zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Nông - Lâm - Ngư

» Ngư nghiệp

Thực trạng hoạt động khai thác thủy sản tại vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Báo xấu

20
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu này đánh giá về thực trạng hoạt động khai thác nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam. Bằng phương pháp thu thập thông tin thứ cấp kết hợp sơ cấp được thực hiện trong năm 2022.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Thực trạng hoạt động khai thác thủy sản tại vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam

Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 https://doi.org/10.53818/jfst.04.2023.213 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC THỦY SẢN TẠI VÙNG BIỂN VEN BỜ TỈNH QUẢNG NAM CURRENT STATUS OF FISHING ACTIVITIES IN THE COASTAL AREA OF QUANG NAM PROVINCE Vũ Như Tân1, Phan Trọng Huyến2, Nguyễn Văn Lục3 1. Khoa kỹ thuật giao thông, Trường Đại học Nha Trang 2. Thành Phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hoà 3. Hiệp hội cá Ngừ Việt Nam (VINATUNA) Tác giả liên hệ: Vũ Như Tân (Email: tanvn@ntu.edu.vn) Ngày nhận bài: 16/12/2023; Ngày phản biện thông qua: 20/12/2023; Ngày duyệt đăng: 23/12/2023 TÓM TẮT Nghiên cứu này đánh giá về thực trạng hoạt động khai thác nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam. Bằng phương pháp thu thập thông tin thứ cấp kết hợp sơ cấp được thực hiện trong năm 2022. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng số lượng tàu khai thác thực tế khai thác ven bờ được xác định là 3.447 tàu nằm trong dải chiều dài từ 6-15m. Số ngày hoạt động tiềm năng giao động từ 215 đến 230 ngày, hệ số hoạt động tàu BAC trung bình từ 0,58 đến 0,69, số ngày hoạt động thực tế trong năm từ 133 đến 158 tùy theo nghề khai thác. Dựa trên các kết quả nghiên cứu cơ bản này, nghiên cứu đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo để khai thác nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới theo hướng bền vững. Từ khóa: khai thác thủy sản, vùng biển ven bờ, tỉnh Quảng Nam. ABSTRACT This study evaluated the status of marine ﬁshing activities in the coastal waters of Quang Nam province. Using the method of collecting secondary and primary information carried out during 2022. Research results show that: Actual coastal exploitation is determined to be 3,447 vessels ranging in length from 6-15m. The number of potential operating days ranges from 215 to 230 days, the average BAC vessel operating coeﬃcient ranges from 0.58 to 0.69, the actual number of operating days in a year ranges from 133 to 158 depending on the diﬀerent ﬁshing. Based on these basic research results, the study has proposed a number of further research directions to aim for sustainable exploitation of aquatic resources in coastal waters of Quang Nam province in the near future. Keywords: ﬁshing activities, coastal area, Quang Nam province. I. MỞ ĐẦU khai thác tại vùng biển ven bờ các huyện tỉnh Quảng Nam là một tỉnh ven biển, trọng Quảng Nam đang diễn ra hết sức bất hợp lý về điểm nghề cá của cả nước. Năm 2022, Quảng cả cường lực (số lượng tàu thuyền) và cơ cấu Nam có 3.447 tàu thực tế hoạt động khai thác nghề nghiệp. Thực trạng trên đã dẫn đến hậu thuỷ sản tại vùng biển nghiên cứu, trong đó quả là nguồn lợi trong vùng biển ven bờ tỉnh khoảng 2.951 tàu thuyền có chiều dài dưới 12m Quảng Nam đang có dấu hiệu cạn kiệt, nhiều được phép hoạt động tại vùng biển ven bờ với hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển đang có nguy nhiều nghề khác nhau (lưới rê, lưới kéo, câu, cơ thu hẹp dần. lưới vây, nghề khác). Vùng biển ven bờ tỉnh Từ những vấn đề nêu trên, nghiên cứu thực Quảng Nam là vùng biển nghiên cứu (VBNC), trạng hoạt động khai thác thuỷ sản vùng biển được xác định theo Nghị định số 26/2019/NĐ- ven bờ tỉnh Quảng Nam là cần thiết, để làm cơ CP của Chính phủ có tổng diện tích khoảng sở cho xác định số lượng, cỡ loại tàu thuyền 2.937km2 [2,5]. và cơ cấu nghề nghiệp khai thác hợp lý nguồn Nhiều công trình nghiên cứu khoa học lợi thủy sản vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam [7,8,10] đều đưa ra kết luận rằng, hoạt động trong thời gian tới, giúp cơ quan quản lý về 116 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 thuỷ sản biết được số ngày hoạt động, số ngày khai thác vùng biển ven bờ hoạt động tiềm năng, năng suất khai thác của Để xác định số lượng tàu thuyền/cường lực các nghề. Từ đó cắt giảm và qui định số lượng thực tế khai thác vùng biền ven bờ, nghiên cứu tàu hợp lý của các nghề được phép khai thác tiến hành theo phương pháp được áp dụng trong vùng ven bờ của tỉnh. thực tế của ngành khai thác thủy sản nhiều năm II. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP qua [4,6,7,8,9], cụ thể như sau: NGHIÊN CỨU Bước 1: Dựa vào số liệu thống kê của các 2.1. Nội dung nghiên cứu Chi cục thủy sản, các Phòng kinh tế (phòng Số lượng tàu thuyền khai thác thủy sản Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) để nắm vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam được số lượng tàu theo nghề, theo chiều dài/ Số ngày khai thác tiềm năng, số ngày tàu công suất của từng địa phương trong từng năm hoạt động thực tế, hệ số hoạt động tàu (BAC) cần nghiên cứu. Năng suất khai thác của các nghề tại vùng Bước 2: Dựa vào sổ nhật ký của đồn biên biển ven bờ. phòng để nắm thêm thông tin. 2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Bước 3: Dựa vào nhật ký hoạt động thanh 2.2.1. Đối tượng nghiên cứu: Các nghề khai tra giám sát nguồn lợi thủy sản và biên bản xử thác thủy sản vùng biển ven bờ tỉnh Quảng lý vi phạm của Thanh tra Sở Nông nghiệp và Nam Phát triển nông thôn tỉnh để kiểm tra lại danh 2.2.2. Phạm vi nghiên cứu sách tàu thuyền đã thực tế hoạt động khai thác - Phạm vi thời gian: 2022 thủy sản trong vùng biển ven bờ. - Phạm vi không gian: vùng biển ven bờ Bước 4: Dựa vào kết quả điều tra bằng phiếu tỉnh Quảng Nam hỏi các hộ ngư dân để biết được tàu nào hoạt 2.3. Phương pháp nghiên cứu động ở vùng biển nào. Qua số liệu này nghiên 2.3.1. Thu thập dữ liệu thứ cấp cứu sẽ loại bỏ hoặc bổ sung thêm số lượng tàu Nghiên cứu thu thập các thông tin dữ liệu thực tế hoạt động trong vùng biển ven bờ. thứ cấp từ nhiều nguồn khác nhau, gồm: các Bước 5: Nghiên cứu dựa vào khảo sát thực báo cáo tổng kết, dữ liệu thống kê từ Chi cục tế trên vùng biển ven bờ mỗi năm 2 đợt vào Thủy sản tỉnh Quảng Nam; các công trình mùa chính và mùa phụ hàng năm. nghiên cứu (đề tài, dự án, luận văn, luận án, bài 2.3.2.3. Phương pháp khảo sát số ngày khai báo khoa học…) liên quan đến khai thác thủy thác tiềm năng (A) sản nói chung và khai thác ven bờ tỉnh Quảng Đây là dạng số liệu lịch sử, được thu thập Nam nói riêng. theo hướng dẫn của FAO gồm: Phương pháp Các thông tin thu thập gồm: điều tra khai thác thủy sản” và “Phương pháp Dữ liệu thống kê tàu thuyền chi tiết theo điều tra mẫu khai thác thủy sản của FAO” và kích thước, các nghề khai thác năm 2022 thông qua phương pháp tham vấn chuyên gia, Dữ liệu thống kê sản lượng khai thác theo cán bộ quản lý trong ngành ở Chi cục Thủy sản địa phương, nghề khai thác năm 2022 tỉnh Quảng Nam, các Phòng NN&PTNT huyện Các cơ sở, phương pháp tiếp cận đánh giá và cán bộ phụ trách thủy sản cấp xã. thực trạng khai thác thủy sản ven bờ; thông tin Số ngày hoạt động tiềm năng phụ thuộc vào liên quan khác.. từng loại nghề khai thác, phương thức đánh 2.3.2. Phương pháp thu thập thông tin sơ bắt, tập quán khai thác và yếu tố thời tiết. Một cấp số đặc điểm nghề phải kể đến như: trong điều Thông tin về tàu thuyền, năng suất khai thác kiện bình thường tàu làm nghề lưới kéo có thể được thu thập qua phương pháp phỏng vấn trực hoạt động tất cả các ngày trong tháng; nhưng tiếp thông qua phiếu khảo sát kết hợp thảo luận nghề lưới vây và lưới rê vì lí do chịu ảnh hưởng nhóm, đánh giá nhanh nông thôn (RPA). của ánh sáng trăng hoặc nước chảy nên mỗi 2.3.2.1. Phương pháp xác định cường lực tháng trung bình các tàu lưới vây có 7 ngày TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG • 117
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 nghỉ hoạt động và tàu lưới rê là 5 ngày. Ngoài trong một ngày của nghề/tàu thuyền khai thác ra, qua thực tế cho thấy, trong điều kiện thời thứ i (tấn/ngày/tàu); tiết trên biển có gió từ cấp 6 trở lên thì hầu hết Ai: là số ngày hoạt động khai thác tiềm tàu cá khai thác không thể hoạt động vì tàu kích năng của nghề thứ i (ngày); thước và công suất nhỏ. Cụ thể: Ai = Số ngày dương lịch trong tháng 2.3.2.4. Phương pháp khảo sát hệ số hoạt (trung bình 30 ngày/tháng) – số ngày tàu không động tàu (BAC) đi biển trong tháng, tính cho 1 năm. Trong Hệ số này được xác định thông qua phương tháng có thể có một số ngày các tàu không đi pháp khảo sát ngẫu nhiên tại các bến cá về xác biển do các nguyên nhân như: vào ngày nghỉ lễ suất tàu đi khai thác trong ngày phỏng vấn; (tết, rằm, mồng một…), những ngày thời tiết phương pháp tham vấn chuyên gia cũng như số không thuận lợi. Những ngày này sẽ bị loại ra liệu điều tra của Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng khi tính cường lực, vì cường lực khai thác vào Nam, các Phòng NN&PTNT huyện và cán bộ những ngày này bằng 0 hoặc xấp xỉ bằng 0. phụ trách thủy sản cấp xã. BACi: là hệ số hoạt động của nghề thứ i; 2.3.2.5. Phương pháp khảo sát số ngày hoạt biểu hiện xác suất để một tàu thuyền khai thác động thực tế (N) thuỷ sản bất kỳ có thể đi biển vào một ngày bất Sau khi các định được số ngày khai thác kỳ trong tháng. tiềm năng và hệ số hoạt động tàu, nghiên cứu 2.4. Phương pháp xử lý số liệu tiến hành tính toán ra số ngày hoạt động thực tế Xử lý và phân tích thông tin, số liệu sử dụng theo công thức: N = A*BAC các phần mềm máy tính và chương trình thống 2.3.2.6. Phương pháp xác định sản lượng kê chuyên dụng. Sử dụng Microsoft Excel để khai thác thực tế phân tích thống kê mô tả và tổng hợp đưa ra Sản lượng khai thác của từng nghề được con số, biểu bảng, hình vẽ về các giá trị (cường ước tính dựa trên tổng sản lượng khai thác của lực, sản lượng khai thác, năng suất khai thác...); từng nhóm tàu. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1. Số lượng tàu thuyền khai thác thực Trong đó: tế ở vùng biển ven bờ Quảng Nam Ci: là sản lượng khai thác của nghề thứ i Kết quả nghiên cứu thực tế thấy rằng nhóm (tấn); tàu thuyền có chiều dài dưới 15m là khai thác : là năng suất khai thác trung bình ven bờ, cụ thể tại bảng 3.1 dưới đây: Bảng 3.1: Tàu thuyền thực tế khai thác ven bờ tỉnh Quảng Nam năm 2022 Tổng số tàu Nhóm tàu có chiều dài lớn nhất Nhóm tàu có chiều dài lớn nhất thực tế khai (Lmax) từ 6-
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 Từ kết quả ở bảng 3.1 thấy rằng: 100% tàu thức đánh bắt, tập quán khai thác và yếu tố thuyền nhỏ, có chiều dài lớn nhất (Lmax) dưới thời tiết. Một số đặc điểm nghề phải kể đến 12m thực tế tập trung khai thác ven bờ. Vì kích như: trong điều kiện bình thường tàu làm nghề thước nhỏ nên đội tàu này không thể đi ra xa lưới kéo có thể hoạt động tất cả các ngày trong bờ. Kết quả thực tế cho thấy, số tàu thuyền có tháng; nhưng nghề lưới vây và lưới rê vì lí do chiều dài từ 12 -
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 Từ bảng 3.2 và đồ thị 3.1 cho thấy, hoạt 3.3. Hệ số hoạt động tàu (BAC) động của nghề lưới kéo và nghề rê có số ngày Hệ số BAC của tàu thuyền hoạt động trong khai thác tiềm năng cao nhất trong tháng. vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam chịu ảnh Vào thời điểm từ tháng 3 đến tháng 9 hàng hưởng của điều kiện thời tiết trên biển và tập quán năm, mật độ tập trung các loại nghề khai thác khai thác. Vào các tháng 1 & 2 hàng năm, nhất là ven bờ là nhiều nhất, trong đó nghề lưới kéo có thời điểm trước và sau tết âm lịch, hệ số BAC của cường lực khai thác mạnh nhất. Các nghề khác các tàu thấp hơn các tháng khác. Tháng có thời như nghề vây và nhóm khác do đặc trưng của tiết xấu (áp thấp nhiệt đới, bão và biển động vào nghề nên thường có số ngày hoạt động tiềm mùa mưa…), xác suất bắt gặp tàu thuyền đi khai năng thấp hơn. thác là thấp hơn các tháng bình thường. Bảng 3.3: Hệ số hoạt động tàu (BAC) năm 2022 Nghề 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TB Lưới kéo 0,33 0,47 0,80 0,73 0,73 0,80 0,80 0,73 0,67 0,53 0,60 0,53 0,64 Lưới vây 0,53 0,75 0,75 0,73 0,86 0,75 0,80 0,73 0,70 0,50 0,56 0,60 0,69 Lưới rê 0,60 0,50 0,60 0,67 0,40 0,75 0,70 0,87 0,70 0,60 0,30 0,33 0,58 Câu 0,42 0,50 0,60 0,73 0,75 0,80 0,79 0,88 0,75 0,70 0,60 0,67 0,68 Nghề 0,60 0,47 0,83 0,85 0,93 0,89 0,75 0,88 0,43 0,60 0,45 0,63 0,69 khác Bảng 3.2 cho thấy, các nghề khai thác có 3.4. Số ngày hoạt động thực tế hệ số hoạt động tương đối cao vào các tháng Từ số ngày tiềm năng và hệ số hoạt động từ 3 đến 8. Tháng 9 đến tháng 11 do chịu ảnh tàu (BAC) năm 2022, kết quả số ngày tàu hoạt hưởng của thời tiết nên tàu thuyền ít ra biển. Hệ động thực tế trong năm của các nghề khai thác số BAC trung bình của tàu thuyền khai thác là ven bờ tỉnh Quảng Nam được thể hiện ở bảng khoảng 0,58 đến 0,69. 3.4 dưới đây: Bảng 3.4: Số ngày hoạt động thực tế của các nghề khai thác Đơn vị tính: Ngày Nghề khai Tháng trong năm 2022 TT Tổng thác 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 Nghề kéo 5 7 15 15 16 19 18 16 13 10 10 9 153 2 Nghề vây 6 11 17 15 19 15 15 13 12 9 9 11 150 3 Nghề rê 9 9 14 14 8 15 13 16 13 11 5 6 133 4 Nghề câu 5 7 12 15 16 17 16 17 17 15 10 12 158 5 Nghề khác 8 7 18 17 18 18 16 16 7 10 8 11 152 Số ngày tàu hoạt động thực tế trong năm theo thời gian, cụ thể tại Bảng 3.5: của các nghề khai thác ven bờ tỉnh Quảng Nam Từ bảng 3.5 cho thấy: Sản lượng trên đơn vị dao động từ 133 ngày đến 158 ngày. cường lực khai thác (CPUE) của nghề vây đạt 3.5. Năng suất khai thác cao nhất, nghề khác thứ nhì và nghề lưới kéo Nghiên cứu cho thấy, năng suất khai thác thứ 3. Điều này phản ánh đúng thực trạng nghề (CPUE – Sản lượng khai thác trên 1 đơn vị khai thác và tình trạng nguồn lợi thủy sản tại cường lực khai thác) các nghề hoạt động tại đây theo quan điểm của nhà quản lý và ý kiến vùng biển ven bờ tỉnh Quảng Nam giảm dần của cộng đồng ngư dân. 120 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 Bảng 3.5: Năng suất khai thác của các nghề khai thác (kg/ngày/tàu) Tt Nghề khai thác Nhóm chiều dài lớn nhất (Lmax) (m) Năm 2022 1 Lưới kéo 6-
Tạp chí Khoa học - Công nghệ Thủy sản, Số 4/2023 2. Chính phủ, 2019. Nghị định 26/2019/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ về Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản. 3. Chính phủ, 2023. Quyết định số 208/QĐ-TTg ngày 10 tháng 3 năm 2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt đề án chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái. 4. Phan Trọng Huyến và cộng sự, 2016. Kết quả nghiên cứu xây dựng nội dung khai thác hợp lý nguồn lợi thủy sản. Tạp chí Khoa học – Công nghệ Thủy sản số 2/2016 – từ trang 25 đến trang 31. 5. Quốc hội, 2017. Luật thủy sản số 18/2017/QH14. 6. Vũ Kế Nghiệp, 2017. “Giải pháp nâng cao hiệu quả bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản tại Vịnh Vân Phong tỉnh Khánh Hoà”. Luận án Tiến sĩ-Trường Đại học Nha Trang. 7. Tô Văn Phương, 2017. “Khai thác hợp lý nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam”. Luận án Tiến sĩ-Trường Đại học Nha Trang. 8. Chu Mạnh Trinh, 2010. “Xây dựng Mô hình Đồng quản lý tài nguyên môi trường tại Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm, tỉnh Quảng Nam” được thực hiện từ tháng 10 năm 2003 đến tháng 10 năm 2010, Luận án tiến sĩ. 9. Nguyễn Văn Trung, 2011. Giải pháp cấp giấy phép cho tàu cá Việt Nam khai thác tại vùng đánh cá chung Vịnh Bắc Bộ, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Nha Trang. Tiếng Anh 10. Coastal Resources Center, Graduate School of Oceanography, University of Rhode Island. Addressing the Overcapacity Issue in Small-Scale Fisheries. February, 2014. 22p. 122 • TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.