Tiêm ethanol điều trị dị dạng tĩnh mạch hạ họng: Trường hợp lâm sàng

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> <br /> TIÊM ETHANOL ĐIỀU TRỊ DỊ DẠNG TĨNH MẠCH HẠ HỌNG:<br /> TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG<br /> Nguyễn Hồng Hải*, Trần Việt Hồng*, Huỳnh Tấn Lộc*, Nguyễn Đình Luân*<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Dị dạng tĩnh mạch vùng hạ họng là một dạng bệnh lý gặp rất nhiều khó khăn trong điều trị, có<br /> rất nhiều phương pháp làm xơ cứng được đề cập đến như tiêm nước muối ưu trương, cồn tuyệt đối,<br /> polidocanol…Tại Bệnh viện Nhân Dân Gia Định, chúng tôi điều trị bằng cồn Ethanol tiêm vào dị dạng tĩnh<br /> mạch hạ họng dưới hướng dẫn của DSA.<br /> Ca lâm sàng: Bệnh nhân nữ 19 tuổi, nhập viện ngày 14-3-2018; chẩn đoán dị dạng tĩnh mạch vùng hạ<br /> họng. Bệnh nhân đã được điều trị bằng tiêm cồn Ethanol dưới hướng dẫn của DSA.<br /> Kết quả: Khối tĩnh mạch dị dạng bị hoại tử và xơ teo đi.<br /> Kết luận: Ca lâm sàng cho thấy tiêm cồn Ethanol điều trị dị dạng tĩnh mạch hạ họng dưới hướng dẫn cùa<br /> DSA hiệu quả, an toàn, chi phí thấp.<br /> Từ khóa: Dị dạng tĩnh mạch, cồn tuyệt đối, hạ họng.<br /> ABSTRACT<br /> ETHANOL INJECTED IN TO VENOUS TO TREATMENT THE HYPOPHARYNX VENOUS<br /> MALFORMATION: CASE REPORT<br /> Nguyen Hong Hai, Tran Viet Hong, Huynh Tan Loc, Nguyen Dinh Luan<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 6 - 2018: 192 - 194<br /> Introduction: Venous malformation in the hypopharynx region are difficult to manage. Sclerosing agents<br /> like hypertonic saline, ethanol, polidocanol are recommended for the treatment. At Nhan Dan Gia Dinh Hospital,<br /> we used ethanolwhich injected into the hypopharynx venous malformation under the guidance of DSA.<br /> Case Report: A 19-year-old woman was admitted to Nhan Dan Gia Dinh Hospital atMarch14, 2018;<br /> presented with difficult to swallowing and breathing; the diagnosis washypopharynx venous malformation;<br /> treated with Ethanol which injected into the venous malformation.<br /> Results: The hypopharynx venous malformation was necrosis and obliteration.<br /> Conclusions: The findings in this case suggest that sclerotherapy with ethanol is a safe, effective and<br /> inexpensive modality for treatment of hypopharynx venous malformation.<br /> Keywords: Malformation, Ethanol, Hypopharynx.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ dạng này thường gặp vùng khoang miệng, hạ<br /> họng và thực quản. Các dị dạng này phát triển<br /> Dị dạng tĩnh mạch là một loại tổn thương<br /> dần theo cuộc sống của người bệnh cho đến<br /> chiếm khoảng 7% các loại u lành tính, phát<br /> khi gây ảnh hưởng đến chức năng thở, nói và<br /> triển chủ yếu vùng đầu cổ. Thống kê cho thấy<br /> nuốt của người bệnh. Về đặc điểm hình thái<br /> dĩ dạng tĩnh mạch có tỉ lệ 1/10,000 và được<br /> học và quá trình phát triển cũng hoàn toàn<br /> chia làm 2 dạng chính là dạng có lưu lượng<br /> tương tự các tĩnh mạch khác(6). Tuy nhiên màu<br /> cao và dạng có lưu lượng thấp(3). Trường hợp<br /> sắc của lớp niêm mạc bao phủ khối tĩnh mạch<br /> nêu dưới đây thuộc dạng có lưu lượng thấp,<br /> <br /> * Khoa Tai Mũi Họng, Tổ Can thiệp mạch máu khoa X quang - Bệnh viện Nhân Dân Gia Định<br /> Tác giả liên lạc: BS.CK2 .Nguyễn Hồng Hải ĐT: 0974920115 Email: drhaientndgd@gmail.com<br /> 192 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> dị dạng phụ thuộc vào vị trí cũng như mức độ<br /> nông hay sâu của tổn thương. Dị dạng nằm<br /> ngay trên lớp bề mặt thường có màu xanh tím,<br /> trong khi những tổn thương ở lớp sâu có màu<br /> xanh lục hoặc không thể thấy được bằng mắt<br /> thường mà chỉ quan sát được khi chụp mạch<br /> máu. Tuy nhiên những dị dạng vùng khoang<br /> miệng, hạ họng thì dễ dàng quan sát thấy khi<br /> thăm khám bằng đèn hoặc nội soi.Điều trị dị<br /> dạng tĩnh mạch, trên thế giới có rất nhiều<br /> phương pháp(1,2) làm xơ cứng được đề cập đến Hình 1. Dị dạng tĩnh mạch qua nội soi<br /> như tiêm nước muối ưu trương, cồn tuyệt đối,<br /> polidocanol… Chúng tôi trình bày một trường<br /> hợp bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện<br /> Nhân Dân Gia Định, sử dụng cồn Ethanol tiêm<br /> vào dị dạng tĩnh mạch hạ họng dưới hướng<br /> dẫn của DSA, cho thấy sự hiệu quả của<br /> phương pháp, cũng như sự phối hợp chặt chẽ<br /> giữa các chuyên khoa của bệnh viện và các<br /> chuyên gia đến từ Mỹ.<br /> TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG Hình 2. Dị dạng tĩnh mạch trên MRI<br /> Bệnh nhân nữ 19 tuổi, đến khám tại phòng Điều trị<br /> khám Tai mũi họng - BV. Nhân Dân Gia Định Bệnh nhân được khai khí quản trước khi<br /> với lý do nuốt vướng. Bệnh nhân khai nuốt tiêm cồn ethanol vào búi tĩnh mạch dị dạng.<br /> vướng dưới họng phía bên trái từ nhỏ, khoảng 1 Qua nội soi Tai mũi họng quan sát vùng hạ<br /> tháng trước khi vào viện nuốt vướng nhiều hơn, họng trên màn hình TV, dùng Catheter mang<br /> cảm giác ngộp thở khi vận động nhiều. kim chích trực tiếp vào búi tĩnh mạch dị dạng;<br /> Tiền sử bệnh: Bệnh nhân được bác sĩ chuyên dưới hướng dẫn của DSA bơm ethanol 99,5%<br /> tổng lượng 14ml mỗi lần 2 - 3ml. Tổng liều cản<br /> khoa nhi phát hiện có bướu máu vùng hạ họng<br /> quang sử dụng là 100ml Ultravist 300. Đè ép vị<br /> từ khi được 18 tháng tuổi.<br /> trí chích trong 2 phút thấy không chảy máu. Kết<br /> Thăm khám lâm sàng và nội soi hạ họng: thúc phẫu thuật.<br /> Một khối u lớn, bề mặt lổn nhổn, màu tím, mật<br /> Biến chứng<br /> độ mềm, từ cực dưới amidan chiếm hết thành<br /> Tắc đàm canula khai khí quản ngày thứ 5<br /> sau và thành bên hầu bên (T) lan xuống thanh<br /> phải thay lại canula 2 nòng<br /> môn, chèn ép dây thanh bên (T).<br /> Kết quả<br /> Chụp cộng hưởng từ MRI: Khối choáng chỗ<br /> Bệnh nhân được nội soi hạ họng thanh quản<br /> trong các khoang sau hầu, cạnh hầu, khoang đánh giá lại sau 3 tuần thấy búi tĩnh mạch giảm<br /> cảnh, khoang cơ nhai và khoang dưới hàm bên phù nề, đã quan sát rõ thanh môn, bệnh nhân<br /> (T), tín hiệu trung gian/T1WI, cao/T2WI, với được rút cannula khí quản và xuất viện.<br /> nhiều tín hiệu flow-void bắt thuốc mạnh. Tổn Kết quả nội soi sau 3 tháng<br /> thương chèn xoang lê, chèn ép gây hẹp khẩu Khối tĩnh mạch dị dạng đã xơ teo, thượng<br /> hầu(đường kính ngang khẩu hầu # 5mm). thanh môn thông thoáng.<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018 193<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 6 * 2018<br /> <br /> BÀN LUẬN Bệnh nhân được nội soi sau 3 tuần cho thấy<br /> Dị dạng tĩnh mạch là một dạng khá phổ khối dị dạng hoại tử giảm dần phù nề; và tiêu<br /> biến, theo thống kê, chiếm khoảng 40% trong các biến đi sau 3 tháng soi kiểm tra lại.<br /> dị dạng về mạch máu vùng đầu cổ. Các dị dạng KẾT LUẬN<br /> này thường xuất hiện ngay từ khi sinh ra và phát Dị dạng tĩnh mạch vùng hạ họng liên quan<br /> triển lớn dần lên theo tuổi của người bệnh và có rất nhiều biến chứng, ảnh hưởng tới chức năng<br /> thể phát triển một cách nhanh chóng hơn ở tuổi nói, nuốt, thở; thậm chí đe dọa đến tính mạng<br /> dậy thì, mang thai hoặc sau một chấn thương(7). người bệnh. Chẩn đoán đúng và lựa chọn<br /> Trường hợp này bệnh nhân cũng được phát hiện phương pháp thích hợp sẽ đưa đến kết quả tốt<br /> từ nhỏ và cho đến tuổi dậy thì phát triển to lên trong điều trị. Tiêm xơ bằng cồn Ethanol là một<br /> nhanh chóng gây khó nuốt và khó thở. lựa chọn hiệu quả, an toàn và chi phí thấp.<br /> Dị dạng mạch máu được chia làm 3 loại TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> chính là dị dạng mạch lưu lượng cao, lưu lượng 1. Bowman J, Johnson J, McKusick M, Gloviczki P, Driscoll D<br /> thấp và kết hợp(9); đây là một trường hợp thuộc (2013). Outcomes of sclerotherapy and embolization for<br /> nhóm lưu lượng thấp với đặc điểm màu sắc arteriovenous andvenous malformations. Semin Vasc Surg 26:<br /> 48-54.<br /> xanh tím, mật độ chắc, không có mạch đập và 2. Dietzek CL (2007) Sclerotherapy: Introduction to Solutions and<br /> hình ảnh trên MRI với nhiều tín hiệu low flow Techniques. Perspect Vasc Surg Endovasc Ther 19: 317-324.<br /> 3. Garzon MC, Huang JT, Enjolras O, Frieden IJ (2007).<br /> bắt thuốc mạnh.<br /> Vascularmalformations: part I. J Am Acad Dermatol 56: 353-370.<br /> Có rất nhiều phương pháp được lựa chọn 4. Lee B, Do Y, Byun H, Choo I, Kim D et al (2003) Advanced<br /> điều trị các dị dạng tĩnh mạch như đông điện, management of venous malformation with ethanol<br /> sclerotherapy: mid-term results. J Vasc Surg 37: 533-538.<br /> làm xơ cứng, phẫu thuật hoặc kết hợp(5,10). Trong 5. Nguyen JT, Koerper MA, Hess CP, Dowd CF, Hoffman WY, et<br /> trường hợp bệnh nhân này, khối dị dạng tĩnh al (2014). Aspirin therapy in venous malformation: a<br /> retrospectivecohort study of benefits, side effects, and patient<br /> mạch có kích thước lớn nên không lựa chọn<br /> experiences. Pediatr Dermatol 31: 556-560.<br /> phương pháp can thiệp phẫu thuật được. Sau 6. Redondo P (2004) [Classification of vascular anomalies<br /> khi hội chẩn các chuyên khoa Tai mũi họng, (tumours and malformations). Clinical characteristics and<br /> natural history]. An Sist Sanit Navar 27: 9-25.<br /> Phòng DSA, Gây mê hồi sức Bệnh viện Nhân 7. Richter GT, Friedman AB (2012) Hemangiomas and vascular<br /> Dân Gia Định, có sự tham gia của các chuyên gia malformations: current theory and management. Int J Pediatr<br /> Đầu cổ, chuyên gia DSA từ Mỹ, chúng tôi lựa 2012: 1-10.<br /> 8. Rubin BA, Brunswick A, Riina H, Kondziolka D (2014)<br /> chọn phương pháp làm xơ bằngtiêm cồn Advancesin radiosurgery forarteriovenous malformations of the<br /> Ethanol, đây cũng là phương pháp được lựa brain. Neurosurgery 74: S50-S59.<br /> 9. Shetty DC, Urs AB, Rai HC, Ahuja N, Manchanda A (2010)<br /> chọn nhiều tại Mỹ(4,8,). Bệnh nhân được khai khí<br /> Caseseries on vascular malformation and their review with<br /> quản, sau đó được tiêm cồn Ethanol quan sát regard toterminology and categorization. ContempClin Dent 1:<br /> trực tiếp qua nội soi vùng hạ họng dưới hướng 259-262.<br /> 10. Wiegand S, Eivazi B, Zimmermann AP, Sesterhenn AM, Werner<br /> dẫn của DSA. Vị trí và liều lượng tiêm được xác JA (2011) Sclerotherapy of lymphangiomas of the head and<br /> định chính xác; với sự phối hợp hiệu quả của neck. Head Neck 33: 1649-1655.<br /> liên chuyên khoa DSA, Tai mũi họng, Gây mê<br /> hồi sức và trực tiếp tham gia ca bệnh của chuyên Ngày nhận bài báo: 15/07/2018<br /> gia đến từ Mỹ. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/08/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 10/11/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 194 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Nhân Dân Gia Định 2018<br />