Thực trạng huy động vốn cho phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La

TẠP CHÍ KHOA HỌC<br /> Khoa học Xã hội, Số 9 (6/2017) tr. 73 - 81<br /> <br /> THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI<br /> TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA<br /> Đỗ Thị Thu Hiền1, Lò Quỳnh Nhung1, Đinh Mạnh Tƣờng2<br /> 1<br /> Trường Đại học Tây Bắc<br /> 2<br /> Công an tỉnh Sơn La<br /> Tóm tắt: Mục đích của bài viết nhằm đánh giá đúng thực trạng huy động các nguồn vốn cho phát triển<br /> Kinh tế - Xã hội (KT - XH) giai đoạn 2011 - 2015 của tỉnh Sơn La, trên cơ sở đó đề xuất một vài giải pháp gắn<br /> với thực tiễn nhằm thu hút nguồn vốn huy động cho Tỉnh trong giai đoạn tới. Trong đó, huy động vốn đầu tư<br /> phát triển KT - XH tỉnh Sơn La được phản ánh qua chỉ tiêu khối lượng vốn đầu tư lớn (trên 65 nghìn tỷ đồng)<br /> nhưng cơ cấu vốn đầu tư chưa hợp lý (lĩnh vực du lịch và phát triển khoa học công nghệ chưa được đầu tư thỏa<br /> đáng). Tác giả nhấn mạnh các yếu tố nội tại của tỉnh Sơn La (chính sách thu hút vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng, lợi<br /> thế so sánh, thủ tục hành chính, nhận thức cấp lãnh đạo, chất lượng nguồn nhân lực...) là yếu tố ảnh hưởng then<br /> chốt đến huy động vốn cho phát triển KT - XH.<br /> Từ khóa: Nguồn vốn huy động, phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Sơn La, thu hút vốn đầu tư.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Theo “Báo cáo tổng kết hoạt động đầu tư 2011 - 2015”, “cho đến nay tỉnh Sơn La đã cấp<br /> chứng nhận đầu tư và chấp thuận 199 dự án đầu tư vốn trong nước, tổng vốn đăng kí 25.767 tỷ<br /> đồng”[1]. Bên cạnh đó, Sơn La có 09 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) với “tổng mức<br /> vốn đăng ký đầu tư trên 148 triệu USD”[1]. Tỉnh Sơn La đưa ra danh mục các “dự án kêu gọi<br /> đầu tư vào địa bàn tỉnh từ nay đến năm 2020, sẽ có 18 dự án nằm trong các lĩnh vực nông<br /> nghiệp, công nghiệp, dịch vụ khu du lịch và đầu tư kết cấu hạ tầng đô thị”[1]. Bên cạnh những<br /> kết quả đạt được đó, việc huy động các nguồn vốn đầu tư vào tỉnh Sơn La còn chưa tương xứng<br /> với tiềm năng, thế mạnh của địa phương xuất phát từ các yếu tố nội tại. Vì Sơn La cần có những<br /> giải pháp phù hợp cho sự phát triển nguồn vốn huy động trong giai đoạn 2016 - 2020.<br /> 2. Nội dung<br /> 2.1. Các hoạt động hỗ trợ huy động vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn<br /> tỉnh Sơn La giai đoạn 2011 - 2015<br /> Tỉnh Sơn La đã có những bước tiến về cải thiện thứ hạng PCI trong những năm gần đây.<br /> Năm 2014, Sơn La xếp thứ 49/63 tỉnh thành trong cả nước. Đến năm 2015 năng lực cạnh<br /> tranh cấp tỉnh của Sơn La đã tăng 5 bậc so với năm trước, đứng thứ 44 cả nước và vượt qua<br /> thứ hạng trung bình lên tốp khá của cả nước.<br /> Đối với các tỉnh miền núi phía Bắc, Sơn La đã vượt lên đứng thứ 5 trong tốp đầu của 14<br /> tỉnh trung du và miền núi phía Bắc. Kết quả trên là do trong những năm qua, tỉnh Sơn La đã<br /> có nhiều đổi mới trong cải cách hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện<br /> cho các doanh nghiệp đầu tư vào tỉnh. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội vào tỉnh đạt gần 15 nghìn<br /> tỷ đồng. Cụ thể:<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 6/9/2016. Ngày nhận đăng: 15/6/2017<br /> Liên lạc: Đỗ Thị Thu Hiền, e - mail: thuhienktqd@gmail.com<br /> <br /> 73<br /> <br /> Hình 1. So sánh chỉ số PCI của tỉnh Sơn La trong vùng miền núi phía Bắc<br /> Nguồn: http://www.pcivietnam.org/<br /> <br /> Bảng 1. Bảng tổng hợp các chỉ số của tỉnh Sơn La giai đoạn 2011 - 2015<br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Năm 2011<br /> <br /> Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Năm 2015<br /> <br /> Gia nhập thị trường<br /> <br /> 7,97<br /> <br /> 8,55<br /> <br /> 6,1<br /> <br /> 8,29<br /> <br /> 8,34<br /> <br /> Tiếp cận đất đai<br /> <br /> 7,02<br /> <br /> 6,74<br /> <br /> 6,39<br /> <br /> 5,53<br /> <br /> 6,28<br /> <br /> Tính minh bạch<br /> <br /> 4,58<br /> <br /> 6,91<br /> <br /> 5,18<br /> <br /> 5,23<br /> <br /> 5,86<br /> <br /> Chi phí thời gian<br /> <br /> 5,71<br /> <br /> 4,28<br /> <br /> 5,21<br /> <br /> 5,88<br /> <br /> 6,35<br /> <br /> Chi phí không chính thức<br /> <br /> 5,45<br /> <br /> 6,85<br /> <br /> 5,71<br /> <br /> 5,01<br /> <br /> 5<br /> <br /> Tính năng động<br /> <br /> 5,05<br /> <br /> 5,27<br /> <br /> 4,26<br /> <br /> 3,79<br /> <br /> 4,61<br /> <br /> Hỗ trợ doanh nghiệp<br /> <br /> 5,57<br /> <br /> 4,71<br /> <br /> 6,1<br /> <br /> 5,89<br /> <br /> 6,59<br /> <br /> Đào tạo lao động<br /> <br /> 4,52<br /> <br /> 5,21<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 5,44<br /> <br /> 4,71<br /> <br /> Thiết chế pháp lý<br /> <br /> 5,27<br /> <br /> 3,89<br /> <br /> 5,26<br /> <br /> 5,48<br /> <br /> 5,51<br /> <br /> Cạnh tranh bình đẳng<br /> <br /> N/A<br /> <br /> N/A<br /> <br /> 4,76<br /> <br /> 5,36<br /> <br /> 4,71<br /> <br /> PCI<br /> <br /> 54,32<br /> <br /> 58,99<br /> <br /> 53,86<br /> <br /> 55,28<br /> <br /> 57,21<br /> <br /> Nguồn: http://www.pcivietnam.org/<br /> <br /> 74<br /> <br /> Những chỉ số trên cho thấy Sơn La đã thực sự có môi trường kinh doanh tốt. “Chính<br /> quyền Tỉnh năng động, sáng tạo trong giải quyết vấn đề cho doanh nghiệp; thời gian, thủ tục<br /> hành chính nhanh chóng; dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, chất lượng cao. Đây là tiền<br /> đề cơ sở để tỉnh Sơn La thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV đó là phấn<br /> đấu đưa Sơn La trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc”[4].<br /> Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) tập trung vào xây dựng và triển khai Đề án thực hiện thí<br /> điểm Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện công tác cải cách hành chính hàng năm của các sở,<br /> ban, ngành, UBND các huyện, thành phố giai đoạn 2014 - 2016. Triển khai thực hiện thí điểm<br /> về cải cách hành chính đối với 05 đơn vị. Đến nay, đã có 17/17 sở, ngành, 11/12 huyện, thành<br /> phố, 198/204 xã, phường, thị trấn thực hiện tốt cơ chế một cửa và một cửa liên thông trong<br /> giải quyết TTHC cho các tổ chức, công dân.<br /> Cải cách mạnh mẽ TTHC tỉnh Sơn La, đặc biệt là các TTHC trong lĩnh vực đầu tư, xây<br /> dựng, đất đai, thuế,… trong đó tập trung: “Đơn giản hóa các TTHC nhằm loại bỏ các TTHC<br /> rườm rà, phức tạp, khó thực hiện” [2]. Hỗ trợ doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho<br /> doanh nghiệp trong hoạt động đầu tư kinh doanh; “Sở Kế hoạch và Đầu tư tiếp nhận đăng ký<br /> doanh nghiệp qua mạng điện tử; qua đó, từ ngày 25/6/2015, tổ chức và cá nhân có nhu cầu đăng<br /> ký doanh nghiệp có thể truy cập vào hệ thống tại địa chỉ http://dangkyquamang.dkkd.gov.vn<br /> vào bất kỳ thời điểm nào để thực hiện việc đăng ký” [2]; về đăng ký doanh nghiệp: “giảm số<br /> ngày đăng ký mới từ 5 ngày xuống còn 3 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ<br /> theo quy định” [2]; về thuế: “Thời gian kê khai nộp thuế không quá 121,5 giờ/năm” [2]; từ<br /> ngày 01/8/2015, Sở Xây dựng thực hiện giảm thời gian thực hiện các TTHC thuộc thẩm<br /> quyền giải quyết của Sở Xây dựng: “đối với lĩnh vực xây dựng, quy hoạch xây dựng, nhà<br /> ở và công sở cơ bản giảm (90 ngày xuống còn 60 ngày; 45 ngày xuống còn 30 ngày; 30<br /> ngày xuống còn 15 ngày; 20 ngày xuống còn 10 ngày; 15 ngày xuống còn 10 ngày; 10<br /> ngày xuống còn 7 ngày làm việc)” [2].<br /> “Trong giai đoạn 2010 - 2015 công tác xúc tiến thương mại, tìm kiếm mở rộng thị<br /> trường, tiêu thụ sản phẩm hàng hóa của các doanh nghiệp được Sở Công thương tỉnh Sơn La<br /> triển khai tích cực: Trong năm 2015, Sở đã tổ chức được 09 hội chợ tại 07 huyện, thành phố<br /> (Hội chợ Xuân 2015 tại Thành phố, Hội chợ Thương mại - Du lịch Mộc Châu, Hội Chợ Nông<br /> nghiệp - Thương mại vùng Tây Bắc tại thành phố; tổ chức 4 hội chợ thương mại vùng cao<br /> biên giới (xã Phiêng Khoài huyện Yên Châu; xã Chiềng Khương và thị trấn Sốp Cộp, huyện<br /> Sông Mã) và “Đưa hàng Việt về vùng lòng hồ Sông Đà” huyện Mường La. Các cuộc hội chợ<br /> được tổ chức là cơ hội cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế trong tỉnh mở rộng, tìm<br /> kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa dịch vụ, hợp tác đầu tư liên doanh, liên kết phát<br /> triển sản xuất kinh doanh...và là nơi trưng bày giới thiệu, tuyên truyền, quảng bá các sản<br /> phẩm hàng hóa dịch vụ của tỉnh Sơn La [5]. Công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm được<br /> tăng cường với nhiều hình thức, nội dung phong phú trên các phương tiện truyền thanh,<br /> truyền hình và báo chí như: Triển khai bình chọn “Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu<br /> năm 2015 tỉnh Sơn La”; “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”... Đoàn công tác của<br /> Tỉnh và một số doanh nghiệp sang làm việc với tỉnh Hủa Phăn, Luông Pha Băng nhằm tăng<br /> cường mối quan hệ hợp tác kinh tế, tìm hiểu thị trường và xúc tiến hợp tác đầu tư, thương mại<br /> giữa các doanh nghiệp Sơn La và hai tỉnh bạn.<br /> 75<br /> <br /> Các hoạt động hỗ trợ huy động vốn nêu trên đã giúp Sơn La có nền tảng và lợi thế so<br /> sánh trong vùng Tây Bắc về huy động vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội.<br /> 2.2. Kết quả huy động vốn đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Sơn La<br /> giai đoạn 2011 - 2015<br /> Các dự án thu hút đầu tư trên địa bàn tỉnh Sơn La trong thời gian qua đã góp phần nâng<br /> cao trình độ sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng giá trị hàng hoá trên một<br /> đơn vị diện tích, cải thiện cơ sở hạ tầng đô thị, tăng thu nhập cho người lao động, từng bước xoá<br /> đói giảm nghèo cho đồng bào trong tỉnh, đặc biệt nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm trên<br /> thị trường trong và ngoài nước, góp phần vào quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.<br /> 2.2.1. Số lượng vốn huy động<br /> “Tính đến cuối năm 2015, tỉnh Sơn La đã cấp chứng nhận đầu tư và chấp thuận 199 dự<br /> án đầu tư vốn trong nước, tổng vốn đăng kí 25.767 tỷ đồng” [1]. Cụ thể:<br /> - Lĩnh vực nông lâm nghiệp: 32 dự án có tổng vốn đăng ký đầu tư là 2.716 tỷ đồng tập<br /> trung chủ yếu vào các lĩnh vực như trồng chè, rau hoa chất lượng cao, cao su, chăn nuôi bò sữa,<br /> bò thịt, lợn thương phẩm, chế biến các sản phẩm như: Chè chất lượng cao, cà phê xuất khẩu, tre<br /> công nghiệp, tinh bột sắn, sữa tiệt trùng.<br /> - Lĩnh vực công nghiệp - xây dựng: 137 dự án có tổng vốn đăng ký đầu tư là 21.454 tỷ<br /> đồng, tập trung chủ yếu ở các dự án xây dựng thủy điện vừa và nhỏ, các dự án khai thác khoảng<br /> sản, các dự án sản xuất vật liệu xây dựng thông thường.<br /> - Lĩnh vực thương mại - du lịch - dịch vụ: 30 dự án có tổng vốn đăng ký đầu tư là 1.597 tỷ<br /> đồng, tập trung chủ yếu ở các dự án thuộc lĩnh vực du lịch - vui chơi giải trí. Vốn thực hiện chủ<br /> yếu tập trung cho các dự án đã hoàn thành và các dự án đang triển khai gồm: Dự án thủy điện vừa<br /> và nhỏ, dự án khai thác vật liệu xây dựng, dự án xi măng lò quay Mai Sơn và một số dự án lĩnh<br /> vực trồng trọt chăn nuôi, du lịch dịch vụ.<br /> Bảng 2. Tình hình huy động vốn đầu tƣ cho phát triển KT - XH của tỉnh Sơn La<br /> giai đoạn 2011 - 2015<br /> Đơn vị: tỷ đồng<br /> <br /> Chỉ tiêu/Năm<br /> <br /> 2011<br /> <br /> 2012<br /> <br /> 2013<br /> <br /> 2014<br /> <br /> 2015<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 10.214<br /> <br /> 12.429<br /> <br /> 14.518<br /> <br /> 13.117<br /> <br /> 15.008<br /> <br /> 1. NSNN và vốn TPCP<br /> <br /> 3.718<br /> <br /> 3.991,7<br /> <br /> 4.125<br /> <br /> 4.312,1<br /> <br /> 4.903,2<br /> <br /> 2. Vốn tín dụng đầu tư<br /> <br /> 1.891,5<br /> <br /> 2.007,2<br /> <br /> 2.147<br /> <br /> 2.318,9<br /> <br /> 2.206,4<br /> <br /> 3. Vốn dân cư và doanh nghiệp<br /> <br /> 2.118,2<br /> <br /> 2.527,5<br /> <br /> 3.018<br /> <br /> 3.994<br /> <br /> 4.806,3<br /> <br /> 895<br /> <br /> 1.017<br /> <br /> 1.287,2<br /> <br /> 1.219,6<br /> <br /> 1.182,4<br /> <br /> 1.591,3<br /> <br /> 2.885,6<br /> <br /> 3.940,8<br /> <br /> 1.272,4<br /> <br /> 1.909,7<br /> <br /> 4. Vốn các Bộ, ngành Trung ương<br /> 5. Nguồn vốn khác<br /> <br /> Ghi chú: NSNN- Ngân sách nhà nước; TPCP- Trái phiếu chính phủ<br /> Nguồn: Báo cáo tình hình phát triển KT - XH tỉnh Sơn La giai đoạn 2011 - 2015<br /> <br /> 76<br /> <br /> Số liệu Bảng 1, cho thấy: Tình hình huy động vốn cho phát triển KT - XH trên địa bàn<br /> tỉnh Sơn La liên tục tăng qua các năm, nguồn vốn NSNN và vốn TPCP luôn chiếm tỷ trọng<br /> cao nhất trong cơ cấu vốn (33% - 36%), bằng 64,2% kế hoạch. Trong đó, các nguồn ngân<br /> sách nhà nước chi đầu tư phát triển đạt 1.169,3 tỷ đồng, bằng 54% kế hoạch (vốn bổ sung cân<br /> đối đạt 314,7 tỷ đồng, bằng 79,7% kế hoạch; vốn hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách Trung ương<br /> đạt 304,3 tỷ đồng, bằng 56% kế hoạch; vốn các chương trình mục tiêu quốc gia đạt 286,6 tỷ<br /> đồng, bằng 53% kế hoạch; vốn ngân sách khác đạt 70,4 tỷ đồng, bằng 47% kế hoạch); vốn trái<br /> phiếu Chính phủ giải ngân thanh toán đạt 2.243 tỷ đồng, bằng 76,4% (vốn TPCP hỗ trợ đầu tư<br /> các dự án giao thông, thuỷ lợi, y tế, xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ đối ứng các dự án ODA<br /> đạt 193,4 tỷ đồng, bằng 49% kế hoạch; dự án di dân tái định cư thuỷ điện Sơn La đạt<br /> 2.050/2.543 tỷ đồng (tính cả vốn chuyển nguồn từ năm 2013 sang năm 2014), bằng 80,6% kế<br /> hoạch vốn giao); vốn nước ngoài ODA đạt 146,6 tỷ đồng. Điều đó chứng tỏ Sơn La vẫn là<br /> một tỉnh miền núi trọng điểm với thị trường tài chính chưa phát triển nên luồng vốn luân<br /> chuyển phụ thuộc nhiều vào nguồn vốn NSNN. Tuy nhiên, đến năm 2015 nguồn vốn từ dân<br /> cư và doanh nghiệp tăng lên nhanh chóng (gần 130%) thể hiện bước chuyển biến mạnh mẽ<br /> trong mối liên kết chính quyền và doanh nghiệp địa phương, cụ thể: Chính quyền có chính<br /> sách hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, đồng thời các doanh nghiệp ủng hộ chủ<br /> trương hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh nhà. Đạt được kết quả<br /> đó là do nguồn vốn nhà nước tiếp tục được quan tâm chỉ đạo, chấn chỉnh và nâng cao hiệu<br /> quả sử dụng. Thực hiện Luật Đầu tư công số 49/2014/QH13, Nghị quyết 01/NQ - CP ngày<br /> 03/01/2015 của Chỉnh phủ, Chỉ thị số 1792/CT - TTg ngày 15/10/2011, Chỉ thị số 14/CT TTg ngày 28/06/2013 của Thủ tướng Chính phủ, kế hoạch sử dụng vốn NSNN và vốn TPCP<br /> năm 2015 thực hiện phân bổ, quản lý và sử dụng theo hướng tập trung: “ưu tiên vốn để hoàn<br /> trả các khoản vay, vốn ứng trước, đối ứng các dự án ODA, các dự án trọng điểm của tỉnh,<br /> thanh toán nợ xây dựng cơ bản, ưu tiên bố trí vốn cho các dự án chuyển tiếp có khả năng hoàn<br /> thành trong năm kế hoạch, lồng ghép vốn đầu tư cơ sở hạ tầng, thúc đẩy phát triển KT - XH<br /> tại bản đặc biệt khó khăn, huyện nghèo và các xã xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ đầu tư trụ<br /> sở xã; chỉ bố trí vốn khởi công mới với những dự án thật sự cấp thiết, tập trung đầu tư trọng<br /> điểm, có hiệu quả, khắc phục dần tình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài thời gian thi công gây<br /> lãng phí và giảm hiệu quả đầu tư” [4].<br /> Tỉnh Sơn La đã tập trung thu hút các nguồn lực đầu tư phục vụ mục tiêu, yêu cầu phát<br /> triển KT - XH. Tuy nhiên, những năm gần đây do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính và<br /> suy giảm kinh tế toàn cầu nên các nguồn vốn đầu tư hạn hẹp. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội của<br /> tỉnh Sơn La trong 5 năm khoảng 65.286 tỷ đồng, bình quân mỗi năm đạt 13.057 tỷ đồng, bằng<br /> 100,4% so với mục tiêu (Nghị quyết điều chỉnh giai đoạn 2011 - 2015 là 65.000 tỷ đồng).<br /> Trong đó: Các nguồn vốn ngân sách Nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ đã đầu tư cho các<br /> chương trình, dự án với tổng vốn 21.050 tỷ đồng, bình quân đạt 4.210 tỷ đồng/năm; nguồn<br /> vốn tín dụng đầu tư 10.571 tỷ đồng, bình quân 2.114 tỷ đồng/năm, vốn dân cư và doanh<br /> nghiệp 16.464 tỷ đồng, bình quân 3,292 tỷ đồng/năm, vốn các Bộ, ngành Trung ương và các<br /> nguồn vốn huy động khác là 15.061 tỷ đồng, bình quân 3.210 tỷ đồng/năm.<br /> 77<br /> <br />