Thực trạng hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên: Nghiên cứu trường hợp điển hình tại trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu thực trạng hoạt động khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp của sinh viên, nghiên cứu trường hợp điển hình tại Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN. Kết quả nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động khởi nghiệp của sinh viên, những khó khăn/rào cản đối với hoạt động khởi nghiệp của sinh viên. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên: Nghiên cứu trường hợp điển hình tại trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội

THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ KHỞI NGHIỆP CHO SINH VIÊN: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI Hà Thị Thanh Thủy1 Tóm tắt Bài viết nghiên cứu thực trạng hoạt động khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp của sinh viên, nghiên cứu trường hợp điển hình tại Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN. Kết quả nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động khởi nghiệp của sinh viên, những khó khăn/rào cản đối với hoạt động khởi nghiệp của sinh viên, từ đó tác giả đưa ra các đề xuất với các trường đại học nhằm nâng cao chất lượng hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên hiện nay. Từ khóa: Sinh viên; Khởi nghiệp; Hỗ trợ khởi nghiệp. 1. Đặt vấn đề Khởi nghiệp mang lại nhiều lợi ích cho xã hội như tạo ra sự phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy chỉ số đổi mới sáng tạo quốc gia. Đối với các nước đang phát triển, lợi ích thiết thực nhất mà hoạt động khởi nghiệp là tạo ra nhiều việc làm mới cho xã hội. Tại Việt Nam, hoạt động khởi nghiệp đang có nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đối diện với nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ. Xác định trường đại học là một thành tố quan trọng của hệ sinh thái khởi nghiệp và hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Vì vậy, ở nhà nước đã xây dựng, triển khai chương trình khởi nghiệp quốc gia. Năm 2017, Chính phủ đã ban hành Quyết định 1665/QĐ-TTg ngày 30/10/2017 về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”[1]. Mục tiêu cụ thể đến năm 2020, 100% các đại học, học viện, trường đại học, trường cao đẳng và trường trung cấp có kế hoạch triển khai công tác hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp. Nhiều trường đại học đã bắt đầu quan tâm và đưa ra các chính sách thích hợp khuyến khích sinh viên khởi nghiệp. Tuy vậy, thực trạng hoạt động khởi nghiệp của sinh viên các trường đại học tại Việt Nam chưa thực sự hiệu quả. Theo số liệu thống kê mới đây trong Chương trình Khởi nghiệp do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI, Báo Diễn đàn Doanh nghiệp) đã thống kê có đến 66,6% sinh viên Việt Nam hiện nay chưa hề biết đến các hoạt động khởi nghiệp; 62% sinh viên được hỏi cho rằng các hoạt động 1 Trường Đại học Giáo dục; Điện thoại: 0974348680; Email: thuyhtt@vnu.edu.vn.
Phần 3: TƯƠNG LAI CỦA GIÁO DỤC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC... 593 khởi nghiệp hiện nay đang mang tính phong trào, chưa thực sự hiệu quả; nhu cầu cần hỗ trợ đối với các hoạt động khởi nghiệp của sinh viên là rất cao. 78% sinh viên mong muốn nhận được các hoạt động hỗ trợ từ bậc học trung học phổ thông, 22% cho rằng cần nhu cầu hỗ trợ từ bậc đại học. Có đến 66% sinh viên cho rằng cần đưa kỹ năng khởi nghiệp thành một môn học riêng, 34% cho rằng nên lồng ghép vào các môn học khác. 88% số lượng sinh viên được hỏi cho rằng trong các nhà trường cần có các trung tâm hoặc vườn ươm hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp [5]. Qua nghiên cứu tại Trường Đại học Giáo dục cho thấy tỷ lệ sinh viên có ý định và tham gia khởi nghiệp nằm trong nhóm thấp nhất trong các trường thuộc ĐHQGHN. Làm thế nào để giáo dục khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên nhà trường là vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp thúc đẩy hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên nhà trường. Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên nhà trường với mong muốn tìm giải pháp giáo dục và hỗ trợ tốt hơn cho sinh viên trong hoạt động khởi nghiệp. Nghiên cứu được thực hiện bằng cách kết hợp các phương pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp tài liệu nghiên cứu có liên quan, phương pháp điều tra viết, phỏng vấn sâu, phương pháp chuyên gia và sử dụng thống kê toán học trong xử lý số liệu khảo sát. Đối tượng khảo sát tập trung vào hai nhóm gồm 20 cán bộ quản lý, giảng viên và 150 sinh viên năm thứ hai khóa QH-2018-S Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN. 2. Khái niệm khởi nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo Khởi nghiệp hay startup là vấn đề được đề cập đến rất nhiều ở Việt Nam hiện nay. Ban đầu, thuật ngữ này thường được dùng với nghĩa hẹp để chỉ các hoạt động khởi nghiệp hoặc công ty khởi nghiệp về công nghệ. Ngày nay, thuật ngữ startup được dùng chung cho các hoạt động khởi nghiệp trong tất cả các lĩnh vực, ngành nghề. Khởi nghiệp (tiếng Anh là startup hoặc start-up): Là thuật ngữ chỉ một cá nhân hay một tổ chức đang trong quá trình bắt đầu kinh doanh, hay còn gọi là giai đoạn ban đầu của lập nghiệp (Aguilar, 2017) [6]. Theo Neil Blumenthal, Đồng Giám đốc điều hành của Warby Parky được trích dẫn trên tạp chí Forbes thì: “A startup is a company working to solve a problem where the solution is not obvious and success is not guaranteed.” (tạm dịch: Startup là một công ty hoạt động nhằm giải quyết một vấn đề mà giải pháp (đối với vấn đề đó) chưa rõ ràng và sự thành công không được đảm bảo). Còn Eric Ries, tác giả cuốn sách “The Lean Startup: How Constant Innovation Creates Radically Successful Businesses” - một cuốn sách được coi là “cẩm nang gối đầu giường” của mọi công ty startup, thì: “A startup is a human institution designed to create new products and services under conditions of extreme uncertainty” (tạm dịch: startup là một định chế/tổ chức con người được thiết kế nhằm mục đích tạo ra những sản phẩm và dịch vụ mới trong các điều kiện cực kỳ không chắc chắn) [8]. Theo Robehmed (2013), “doanh nghiệp khởi nghiệp phải dựa trên một công nghệ mới hoặc tạo ra một hình thức kinh doanh mới, thị trường mới, tạo ra sự khác biệt với các doanh nghiệp khác” [12].
594 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ LẦN THỨ NHẤT VỀ ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN Người khởi nghiệp có thể bắt đầu từ chính nguồn vốn của mình, hoặc từ đóng góp của gia đình và bạn bè, hoặc từ cộng đồng (crowdfunding). Tuy nhiên, phần lớn các start-up đều phải gọn vốn từ các nhà đầu tư thiên thần (angel investors) và Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital). Start-up ngày nay tập trung vào tạo sản phẩm công nghệ và luôn áp dụng công nghệ để đạt được mục tiêu kinh doanh cũng như tham vọng tăng trưởng. Hiện nay, cụm từ start-up (khởi nghiệp sáng tạo) đã trở nên phổ biến tuy nhiên nhiều người vẫn chưa phân biệt được start-up, tức là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, với khởi nghiệp hay lập nghiệp. Tóm lại, khởi nghiệp sáng tạo (Start-up) là quá trình khởi nghiệp dựa trên việc tạo ra hoặc ứng dụng kết quả nghiên cứu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa và có khả năng tăng trưởng nhanh. 3. Hoạt động khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên ĐHQGHN và Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN 3.1. Các hoạt động khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp của sinh viên ĐHQGHN * Thành lập các nhóm sinh viên khởi nghiệp Theo thống kế của Trung tâm chuyển giao tri thức và hỗ trợ khởi nghiệp, ĐHQGHN (2019), 10 nhóm sinh viên khởi nghiệp đã được thành lập. Đó là: (1) Works.vn - Ứng dụng kết nối việc làm cho sinh viên; (2) Dự án của CROTECH: Phần mềm quản lý & tương tác với sinh viên; (3) Lalagym – nền tảng kết nối người tập với HLV thể hình; (4) Aspei: Dự án công nghệ phân hủy xác động vật chết; (5) Agrilight: Công nghệ Led chiếu sáng trong nông nghiệp; (6) TAVIS: Ứng dụng thực tế ảo trong thị trường bất động sản; (7) Athenas: Plastic and Life - Thu gom tái chế rác thải nhựa - sản xuất ra sản phẩm tái chế; (8) Sline: Nền tảng TMĐT về thời trang; (9) Youth+ Academy Kết nối Bạn trẻ - Bạn trẻ, Bạn trẻ - Mentor, Bạn trẻ - Doanh nghiệp; (10) VSMAP: Ứng dụng thực tế ảo trong du lịch. * Xây dựng môn học Khởi nghiệp trong chương trình đào tạo cho sinh viên Ngày 17/5/2019, ĐHQGHN đã khởi động xây dựng môn học Khởi nghiệp cho sinh viên và diễn ra Lễ ký kết thỏa thuận hợp tác giữa Trung tâm chuyển giao Tri thức và Hỗ trợ khởi nghiệp - ĐHQGHN và Công ty cổ phần Giáo dục trực tuyến Funix (thuộc hệ thống giáo dục FPT), Hội doanh nghiệp trẻ Hà Nội, Trung tâm Hỗ trợ Thanh niên khởi nghiệp (thuộc Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam) triển khai xây dựng môn học khởi nghiệp với các mục tiêu sau: (1) Đào tạo để sinh viên nhận thức đúng về khởi nghiệp; (2) Gắn kết với doanh nghiệp trong xây dựng môn học Khởi nghiệp. * Thành lập các Dự án, diễn đàn khởi nghiệp cho sinh viên (1) Chương trình Dự án khởi nghiệp (Pitch Day) của ĐHQGHN cho các nhóm khởi nghiệp: Ngày 29/9/2018, Trung tâm Chuyển giao Tri thức và Hỗ trợ Khởi nghiệp, ĐHQGHN (VNU – CSK) đã tổ chức chương trình thuyết trình dự án khởi nghiệp nhằm tạo sân chơi để
Phần 3: TƯƠNG LAI CỦA GIÁO DỤC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC... 595 các nhóm khởi nghiệp có ý tưởng xuất sắc trình bày và thuyết phục các nhà đầu tư. Chương trình được tổ chức tại Không gian sáng tạo Innovation – Starup, Tòa nhà ươm tạo tài năng và hỗ trợ khởi nghiệp ĐHQGHN. Trung tâm Chuyển giao tri thức và hỗ trợ khởi nghiệp, ĐHQGHN sẽ tiếp tục tổ chức định kỳ Chương trình trình bày dự án khởi nghiệp với mong muốn sẽ là cầu nối giữa các nhóm khởi nghiệp và các nhà đầu tư để các dự án khởi nghiệp được ươm tạo, đồng thời khơi dậy và lan tỏa tinh thần khởi nghiệp trong các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn sinh viên và các nhóm nghiên cứu tại các trường đại học. (2) Diễn đàn “Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với sinh viên ĐHQGHN” tổ chức bởi Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên Trường Đại học Công nghệ và Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2017. (3) Ngày 02/8/2018, Khóa đào tạo khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên ĐHQG cho KisStartup phụ trách chuyên môn đã khai giảng. Khóa học được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cần thiết, hỗ trợ sinh viên xây dựng, hình thành và phát triển ý tưởng khởi nghiệp, tạo dựng hệ sinh thái khởi nghiệp trong sinh viên, kết nối các ý tưởng với cộng đồng doanh nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại nhà trường, hướng tới phát triển nguồn nhân lực có đạo đức, có tri thức, có bản lĩnh nghề nghiệp, tham gia phục vụ cộng đồng và đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội. Khóa đào tạo tập trung nhiều vào khía cạnh thực hành giúp các sinh viên có ý tưởng với hy vọng đưa các em đến những bước tiếp theo phát triển dự án mạnh mẽ. (4) Trường Đại học Kinh tế, ĐHQGHN đã tổ chức thành công Khóa huấn luyện “Tư duy thiết kế - Dẫn lối thành công” cho hơn 50 đội thi đã lọt vào vòng 2 cuộc thi Business Challenges 2019 (trong 02 ngày 18/5 và 19/5/2019). Đây là chương trình được thiết kế đặc biệt để các đội thi BC2019 có được tư duy thiết kế sản phẩm khởi nghiệp, giải quyết vấn đề cho doanh nghiệp theo tư duy hướng đến khách hàng, xuất phát từ vấn đề của khách hàng. Đồng thời khóa huấn luyện cũng góp phần trang bị cho các học viên các kỹ năng gọi vốn, trình bày sản phẩm/dịch vụ theo một hình thức sáng tạo và truyền cảm hứng nhất. Với mục tiêu này, Khóa đào tạo Design thinking - Dẫn lối thành công không đặt nặng lý thuyết mà hướng đến sự thay đổi về cách suy nghĩ và hành động của các đội thi khi thực hiện ý tưởng khởi nghiệp hoặc tư vấn cho doanh nghiệp… * Thành lập Trung tâm chuyển giao tri thức và hỗ trợ khởi nghiệp, ĐHQGHN Trung tâm Chuyển giao tri thức và hỗ trợ khởi nghiệp (VNU - CSK), ĐHQGHN có tiền thân là Trung tâm Hợp tác và Chuyển giao Tri thức thành lập tháng 12/2011; tháng 3/2017 được đổi tên gọi và bổ sung chức năng nhiệm vụ theo quyết định của Giám đốc ĐHQGHN. Trung tâm hoạt động trong các lĩnh vực chính như sau: 1. Sở hữu trí tuệ; 2. Giám định công nghệ (TLO); 3. Kết nối cung cầu khoa học công nghệ; 4. Chuyển giao tri thức; 5. Hỗ trợ khởi nghiệp; 5. Đào tạo; 6. Du học; 7. Cung ứng nhân lực chất lượng cao. Sứ mạng của Trung tâm là thúc đẩy thương mại hóa các sản phẩm KHCN của ĐHQGHN và các cơ sở nghiên cứu KHCN, cầu nối tạo giá trị từ sản phẩm nghiên cứu khoa học và thúc đẩy phát triển Khởi nghiệp trong ĐHQGHN và trên địa bàn Hà Nội, phấn đấu để trở thành đơn vị hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực kết nối cung cầu KHCN, chuyển giao tri thức, hỗ trợ khởi nghiệp, cung ứng nguồn nhân lực chất lượng cao, cầu nối du học. Trung
596 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ LẦN THỨ NHẤT VỀ ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN tâm thường xuyên tổ chức các hội nghị, hội thảo chuyên đề nhằm kết nối, giao lưu giữa sinh viên, các sinh viên khởi nghiệp, các chuyên gia, cố vấn về khởi nghiệp, các doanh nghiệp, các nhà đầu tư tại Trung tâm chuyển giao tri thức và hỗ trợ khởi nghiệp, ĐHQGHN. 3.2. Các hoạt động khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp của sinh viên Trường Đại học Giáo dục, ĐHQGHN a) Xây dựng không gian sáng tạo khởi nghiệp cho sinh viên * Ưu điểm của không gian sáng tạo và Khởi nghiệp - Đáp ứng nhu cầu tổ chức các hoạt động của các CLB của sinh viên trong Trường; - Là không gian học tập theo nhóm của sinh viên trong trường, qua đó góp phần tạo nên một môi trường học tập thân thiện, hiện đại; - Thúc đẩy sự phát triển của hoạt động học tập và nghiên cứu khoa học của sinh viên trong Trường; - Kích thích tư duy học tập và sáng tạo của sinh viên * Tồn tại, hạn chế của không gian sáng tạo và khởi nghiệp - Cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu của sinh viên; - Các hoạt động chưa phong phú, đa dạng; - Chưa có sự tham gia của các chuyên gia, các nhà tư vấn về khởi nghiệp; - Chưa có chính sách khuyến khích sinh viên tham gia… b) Các hoạt động khởi nghiệp và hỗ trợ khởi nghiệp cụ thể - Tổ chức các seminar, thuyết trình, họp nhóm nghiên cứu của cán bộ, giảng viên, sinh viên; - Tổ chức mở lớp dạy học cho sinh viên của CLB Hỗ trợ sinh viên học tập (CLB 3S Club of Supporting Student’s Study); - Chương trình Cộng đồng Anh ngữ của CLB Tiếng Anh (CLB ECU – English Club of UED phối hợp Đoàn Trường Đại học Ngoại Ngữ); - Tổ chức các hoạt động của CLB Tiếng Anh (CLB ECU – English Club of UED); - Tổ chức các hoạt động của CLB Hỗ trợ sinh viên học tập (CLB 3S – Club of Supporting Student’s Study); - Tổ chức các hoạt động của CLB Junior Media Team; - Tổ chức các hoạt động của CLB Nghiên cứu khoa học – TS. Trần Văn Công hỗ trợ; - Tổ chức các hoạt động của CLB Techno – idea; - Chương trình “Harvard” Student at UED (CLB Techno – idea); - Chương trình Halloween Party Night (CLB 3S + CLB ECU);
Phần 3: TƯƠNG LAI CỦA GIÁO DỤC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC... 597 - Chương trình tập huấn Phenix chủ đề “Trách nhiệm và bổn phận làm người” – Phương pháp ngũ hành; - Chương trình “Ngày hội Đoàn viên – Thanh xuân rực rỡ”; - Chương trình tọa đàm sinh viên ĐHQGHN với hoạt động các CLB; - Tổ chức lễ mắt CLB Nghiên cứu khoa học; - Phần thi “Lớp tôi tài năng”, chương trình “Lớp tôi là số 1”; - Họp mặt cho sinh viên về Nghiên cứu khoa học (CLB Techno – idea); - Tổ chức tọa đàm “Khởi nghiệp, sáng nghiệp cho sinh viên”; - Tổ chức tọa đàm “Phương pháp học tiếng Anh cho sinh viên bậc đại học”; - Tổ chức, thiết kế quay video bài giảng; - Tổ chức các hội nghị, hội thảo, semina (trong nước và quốc tế về khởi nghiệp)… 4. Thực trạng về mức độ sẵn sàng của sinh viên đối với khởi nghiệp hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên của Trường ĐHGD * Thực trạng về mức độ sẵn sàng của sinh viên đối với khởi nghiệp Bảng 1. Mức độ sẵn sàng của sinh viên đối với khởi nghiệp Mức độ đồng ý Nhận thức của sinh viên đối với Thứ STT Không đồng ý Bình thường Đồng ý TB khởi nghiệp bậc SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % Bạn sẵn sàng làm mọi thứ để trở thành doanh nhân khởi nghiệp 117 78.00 12 8.00 21 14.00 1.36 4 sáng tạo Mục tiêu của bạn là trở thành một doanh nhân khởi nghiệp 109 72.67 29 19.33 12 8.00 1.35 5 sáng tạo Bạn sẽ cố gắng hết sức để tạo lập và duy trì doanh nghiệp khởi 94 62.00 35 23.33 21 14.00 1.51 3 nghiệp sáng tạo của mình Bạn xác định sẽ tạo lập một do- anh nghiệp khởi nghiệp sáng 91 60.67 32 21.33 27 18.00 1.57 1 tạo trong tương lai gần (ví dụ: ngay sau khi tốt nghiệp) Bạn có ý chí lớn về việc khởi ng- 98 66.33 20 13.33 32 21.33 1.56 2 hiệp của riêng mình Ý kiến khác……………… 0 0 0 0.00 6 Kết quả khảo sát trong bảng trên cho thấy nhận thức về khởi nghiệp của sinh viên chỉ đạt ở mức rất thấp, dưới trung bình, trong đó cao nhất là ý định “xác định sẽ tạo lập một doanh
598 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ LẦN THỨ NHẤT VỀ ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong tương lai gần (ví dụ: ngay sau khi tốt nghiệp)” và thấp nhất là “mục tiêu của bạn là trở thành một doanh nhân khởi nghiệp sáng tạo”. * Giá trị mong đợi của sinh viên để bắt đầu một dự án khởi nghiệp Báng 2. Thực trạng về kiến thức và cách thức khởi nghiệp của sinh viên Mức độ đồng ý Giá trị mong đợi của sinh viên để bắt đầu Điểm Thứ STT Không đồng ý Bình thường Đồng ý một dự án khởi nghiệp TBC bậc SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % Bạn biết cách phát triển một dự án 103 68.67 25 16.67 22 14.67 1.46 3 khởi nghiệp sáng tạo Bạn đã biết rõ về các thức để thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp 112 74.67 23 15.33 15 10.00 1.35 5 sáng tạo Bạn đã có đủ kỹ năng và năng lực cho việc thành lập doanh nghiệp 108 72.00 30 20.00 12 8.00 1.36 4 khởi nghiệp sáng tạo, Bạn nghĩ rằng mình là người có 22 14.67 50 33.33 78 52.00 2.37 1 khả năng nhận biết cơ hội Bạn nghĩ rằng mình là người có kỹ năng giải quyết các vấn đề trong 28 18.67 57 38.00 65 43.33 2.25 2 cuộc sống Ý kiến khác 0 0 0 0 0 0 0.00 6 (Nguồn: Kết quả phân tích dữ liệu của tác giả) Kết quả khảo sát trong bảng trên cho thấy sinh viên tham gia khảo sát có mức kỳ vọng ở bản thân thấp hơn mức trung bình. Trong đó, tiêu chí được đánh giá cao nhất là “có khả năng nhận biết cơ hội”, và thấp nhất ở tiêu chí “đã đủ kỹ năng và năng lực để thành lập doanh nghiệp”. * Thái độ của sinh viên đối với khởi nghiệp Bảng 3. Thái độ của sinh viên đối với khởi nghiệp Mức độ đồng ý Thái độ của sinh viên đối với khởi Điểm Thứ STT Không đồng ý Bình thường Đồng ý nghiệp TBC bậc SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % Bạn luôn hứng thú để trở thành 1 một doanh nhân khởi nghiệp 119 79.33 16 10.67 15 10.00 1.31 5 sáng tạo Nếu có cơ hội và nguồn lực (tài chính, mối quan hệ…) bạn sẽ 2 65 43.33 48 32.00 37 24.67 1.81 1 thành lập một doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Nếu được lựa chọn, bạn mong 3 muốn trở thành một doanh 65 43.33 57 38.00 28 18.67 1.75 2 nhân khởi nghiệp sáng tạo
Phần 3: TƯƠNG LAI CỦA GIÁO DỤC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC... 599 Mức độ đồng ý Thái độ của sinh viên đối với khởi Điểm Thứ STT Không đồng ý Bình thường Đồng ý nghiệp TBC bậc SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % SL Tỷ lệ % Bạn sẽ hài lòng nếu trở thành 4 một doanh nhân khởi nghiệp 90 60.00 35 23.33 25 16.67 1.57 4 sáng tạo Với bạn, trở thành một doanh 5 nhân khởi nghiệp sáng tạo đem 85 56.67 20 13.33 45 30.00 1.73 3 lại nhiều lợi ích hơn bất lợi 6 Ý kiến khác 0 0 0 0 0 0 0.00 6 (Nguồn: Kết quả phân tích dữ liệu của tác giả) Đánh giá “Thái độ của sinh viên đối với khởi nghiệp”, kết quả khảo sát cho thấy sinh viên có thái độ với việc khởi nghiệp trung bình ở mức thấp. Trong đó, khía cạnh được đánh giá cao nhất là “nếu có cơ hội và nguồn lực sẽ thành lập doanh nghiệp kinh doanh” và thấp nhất ở khía cạnh “hứng thú để trở thành doanh nhân khởi nghiệp sáng tạo”. 5. Những khó khăn/rào cản đối với hoạt động khởi nghiệp của sinh viên Bảng 4. Những khó khăn/rào cản đối với hoạt động khởi nghiệp của sinh viên Mức độ đồng ý Điểm TBC Thứ bậc Những khó khăn/rào cản CBQL & GV Sinh viên TT đối với hoạt động khởi Không Bình Không Bình CBQL CBQL nghiệp của sinh viên Đồng ý Đồng ý SV SV đồng ý thường đồng ý thường & GV & GV SL % SL % SL % SL % SL % SL % Thiếu ý tưởng kinh doanh khởi nghiệp 1 5 2 10 17 85 11 7.33 14 9.33 125 83.34 2.8 2.76 2 2 sáng tạo Thiếu vốn/Thủ tục 2 10 2 10 16 80 5 3.33 28 18.67 117 78.00 2.7 2.75 3 3 vay vốn phức tạp Thiếu kiến thức, kỹ năng và kinh 1 5 1 5 18 90 4 2.67 11 7.33 135 90.00 2.85 2.87 1 1 nghiệm thực tế về khởi nghiệp Không có các 2 10 2 10 16 80 17 11.33 35 23.33 98 65.34 2.7 2.54 3 6 mối quan hệ Thiếu sự định hướng 3 15 4 20 13 65 7 4.67 41 27.33 102 68.00 2.5 2.63 5 5 về khởi nghiệp Tâm lý muốn an toàn 4 20 5 25 11 55 12 8.00 19 12.67 119 79.33 2.35 2.71 8 4 khi lựa chọn việc làm
600 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ LẦN THỨ NHẤT VỀ ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN Mức độ đồng ý Điểm TBC Thứ bậc Những khó khăn/rào cản CBQL & GV Sinh viên TT đối với hoạt động khởi Không Bình Không Bình CBQL CBQL nghiệp của sinh viên Đồng ý Đồng ý SV SV đồng ý thường đồng ý thường & GV & GV SL % SL % SL % SL % SL % SL % Không nhận được sự hỗ trợ của gia đình 4 20 3 15 13 65 19 12.67 50 33.33 81 54.00 2.45 2.41 6 8 và người thân. Thủ tục pháp lý chưa khuyến khích doanh 3 15 5 25 12 60 21 14.00 37 24.67 92 61.33 2.45 2.47 6 7 nghiệp khởi nghiệp Khó khăn khác 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 9 (Nguồn: Kết quả phân tích dữ liệu của tác giả) Kết quả khảo sát ở bảng trên cho thấy: có 03 khó khăn chính như sau: - Thiếu ý tưởng kinh doanh khởi nghiệp: Hầu hết sinh viên, CBQL và GV được hỏi (83,34% sinh viên và 85% CBQL&GV) đều đồng ý đây là trở ngại đầu tiên đối với sinh viên khi khởi nghiệp. - Thiếu vốn/Thủ tục vay vốn phức tạp Theo các chuyên gia, việc làm thế nào để các trường có kinh phí hỗ trợ sinh viên trải nghiệm thật là bài toán khó vì có nhiều rủi ro. “Tài chính và pháp lý đang là một trong các vấn đề khó khăn nhất trong khởi nghiệp sáng tạo của sinh viên”. Có đến 78% sinh viên và 80% cán bộ quản lý và giảng viên được hỏi đã trả lời: một trong những khó khăn lớn nhất của khởi nghiệp của sinh viên là “thiếu vốn, thủ tục vay vốn phức tạp”. Bên cạnh đó, khả năng tiếp cận nguồn vốn của sinh viên cũng hạn chế, trong khi muốn thành lập doanh nghiệp phải bỏ rất nhiều chi phí như văn phòng, các trang thiết bị, nhân lực, nguyên liệu, các khoản chi phí khác… - Thiếu kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm thực tế về khởi nghiệp Với đặc điểm của sinh viên Trường Đại học Giáo dục hiện nay là được đào tạo để trở thành các giáo viên, nhà giáo, các nhà giáo dục trong tương lai thì các kiến thức trên ghế nhà trường không có, không đủ hoặc không thể giúp họ trở thành các startup. Họ đặc biệt thiếu hiểu biết về kinh doanh và các năng lực công nghệ thông tin, thiếu hiểu biết các nguyên tắc sáng nghiệp, phát minh và sáng kiến, điều hành kinh doanh, quản lí và đánh giá mạo hiểm, thiếu nhạy bén trong tiếp cận, ngoại ngữ… Các CBQL & GV và SV khi được phỏng vấn về vấn đề này cũng đều cho rằng việc thiếu hụt về các kỹ năng bổ trợ, kỹ năng về ngoại ngữ, chỉ số thấp về công nghệ thông tin, thiếu sự kết nối với các nhà đầu tư dẫn đến khó khăn cho sinh viên của nhà trường trong việc định hướng và khởi nghiệp. Các tư duy bao cấp, tư duy phụ thuộc vào nhà trường và nhà nước để có công ăn việc làm, thiếu tư duy sáng tạo, làm chủ bản thân và chủ động chính là rào cản
Phần 3: TƯƠNG LAI CỦA GIÁO DỤC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC... 601 lớn nhất tác động đến việc năng lực khởi nghiệp của sinh viên Trường Đại học Giáo dục. Có đến 90% CBQL& GV và 91,33% sinh viên khi được hỏi đều trả lời đồng ý với nội dung này. Nội dung này cũng được xếp thứ bậc cao nhất trong những khó khăn mà sinh viên thường gặp khi khởi nghiệp. 6. Đề xuất biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên 6.1. Trường đại học cần nuôi dưỡng thái độ tích cực của sinh viên đối với hoạt động khởi nghiệp Trường đại học cần đóng vai trò hỗ trợ như một mắt xích trong hệ sinh thái khởi nghiệp với các hoạt động nuôi dưỡng thái độ tích cực với hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên, đưa văn hóa khởi nghiệp vào giảng đường đại học. Nhà trường có thể thực hiện các hoạt động khơi gợi sự hứng thú của sinh viên với hoạt động khởi nghiệp và trở thành doanh nhân trong tương lai như: tổ chức hội thảo chia sẻ các tấm gương khởi nghiệp thành công trong cộng đồng sinh viên nhằm truyền cảm hứng cho tinh thần khởi nghiệp; hỗ trợ sinh viên phát hiện mong muốn, nuôi dưỡng và thúc đẩy ý muốn trở thành doanh nhân. Bên cạnh chương trình đào tạo kiến thức chuyên ngành, các trường đại học cần đưa môn học khởi nghiệp thành hoạt động ngoại khóa, các sân chơi, cuộc thi khởi nghiệp, tọa đàm kinh doanh, chủ động kết nối vớicác tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp để những ý tưởng, dự án của sinh viên đi xa hơn hay tạo môi trường để sinh viên được tiếp xúc với doanh nghiệp trong quá trình thực tập thực tế. Thông qua các hoạt động ngoại khóa về khởi nghiệp, các trường đại học sẽ khuyến khích văn hóa khởi nghiệp trong giảng đường, khơi gợi văn hóa khởi nghiệp và tinh thần kinh doanh, nâng cao nhận thức và năng lực về khởi nghiệp cho sinh viên. 6.2. Các trường đại học cần nâng cao năng lực và tự tin khởi nghiệp sáng tạo cho sinh viên Các trường đại học phải đóng vai trò hạt nhân trong việc nâng cao năng lực và tự tin khởi nghiệp sáng tạo cho sinh viên bởi không đâu cung cấp kiến thức bài bản và hiệu quả cho sinh viên bằng các trường đại học. Các trường đại học cần đưa khởi nghiệp sáng tạo trở thành nội dung giảng dạy chính khóa cho sinh viên, qua đó cung cấp kiến thức, kinh nghiệm cũng như cọ sát thực tế với hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên. Thông qua các khoá học bắt buộc về khởi nghiệp sáng tạo, nhà trường có thể cung cấp các kiến thức thực tế và kiến thức nền tảng về khởi nghiệp, từ đó giúp sinh viên nâng cao nhận thức cá nhân về khả năng làm khởi nghiệp của bản thân cũng như tin tưởng vào năng lực khởi nghiệp của mình. Nội dung của các chương trình đào tạo khởi nghiệp thay vì nhấn mạnh tới phong trào khởi nghiệp theo cách “nhà nhà khởi nghiệp, người người khởi nghiệp”, nên tập trung vào giáo dục nhận thức về khởi nghiệp sáng tạo cho sinh viên, trong đó có cả các rủi ro có thể gặp khi khởi nghiệp. Số liệu của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết Việt Nam trong danh sách 20% quốc gia có tinh thần khởi nghiệp hăng hái nhất nhưng cũng trong nhóm 20% doanh nghiệp có chất lượng khởi nghiệp thấp nhất thế giới, cho thấy phong trào khởi nghiệp đang chạy theo quá nhiều về số lượng, nên hãm số lượng mà đẩy mạnh chất lượng.
602 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ LẦN THỨ NHẤT VỀ ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN 6.3. Các trường đại học cần đóng vai trò đầu mối để liên kết với các thành tố khác của hệ sinh thái khởi nghiệp Các trường đại học cần xây dựng các quỹ hỗ trợ, tổ chức hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên để tạo cơ hội thuận lợi tiếp cận các nguồn lực cho hoạt động khởi nghiệp. Xây dựng mạng lưới cựu sinh viên khởi nghiệp nhằm giúp đỡ các bạn sinh viên về mối quan hệ cũng như cơ hội tiếp cận với nguồn lực về tài chính. Bên cạnh đó, việc thành lập các câu lạc bộ khởi nghiệp nhằm truyền cảm hứng cho sinh viên về vấn đề khởi nghiệp cũng hết sức quan trọng. Các trường đại học cần xây dựng môi trường đại học thân thiện với các hoạt động sáng tạo, đổi mới thúc đẩy khởi nghiệp sớm từ sinh viên. Tăng cường năng lực nghiên cứu hướng tới thương mại hoá sản phẩm, xây dựng hình ảnh trường đại học có định hướng khởi nghiệp (entreprenuership university) hay định hướng sáng tạo (Innovationbased university) thay vì trường đại học đào tạo, trường đại học nghiên cứu như quan niệm cũ. 7. Kết luận Hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên cần được quan tâm và phát triển hơn nữa trong trường đại học. Kết quả khảo sát cho thấy rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động khởi nghiệp của sinh viên, bên cạnh việc ảnh hưởng của về đặc điểm của khách thể nghiên cứu (CBQL&GV, SV) về giới tính, nhân khẩu học…, còn có các yếu tố như: Giá trị mong đợi của sinh viên để bắt đầu một dự án khởi nghiệp; Thái độ của sinh viên đối với khởi nghiệp; Nhận thức của sinh viên đối với khởi nghiệp… Đại đa số sinh viên tham gia khảo sát có mức kỳ vọng ở bản thân về khởi nghiệp thấp hơn mức trung bình, tháiđộ của sinh viên đối với khởi nghiệp cũng ở mức thấp, thiếu tích cực, mà nhận thức về khởi nghiệp sáng tạo của sinh viên lại bị chi phối chịu tác động mạnh từ hai yếu tố này nên chỉ đứng ở mức dưới trung bình. Bên cạnh đó, các kết quả nghiên cứu đã đưa ra 03 khó khăn/rào cản chính đối với hoạt động khởi nghiệp của sinh viên như: Thiếu ý tưởng kinh doanh khởi nghiệp; Thiếu vốn/ Thủ tục vay vốn phức tạp; Thiếu kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm thực tế về khởi nghiệp. Từ thực tế đó, tác giả đưa ra một số đề xuất với các trường đại học nhằm nâng cao chất lượng hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên trong tương lai. Tài liệu tham khảo 1. Chính phủ (2017), Quyết định số 1665/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” của Thủ tướng Chính phủ. 2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. 3. Phạm Minh Hạc (2002), Tuyển tập Tâm lý học, NXB Giáo dục, Hà Nội. 4. Trần Thị Bích Liễu (2014), “Phát triển năng lực sáng tạo và sáng nghiệp cho học sinh”, Tạp chí Giáo dục, số 347, tháng 12/2014, tr.27-29.
Phần 3: TƯƠNG LAI CỦA GIÁO DỤC VIỆT NAM: NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC... 603 5. VCCI (2017), Cơ chế hỗ ̃trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Báo cáo nghiên cứu phục vụ việc hướng dẫn thi hành Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2016 về doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Tiếng Anh 6. Aguilar, P. (2017), What Are the Characteristics of Successful Startups? http:// thinkapps.com/blog/entrepreneurship/characteristics-of-successful-startups/ht.com/ blog/entrepreneurship/characteristics-of-successful-startups/ 7. EC. (2012b), Effects and impact of entrepreneurship programmes in higher education, European Union, Brussels, March 2012. 8. Eric Ries 92011), “The Lean Startup: How Constant Innovation Creates Radically Successful Businesses”, Crown Publishing Group, USA. 9. Hall, A. (2013), 12 Characteristics of Wildly Successful Startups. Eden Manor. 10. Martínez C.A, Levie J, Kelley J.D, Sæmundsson J.R. and Schøt T. (2010), A Global Perspective on Entrepreneurship Education and Training, Entrepreneurship Monitor Special Report, GEM. 11. Okpara O.F. (2007), The value of creativity and innovation in entrepreneurship, Journal of Asia Entrepreneurship and Sustainability, Volume III, Issue 2, September 2007. 12. Robehmed, N. (2013) What Is AStartup? https://www.forbes.com/sites/natalierobehmed/ 2013/12/16/what-is-a-startup/#771c9c484044.
604 KỶ YẾU HỘI THẢO QUỐC TẾ LẦN THỨ NHẤT VỀ ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CURRENT STATUS START-UP SUPPORT FOR STUDENTS: CASE STUDY OF THE VNU, UNIVERSITY OF EDUCATION Ha Thi Thanh Thuy1 Abstract The paper studies the status of student start-up activities and start-up support, case study at VNU, University of Education. Research results are on factors affecting student start-up activities, the difficulties/barriers to studentstart-up activities, from which the author makes recommendation to universities to improve start-up support activities for stusents today. Keywords: Students; Start-up; Start-up support. 1 VNU University of Education, Vietnam National University, Hanoi Tel: 0974348680; Email: thuyhtt@vnu.edu.vn.