Tỉ lệ, đặc điểm mất ngủ và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân cao tuổi tại khoa lão Bệnh viện Nhân dân Gia Định

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> TỈ LỆ, ĐẶC ĐIỂM MẤT NGỦ VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN<br /> Ở BỆNH NHÂN CAO TUỔI TẠI KHOA LÃO<br /> BỆNH VIỆN NHÂN DÂN GIA ĐỊNH<br /> Trần Thanh Toàn*, Nguyễn Trần Tố Trân*, Nguyễn Văn Trí*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Mất ngủ (MN) làm tăng té ngã, tai nạn, nhập viện và chăm sóc tại nhà. Tần suất MN tại các<br /> bệnh viện vẫn chưa biết biết rõ.<br /> Mục tiêu: Khảo sát tỉ lệ, đặc điểm MN và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân cao tuổi tại khoa lão bệnh viện<br /> Nhân Dân Gia Định.<br /> Đối tượng - Phương pháp nghiên cứu: Các bệnh nhân ≥60 tuổi nhập viện tại khoa Lão bệnh viện Nhân<br /> Dân Gia Định từ tháng 09/2016 đến tháng 05/2017. Phương pháp nghiên cứu: cắt ngang mô tả.<br /> Kết quả: có 360 bệnh nhân, tỉ lệ MN là 33,9%. Các vấn đề về MN: khó đi vào giấc ngủ chiếm đa số (55,7%),<br /> kế đến là khó duy trì giấc ngủ (50,8%), thấp nhất là gặp vấn đề về dậy sớm (43,4%). MN liên quan có ý nghĩa<br /> với: hạn chế hoạt động cơ bản ADL(activities of daily living), đau, và tình trạng nằm liệt giường.<br /> Kết luận: Tỉ lệ MN nội viện ở khoa Lão cao và chủ yếu là khó đi vào giấc ngủ.<br /> Từ khóa: Mất ngủ<br /> ABSTRACT<br /> THE PREVALENCE, CHARACTERISTICS AND FACTORS ASSOCIATED WITH INSOMNIA AMONG<br /> ELDERLY PATIENTS IN GERIATRIC DEPARTMENT AT GIA DINH HOSPITAL<br /> Tran Thanh Toan, Nguyen Tran To Tran, Nguyen Van Tri<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 194 - 198<br /> <br /> Background: Insomnia can determine an increase in falls and accidents, hospitalization and nursing home<br /> placement. The prevalence of insomnia has not been elucidated.<br /> Objectives: To investigate the prevalence, characteristics and factors associated with insomnia among<br /> elderly patients in geriatric department at Gia dinh hospital.<br /> Method: Patients ≥ 60 years old in Geriatric department in Gia Dinh Hospital from September 2015 to May<br /> 2016. Method: cross-sectional study.<br /> Results: 360 patients were evaluated. The prevalence of insomnia was 33.9%. The majority of insomnia<br /> problems is difficulty in falling asleep (55.7%), followed by difficulty in staying asleep (50.8%) and waking up too<br /> early (43.4%). ADL impairment, pain, and bedridden status were significantly related to insomnia.<br /> Conclusions: The prevalence of insomnia in the elderly patients was considerably high. The most popular<br /> insomnia charateristics is difficulty in falling asleep.<br /> Key words: Insomnia<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ đang mắc, giảm hiệu quả điều trị, kéo dài thời<br /> gian nằm viện và tăng chi phí điều trị(Error! Reference<br /> MN trên bệnh nhân cao tuổi nội viện tăng source not found.).<br /> nguy cơ phát sinh hoặc làm nặng thêm bệnh lý<br /> <br /> * Bộ môn Lão khoa – Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trần Thanh Toàn ĐT: 0916916167 Email: bstranthanhtoan@gmail.com<br /> 200 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> MN mạn tính rất phổ biến và ảnh hưởng đến Z 1-α/2 = 1,96 (khoảng tin cậy 95%).<br /> khoảng 30% dân số nói chung(Error! Reference source not Α: sai lầm loại 1, α = 0,05.<br /> found.). 30% người ≥ 65 tuổi Tp.HCM(Error! Reference source<br /> D : sai số cho phép, được chọn là 0,05.<br /> not found.), 19,9% bệnh nhân cao tuổi đến khám vì<br /> Dựa theo nghiên cứu của Gianluca Isaia và<br /> MN(Error! Reference source not found.), MN liên quan đến: cộng sự, tỉ lệ MN là 37,6%. Chọn P = 0,376, 1 – P =<br /> hạn chế ADL(Error! Reference source not found.), đau(Error! 0,624. Với công thức trên, cỡ mẫu được tính là<br /> Reference source not found.), đa bệnh(Error! Reference source not found.),<br /> 360 trường hợp cần nghiên cứu.<br /> môi trường nội viện (tiếng ồn, ánh sáng, giường<br /> Thu thập dữ liệu<br /> không quen)(Error! Reference source not found.), liệt<br /> giường(Error! Reference source not found.), hôn nhân(Error! Reference Các bệnh nhân được chọn vào mẫu nghiên<br /> source not found.). cứu theo tiêu chuẩn chọn bệnh và loại trừ như<br /> trên sẽ được:<br /> MN nội viện chiếm tỉ lệ cao 27,5% -<br /> 37,6%(Error! Reference source not found.,Error! Reference source not found.). Đánh giá tình trạng MN qua chỉ số ISI vào<br /> Ở Việt Nam, các bác sĩ lâm sàng chưa quan tâm ngày 3 vào viện.<br /> và coi MN ở NCT là tất yếu (dù chỉ 1% có khó Khảo sát trực tiếp qua bộ câu hỏi các ảnh<br /> khăn về giấc ngủ), dẫn đến tỉ lệ MN được điều hưởng môi trường nội viện lên nhóm MN.<br /> trị thấp(Error! Reference source not found.). Từ đó, nghiên cứu Khảo sát trực tiếp qua bộ câu hỏi và tham<br /> này được thực hiện với các mục tiêu sau: khảo từ hồ sơ bệnh án về tình trạng hạn chế<br /> Mục tiêu tổng quát ADL, đau, đa bệnh, liệt giường, hôn nhân và các<br /> Khảo sát tỉ lệ, đặc điểm MN và các yếu tố yếu tố dịch tễ.<br /> liên quan ở bệnh nhân cao tuổi tại khoa Lão<br /> Xử lý số liệu<br /> bệnh viện Nhân Dân Gia Định.<br /> Sử dụng phần mềm thống kê SPSS 20.0. Các<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> biến số định lượng được so sánh bằng phép kiểm<br /> Đối tượng nghiên cứu T-test, tỷ lệ được mô tả dưới dạng tần số: tỷ lệ %.<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh Phép kiểm chi bình phương để so sánh các biến<br /> Tất cả bệnh nhân ≥60 tuổi đang điều trị tại định tính và dùng hồi quy đa biến để khử nhiểu.<br /> khoa Lão.<br /> KẾT QUẢ<br /> Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ Đặc điểm dân số nghiên cứu<br /> - Thời gian nằm viện < 4 ngày Từ tháng 9/2016 đến tháng 5/2017, nghiên<br /> - Bệnh nhân khó khăn trong việc nói cứu ghi nhận được 360 bệnh nhân cao tuổi thỏa<br /> hoặc nghe tiêu chuẩn chọn bệnh và loại trừ bệnh.<br /> - Bệnh nhân có vấn đề về tâm thần. Bảng 1. Đặc điểm nhóm Mất ngủ<br /> Phương pháp nghiên cứu Dịch tễ Đặc điểm Số lượng (người) Tỉ lệ (%)<br /> Thiết kế nghiên cứu Tuổi trung bình80,39 ± 8,8 (nhỏ nhất: 60, lớn nhất: 94)<br /> 60-69 18 14,8<br /> Cắt ngang mô tả. Áp dụng vào công thức<br /> Nhóm tuổi 70-79 31 25,4<br /> tính cỡ mẫu: ≥80 73 59,8<br /> Được tính theo công thức ước lượng 1 tỉ lệ: Nữ 90 73,8<br /> Giới tính<br /> Nam 32 26,2<br /> Tp HCM 118 96,7<br /> Nơi cư trú<br /> Tỉnh khác 4 3,3<br /> Trong đó: Làm việc 23 19<br /> Nghề nghiệp<br /> n: là cỡ mẫu tối thiểu cần thiết để nghiên hiện tại Không làm việc 99 81<br /> cứu có ý nghĩa thống kê.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa 201<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Tỉ lệ mất ngủ Bảng 3: Đặc điểm kiểu mất ngủ<br /> Bảng 2: Tỉ lệ mất ngủ Biến Số lượng (người) Tỉ lệ (%)<br /> Biến Số lượng (người) Tỉ lệ (%) Khó đi vào giấc ngủ 68 55,7<br /> (mức độ nặng+ rất nặng)<br /> Mất ngủ 122 33,9<br /> Khó duy trì giấc ngủ 62 50,8<br /> Không mất ngủ 238 66,1<br /> (mức độ nặng+ rất nặng)<br /> Gặp vấn đề là dậy quá sớm 53 43,4<br /> (mức độ nặng+ rất nặng)<br /> <br /> Tác động môi trường nội viện lên nhóm mất ngủ<br /> Bảng 4: Ảnh hưởng của yếu tố môi trường bệnh viện<br /> (tiếng ồn, ánh sáng, giường không quen) đến bệnh<br /> nhân mất ngủ<br /> Biến Số lượng (người) Tỉ lệ (%)<br /> Tiếng ồn 97 79,5%<br /> Ánh sáng 68 55,7%<br /> Giường không quen 74 60,7%<br /> Bảng 5: Các nguyên nhân gây nên tiếng ồn ảnh<br /> hưởng đến bệnh nhân mất ngủ<br /> Biến Số lượng (người) Tỉ lệ (%)<br /> Bệnh nhân khác 97 79,5<br /> Chuông reo 0 0<br /> Tiếng ho 28 23<br /> Người thăm bệnh 25 20,5<br /> Y tá, điều dưỡng 0 0<br /> Tiếng dội nước nhà vệ sinh 0 0<br /> Mất ngủ và các yếu tố liên quan<br /> Bảng 6: Các yếu tố liên quan mất ngủ<br /> Các yếu tố liên quan MN OR 95% CI p<br /> Hoạt động cơ bản (ADL) 3,705 2,156 – 6,366