t t nhiên là 689.949,05 ha, trong ó Các h nông dân huy n Mù Cang Ch i di n tích t nông nghi p là 549.104,31 ha (vùng cao) và Yên Bình (vùng th p) c a (chi m t l 79,59%). a hình chia c t t nh Yên Bái. ph c t p, có th chia thành hai d ng a 1 Vi n Th như ng Nông hóa
2. Phương pháp nghiên c u: 2006-2008 c a t nh Yên Bái thì trong lĩnh a. Ch n i m nghiên c u: M i vùng v c nông, lâm nghi p và th y s n, trong sinh thái khác nhau s có các i u ki n t năm 2008 có t t c 19 tài, d án c p t nh nhiên, cơ s h t ng, i u ki n s n xu t, c ư c tri n khai trên a bàn t nh (chi m i m văn hóa khác nhau, do v y s t o ra s 51,35% s lư ng các tài). Phương pháp khác bi t trong ng d ng các TBKT c a h chuy n giao TBKT trong s n xu t nông nông dân. S li u ư c i u tra 2 vùng nghi p t nh bao g m 3 phương pháp ch i di n c a t nh là huy n Mù Cang Ch i y u: (1) Phương pháp ti p xúc nhóm: Bao (vùng cao) và Yên Bình (vùng th p). g m mô hình trình di n, t p hu n, thăm quan, h i ngh u b và h p nhóm; (2) b. Phương pháp thu th p s li u: S li u Phương pháp ti p xúc cá nhân: Bao g m sơ c p ư c thu th p thông qua: (1) i u tra thăm và g p nông dân, tư v n, i n tho i; 400 h ; (2) H i th o nhóm có s d ng các và (3) Phương pháp truy n thông i chúng: công c ánh giá nông thôn có s tham gia Bao g m các chương trình trên ài phát c a ngư i dân (PRA); (3) Tham quan m t s thanh, tivi, áp phích, qu ng cáo... Các l p mô hình chuy n giao và ph ng v n sâu. S t p hu n t p trung vào ba lĩnh v c tr ng li u th c p ư c thu th p qua các tài li u và tr t, lâm sinh và nuôi tr ng th y s n, t các nghiên c u trong và ngoài nư c v t ng s 1.626 l p v i t ng s lư t ngư i chuy n giao TBKT trong nông nghi p; thu tham gia là 65.040 lư t. Ngoài ra còn 12 th p các báo cáo kinh t xã h i, các k t qu mô hình chuy n giao ã ư c th c hi n như ã nghiên c u c a huy n và c a t nh. mô hình tr ng chè nh p n i, mô hình tr ng c. Phương pháp phân tích s li u: S keo, mô hình c i t o àn bò, àn trâu, s n d ng phương pháp th ng kê mô t , phương xu t lúa ch t lư ng cao, s n xu t dưa leo pháp ma tr n SWOT ánh giá các i m bao t , nhân gi ng l c,... m nh, i m y u, cơ h i và thách th c c a công tác chuy n giao TBKT, và phương 1.2. V đi u ki n s n xu t nông pháp tr ng s trung bình WAI (Weight nghi p c a các h đi u tra: Average Index) phân tích s ánh giá Chúng tôi ti n hành i u tra t ng s c a ngư i dân v các y u t nh hư ng n 400 h nông dân trong ó vùng cao 205 h ti p thu và ng d ng TBKT, công th c tính và vùng th p là 195 h , cho bi t m t s c ch s WAI: i m chính như sau: WAI= [ RC*1.0 + C*0.8 + TB*0.6 + - Các h d a vào s n xu t nông nghi p T*0.4 + RT*0.2]/n làm ho t ng t o thu nh p chính v i t l (RC: R t cao, C: Cao, TB: Trung bình, s h làm nông nghi p chi m 85,87% t ng T: Th p, RT: R t th p) s h i u tra; có 14,13% s h i u tra có ngành ngh khác. T l ch h không bi t III. KÕT QU¶ Vµ TH¶O LUËN ch chi m g n 15% t ng s h i u tra, trong ó vùng cao trên 24%. 1. Th c tr ng công tác chuy n giao TBKT t nh Yên Bái - Di n tích t s n xu t nông nghi p bình quân 1 h là kho ng 1,00 ha; trong ó 1.1 V công tác chuy n giao TBKT t l l n là t r ng (0,75 ha), t nương chung c a t nh: 0,11 ha. Di n tích t ru ng kho ng 0,08 Theo báo cáo k t qu ho t ng nghiên ha và phân b manh mún xen k gi a các c u và chuy n giao công ngh giai o n dãy núi.
- V tư li u s n xu t: Trên 80% s h cho s n xu t nông nghi p, ch y u mua i u tra nuôi trâu làm s c kéo. T l s h trâu bò cày kéo, 90% s h vay t các ngu n có ti vi là 66,67% và i n tho i là 75,41%. chính th ng. Lư ng v n vay bình quân 1 h T l h có xe máy t g n 90% t ng s h là 12,12 tri u ng. S h không vay v n i u tra. ho c không mu n vay chi m 29,17% t ng - V tình hình vay v n c a h i u tra: s h i u tra, trong ó có 43,72% s h là Kho ng 70,83% s h i u tra có vay v n s r i ro không tr ư c n . 1.3. K t qu ho t đ ng t p hu n và mô hình chuy n giao TBKT t i c p h B ng 1. Tình hình t p hu n chuy n giao TBKT nông nghi p ( VT: %) Di n gi i Chung Vùng I Vùng II 1. T l h bi t v l p t p hu n chuy n giao TBKT 89,58 96,43 80,00 2. Ngu n thông tin v l p t p hu n T l h bi t v l p t p hu n t cán b thôn, b n 79,07 84,07 77,50 T ngu n khác 20,93 25,93 12,50 3. T l h tham gia l p t p hu n chuy n giao TBKT 76,96 85,19 68,42 4. T l h tham gia t p hu n bình quân/năm 1l n 42,50 48,15 30,77 2l n 35,00 33,33 38,46 3-5 l n 22,50 18,52 30,77 5. T l ch h thư ng xuyên tham gia t p hu n 77,78 83,33 66,67 (Ngu n: T ng h p t s li u i u tra) Theo k t qu i u tra th c t cho th y, 2. M t vài th o lu n t l h bi t v các l p t p hu n chuy n * Y u t bên ngoài nh hư ng n m c giao TBKT nông nghi p tính là 89,58%. ti p thu TBKT nông nghi p c a các h Ngu n thông tin chính các h bi t v các l p t p hu n chuy n giao TBKT nông Ngu n nư c tư i là y u t có nh nghi p là qua s thông báo c a cán b hư ng l n nh t n ng d ng TBKT trong thôn, b n v i t l 79,07% s h i u tra. th c ti n v i 87,2% s h ánh giá và ch T l h tham gia t p hu n bình quân 1 s WAI là 0,58. Ngoài ra các y u t khác có l n/năm chi m t l l n nh t v i 42,50%, nh hư ng quan tr ng n hi u qu công kho ng 22% s h tham gia 3-5 l n/năm. tác chuy n giao TBKT trong nông nghi p là Tham gia các l p t p hu n ch y u là ch trình chuyên môn và k năng c a cán b h v i g n 78%. H u h t các h u ánh chuy n giao, c bi t các vùng cao. Ti p giá các l p t p hu n TBKT là có giá tr r t theo là y u t h th ng th y l i và phong t t và t t, kho ng 8% s h cho là bình t c t p quán s n xu t. Giao thông có m c thư ng. nh hư ng ít nh t so v i các y u t khác v i ch s WAI là 0,28 (b ng 2, 3).
B ng 2. Các y u t t nhiên nh hư ng nm c ti p thu TBKT nông nghi p c a h Y u t thu c Chung Vùng I Vùng II v đi u ki n t nhiên n % WAI n % WAI n % WAI Th i ti t, khí h u 213 53,2 0,35 94 45,7 0,46 75 38,5 0,34 Ngu n nư c 349 87,2 0,58 184 89,7 0,63 107 54,6 0,57 Ch t lư ng đ t 248 62,1 0,26 119 58,2 0,40 63 32,5 0,33 Sâu b nh h i 346 86,5 0,54 130 63,4 0,73 85 43,7 0,49 B ng 3. Các y u t kinh t xã h i và chính sách nh hư ng nm c ti p thu TBKT nông nghi p c a h Y u t KTXH Chung Vùng I Vùng II và chính sách n % WAI n % WAI n % WAI Giao thông 159 39,8 0,28 96 46,8 0,34 69 35,5 0,23 H th ng th y l i 220 54,9 0,46 141 68,7 0,56 109 56,3 0,41 Phong t c t p quán 187 46,8 0,38 87 42,2 0,42 61 31,2 0,32 Chính sách 218 54,6 0,53 119 57,9 0,79 105 53,6 0,48 Cán b chuy n giao 175 43,7 0,62 95 46,53 0,81 76 38,72 0,58 (*) n là s ngư i tr l i “có nh hư ng nm c ti p thu TBKT (Ngu n: T ng h p t s li u i u tra)
* Y u t bên trong nh hư ng nm c ti p thu TBKT nông nghi p c a h : Bao g m các y u t v thu nh p, gi i, trình h c v n,... Trong ó i u ki n kinh t c a h có nh hư ng áng k n ti p nh n và ng d ng TBKT, c bi t là i v i nhóm h trung bình v i ch s WAI là 0,63. Y u t gi i: Khi ch h là n , nh ng ngư i v a tr c ti p tham gia các ho t ng chuy n giao v a tr c ti p áp d ng TBKT trong th c ti n s n xu t s mang l i hi u qu t t hơn c a công tác chuy n giao TBKT. Ch s WAI v trình h c v n c a ch h có nh hư ng n ti p thu TBKT tính chung là 0,35. K t qu phân tích ma tr n SWOT cho bi t: i m m nh trong công tác chuy n giao TBKT c a t nh là: S n xu t nông, lâm nghi p a d ng, ngu n lao ng d i dào; h th ng cơ s h t ng ph c v cho s n xu t tương i t t. ng th i, công tác chuy n giao TBKT ư c s quan tâm c a Nhà nư c, các c p chính quy n a phương; nh n ư c nhi u h tr t các chương trình, d án phát tri n. Tuy nhiên, m t vài h n ch c a công tác chuy n giao là: Di n tích t s n xu t ít, manh mún, trình dân trí h n ch , ngư i dân thi u v n s n xu t, i ngũ cán b khuy n nông m ng, trình chuyên môn còn h n ch . Hơn n a, s thay i b t thư ng c a i u ki n th i ti t khí h u, kh năng c p nh t thông tin v TBKT, v th trư ng giá c ; ngu n kinh phí cho ho t ng chuy n giao ít,... là nh ng thách th c cho công tác này. 3. Gi i pháp nâng cao m c đ ti p thu TBKT cho h nông dân D a vào k t qu nghiên c u v th c tr ng và các y u t nh hư ng n ti p thu và ng d ng TBKT trên, chúng tôi xu t m t s gi i pháp chính nh m nâng cao hi u qu công tác chuy n giao TBKT c a t nh Yên Bái như sau: * Hoàn thi n công tác quy ho ch vùng s n xu t: Căn c vào Quy ho ch phát tri n t ng th Kinh t - xã h i c a t nh th i kỳ 2006 - 2020, ưa ra xu t phát tri n n n nông, lâm nghi p toàn di n, ti p t c hình thành các vùng t p trung chuyên canh cây tr ng, áp ng nguyên li u cho công nghi p ch bi n. * Gi i pháp v công tác khuy n nông: u tư cho ào t o nâng cao năng l c cho cán b khuy n nông và nông dân; nâng cao hi u qu các phương pháp chuy n giao TBKT t i nhóm nông dân * Gi i pháp v v n: C n t o i u ki n thu n l i cho các h dân vay v n s n xu t b ng các ch ưu ãi như cho vay v i th i h n dài, lãi su t th p; u tư hoàn thi n h th ng th y l i và nâng cao hi u qu ho t ng c a h th ng này. IV. KÕT LUËN Vµ §Ò NGHÞ 1. K t lu n Nông nghi p là ngành s n xu t chính c a t nh Yên Bái, óng góp 96,37% trong t ng GTSX. Trong nh ng năm v a qua, t nh ã tích c c th c hi n công tác chuy n giao TBKT t i bà con nông dân thông qua 2 hình th c ch y u là m l p t p hu n và xây d ng mô hình trình di n.
Các l p t p hu n ư c 92% s h ánh giá là t t và r t t t. Hai y u t nh hư ng quan tr ng nh t n hi u qu công tác chuy n giao là trình chuyên môn, k năng c a cán b chuy n giao (WAI = 0,62) và y u t ngu n nư c (WAI=0,58). Các y u t khác cũng có nh hư ng áng k n hi u qu chuy n giao như t ai manh mún, thi u v n, y u t gi i và trình ch h . 2. Đ ngh Trong th i gian t i t nh c n t p trung cho công tác quy ho ch vùng s n xu t, u tư cho công tác ào t o cán b khuy n nông, m r ng ti p c n v n vay c a h và hư ng d n h s d ng v n vay có hi u qu . TÀI LI U THAM KH O 1. A.D. Sheikh, M. Ather Mahmood, Arshed Bashir and M.Kashif, 2006. Adoption of Rice Technological Package by the Farmers of Irrigated Punjab. Ayub Agricultural Institute, Faisalabad, 2006. 2. Tr n Th Tâm và Nguy n Văn Ga. Báo cáo k t qu xây d ng mô hình canh tác b n v ng trên nương nh canh t i thôn Lũng Áng, xã Phú Minh, th xã Hà Giang, t nh Hà Giang. 3. Trung tâm Khuy n nông, Khuy n lâm Yên Bái, 2003. Báo cáo v th c tr ng và gi i pháp công tác khuy n nông c a Yên Bái. 4. Kim Chung, 2003. Th c tr ng và phương th c chuy n giao k thu t ti n b trong nông nghi p trung du và mi n núi phía B c. T p chí Nông nghi p và Phát tri n nông thôn S 23, B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, Hà N i. Ngư i ph n bi n: PGS. TS. Nguy n Văn Tu t